Χρυσικός – Grivalia: «Ο αριθμός των ξένων επισκεπτών θα αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια στην Αττική»
Σε μία εφ' όλης της ύλης συνέντευξη στο NouPou, ο επικεφαλής της Grivalia Hospitality, Γιώργος Χρυσικός, μιλά για τον «συμβολικό χαρακτήρα» της απόφασης να μεταφερθεί η έδρα της εταιρίας από το Λουξεμβούργο στην Ελλάδα, για τις τάσεις του Τουρισμού στην Αττική αλλά και την Ελλάδα γενικότερα και βεβαίως για τις μεγάλες επενδύσεις της εταιρίας στα Αστέρια Γλυφάδας και την πλαζ της Βούλας.
- 06/07/2023
- Κείμενο: Γιώργος Λαμπίρης
- Φωτογραφίες: Κατερίνα Καπετάνη
Με μία κίνηση συμβολικού αλλά και στρατηγικού χαρακτήρα, η Grivalia Hospitality αποφάσιζε το 2022 να μεταφέρει την έδρα της από το Λουξεμβούργο στην Ελλάδα. Πρωτοβουλία που, όπως λέει σε συνέντευξή του στο NouPou ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας, Γιώργος Χρυσικός, ήταν και ένας τρόπος να κατανοήσουν οι ξένοι επενδυτές ότι το οικονομικό περιβάλλον στην Ελλάδα έχει βελτιωθεί και αναμένεται να βελτιωθεί ακόμα περισσότερο το προσεχές διάστημα.
Η Grivalia Hospitality, που πρόσφατα παρέδωσε προς δοκιμαστική λειτουργία το ξενοδοχείο Avantmar, ένα πολυτελές ξενοδοχειακό ακίνητο στην περιοχή Πιπέρι της Πάρου, έχει δρομολογήσει την ολοκλήρωση δύο ακόμα σημαντικών projects στα νότια προάστια. Προηγούνται τα Αστέρια Γλυφάδας, όπου θα εγκατασταθεί το πολυτελές θέρετρο One&Only Aesthesis και ακολουθεί την άνοιξη του 2024 η ολοκλήρωση του πολυτελούς camping με σκηνές στην πλαζ της Βούλας.
Όπως λέει, το σημαντικότερο στοίχημα για την Ελλάδα τα επόμενα χρόνια είναι να προσελκύσει το 20% των επισκεπτών που αποτελούν τουρίστες υψηλού εισοδήματος και αφήνουν το 80% των εσόδων στον τουρισμό.
Κύριε Χρυσικέ, αποφασίσατε να μεταφέρετε την έδρα της Grivalia Hospitality στην Ελλάδα πριν από λίγους μήνες. Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε στη συγκεκριμένη απόφαση;
Ξεκινήσαμε τη Grivalia Hospitality το καλοκαίρι του 2015. Σε μία χρονική περίοδο που κανείς δεν γνώριζε τι θα μπορούσε να συμβεί την επόμενη μέρα. Γνωρίζαμε ωστόσο ότι εάν επενδύαμε σωστά και συστηματικά στην αναδυόμενη αγορά του υπερπολυτελούς ξενοδοχειακού τομέα, θα μπορούσαμε να πετύχουμε σημαντική ανάπτυξη της εταιρείας. Παρ’ όλ’ αυτά, δεδομένου ότι η σύσταση της εταιρείας έγινε το 2015, πρώτη της έδρα ήταν το Λουξεμβούργο. Τα πράγματα άρχισαν να βελτιώνονται και κινούνται διαρκώς βελτιούμενα. Το σημαντικότερο ζήτημα που μας απασχολεί είναι το προφίλ ρίσκου της χώρας, κάτι που αποτυπώνεται από την προοπτική και διάθεση που εμφανίζουν οι διεθνείς αγορές για την Ελλάδα, είτε μέσω των επιτοκίων, είτε μέσω δημοσιευμάτων στον διεθνή Τύπο. Πλέον τα πράγματα δείχνουν ότι κινούνται διαρκώς καλύτερα και, όταν η χώρα επανέλθει στην επενδυτική βαθμίδα, θα εξελιχθούν ακόμα καλύτερα.
