Κοιτάζοντας μέσα μας από μακριά: Το «Τρίτο Στεφάνι» στο δημοτικό θέατρο Γλυφάδας
Λίγο πριν την πρεμιέρα της παράστασης «Το Τρίτο Στεφάνι» από τη θεατρική ομάδα «Ετερόκλητοι» στο δημοτικό κινηματοθέατρο Γλυφάδας, οι συντελεστές της μιλούν για το αριστούργημα του Κώστα Ταχτσή και για το ανέβασμά του, σε μια παραγωγή μεγάλου μεγέθους, αλλά -κυρίως- μεγάλου, απύθμενου, βάθους.
- 02/06/2023
Τετάρτη βράδυ στο δημοτικό κινηματοθέατρο Γλυφάδας. Η πλατεία είναι βυθισμένη στο σκοτάδι και η σκηνή λουσμένη σ’ ένα γλυκό φως που κάθε τόσο ταράσσεται από τις λαμπερές ριπές δύο προβολέων. Οι ηθοποιοί της ομάδας «Ετερόκλητοι» στέκονται πίσω από τρία- τέσσερα έπιπλα που δημιουργούν την εντύπωση ενός τυπικού καθιστικού οποιουδήποτε αστικού σπιτιού του μεσοπολέμου: διθέσιο καναπεδάκι και πολυθρόνες με εμπριμέ ταπετσαρία και καμπυλωτά πόδια.
Σε κάθε λαμπερή ριπή, ο Φώτης Πετρίδης καλεί τους ηθοποιούς να αλλάξουν θέσεις. Η φωνή του ακούγεται επιβλητική από τη μέση της σκοτεινής πλατείας. Όπως θα εξηγήσει λίγο αργότερα, ο φωτισμός αυτής της παράστασης είναι μια πολύ περίπλοκη υπόθεση, αφού περισσότεροι από είκοσι ηθοποιοί που υποδύονται συνολικά 78 ρόλους βρίσκονται διαρκώς πάνω στη σκηνή. Σ’ αυτό το «Τρίτο Στεφάνι», οι χαρακτήρες γεννιούνται, μας συστήνονται, πεθαίνουν και ξαναγεννιούνται ως άλλοι μπροστά στα μάτια μας. Όλα συμβαίνουν κάτω από τους φωτισμούς που απόψε προγραμματίζονται και προβάρονται πυρετωδώς.
Η παράσταση
Αντίθετα με ό,τι υποδηλώνει τ’ όνομά τους, οι «Ετερόκλητοι» είναι μια πολύ δεμένη ομάδα. Η ίδια δημιουργική κολλεκτίβα ανέβασε πέρσι σ’ αυτόν τον χώρο με πολύ μεγάλη επιτυχία τη «Λωξάντρα» και παλαιότερα τον «Ματωμένο Γάμο» του Λόρκα και το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Μποστ. Φέτος, ο πήχης έχει εκτοξευθεί. Το «Τρίτο Στεφάνι» είναι μια πραγματική υπερπαραγωγή που δουλεύεται από την αρχή της σεζόν, με συναντήσεις και πρόβες δύο φορές την εβδομάδα.
«Από τα 27 χρόνια που σκηνοθετώ, αυτό είναι το δυσκολότερο εγχείρημα», παραδέχεται ο Φώτης Πετρίδης. «Είναι ό,τι δυσκολότερο έχουμε κάνει στη ζωή μας, τόσο εγώ όσο κι ο φωτιστής, οι ηθοποιοί, όλοι μας. Έχουμε δώσει ό,τι έχουμε και δεν έχουμε σ’ αυτήν την παράσταση». Όπως εξηγεί ο σκηνοθέτης, οι φωτισμοί τους οποίους τελειοποιούν απόψε, συνιστούν από μόνοι τους μια μικρή εποποιία: «Σε μια μέση παράσταση υπάρχουν 30 με 40 εναλλαγές σκοταδιού – φωτός κι εμείς έχουμε 200. Οι σκηνές του έργου διαδέχονται η μία την άλλη με κινηματογραφική ροή».
