Ο Μαιευτήρας – Γυναικολόγος Παντελής Βαλσαμόπουλος απαντά στις πιο συχνές ιατρικές ερωτήσεις κάθε γυναίκας
Είναι ύποπτος ένας πόνος στο στήθος; Ποιες προληπτικές εξετάσεις πρέπει να κάνεις σε κάθε ηλικία; Ποια εμβόλια πρέπει να κάνει μια γυναίκα στην εγκυμοσύνη; Είναι ταμπού η ακράτεια;
- 17/10/2019
Ο γυναικολόγος είναι ο πιο προσωπικός γιατρός κάθε γυναίκας. Ένας καλός σύμβουλος, πολλές φορές και φίλος, που είναι εκεί για να απαντήσει στα τηλέφωνά μας ακόμα κι όταν δεν βρίσκεται στο ιατρείο του, που είναι παρών για να λύσει όλες τις απορίες μας και, φυσικά, να μας βοηθήσει. Συχνά βέβαια, κατά την επίσκεψη στο ιατρείο του ξεχνάμε να τον ρωτήσουμε όλα εκείνα για τα οποία κατά καιρούς έχουμε αναρωτηθεί.
Συγκεντρώσαμε λοιπόν 10+1 ερωτήσεις από εκείνες που συχνά οι γυναίκες ξεχνάμε -ή και κάποιες φορές, πολύ λανθασμένα, ντρεπόμαστε- να ρωτήσουμε στον γυναικολόγο μας και απευθυνθήκαμε στον Μαιευτήρα – Γυναικολόγο και Διδάκτορα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Παντελή Βαλσαμόπουλο. Τον συναντήσαμε στο νέο ιατρείο του, στην οδό Άλδου Μανουτίου στους Αμπελόκηπους.
Σε ποιες ηλικίες απευθύνεται το εμβόλιο εναντίον του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV);
Το εμβόλιο αυτή τη στιγμή καλύπτει 9 διαφορετικά στελέχη του ιού, τα 9 πιο σημαντικά. Είναι καλύτερο να γίνεται μέχρι την ηλικία των 14, πριν το κορίτσι ξεκινήσει τις σεξουαλικές επαφές, κι αυτό γιατί έτσι αποκλείεται να είναι ήδη φορέας του ιού. Σε αυτήν την περίπτωση, γίνεται σε δύο δόσεις. Αν γίνει μετά από αυτήν την ηλικία, θα χρειαστούν τρεις δόσεις. Παρ’ όλα αυτά, μια γυναίκα που έχει ξεκινήσει τη σεξουαλική της ζωή μπορεί να κάνει το εμβόλιο, αφενός γιατί το ότι έχει σεξουαλικές επαφές δεν σημαίνει ότι έχει ήδη κολλήσει τον HPV και αφετέρου γιατί, και να έχει κάποιο στέλεχος, το εμβόλιο προσφέρει ανοσία από τα άλλα στελέχη. Υπάρχει επίσης η διασταυρούμενη προστασία, δηλαδή η κατά ένα ποσοστό προστασία από γενετικά συγγενείς τύπους με αυτούς για τους οποίους η γυναίκα έχει εμβολιαστεί. Πρέπει πάντως να γίνεται μέχρι τα 26 περίπου. Επίσης, τελευταία υπάρχει η ένδειξη να γίνεται και σε αγόρια.
Μπορεί ο παιδίατρος να κάνει το εμβόλιο για τον HPV;
Ναι, μέχρι την ηλικία των 15 μπορεί να γίνει και από παιδίατρο. Από εκεί και πέρα, μπορεί η μητέρα να έρθει μαζί με την κόρη σε έναν γυναικολόγο, για μια πρώτη συμβουλευτική επίσκεψη και να κάνει το εμβόλιο.