Ένα ακόμα στοιχείο που εξετάσαμε ήταν το υφιστάμενο φορολογικό πλαίσιο στην Ελλάδα και η σταθερότητα που αυτό παρουσιάζει. Γιατί γνωρίζαμε ότι στο Λουξεμβούργο το φορολογικό πλαίσιο δεν θα άλλαζε για τις επόμενες δεκαετίες. Ωστόσο στη χώρα μας αποτελεί παράγοντα ανησυχίας για πολλούς επενδυτές, υπό το ενδεχόμενο ότι μπορεί από τη μία στιγμή στην άλλη να αλλάξουν οι κανόνες του παιχνιδιού. Τα τελευταία χρόνια πάντως υφίσταται σταθερότητα και εξορθολογισμός των συνθηκών και στον τομέα της φορολογίας στην Ελλάδα. Σημαντικός παράγοντας επενδυτικών αποφάσεων είναι να υπάρχει ένα σύστημα και μία κυβέρνηση με φιλοεπενδυτικό προφίλ, που στηρίζει τις επενδύσεις και την ανάπτυξη.
Η βελτίωση των παραπάνω συστατικών συνέτεινε στην απόφασή μας να φέρουμε την έδρα της Grivalia Hospitality στην Ελλάδα. Απόφαση που ενέχει έναν συμβολισμό, καθώς επιδιώκουμε να περάσουμε το μήνυμα στους ξένους ότι τα πράγματα στη χώρα είναι πλέον καλύτερα και το περιβάλλον για επενδύσεις είναι θετικό.
Ποιες είναι οι προοπτικές που προσφέρει στα επόμενα χρόνια η χώρα σε επίπεδο τουριστικής ανάπτυξης και πώς βλέπετε να εξελίσσεται το εισερχόμενο τουριστικό ρεύμα ως προς την ποιότητα και τον πληθυσμό του;
Εκτιμώ ότι στην περίπτωση της Αττικής, η οποία τουριστικά έχει δείξει θετικά δείγματα για φέτος, ο αριθμός των ξένων επισκεπτών θα αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια. Εάν εξετάσουμε τι συμβαίνει σε άλλες μεσογειακές πρωτεύουσες ή μεγάλες πόλεις, ο αριθμός των επισκεπτών είναι τριπλάσιος σε σύγκριση με την Ελλάδα. Είτε μιλάμε για τη Βαρκελώνη, είτε για τη Ρώμη, είτε για τη Μαδρίτη. Ακόμα και στο Μιλάνο η επισκεψιμότητα είναι αρκετά υψηλή. Η Αττική δεν έχει ακολουθήσει τον ίδιο ρυθμό, κάτι που πιστεύω ότι θα συμβεί μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
Επίσης, το μεγαλύτερο μέρος των επισκεπτών έρχεται στη χώρα μας κατά τη θερινή περίοδο, ενώ μέχρι πρότινος οι περισσότεροι έρχονταν στην Αττική, η οποία λειτουργούσε ως μεταβατικός σταθμός για να ταξιδέψουν στα νησιά. Πλέον, αρκετές αξιόλογες υποδομές έχουν δημιουργηθεί στην πρωτεύουσα με παραδείγματα τον Αστέρα Βουλιαγμένης, τα ξενοδοχεία της ΤΕΜΕΣ στο Ελληνικό αλλά και τις επενδύσεις που πραγματοποιεί η Grivalia Hospitality στα Αστέρια Γλυφάδας και την πλαζ της Βούλας. Επομένως, τα προσεχή έτη ο χρόνος παραμονής στην Αθήνα θα συνεχίσει να αυξάνεται.
Είναι απαραίτητο να αντιμετωπίζουμε στρατηγικά τον τουρισμό, καθότι δεν διαθέτουμε ανεξάντλητες υποδομές. Είναι γεγονός ότι σε κάποια νησιά δεν μπορούμε να φιλοξενήσουμε ανεξάντλητο αριθμό επισκεπτών. Από την άλλη θα πρέπει να αυξήσουμε τον αριθμό των αφίξεων, διευρύνοντας την τουριστική περίοδο, ενώ είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μπορέσουμε να προσελκύσουμε τουρίστες υψηλού εισοδήματος που αποτελούν το 20% των επισκεπτών, αλλά συμβάλλουν κατά 80% στο σύνολο των εσόδων.
