Άλσος Παγκρατίου: Ένα οικοσύστημα στο κέντρο της πόλης
To 2024 όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο Παγκράτι!
Η πολύτιμη σκιά που παρέχει το καλοκαίρι, τα καταπράσινα σοκάκια και το ιστορικό του παρελθόν.
- 13/07/2020
Όταν κάποιος βρεθεί στο Άλσος Παγκρατίου, είναι σχεδόν αδύνατο να ακολουθήσει το αρχικό του πλάνο. Υπάρχουν πολλά μικρά σοκάκια τα οποία το καταστρέφουν πολύ γρήγορα. Από την είσοδο δίπλα στο Ciao, δηλαδή από ένα σχετικά χαμηλό επίπεδο, βρέθηκα στην κορυφή του. Ασυναίσθητα. Το Παγκράτι, άλλωστε, φημίζεται για τις απότομες ανηφόρες του. Αυτή η άναρχη διαδρομή ήταν μια σύντομη, αλλά όμορφη άσκηση. Γενικότερα, αν κάποιος βρεθεί στο Άλσος θα δει πολλά άτομα να γυμνάζονται και ίσως δει και τον εαυτό του στο άμεσο μέλλον με αθλητικά παπούτσια να τρέχει κάτω από τα δέντρα του. Υπάρχουν επίσης και όργανα γυμναστικής, δύο από τα οποία είχαν καταληφθεί από δύο μελαχρινές γυναίκες με τρομερή προσήλωση στο στόχο τους που δεν ήταν άλλος από την εξασφάλιση περισσότερης ζωής. Η άσκηση μας κάνει καλό, όλοι το ξέρουν αυτό. Τα αγόρια που έπαιζαν ποδόσφαιρο στο γήπεδο του μπάσκετ για την αντίθεση, σίγουρα το γνωρίζουν.
Δύο κύριοι μεγάλης ηλικίας που φορούσαν πανομοιότυπες μπλούζες στέκονταν όρθιοι και συζητούσαν. Δίπλα τους, πιθανότατα οι γυναίκες τους, συζητούσαν και εκείνες με τη διαφορά πως ξεκούραζαν τα πόδια τους όντας καθισμένες σε ένα παγκάκι. Οι άνθρωποι που έχουν περάσει τα 60 χρόνια ζωής σε αυτόν τον κόσμο επισκέπτονται συχνά το Άλσος και περνούν σημαντικό χρόνο της ημέρας του σε αυτό. Η σκιά που προσφέρει είναι σύμμαχος όλων, ειδικά το καλοκαίρι που η Αθήνα «βράζει» και το Παγκράτι «λιώνει». Λίγο πιο πάνω, μια μεγάλη παρέα παρακολουθούσε δύο ζάρια να πέφτουν στο χαρτόνι που κάλυπτε ένα τελάρο για τις ανάγκες του παιχνιδιού. Γελούσαν και πείραζαν ο ένας τον άλλο. Η τρίτη ηλικία έχει τον δικό της τρόπο διασκέδασης, σκέφτηκα και συνέχισα τη βόλτα μου.
Υπάρχουν παντού παιδιά και οι φωνές τους καλύπτουν με τη βοήθεια των δέντρων τις κόρνες των αυτοκινήτων που περιμένουν στα φανάρια, έξω ακριβώς από το Άλσος Παγκρατίου. Σε αντίθεση με άλλους κόσμους, αυτοί οι δύο δεν συγκρούονται, κρατούν απλά τις αποστάσεις στην ήδη μικρή απόσταση που τους χωρίζει. Πρόκειται για ένα φυσικό οικοσύστημα που προσφέρει καθαρό οξυγόνο στο κέντρο της ίσως πιο πολυσύχναστης περιοχής αυτή τη στιγμή στην Αθήνα και οι κάτοικοι φαίνεται να το εκτιμούν βαθύτατα. Οι γυναίκες με τα παιδιά τους, οι άνθρωποι που διαβάζουν την εφημερίδα τους, τα σκυλιά που απολαμβάνουν τη βόλτα τους, είναι οι συνηθισμένες εικόνες που θα συναντήσει ο επισκέπτης.