Ποια είναι η καλύτερη μέθοδος αντισύλληψης;
Δυστυχώς έχουμε το μεγαλύτερο ποσοστό πανευρωπαϊκά σε εκτρώσεις. Σε λίγο η δημοφιλέστερη μέθοδος αντισύλληψης στην Ελλάδα θα είναι η έκτρωση. Είναι απογοητευτικά τα ποσοστά. Η κατάλληλη μέθοδος αντισύλληψης εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας, από το ιστορικό της και από το πώς θα ανεχτεί κάθε αντισυλληπτική μέθοδο. Η ασφαλέστερη μέθοδος είναι το χάπι. Το σπιράλ είναι επίσης πολύ αποτελεσματική και ασφαλής μέθοδος, αν και είναι καλύτερο να τοποθετείται σε γυναίκες που έχουν ήδη γεννήσει. Υπάρχει επίσης το διάφραγμα αλλά και το γυναικείο προφυλακτικό που τοποθετείται στον κόλπο και στο εξωτερικό έχει ευρεία εφαρμογή αλλά στην Ελλάδα δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο. Και φυσικά υπάρχει το κλασικό προφυλακτικό, το ανδρικό. Πρέπει όμως να τονίσουμε ότι, όταν χρησιμοποιείται προφυλακτικό, είναι καλύτερο να μην γίνεται εκσπερμάτιση στον κόλπο. Από εκεί και πέρα, κάθε γυναίκα πρέπει να συζητήσει με τον γιατρό της για να βρει τη μέθοδο αντισύλληψης που της ταιριάζει.
Τι ισχύει για το χάπι της επόμενης μέρας;
Το χάπι της επόμενης μέρας δεν είναι αντισυλληπτική μέθοδος. Είναι βέβαια προτιμότερο από το να φτάσει μια γυναίκα στην έκτρωση, αλλά δεν θα πρέπει να θεωρούμε το χάπι ως μέθοδο αντισύλληψης. Δεν υπάρχει κάποιο όριο στο πόσες φορές πρέπει μια γυναίκα να το χρησιμοποιήσει στη ζωή της, αλλά θα λέγαμε πως όσο λιγότερο τόσο καλύτερα. Αν μία γυναίκα έχει επαναλαμβανόμενα ανάγκη να πάρει το χάπι, σημαίνει ότι πρέπει να μιλήσει με τον γυναικολόγο της ώστε μαζί να διαλέξουν μία μέθοδο αντισύλληψης, για παράδειγμα το χάπι που είναι και ασφαλές και πολύ αποτελεσματικό.
Μπορεί μια γυναίκα να έχει σταθερή περίοδο και να μην έχει ωορρηξία;
Ναι, υπάρχει αυτή η περίπτωση. Βέβαια δεν είναι ο κανόνας. Μια γυναίκα που έχει κύκλο σταθερό περίπου 28 ημερών, έχει σε ένα ποσοστό 80% κύκλους ωορρηκτικούς. Υπάρχουν όμως κάποιοι κύκλοι που είναι μη ωορρηκτικοί και μπορεί να υπάρχει περίοδος χωρίς να έχει προηγηθεί ωορρηξία. Για παράδειγμα σε γυναίκες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών. Συνήθως όμως αυτά τα προβλήματα συνυπάρχουν και με προβλήματα στην περίοδο.
Η περίοδός μου έρχεται άλλοτε στις 27 και άλλοτε στις 29 μέρες. Είναι φυσιολογικό;
Το + – 1 είναι αναμενόμενο. Ένας φυσιολογικός κύκλος μπορεί να είναι από 26 έως 30 μέρες και μπορεί να επηρεαστεί από πολλούς παράγοντες εξωτερικούς, ψυχολογικούς κλπ. Αυτό που είναι σταθερό σε κάθε κύκλο είναι το διάστημα μετά την ωορρηξία, που είναι 14 μέρες. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τις γόνιμες μέρες κάθε κύκλου γιατί, με δεδομένο ότι το σπέρμα μπορεί να ζήσει για τουλάχιστον ένα 24ωρο στον κόλπο της γυναίκας, μπορεί η σύλληψη να γίνει για 24 ώρες πριν και 24 ώρες μετά την ωορρηξία. Έχουν περιγραφεί όμως εγκυμοσύνες που η σύλληψη έγινε ακόμα και όταν η γυναίκα είχε περίοδο γιατί το σπέρμα μπορεί να κρυφτεί στον τράχηλο της μήτρας και να τρέφεται από τη βλέννη που έχει γλυκογόνο και κάποια στιγμή να αρχίσει το ταξίδι προς τη σάλπιγγα. Οπότε δεν μπορούμε να είμαστε ποτέ σίγουροι 100% αν η επαφή γίνει χωρίς κάποια αντισυλληπτική μέθοδο ότι δεν θα υπάρξει κύηση.