Πρόκειται για τουρίστες που έχουν τη διάθεση να βγουν, να καταναλώσουν, να επισκεφθούν ένα εστιατόριο. Το μοντέλο του all inclusive με τουρίστες που κλείνονται σε ένα ξενοδοχείο και εάν βγουν έξω καταναλώνουν ένα μπουκαλάκι νερό, δεν μπορεί να στηρίξει από μόνο του το τουριστικό εισόδημα. Βεβαίως και επιθυμούμε και αυτόν τον τουρισμό, αλλά πρέπει να διευρύνουμε το μείγμα των επισκεπτών και σε άλλους, υψηλού εισοδήματος και δυναμικής.
Εκτός των άλλων, εάν υπολογίσουμε ότι στο peak της τουριστικής κίνησης στην Ελλάδα είχαμε 33 εκατομμύρια επισκέπτες, εκ των οποίων τα 7 εκατομμύρια βρέθηκαν στην Αττική, θα πρέπει να φτάσουμε στα 50 εκατομμύρια ταξιδιώτες και από αυτούς το 15% έως και 20% να είναι η αφρόκρεμα.
Δεδομένου ότι το σύνολο των επενδύσεων που πραγματοποιείτε απευθύνεται σε πελάτες υψηλού εισοδήματος και ταυτόχρονα οι αναπτύξεις σας αναβαθμίζουν και αισθητικά και σε επίπεδο παρεχόμενου προϊόντος τις περιοχές όπου τοποθετείστε, ποια είναι η ευρύτερη επίδραση που έχουν οι υψηλού επιπέδου επενδύσεις στον τουρισμό για τον κλάδο αλλά και για το σύνολο των δραστηριοποιούμενων επιχειρήσεων στην Ελλάδα;
Τη διάθεση που επιδεικνύουμε εμείς, σταδιακά θα αρχίσουν να τη συμμερίζονται και άλλοι. Δεν είναι κάτι καινοτόμο αυτό που κάνουμε ούτε και κατοχυρωμένο πνευματικά, γεγονός που θα μπορούσε να εμποδίσει και άλλους από το να ακολουθήσουν το παράδειγμά μας. Εάν πάμε καλά εμείς, θα δείτε ότι θα υπάρξουν και άλλοι που θα ακολουθήσουν το ίδιο μοντέλο, κάτι που είναι ιδιαίτερα θετικό. Όταν γίνονται τέτοιου είδους επενδύσεις με αυστηρά ποιοτικά και επενδυτικά κριτήρια, τόσο ευκολότερο είναι να προσεγγίσει κανείς πελάτες αυτού του βεληνεκούς. Υπάρχουν και άλλοι που το κάνουν άλλωστε, όπως η AGC με τη Four Seasons αλλά και η ΤΕΜΕΣ του ομίλου Κωνσταντακόπουλου.
Σε ό,τι αφορά τα υφιστάμενα ξενοδοχεία, είναι αρκετά δύσκολο να επανατοποθετηθούν στην αγορά για να προσεγγίσουν το συγκεκριμένο κοινό, διότι πρόκειται κυρίως για παλαιά κτίρια με δωμάτια που είναι κατασκευασμένα διαδοχικά το ένα δίπλα στο άλλο. Αντιθέτως, οι νέες υπερπολυτελείς επενδύσεις απαιτούν αναπτύξεις που προσαρμόζονται στο φυσικό περιβάλλον και συνυπάρχουν αρμονικά με αυτό χωρίς υψηλή ή εκτεταμένη δόμηση.