Η ιστορία του Άλσους Παγκρατίου ξεκινά το 1908 όταν με την φροντίδα της βασίλισσας Σοφίας και με τη βοήθεια της Φιλοδασικής Ένωσης φυτεύτηκαν τα πρώτα πεύκα. Το 1936 παραχωρήθηκε στον Δήμο Αθηναίων ενώ το 1939, θα λειτουργήσει ένας ζωολογικός κήπος. Οι εφημερίδες της εποχής γράφουν, μεταξύ άλλων, για τρεις αρκούδες οι οποίες όμως δεν θα απολαύσουν τη διαμονή τους εκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα καθώς οι Γερμανοί θα τον καταστρέψουν κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Κατά την μετεμφυλιακή περίοδο θα λειτουργήσει το θέατρο «Άλσος» και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960 εκείνο θα φιλοξενήσει και μουσικές εκδηλώσεις εκτός από επιθεωρήσεις. Και μιας και μιλήσαμε για επιθεωρήσεις. Στον δίσκο με το όνομα «Καλλιθέα» του Φοίβου Δεληβοριά υπάρχει το τραγούδι «O Μπάσταρδος Γιος». Σε έναν στίχο του αναφέρει ο τραγουδιστής: «Στο Άλσος Παγκρατίου κανείς δε λέει να χτενιστεί». Ας γυρίσουμε το χρόνο στην δεκαετία του 1970, τότε που στην έκταση 30 στρεμμάτων του Άλσους μαζεύονταν καλλιτέχνες με αντιδικτατορική στάση και δράση.
«Και συ χτενίζεσαι» ήταν το όνομα της επιθεώρησης από το «Ελεύθερο Θέατρο» και μέσα από αυτή οι ηθοποιοί περνούσαν τα κρυφά τους μηνύματα κατά της δικτατορίας με το γέλιο που προκαλούσαν στους θεατές. Το 1973, λοιπόν, ανεβαίνει η γνωστή επιθεώρηση βασισμένη στα κείμενα των Μποστ και Σκούρτη. Η παράσταση, έχοντας επίσης τη μουσική του Λουκιανού Κηλαηδόνη, θα σημειώσει τεράστια επιτυχία. Όπως ήταν φυσικό, μερικοί ηθοποιοί θα οδηγηθούν στη φυλακή. Μερικοί από τους ηθοποιούς που είχαν λάβει μέρος, ήταν: Σταμάτης Φασουλής, Σμαράγδα Σμυρναίου, Άννα Παναγιωτοπούλου και Ντίνος Λύρας.
Την ίδια περίοδο, οι κάτοικοι του Παγκρατίου και όχι μόνο, είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ταινίες στον θερινό κινηματογράφο που λειτουργούσε εντός του Άλσους, να πιούν την πορτοκαλάδα τους στο καφενείο και να αφήσουν τα παιδιά τους στην παιδική χαρά. Πλέον, τα δύο πρώτα βρίσκονται έξω από αυτό με μια παιδική χαρά, ωστόσο, να παραμένει εκεί ώστε θυμίζει το όμορφο και λειτουργικό από όλες τις απόψεις παρελθόν. Σήμερα, σε μια Αθήνα που δεν αντέχει και δεν αντέχεται το καλοκαίρι, όσοι ζουν στο Παγκράτι και στις γύρω περιοχές, μπορούν να αισθάνονται τυχεροί.
Το Άλσος Παγκρατίου δεν κάνει διακρίσεις. Είναι ανοιχτό και σε περιμένει. Οι καφετέριες και τα εστιατόρια γύρω από αυτό θα φροντίσουν να σε κρατήσουν ενυδατωμένο. Μια βόλτα στα καταπράσινα και ιστορικά σοκάκια του, ιδίως τώρα που η θερμοκρασία βρίσκεται στα ύψη, μοιάζει ως η ιδανική λύση ενάντια στο πυρωμένο τσιμέντο της πόλης.