Καρδιακή ανακοπή στη θάλασσα: Όσα πρέπει να ξέρουμε
Οι χρόνοι αναμονής για ασθενοφόρο είναι μεγάλοι, ενώ κάθε λεπτό είναι κρίσιμο - Γιατί είναι απαραίτητοι οι απινιδωτές σε όλες τις παραλίες - Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε σε περιστατικά καρδιακής ανακοπής, παρέχοντας τις πρώτες βοήθειες
- 28/08/2023
Τα περιστατικά πνιγμών στις θαλάσσιες περιοχές του παραλιακού μετώπου της Αττικής αυξάνονται συνεχώς, με ένα από τα πρόσφατα τραγικά περιστατικά να αφορά έναν 48χρονο πατέρα στο Λαγονήσι, ο οποίος, στην προσπάθειά του να σώσει τον γιο του, που είχε παρασυρθεί στα ανοιχτά με στρώμα θαλάσσης, έχασε τη ζωή του.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία του «Παρατηρητηρίου Ατυχημάτων» που έχει αναπτύξει το «Safe Water Sports» και λειτουργεί σε συνεργασία με το Λιμενικό Σώμα και την Ελληνική Αστυνομία. Σύμφωνα με αυτά, το 2022 καταγράφηκαν 386 θανάσιμα ατυχήματα σε δραστηριότητες αναψυχής στη θάλασσα, εκ των οποίων τα 181 ήταν περιστατικά πνιγμού και τα 21 προήλθαν από παθολογικά αίτια. Την ίδια χρονιά, το 62% των θανάσιμων ατυχημάτων έλαβε χώρα σε παραλίες μη φυλασσόμενες από ναυαγοσώστη. Στην Αττική, τα θανάσιμα ατυχήματα στη θάλασσα το 2022 έφτασαν τα 83 εκ των οποίων τα 42 ήταν από πνιγμό, τα 3 από παθολογικά αίτια και τα 38 από μη προσδιορισμένες αιτίες.
Τα στατιστικά στοιχεία:
- Σύμφωνα με τον μέσο όρο της τετραετίας 2018-2021, το 66% των θανάτων οφείλονται σε πνιγμό, το 11% σε παθολογικά αίτια, το 1% σε θανάσιμα ατυχήματα και το 22% σε μη προσδιορισμένα ακόμα αίτια.
- Tο 80% των ανθρώπων που χάνουν τη ζωή τους στη θάλασσα είναι άνω των 60 ετών.
- Το 53% των ανθρώπων που χάνουν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων αναψυχής είναι ηλικίας 18-59 ετών και οι περισσότεροι τραυματισμοί αφορούσαν άνδρες σε ποσοστό 68% έναντι 32% που ήταν γυναίκες. Επίσης, το 62% του συνόλου των ατυχημάτων έλαβε χώρα σε παραλίες μη φυλασσόμενες από ναυαγοσώστη.
- Η στατιστική έχει δείξει πως ο χρόνος είναι ο μεγαλύτερος εχθρός των επειγόντων περιστατικών, εξαιτίας των αποστάσεων και του γεγονότος ότι τα ασθενοφόρα καθυστερούν να προσεγγίσουν έγκαιρα και να σώσουν ανθρώπινες ζωές σε επείγοντα περιστατικά. Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΚΑΒ (2021) που παρέθεσαν στη Βουλή βουλευτές του ΚΚΕ σε ερώτηση προς τον Υπουργό Υγείας το 2022, ο μέσος χρόνος αναμονής για ασθενοφόρο σε ανακοπή καρδιάς είναι 24 λεπτά (ενώ η ανάνηψη πρέπει να ξεκινήσει τα πρώτα 1-2 λεπτά), γενικώς ο μέσος χρόνος αναμονής για επείγοντα περιστατικά είναι 1 ώρα και 15 λεπτά ενώ για περιστατικά μικρότερης βαρύτητας ο χρόνος αναμονής μπορεί να διαρκεί ώρες.
