Είδαμε τον Προμηθέα Δεσμώτη του Άρη Μπινιάρη στο Ηρώδειο
Καπνοί, βρυχηθμοί, σκοτάδι, ανατριχιαστική ατμόσφαιρα. Ο Προμηθέας Δεσμώτης του Άρη Μπινιάρη συνεχίζει τα sold outs και εμείς βρεθήκαμε στο Ηρώδειο για να παρακολουθήσουμε την πολυσυζητημένη παράσταση.
- 21/09/2021
Μετά το καλοκαιρινό ταξίδι της και τους σταθμούς της σε ανοιχτά περιφερειακά θέατρα, μεταξύ των οποίων και το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, η παράσταση «Προμηθέας Δεσμώτης», σε παραγωγή του Θεάτρου «Πορεία», με τη σκηνοθετική υπογραφή του Άρη Μπινιάρη και σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα, σήκωσε αυλαία και στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, συνεχίζοντας το σερί των καλοκαιρινών, sold out παραστάσεων.
Για του λόγου το αληθές, ο Προμηθέας έχει ακόμη τρεις προγραμματισμένες παραστάσεις στην Αθήνα (Faliro Summer Theater, Θέατρο Βράχων- Μελίνα Μερκούρη και Τεχνολογικό και Πολιτιστικό Κέντρο Λαυρίου), και είναι όλες sold out, γεγονός που αποδεικνύει για μια ακόμη φορά, πως είτε η παράσταση αρέσει, είτε δεν αρέσει -γιατί η αλήθεια είναι ότι έχει λάβει από αρνητικές μέχρι διθυραμβικές κριτικές- σίγουρα έχει τραβήξει τα βλέμματα, ενώ ολοένα και περισσότερος κόσμος σπεύδει να τη δει, έστω από περιέργεια.
Κάπως έτσι και εμείς βρεθήκαμε στο Ηρώδειο χθες, Δευτέρα, για να παρακολουθήσουμε την πολυσυζητημένη παράσταση του Άρη Μπινιάρη, με ένα δυνατό και πολλά υποσχόμενο cast και τον Γιάννη Στάνκογλου στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Σε αυτή του την τραγωδία, ο Αισχύλος πραγματεύεται την αντίσταση του αλυσοδεμένου στον Καύκασο Προμηθέα να υποκύψει στο θέλημα του «ανελέητου» Διός, ο οποίος τον έχει καταδικάσει σε βασανιστήριο, να μείνει εκεί για δυόμισι χιλιάδες χρόνια. Πρόκειται για τον πάσχοντα θεό-προφήτη που αντιστέκεται στον θεϊκό απολυταρχισμό, προκειμένου να υπερασπιστεί τον άνθρωπο. Ο Προμηθέας ουσιαστικά συμβολίζει, μέσα από τα πάθη του, την επανάσταση απέναντι στην εξουσία.
Τα φώτα έσβησαν και η παράσταση ξεκίνησε με ένα απλό σκηνικό που περιλάμβανε τρεις μαύρους βράχους, δυο μικρότερους και στη μέση έναν μεγαλύτερο. Από τα πρώτα λεπτά γίνεται αμέσως αντιληπτή η όλη αισθητική που έχει δημιουργήσει ο Άρης Μπινιάρης. Σκοτεινή ατμόσφαιρα, καπνοί, έντονοι ήχοι από βιολοντσέλο που προκαλούσαν ένταση και ανατριχίλα, τρομακτικές μάσκες και ένας πρωταγωνιστής που έμοιαζε με θηρίο ανήμερο, ιδρωμένος, με σχισμένα ρούχα και έναν βασανισμό ζωγραφισμένο σε όλο του το σώμα. Δεν είναι η πρώτη φορά άλλωστε που ο Άρης Μπινιάρης μας παρουσιάζει μια αρχαία τραγωδία με ένα πιο gothic στυλ (βλ. Βάκχες του Ευριπίδη στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών).
Ο Προμηθέας πήρε τη θέση του στον μεγάλο βράχο, δεμένος από τα χέρια, και ξεκίνησε έναν ατέρμονο μονόλογο, για το βασανιστήριο στο οποίο τον έχει καταδικάσει ο τιμωρός Δίας. Ο απελπισμένος λόγος του διακοπτόταν από τους διάφορους ήρωες που έμπαιναν διαδοχικά στη σκηνή για να του μιλήσουν. Άλλοι έδειχναν να τον συμπονούν και άλλοι να ήθελαν να τον αμφισβητήσουν, όμως ο καθένας με τον δικό του τρόπο, έδειχνε να μην απαρνείται την εξουσία του Δία, εν αντιθέσει με τον Προμηθέα. Η αντίθεση αυτή ενισχύθηκε και με την επιλογή του σκηνοθέτη να βαφτούν λευκά όλα τα πρόσωπα των ηρώων, πλην του Προμηθέα, ο οποίος ξεχώριζε. Οι βρυχηθμοί και οι περίεργοι ψίθυροι, που ήταν σα να βγαίνουν από κάποια ταινία τρόμου, ήρθαν να ενισχύσουν τη σκοτεινή ατμόσφαιρα. Ο σκληρός ήχος του βιολοντσέλου του Νίκου Παπαιωάννου έμοιαζε λίγο ψυχεδελικός και μας παρέπεμψε σε έναν ακόμη, αόρατο αυτή τη φορά, εχθρό του Προμηθέα, που θα μπορούσε να είναι και ο ίδιος ο Δίας.