Η επιμέλεια του κειμένου έγινε από τον ίδιο τον Φώτη Πετρίδη, ο οποίος πάτησε πάνω στη διασκευή του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη (είχε ανεβάσει το «Τρίτο Στεφάνι» στο Παλλάς το 2021) και την προσάρμοσε έτσι ώστε η δική του παράσταση να διαρκεί συνολικά μία ώρα και σαρανταπέντε λεπτά χωρίς διάλειμμα. «Έκανα μεγάλο αγώνα για να το συμπτύξω και κάποιοι ρόλοι περιορίστηκαν, αλλά την ουσία που ήθελα την κράτησα. Ένας θεατής που θα παρακολουθήσει την παράσταση με προσήλωση, θα δει πολύ δυνατές αναφορές στα γεγονότα της εποχής. Η πιο σκληρή σκηνή του έργου, μάλιστα, είναι άκρως πολιτική. Αναφέρομαι -κάνοντας κι ένα spoiler- στη σκηνή που οι αστοί χαρτοπαίζουν στην Κατοχή ποντάροντας πολύ χοντρά ποσά σε λίρες, σημερινά δεκαχίλιαρα και εικοσαχίλιαρα ευρώ, και γύρω τους άνθρωποι πεθαίνουν από την πείνα. Είναι μια σκηνή που με ανατριχιάζει και πιστεύω ότι έτσι όπως είναι χτισμένη θα κάνει και τους θεατές να ανατριχιάσουν».
Το έργο
Το «Τρίτο Στεφάνι» του Κώστα Ταχτσή είναι ένα από τα δημοφιλέστερα μυθιστορήματα της μεταπολεμικής μας λογοτεχνικής παραγωγής. Ταυτόχρονα, είναι κι ένα πολύ ιδιαίτερο και ρηξικέλευθο κείμενο. Κυρίως γιατί οι βασικές του ηρωίδες, η Νίνα και η Εκάβη, δεν είναι καθόλου «ηρωίδες». Είναι δύο γυναίκες που κάνουν τα πάντα προκειμένου να επιβιώσουν σε μια δύσκολη εποχή (η αφήγηση ξεκινά στον μεσοπόλεμο και φτάνει ως τα εμφυλιακά χρόνια) και οι πράξεις τους -συχνά ακραίες και ανήθικες, ενίοτε ακόμα και εγκληματικές- δεν τις καθιστούν συμπαθείς στους αναγνώστες / θεατές. «Είναι αντιηρωίδες και ως τέτοιες τις προβάλλω, δεν τις καλλωπίζω καθόλου», ξεκαθαρίζει ο Φώτης Πετρίδης. «Ανεξάρτητα αν σε οποιοδήποτε άλλο ανέβασμα είναι πολύ δύσκολο η πρωταγωνίστρια να είναι η πιο αηδιαστική και μισητή φιγούρα του έργου, σε μας αυτό κρατήθηκε. Με κόπο και αγώνα, συχνά κόντρα και στην ψυχολογία των ηθοποιών μου».
Η Γεωργία Βαμβακερού έχει επωμιστεί τον ρόλο της Νίνας. «Είναι κι αυτή αντιηρωίδα, όπως και η φίλη της η Εκάβη», περιγράφει. «Μπροστά στα μάτια μας ξεδιπλώνονται οι χαρακτήρες δύο γυναικών που ακροβατούν ανάμεσα στο ποιες είναι, στο πώς πρέπει να συμπεριφερθούν, στο τι ποθούν να κάνουν και στο τι τις παίρνει να κάνουν. Κάποιες φορές κερδίζουν και κάποιες χάνουν, αλλά στην ουσία ακόμα και όταν κερδίζουν κάτι χάνουν».