Σας προβληματίζει το ενδεχόμενο τουριστικής υπερεκμετάλλευσης σε περιοχές όπως η Μύκονος, όπου επίσης έχετε αποκτήσει έκταση στο Καλό Λιβάδι ή και σε άλλες περιοχές που πιθανώς παρατηρείται κάτι τέτοιο, κάτι που θα μπορούσε να υποβαθμίσει την ποιότητα του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος;
Από πλευράς μας κινούμαστε απολύτως εντός πλαισίου και διατάξεων που απορρέουν από την ελληνική νομοθεσία. Είμαστε αντίθετοι ως προς την άναρχη εκμετάλλευση που γίνεται μέσω καταπάτησης παραλιών, αιγιαλού και δημόσιων χώρων με αναρίθμητες πολεοδομικές παραβάσεις κατά την κατασκευή. Η Μύκονος είναι ένα τέτοιο παράδειγμα, ωστόσο έχει ληφθεί η απόφαση να αντιμετωπιστεί η άναρχη αυτή κατάσταση που δημιουργήθηκε από πλευράς κεντρικής διοίκησης. Νομίζω ότι οι επιχειρήσεις θα είναι το ίδιο επιτυχημένες χωρίς να έχουν καταπατήσει παραλίες ή να αποκλείουν την πρόσβαση των πολιτών σε αυτές.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να αξιοποιήσουμε τα νησιά και τη φυσική ομορφιά της χώρας μας, καθότι ο τουρισμός αποτελεί τον κινητήριο μοχλό της ελληνικής οικονομίας. Είναι όμως κάτι που θα πρέπει να γίνεται ορθά, ελεγχόμενα και με σεβασμό στο τοπίο, το περιβάλλον και τον χαρακτήρα κάθε περιοχής.
Εξάλλου η «ασέβεια» κάποιων προς τους κανόνες, θέτει και ένα ζήτημα αθέμιτου ανταγωνισμού. Γιατί μπορεί εμείς ως Grivalia Hospitality να κινούμαστε σεβόμενοι το υφιστάμενο πλαίσιο, γεγονός που απαιτεί σημαντικά μεγαλύτερο χρόνο για την υλοποίηση μίας επένδυσης, ενώ αντίθετα κάποιος που δεν το κάνει, να κινείται πολύ ταχύτερα από εμάς.
Σε ό,τι αφορά την επένδυσή μας στη Μύκονο, θα είναι ένα έργο βασισμένο σε κανόνες υψηλής αειφορίας. Ένα μέρος του έργου θα κατασκευαστεί κατά τη φιλοσοφία της υπόσκαφης δόμησης, ενώ το κτίριο θα είναι στο σύνολό του απόλυτα συμβατό και φιλικό προς το περιβάλλον. Συν τοις άλλοις, σε όλες μας τις αναπτύξεις διαθέτουμε σύγχρονους χώρους διαμονής για το προσωπικό, διασφαλίζοντας τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για τους εργαζόμενους. Τέτοια έργα θα αναδειχθούν νικητές στο μέλλον, διότι και οι πελάτες έχουν αρχίσει να ζητούν αυτής της μορφής τα καταλύματα για τη διαμονή τους.
Θα θέλατε να μας δώσετε ένα σύντομο και περιεκτικό χρονοδιάγραμμα για τις επενδύσεις που υλοποιείτε αυτήν την περίοδο και πότε θα βρίσκονται σε λειτουργία; Πρόσφατα ολοκληρώσατε την κατασκευή του νέου σας συγκροτήματος στο Πιπέρι της Πάρου (Avantmar). Πού βρίσκεστε με τις υπόλοιπες επενδύσεις σας όπως τα Αστέρια Γλυφάδας, το πολυτελές glamping της Βούλας, οι Πεταλιοί και η Μύκονος;
Τα Αστέρια της Γλυφάδας είναι σχεδόν έτοιμα. Εκκρεμούν ορισμένες κατασκευαστικές λεπτομέρειες σε κάποια από τα κτίρια αλλά και η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Το χρονοδιάγραμμα προβλέπει ότι θα ανοίξουν για το κοινό στις αρχές Οκτωβρίου. Θα προηγηθεί η δοκιμαστική περίοδος λειτουργίας εντός του Αυγούστου. Πρόκειται για μία πολύ μεγάλη επένδυση, διότι κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου λάβαμε την απόφαση να δημιουργήσουμε το πιο πολυτελές τουριστικό θέρετρο της Μεσογείου. Υπολογίζουμε ότι θα συμβάλλει στη στρατηγική της χώρας, πετυχαίνοντας να προσελκύσει υψηλής ποιότητας και εισοδήματος επισκέπτες. Το σύνολο της επένδυσης ανέρχεται στα 300 εκατομμύρια ευρώ.
Στην πλαζ της Βούλας πρόκειται να δημιουργήσουμε ένα πολυτελές κάμπινγκ. Το ύψος της επένδυσης ανέρχεται στα 50 εκατομμύρια ευρώ και θα είναι έτοιμο στις αρχές του 2024.