Καρδιακή ανακοπή και πνιγμός: Σε τι διαφέρουν
Είναι σημαντικό, στο σημείο αυτό, να γνωρίζουμε τη διαφορά μεταξύ καρδιακής ανακοπής και πνιγμού και αυτό γιατί, σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να νομίζουμε πως ένας άνθρωπος πνίγεται στη θάλασσα, ενώ στην πραγματικότητα έχει πάθει καρδιακή ανακοπή. Η καρδιακή ανακοπή εμφανίζεται χωρίς προειδοποίηση, όταν η καρδιά σταματά τελείως ή όταν έχει ακανόνιστο ρυθμό. Είναι μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση καθώς δυσκολεύει την αντλία της καρδιάς και σταματά τη ροή του αίματος στο σώμα. Η καρδιακή ανακοπή μπορεί να προκληθεί από καρδιακή προσβολή, σήψη, πνευμονική εμβολή, τραύμα, λοίμωξη και πολλές άλλες αιτίες. Εάν δεν υπάρξει άμεση θεραπεία, η αιφνίδια καρδιακή ανακοπή μπορεί αποβεί μοιραία και να οδηγήσει σε θάνατο. Σημαντικό είναι ότι μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή, ανεξάρτητα αν υπάρχουν υποκείμενα νοσήματα ή όχι.
Σημαντικό είναι πάντως, να έχει κανείς επισκεφθεί έναν καρδιολόγο για το τακτικό του τσεκ απ πριν από τα καλοκαιρινά του μπάνια, ιδιαίτερα αν πρόκειται για άτομο μεγάλης ηλικίας ή που ανήκει σε ευπαθή ομάδα. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε πρόσφατα ο πρόεδρος της Ένωσης Ναυαγοσωστικών Σχολών Ελλάδας, Μάριος Μυρωνάκης, σε ρεπορτάζ της Καθημερινής, «στις ακτές μας έχουμε θανάτους ανθρώπων που είναι πάνω από 60-65 ετών, 70, 75, 80, με επιβαρυμένη υγεία, παθολογικά προβλήματα που επισκέπτονται τη θάλασσα με 40 και 42 βαθμούς θερμοκρασία και όλα αυτά είναι ένα κοκτέιλ που δεν είναι καλό. Κανονικά αυτές οι ηλικίες πρέπει να παίρνουν άδεια από τον γιατρό τους για να πάνε να κολυμπήσουν, όπως γίνεται και στα κολυμβητήρια».
Η αιφνίδια καρδιακή ανακοπή αποτελεί μια απο τις κυριότερες αιτίες θανάτου, προσβάλλοντας χιλιάδες ανθρώπους ετησίως. Οι στατιστικές δείχνουν οτι το 75% των ανακοπών συμβαίνουν σε οικείους χώρους, ακόμα και μέσα στο σπίτι μας, ωστόσο πολύ συχνά κανείς από το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον δεν είναι σε θέση να παρέχει τις πρώτες βοήθειες.
Το NouPou επικοινώνησε με τον Μάνο Πατσιαλίδη, Πρόεδρο και Ιδρυτή του Οργανισμού Εθελοντών «Safer Life», ο οποίος μας έδωσε χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με το τι πρέπει να κάνουμε σε περιστατικά πνιγμού ή καρδιακής ανακοπής στη θάλασσα, καθώς και για τη ζωτική σημασία της ύπαρξης απινιδωτή στο σημείο.
Τι είναι ο Safer Life Greece
O Safer Life Greece είναι μια ομάδα εθελοντών εκπαιδευτών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αναζωογόννησης (ERC). Έχει ως έδρα την Ανάβυσσο και πεδίο κυρίως δράσης της τον δήμο Σαρωνικού και πραγματοποιεί πιστοποιημένα σεμινάρια εκπαίδευσης με στόχο να εμπλουτίσει την κοινωνία με εκπαιδευμένους πολίτες που θα είναι σε θέση να σώσουν έναν συνάνθρωπό τους που κινδυνεύει να χάσει τη ζωή του αν δεν γίνουν άμεσες, συντονισμένες και ασφαλείς κινήσεις. Ταυτόχρονα, τοποθετεί σε δημόσια σημεία απινιδωτές, οι οποίοι χρησιμοποιούνται σε επείγοντα περιστατικά.
Όπως μας εξηγεί ο Ιδρυτής και Πρόεδρος του Οργανισμού, Μάνος Πατσιαλίδης, ο απινιδωτής δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον οποιονδήποτε, αλλά από κάποιον που έχει λάβει την απαραίτητη εκπαίδευση. Ωστόσο, ο ίδιος τονίζει ότι η εκπαίδευση αυτή είναι ιδιαίτερα απλή και καλύπτεται με ένα σύντομο σεμινάριο, το οποίο μπορεί να παρακολουθήσει ο καθένας.