Πρώτοι ήρθαν το Κράτος και η Βία. Το Κράτος μάλιστα, ερμήνευσε ο ίδιος ο Άρης Μπινιάρης, αν και λόγω της «μεταμόρφωσής» του ήταν δύσκολο να τον αναγνωρίσουμε. Μαζί του, η Βία, στον ρόλο της οποίας είδαμε τον Κωνσταντίνο Γεωργαλή. Ντυμένοι ως άλλοι Ναζί, κρατούσαν τον Προμηθέα δεμένο και περπατώντας στα τέσσερα, σαν αλυσοδεμένο άγριο ζώο έτοιμο να επιτεθεί. Στη συνέχεια, μπροστά στον Προμηθέα εμφανίστηκε ο Ήφαιστος (Δαυίδ Μαλτέζε) και ο Ωκεανός. Ο Αλέκος Συσσωβίτης εμφανίστηκε για ελάχιστα λεπτά στη σκηνή σαν Ωκεανός, όμως κατάφερε τόσο γρήγορα να κερδίσει τις εντυπώσεις. Ειρωνικός, γλοιώδης και υποταγμένος στις θεϊκές διαταγές, κατάφερε να αποτυπώσει ακριβώς αυτό που έπρεπε, ακόμη και με τη γλώσσα του σώματός του. Αυτόν που παραμένει πιστά στο πλευρό της εξουσίας, είτε υπάρχει αδικία είτε όχι. Σε παρόμοια κατάσταση ήταν και ο Ερμής, ο οποίος εμφανίστηκε σαν φερέφωνο του Δία για να «ταρακουνήσει» τον Προμηθέα ώστε να βάλει μυαλό. Ο Ιωάννης Παπαζήσης στον συγκεκριμένο ρόλο, του απευθύνεται με έναν ευθύ και λίγο πιο ήπιο λόγο, σε σχέση με την αμείωτη ένταση του λόγου του Προμηθέα.
Δεν θα μπορούσαμε να μην μιλήσουμε και για την Ιώ, ή αλλιώς την Ηρώ Μπέζου, που ήρθε πάνω σε ξυλοπόδαρα και εκτέλεσε έναν άθλο επί σκηνής, καθώς μέσα από την κίνηση και την πλαστικότητά της, τις άναρθρες κραυγές και τη συνολική ερμηνεία της αποτύπωσε με μοναδικό τρόπο τη ζωώδη μορφή στην οποία έχει μεταμορφωθεί η ηρωίδα.
Ο λόγος του Γιάννη Στάνκογλου στην παράσταση γινόταν με τρόπο κλιμακωτό, καθώς όσο περνούσε η ώρα η ένταση, η απελπισία και η οργή του όλο και αυξάνονταν, φτάνοντας στην κορύφωση. Αρκετές φορές, το ψυχεδελικό σκηνικό, η βία και οι βρυχηθμοί ίσως να έδειξαν μια υπερπροσπάθεια, όμως δεν μπορεί κανείς να μην παραδεχθεί πως ο Στάνκογλου, με την καθαρή άρθρωση, τον τονισμό των λέξεων και τον έντονο λόγο του, απευθυνόταν περισσότερο σε όλο τον κόσμο, παρά στους ήρωες- συνομιλητές του, σαν να θέλει να ξεκινήσει μια επανάσταση, στην οποία καλεί όλους εμάς στο πλευρό του. Τίποτα δεν θα ήταν βέβαια ίδιο χωρίς τον Χορό των Ωκεανίδων, που ήρθαν να πλαισιώσουν τον Προμηθέα και να σταθούν στο πλευρό του, άλλοτε φωνάζοντας και άλλοτε ψιθυρίζοντας, άλλοτε αέρινες και άλλοτε κάνοντας απότομες κινήσεις απελπισίας, στημένες άναρχα στη σκηνή, σε απόλυτη ταύτιση με τον αναστατωμένο ψυχισμό και τις σκέψεις του Προμηθέα.
Όταν έκλεισαν τα φώτα, πάντως, οι όποιες ενστάσεις της παρέας (που ναι, ήταν αρκετές) εξανεμίστηκαν και όλοι μαζί καταχειροκτροτήσαμε, όπως όλο το θέατρο, μια παράσταση που όχι απλώς ήταν ενδιαφέρουσα, αλλά μας άφησε και τροφή για σκέψη.