Ήδη παραδώσαμε το ξενοδοχείο Avantmar στο Πιπέρι της Πάρου. Σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις που έχουμε δρομολογήσει, οι δύο σημαντικότερες είναι στο Καλό Λιβάδι της Μυκόνου και στους Πεταλιούς.
Μετά τα νότια προάστια, τα Αστέρια και τη Βούλα, εξετάζετε και άλλες πιθανές επενδύσεις είτε στα νότια, είτε σε άλλες περιοχές της Ελλάδας;
Ήδη έχουμε δημιουργήσει το On Residence στο πρώην Όλυμπος Νάουσα της Θεσσαλονίκης. Εφόσον εντοπίσουμε και κάτι άλλο αντίστοιχου χαρακτήρα, θα το εξετάσουμε. Σε άλλους προορισμούς όπως η Πελοπόννησος έχουμε δημιουργήσει το Amanzoe και υφίσταται χώρος να αναπτύξουμε και ορισμένες ακόμα βίλες στο συγκεκριμένο σημείο.
Θα σας ενδιέφερε η τοποθέτηση σε πολυτελείς μεμονωμένες αναπτύξεις -τύπου βραχυχρόνιας μίσθωσης- με σκοπό την ταχύτερη ανάπτυξη διασποράς και εσόδων για εσάς; Και, εάν ναι, θα συνεργαζόσασταν με ιδιοκτήτες τέτοιων ακινήτων, ως διαχειριστές ακίνητης περιουσίας με κάποιο fee επί του τελικού εσόδου;
Το δικό μας μοντέλο είναι απόλυτα ξεκάθαρο. Δημιουργούμε ξενοδοχειακές μονάδες μικρού μεγέθους και όγκου από πλευράς δόμησης, με υψηλή αισθητική και υπηρεσίες. Τα καταλύματα που διαθέτουμε κινούνται στην κατηγορία των pavilions ή των μικρών πολυτελών κατοικιών. Επίσης έχουμε branded villas, οι οποίες είτε πωλούνται, είτε μισθώνονται μακροχρόνια και οι ιδιοκτήτες τους έχουν τη δυνατότητα να τις χρησιμοποιήσουν οι ίδιοι, ενώ στο διάστημα που δεν διαμένουν σε αυτές, τις παραχωρούν στο ξενοδοχείο προς αξιοποίηση. Σε κάθε περίπτωση δεν θα απέκλεια οτιδήποτε σχετίζεται με την προσέλκυση υψηλής ποιότητας επισκεπτών.
Ποιο στοχεύετε να είναι το συνολικό σας δυναμικό σε επίπεδο κλινών και μέσου εσόδου διαμονής στην επόμενη πενταετία;
Εάν η Grivalia Hospitality ολοκληρώσει τα έργα που έχει ανακοινώσει και επενδύσουμε σε δύο ή τρεις νέες αναπτύξεις μελλοντικά, το χαρτοφυλάκιό μας θα αποτελείται από 10 υψηλής ποιότητας τουριστικά συγκροτήματα και συνολικά 1.000 κλειδιά. Επίσης θα διαθέτουμε περίπου 100 βίλες. Η αξία του χαρτοφυλακίου μας εντός της προσεχούς διετίας χωρίς νέες επενδύσεις, υπολογίζοντας τα projects που έχουμε υλοποιήσει αλλά και εκείνα που τώρα δρομολογούμε, θα ανέρχεται περίπου στο 1,5 δισ. ευρώ.
Ποιοι είναι οι μέτοχοι της Grivalia Hospitality αυτή τη στιγμή και σε τι διαφέρει από τη Grivalia Properties που γνωρίζαμε;
Η Grivalia Properties που γνωρίζατε ήταν μία εταιρεία διαχείρισης ακινήτων, η οποία διαχειριζόταν ένα ευρύ χαρτοφυλάκιο εμπορικών ακινήτων (γραφεία, καταστήματα, logistics). Η συγκεκριμένη εταιρεία απορροφήθηκε πριν από μερικά χρόνια από τη Eurobank.