Στα δικά της μάτια, το έργο του Ταχτσή έχει Ντοστογιεφσκικά στοιχεία, αφού στην αφήγησή του δεν υπάρχει ούτε το απόλυτο καλό ούτε το απόλυτο κακό. «Υπάρχει κάτι σοκαριστικό που αποκαλύπτεται μέσα από το έργο και θα προσπαθήσουμε να το δείξουμε», εξομολογείται και εξηγεί: «Εν τέλει κάθε γυναίκα, κάθε μία από μας, έχει μέσα της μια μικρή Νίνα και μια Εκάβη (στην παράσταση την υποδύεται η εξαιρετική Μαρία Παχή). Είναι πραγματικά σοκαριστική αυτή διαπίστωση και προκύπτει μετά από κατάδυση στα κρύφια της ανθρώπινης ψυχής. Αν δούμε μέσα μας με ειλικρίνεια, θα παραδεχθούμε ότι κατά καιρούς όλες μας έχουμε καταφύγει σε συμπεριφορές αντίστοιχες με τις δικές τους. Στο κάτω – κάτω, αυτό που πρωτίστως θέλει η Νίνα είναι να επιβιώσει. Είναι το ένστικτό της και δεν μπορεί να το υπερβεί. Και αυτό ακριβώς μας υπενθυμίζει ο Ταχτσής, ότι υπάρχουν μερικά βασικά ένστικτα, όπως αυτά της αυτοσυντήρησης και της επιβίωσης, τα οποία είναι πολύ δύσκολο να τα υπερβούμε, εκτός αν είμαστε ήρωες. Εδώ, όμως, δεν μιλάει για ήρωες, μιλάει για καθημερινούς ανθρώπους με καθημερινές συμπεριφορές. Τους ξεγυμνώνει, όμως. Είναι σαν να βάζει στη σκέψη τους έναν μεγεθυντικό φακό και μια κάμερα και να προβάλει ποιοι είναι στην πραγματικότητα. Είναι, λοιπόν, καθημερινές γυναίκες που μετατράπηκαν σε τέρατα, όπως όλοι μας κάποια στιγμή γινόμαστε τέρατα».
Οι γυναίκες, οι άνδρες και τα τέρατα του Κώστα Ταχτσή και των «Ετερόκλητων» θα ανέβουν στη σκηνή του δημοτικού κινηματοθεάτρου «Μελίνα Μερκούρη» την Παρασκευή, το Σάββατο, την Κυριακή και τη Δευτέρα (από τις 02/06 ως τις 05/06, στις 20:30). Η είσοδος είναι δωρεάν, αλλά επιτρέπεται μόνο σε θεατές άνω των 16 ετών, κυρίως λόγω της σκληρής γλώσσας του έργου, αλλά και κάποιων εξίσου σκληρών σκηνών. Όπως υπόσχεται ο σκηνοθέτης Φώτης Πετρίδης, όσοι επιλέξουν να την παρακολουθήσουν, θα απολαύσουν μια πραγματικά μεγάλη παραγωγή και ιδανικά, θα φύγουν από το θέατρο μ’ έναν ηθικοϋπαρξιακό προβληματισμό. «Ο λόγος που το συγκεκριμένο έργο έχει αγαπηθεί τόσο πολύ είναι ότι μας δίνει την ευκαιρία να βλέπουμε αυτό που είμαστε να προβάλλεται απέναντι, σε κάποιους άλλους. Είναι ένας σαδισμός αυτός, να κοιτάμε τους “άλλους” βολεμένοι στη θεσούλα μας ενώ βαθιά μέσα μας ξέρουμε ότι κι εμείς έτσι είμαστε. Θα ήθελα, λοιπόν, στο τέλος της παράστασης, οι θεατές να μην εθελοτυφλήσουν απέναντι σε όσα τους είπε το έργο και να αποχωρήσουν με ένα μικρό “γαμώτο”. Για το τι έκαναν στη ζωή τους, για το πώς ίσως χειρίστηκαν κάποιες καταστάσεις, για το αν τους παίρνει να τις διορθώσουν. Ένα μικρό αλλά σπουδαίο “γαμώτο”».
Το Τρίτο Στεφάνι του Κώστα Ταχτσή
Από την ομάδα «Ετερόκλητοι», σε σκηνοθεσία του Φώτη Πετρίδη
Δημοτικό Κινηματοθέατρο «Μελίνα Μερκούρη»
2, 3, 4 & 5 Ιουνίου
Ώρα έναρξης: 20:30
Είσοδος Ελεύθερη
Κατάλληλο για άνω των 16 ετών