Είμαι ήδη 33 και δεν έχω κάποιο πλάνο για δημιουργία οικογένειας. Θα ήθελα σίγουρα όμως να αποκτήσω κάποια στιγμή ένα παιδί. Πρέπει να καταψύξω τα ωάριά μου;
Η κατάψυξη ωαρίων μπορεί να προσφέρει πολλά στις γυναίκες, Ειδικά όσο η γυναίκα είναι κάτω από τα 35, έχει περισσότερες πιθανότητες να καταψύξει καλής ποιότητας ωάρια που θα οδηγήσουν αργότερα σε μια κύηση. Σήμερα υπάρχουν πρωτόκολλα ήπιας διέγερσης ωοθηκών , απολύτως ασφαλή, ώστε να μπορεί κάθε γυναίκα χωρίς να φοβάται, να καταψύξει τα ωάριά της και να προχωρήσει στην απόκτηση ενός παιδιού σε μεγαλύτερη ηλικία.
Είμαι έγκυος. Ποια εμβόλια πρέπει να κάνω;
Είναι υποχρεωτικό κάθε έγκυος να κάνει το αντιγριπικό εμβόλιο, ιδανικά τον Σεπτέμβρη ή τον Οκτώβρη για να είναι καλυμμένη. Κι αυτό γιατί η γρίπη σε μια έγκυο γυναίκα μπορεί να είναι πολύ βαριά. Το άλλο εμβόλιο που πρέπει να κάνουν οπωσδήποτε οι έγκυες είναι αυτό για τον κοκκύτη. Πρέπει να γίνεται στον έβδομο ή όγδοο μήνα της εγκυμοσύνης, όχι μόνο για να προστατευθεί η γυναίκα αλλά για να περάσουν τα αντισώματα στο παιδί και, όταν αυτό γεννηθεί, να είναι προφυλαγμένο απέναντι στην ασθένεια. Ο κοκκύτης είναι θανατηφόρος νόσος στα νεογνά. Αυτό λοιπόν πρέπει να το μάθει ο κόσμος και οι γυναίκες να εμβολιάζονται κατά την εγκυμοσύνη τους.
Έχω παρατηρήσει κάποιες φορές μια μικρή ακράτεια. Είναι φυσιολογικό;
Υπάρχουν τρεις μορφές ακράτειας. Η ακράτεια από υπερπλήρωση, δηλαδή όταν γεμίζει πολύ η κύστη και δεν μπορείς να κρατηθείς. Αυτό το συναντάμε συχνά σε παθήσεις όπως πχ ο διαβήτης ή στη λήψη τροφών με πολύ όξινο pH ή όταν λαμβάνονται πολύ ισχυρές ποσότητες βιταμινών. Υπάρχει επίσης η ακράτεια που έχει σχέση με την προσπάθεια. Χαλαρώνει το πυελικό τοίχωμα με αποτέλεσμα, όταν η γυναίκα βήχει ή γελάει, να φεύγουν ούρα. Τέλος, υπάρχει η μεικτή ακράτεια, όταν δηλαδή συνυπάρχουν και οι δύο μορφές. Σε κάθε περίπτωση, όταν μια γυναίκα χάνει ούρα άθελά της, πρέπει να μιλήσει με τον γιατρό της. Εκείνος θα πάρει ένα πλήρες ιστορικό και θα βρούνε μαζί τι φταίει ώστε να το διορθώσουνε. Η γυναίκα πολλές φορές δεν το λέει, αισθάνεται ότι είναι ένα ταμπού το θέμα της ακράτειας. Αλλά πρέπει όλες οι γυναίκες να ξέρουν ότι σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αυτό το πρόβλημα διορθώνεται, γι’ αυτό και θα πρέπει να το συζητάνε με τον γιατρό τους. Επίσης υπάρχουν ειδικές ασκήσεις πρόληψης της ακράτειας. Είναι γυμναστικές ασκήσεις ενδυνάμωσης για τους πυελικούς μύες, πχ η διακεκομμένη ούρηση και οι ασκήσεις Kegel.