Από την άλλη πλευρά η Grivalia Hospitality ασχολείται αποκλειστικά με πολυτελή ακίνητα στον τουριστικό τομέα. Η δουλειά μας σε αυτήν την περίπτωση είναι πιο απαιτητική, τόσο λειτουργικά όσο και επενδυτικά, ενώ ταυτόχρονα είναι πολύ πιο ικανοποιητική ως προς το τελικό αποτέλεσμα. Διότι αναλαμβάνουμε οικόπεδα ή αναξιοποίητα ακίνητα, τα αναμορφώνουμε και το πολλαπλασιαστικό όφελος για την κοινωνία και την οικονομία είναι πολύ μεγάλο. Ο τουρισμός συνεισφέρει άμεσα στο ΑΕΠ της χώρας, ενώ με τις συγκεκριμένες αναπτύξεις που δημιουργούμε συμμετέχουμε στην αναβάθμιση αρκετών περιοχών ανά την Ελλάδα.
Στη Grivalia Hospitality είναι βασικός μέτοχος η Fairfax Financial. Μαζί με τη Eurolife, η οποία ανήκει κατά 80% στη Fairfax, διατηρούν το 85% της εταιρείας. Η Eurobank διαθέτει περίπου το 9,7% των μετοχών της Grivalia Hospitality και το υπόλοιπο ποσοστό μοιράζεται στα στελέχη της εταιρείας.
Θα εξετάσετε την είσοδό σας στο Χρηματιστήριο Αθηνών ή σε άλλη οργανωμένη αγορά του εξωτερικού;
Δεν έχουμε ανάγκη τα κεφάλαια, δεδομένου ότι υποστηριζόμαστε από έναν ισχυρό μέτοχο. Ωστόσο μία εταιρεία για να μπορέσει να μεγαλώσει θα πρέπει να γίνει περισσότερο εξωστρεφής, εξετάζοντας και άλλες επιλογές, μία από τις οποίες θα είναι η είσοδος σε κάποιο Χρηματιστήριο. Είναι κάτι που εξετάζουμε αλλά δεν αποτελεί αναγκαία συνθήκη για τη μελλοντική μας ανάπτυξη.
Σε τι ύψος θα ανέλθουν οι συνολικές σας επενδύσεις στην επόμενη πενταετία και ποιο είναι το ποσό που έχετε προϋπολογίσει ανά project που βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη;
Εφόσον εξαιρέσουμε το Avantmar της Πάρου, τα Αστέρια Γλυφάδας και το κάμπινγκ στη Βούλα, ο προϋπολογισμός για τις προσεχείς επενδύσεις – Μύκονος και Πεταλιοί – που έχουμε δρομολογήσει, είναι περίπου 0,5 δισ. ευρώ.
Αναφέρετέ μας αν θέλετε μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές δυσκολίες που συναντήσατε σε κάποια ή κάποιες από τις αναπτύξεις σας. Η γραφειοκρατία αποτελεί ίσως το πιο σημαντικό πρόσκομμα για εσάς;
Η γραφειοκρατία δεν αποτελεί μόνο ελληνικό φαινόμενο. Η ανάπτυξη ενός ξενοδοχείου απαιτεί την εμπλοκή πολλών διαφορετικών φορέων και υπηρεσιών. Επομένως, όταν εμπλέκονται πολλές διαφορετικές υπηρεσίες στην αδειοδότηση ενός έργου, ξεκινάει ο κύκλος της γραφειοκρατείας. Αυτό είναι κάτι που αντιμετωπίζουν όλοι οι Έλληνες, όχι μόνο εμείς. Δεν μας ενοχλεί η γραφειοκρατεία, αλλά η κωλυσιεργία.
Σε επίπεδο δυσκολιών που έχουμε αντιμετωπίσει κατά καιρούς, θα σας ανέφερα τις περιπτώσεις ιδιωτών, που δεν καταλαβαίνουν τι πάμε να δημιουργήσουμε και φοβούνται ότι θα τους πάρουμε την πελατεία ή θα τους κρύψουμε τη θέα. Όταν όμως καταλάβουν μετά από καιρό ότι μία επένδυση όπως αυτή του Avantmar στην Πάρο αναβαθμίζει την περιοχή αλλά και τις ξενοδοχειακές μονάδες του νησιού, τα δεδομένα αλλάζουν. Ταυτόχρονα, αντιλαμβάνονται ότι για ένα δωμάτιο που πουλούσαν για 50 ευρώ, θα μπορέσουν σταδιακά να αναβαθμίσουν το προϊόν τους, φτάνοντας στα 100 ευρώ ή και περισσότερα.