Πού υπάρχουν απινιδωτές στον δήμο Σαρωνικού
Οι απινιδωτές (ΑΕD) είναι συσκευές που χορηγούν αυτόματα ηλεκτρικό ρεύμα με τη μορφή απινίδωσης (ηλεκτροσόκ) στην καρδιά για να επαναφέρουν τον κανονικό της ρυθμό μετά από ανακοπή.
Όσον αφορά τις ακτές, δραστηριοποιούμενη στον δήμο Σαρωνικού, η ομάδα Safer Life Greece έχει τοποθετήσει απινιδωτές στα εξής σημεία: Παραλία Αναβύσσου, Παραλία Αλυκές (Χαβάη), Μαύρο Λιθάρι, στην πλατεία Σαρωνίδας, η οποία είναι πολύ κοντά στην παραλία και τέλος, στο 38ο χλμ. της Λεωφόρου Αθηνών – Σουνίου στα Καλύβια Θορικού. Επίσης, απινιδωτές έχουν τοποθετηθεί σε καταστήματα της περιοχής, μετά από πρωτοβουλία των ίδιων των καταστηματαρχών και σε συνεργασία με τον Safer Life Greece. Ταυτόχρονα, σε οργανωμένες παραλίες του Δήμου Σαρωνικού υπάρχουν νυαγοσώστες οι οποίοι διαθέτουν απινιδωτές: στο Λιμάνι Παλαιάς Φώκαιας, στην Παραλία Σαρωνίδας και στο ξενοδοχείο Ever Eden Beach Resort (Ανάβυσσος). «Πρέπει σε κάθε παραλία να υπάρχει ναυαγοσώστης με απινιδωτή και γνώσεις για τη χρήση του» τονίζει ωστόσο ο ιδρυτής του Safer Life Greece.
Όπως μας ενημερώνει ο κ. Πατσιαλίδης, η ΚΑΡΠΑ (καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση) είναι εξαιρετικά σημαντική, όμως δεν αρκεί για να κρατήσουμε στη ζωή κάποιον. «Συντηρεί την καρδιά μέχρι να γίνει απινίδωση. Αν δεν γίνει επέμβαση στην καρδιακή ανακοπή σε 3-5 λεπτά, η ζωή φθίνει».
Αναλυτικά όλα τα σημεία όπου βρίσκονται απανιδωτές στον Σαρωνικό:
1) 38χλμ Λ. Αθηνών – Σουνίου, ρεύμα προς Αθήνα, έξωθεν εταιρείας MATS Advertising
2) 39χλμ Λ. Αθηνών – Σουνίου Ψαροταβέρνα “Τα Καλάμια”
3) Λ .Αθηνών Σουνίου και Λ. Καλυβίων – Ψητοπωλείο “Πίτα Λαγονήσι”
4) Πλατεία Σαρωνίδας – Δίπλα στην στάση Ταξί
5) Μαύρο Λιθάρι – Brach Bar “Μαύρο Λιθάρι”
6) Παραλία Αναβύσσου Αλυκές – Beach bar “Hawaii”
7) Παραλία Θυμάρι – Beach bar ” The Island”
8) Παραλία Σαρωνίδας
9) Λιμάνι Παλαιάς Φώκαιας
10) Ξενοδοχείο Ever Eden Beach Resort (47ο χλμ. λεωφόρου Αθηνών – Σουνίου, Ανάβυσσος)
Δείτε τον χάρτη με τα σημεία όπου υπάρχουν απινιδωτές σε όλη την Ελλάδα: https://saferlifegreece.org/apinidotes
Τι πρέπει να κάνει η Πολιτεία
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, υποχρέωση ναυαγοσωστικής κάλυψης έχουν όλοι οι χώροι που χαρακτηρίζονται ως λουτρικές εγκαταστάσεις, είτε λειτουργούν με την καταβολή εισιτηρίου είτε είναι πολυσύχναστοι. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Safe Water Sports, στην Αττική, υποχρέωση ναυαγοσωστικής κάλυψης έχουν 82 παραλίες, ενώ κάλυψη έχουν στην πραγματικότητα οι 68.
Δυστυχώς, όπως φαίνεται, καταγράφονται σοβαρές -και για πολλούς συμπολίτες μας τελικά μοιραίες- ελλείψεις, όσον αφορά στη μέριμνα της Πολιτείας για το συγκεκριμένο θέμα. Σύμφωνα με τον κ. Πατσιαλίδη, θα πρέπει οπωσδήποτε να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη σωστή ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τις πρώτες βοήθειες, αλλά και στην τοποθέτηση απινιδωτών σε παραλίες, χώρους άθλησης και πολλά ακόμα σημεία.