Τι προληπτικές εξετάσεις πρέπει να κάνω σε κάθε ηλικία;
Η γυναίκα πρέπει να επισκέπτεται για πρώτη φορά τον γυναικολόγο με την έναρξη των σεξουαλικών επαφών, οπότε και θα κάνει το πρώτο Test Pap μαζί με τη γυναικολογική εξέταση. Από εκεί και πέρα, μέχρι τα 40 μια γυναίκα πρέπει να κάνει κάθε χρόνο Test Pap και κάθε 1-3 χρόνια γυναικολογική εξέταση για να δούμε τη μήτρα και τις ωοθήκες. Επίσης πρέπει να γίνεται κάθε 1-3 χρόνια εξέταση του στήθους από τον γιατρό και κάθε μήνα να γίνεται αυτοεξέταση. Μετά τα 30-35, μπορεί να γίνεται και υπέρηχος στήθους ή μια αρχική μαστογραφία.
Μετά τα 40, πρέπει να γίνεται ιατρική εξέταση στήθους κάθε χρόνο, αυτοεξέταση οπωσδήποτε κάθε μήνα από τη γυναίκα στο σπίτι της και μαστογραφία κάθε 1-2 χρόνια για γυναίκες από 40 μέχρι 50 ετών, κάθε χρόνο για τις μεγαλύτερες ηλικίες. Η γυναικολογική εξέταση και το Test Pap πρέπει, μετά τα 40, να γίνονται κάθε χρόνο. Σε γυναίκες που είναι στην εμμηνόπαυση πρέπει επίσης να γίνεται υπερηχογραφικός έλεγχος και νεοπλασματικοί δείκτες κάθε 1-2 χρόνια. Αν η γυναίκα έχει επιπλέον ιστορικό παχυσαρκίας, στείρωσης, θεραπείες με οιστρογόνα ή μητρορραγίας, καλό είναι να γίνεται λήψη ενδομητρίου για ιστολογική εξέταση.
Πονάει το στήθος μου. Μπορεί να είναι κάτι επικίνδυνο;
Ο πόνος της περισσότερες φορές δεν οφείλεται σε πρόβλημα. Γενικώς, αυτά που μας ανησυχούν περισσότερο είναι τα ψηλαφητικά ευρήματα και οι εκκρίσεις. Αν για παράδειγμα πιάνουμε κάτι στο στήθος μας ή βγαίνει έκκριμα από τη θηλή. Οπωσδήποτε όμως κάθε εύρημα πρέπει να εκτιμάται από τον γιατρό. Ο κυκλικός πόνος που έχει σχέση με την περίοδο, πάντως, δεν είναι κάτι που μας ανησυχεί. Ίσα ίσα που αν μια γυναίκα έχει πόνο στο στήθος πριν από την περίοδο σημαίνει ότι παράγει προγεστερόνη, άρα κάνει ωορρηξία.
Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό η γυναίκα να μάθει από τον γιατρό της πώς γίνεται η αυτοεξέταση στήθους. Θα πρέπει να αποκτήσει μια επαφή με το στήθος της, να μάθει να το ψηλαφά μία φορά τον μήνα μετά την περίοδο και να διακρίνει μεταβολές στη σύστασή του. Από εκεί και πέρα, πρέπει να γίνεται ένας περαιτέρω έλεγχος μετά τα 30-35 με υπέρηχο μαστών και μετά τα 38-40 μια μαστογραφία. Αυτά βέβαια ισχύουν για μια γυναίκα που είναι ασυμπτωματική και δεν έχει βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό. Αν δεν ισχύουν αυτά τα δύο, η εκτίμηση πρέπει να γίνεται νωρίτερα. Αν για παράδειγμα η μητέρα, η αδερφή ή η γιαγιά από την πλευρά της μητέρας έχουν εμφανίσει παθήσεις που προδιαθέτουν σε πρόβλημα στον μαστό, τότε η γυναίκα ίσως χρειαστεί να κάνει μια μαστογραφία νωρίτερα. Σήμερα, έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε τη μαγνητική μαστογραφία, που μας προσφέρει καλύτερη απεικόνιση των μαστών χωρίς ακτινοβολία και μπορεί να γίνει ακόμα και σε πολύ νεαρά κορίτσια αν υπάρχει βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό.
Δρ. Παντελής Βαλσαμόπουλος
Μαιευτήρας – Γυναικολόγος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Άλδου Μανουτίου 1-3, Αθήνα (στάση Μετρό Αμπελόκηποι)
Τηλ: 21 0323 2152