Πώς αντιδρούμε όταν βλέπουμε κάποιον να ζητά βοήθεια μέσα από τη θάλασσα
Δυστυχώς, σύμφωνα με τον ίδιο, το επεισόδιο καρδιακής ανακοπής είναι κάτι που δεν σχετίζεται με υποκείμενα νοσήματα και μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή, ανεξαρτήτως ηλικίας, στον οποιονδήποτε. «Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να φροντίσουμε να μάθουμε να παρέχουμε πρώτες βοήθειες. Είναι επίσης σημαντικό, να μην είμαστε μόνοι μας στην παραλία, αλλά να έχουμε πάντα κάποιον μαζί μας, ώστε να ειδοποιήσει σε περίπτωση που μας συμβεί κάτι. Επίσης, όσο αυτό είναι δυνατό, να φροντίζουμε ότι οι ακτές που κολυμπάμε είναι ασφαλείς, από την άποψη ότι υπάρχει ένας ναυαγοσώστης, είτε από δημόσια, είτε από ιδιωτική πρωτοβουλία».
Για την περίπτωση που βλέπουμε πως μέσα στη θάλασσα υπάρχει κολυμβητής που έχει παρασυρθεί και ζητά βοήθεια, ο κ. Πατσιαλίδης συμβουλεύει πως το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι απλώς να καλέσουμε όσο πιο άμεσα ασθενοφόρο και διασώστες. Αν βέβαια ο άνθρωπος βρίσκεται σε σημείο της θάλασσας όπου με ασφάλεια μπορούμε να προσεγγίσουμε, χωρίς να διακινδυνεύσουμε τη σωματική μας ακεραιότητα, πατάμε και δεν χρειάζεται να κολυμπήσουμε, τότε οφείλουμε να σπεύσουμε για βοήθεια. Διαφορετικά, ποτέ δεν ρισκάρουμε τη ζωή μας.
Καρδιακή ανακοπή και πρώτες βοήθειες σε αριθμούς:
- Η ανάνηψη πρέπει να αρχίζει το συντομότερο δυνατόν. 3-4 λεπτά χωρίς οξυγόνο αρκούν για να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη εγκεφαλική βλάβη.
- Όσον αφορά τη χρήση απινιδωτή, σύμφωνα με τα σύγχρονα στατιστικά η κοιλιακή μαρμαρυγή (VF) που αντιμετωπίζεται με απινίδωση και αναζωογόνηση στα 1-2 λεπτά έχει ποσοστό επιβίωσης 49-75% ενώ είναι σημαντική η κατανόηση πως κάθε λεπτό που καθυστερεί η απινίδωση μειώνει την πιθανότητα επιβίωσης κατά 10-12%.
- Ο μέσος χρόνος αναμονής ασθενοφόρου στην Ελλάδα δυστυχώς είναι πολύ μεγάλος (βλ. στοιχεία που αναφέρθηκαν πιο πάνω). Οι περισσότεροι άνθρωποι θα χρειαστεί να περιμένουν πάνω από μία ώρα για να φτάσει κοντά τους το ΕΚΑΒ. Τους τελευταίους μήνες είδαμε ξανά και ξανά να γίνονται πρώτο θέμα στις ειδήσεις περιστατικά με ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους περιμένοντας ακόμα και για ώρες ασθενοφόρο, ωστόσο λόγω έλλειψης προσωπικού και διαθεσιμότητας οχημάτων καμία ουσιαστική βελτίωση δεν διαφαίνεται αυτή τη στιγμή στον ορίζοντα.
- Χρειάζεται ένα μόλις σύντομο σεμινάριο για να μάθει κανείς να χρησιμοποιεί απινιδωτή.
- Ο χρόνος που απαιτείται να διαθέσουμε σε μαθήματα για να αποκτήσουμε βασικές γνώσεις πρώτων βοηθειών είναι 12 ώρες ανά 2 – 3 χρόνια.
- Κατά τη διάρκεια ενός απλού σεμιναρίου έξι ωρών θα έχετε την ευκαιρία να κάνετε πρακτική σε διάφορα σενάρια, ώστε να αποκτήσετε τις δεξιότητες και την αυτοπεποίθηση που χρειάζεται για να κάνετε ΚΑΡΠΑ και ασφαλή χρήση ενός Αυτόματου Εξωτερικού Απινιδωτή. Αν θέλετε να εκπαιδευτείτε στη χρήση απινιδωτή (ή στις πρώτες βοήθειες γενικότερα) μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Safer Life Greece εδώ.