The Athens Riviera Sustainability Dialogue: Η επιτακτική ανάγκη για βιώσιμη ανάπτυξη στο παραλιακό μέτωπο
Στο πλαίσιο του Athens Riviera Summit, πέντε ηγέτες της βιομηχανίας μίλησαν για την επιτακτικότητα βιώσιμης ανάπτυξης στην Αθηναϊκή Ριβιέρα και τις στρατηγικές που πρέπει να αξιοποιηθούν για την αειφορία και την υλοποίηση ενός «πράσινου» έργου.
- 19/07/2024
Στο Athens Riviera Summit που διεξήχθη με μεγάλη επιτυχία από τις 18 εώς τις 20 Ιουνίου με στόχο να ανοίξει έναν διάλογο για την πρόοδο και την ανάπτυξη, κύριο ρόλο είχαν η βιωσιμότητα, η αειφορία και το περιβάλλον.
Με αφορμή την ανάπτυξη που θα ανταποκρίνεται στις παραπάνω παραμέτρους διεξήχθη το The Athens Riviera Sustainability Dialogue, μια συζήτηση για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη όπου πέντε ηγέτες της βιομηχανίας μοιράστηκαν τις γνώσεις τους για τις προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται ώστε ένα έργο να θεωρηθεί πραγματικά «πράσινο» αλλά και τις μεθόδους που ήδη χρησιμοποιούνται για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Αθηναϊκής Ριβιέρας.
Τον συντονισμό του πάνελ είχe αναλάβει η Κιάρα Κόντη, Partner και Climate Change and Sustainability Services Leader for Central, Eastern and Southern Europe and Central Asia (CESA) της EY. Κατά την συζήτηση έγινε μια προσέγγιση του ζητήματος της βιώσιμης ανάπτυξης από δυο οπτικές, αφενός τέθηκε το ζήτημα των κατασκευών και υποδομών που υλοποιούνται στο παραλιακό μέτωπο, αφετέρου συζητήθηκε το πώς οι εταιρείες εντάσσουν στο πρόγραμμα και τις πρακτικές τους τη βιώσιμη ανάπτυξη και το ESG (environmental, social, governance).
Οι πιστοποιήσεις βιώσιμης δόμησης που βοηθούν να κάνουμε καλύτερα τα κτίριά μας και τη ζωή μας
Τη συζήτηση ξεκίνησε ο Φάνης Στρατόπουλος, Chief Operations Officer (COO) της Ten Brinke Hellas, με μια εισαγωγή στη σημασία που έχει η πιστοποίηση την εταιρειών που να αποδεικνύει την ικανότητα και την εξειδίκευση στην ανάληψη βιώσιμων έργων.
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι στην Ελλάδα το 2023 καταγράφησαν οι πιο υψηλές θερμοκρασίες που υπήρξαν ποτέ (από όταν άρχισε η καταγραφή θερμοκρασιών). Σύμφωνα με τις προβλέψεις για τα επόμενα 10 με 15 χρόνια, μάλιστα, αναμένεται αύξηση 70% όσον αφορά τα κύματα καύσωνα τα οποίαα θα πλήξουν τη Μεσόγειο. Εκτός αυτού, σταδιακά γίνεται εμφανές στην Ελλάδα ότι υπάρχει μια μετάβαση από τις τέσσερις εποχές που μαθαίναμε παιδιά, στις δυο εποχές, με ένα μεγάλο καλοκαίρι και έναν μικρότερο χειμώνα.
Όπως αναφέρει ο κύριος Στρατόπουλος, σε αυτούς τους περιβαλλοντικούς παράγοντες πρέπει να προσθέσουμε την έλλειψη υποδομών που, όπως ανέφεραν και οι Δήμαρχοι του παραλιακού μετώπου που συμμετείχαν στο Athens Riviera Summit, είναι ένα διαχρονικά δισεπίλυτο πρόγραμμα για το οποίο και η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν μπορεί να κάνει πολλά. Επίσης, πρέπει να ληφθεί υπόψη ο παράγοντας του αυξανόμενου τουρισμού, με περισσότερους τουρίστες να φτάνουν πλέον στην Ελλάδα και μάλιστα όχι μόνο στο κέντρο, αλλά και στο παραλιακό μέτωπο παρουσιάζεται αυξημένη δόμηση.
«Αν σε αυτό προσθέσουμε και […] την έλλειψη υποδομών […] για το οποίο είναι κάτι που η ιδιωτική πρωτοβουλία είναι δύσκολο να κάνει κάτι, και τον αυξανόμενο τουρισμό, έχουμε συνέχεια αυξανόμενους τουρίστες στο κέντρο και στα παράλια, πολλά ξενοδοχεία, πολλά καινούργια κτίρια, όλα αυτά καταλαβαίνουμε πως είναι ένα μιξ πολύ δύσκολο»
Λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τους παραπάνω παράγονες είναι σημαντικό να υπάρξει ένας αειφόρος σχεδιασμός, τονίζει ο κύριος Στρατόπουλος. Ο συγκεκριμένος σχεδιασμός πρέπει να γίνει με συντονισμό τριών ενοτήτων. Πρώτη ενότητα τα κτήρια, «Νοσοκομεία, γραφεία, σούπερ μάρκετ και ό,τιδήποτε είναι στο retail», εξηγεί ο κύριος Στρατόπουλος. Δεύτερη ενότητα, η ελεύθεροι χώροι (χώροι πρασίνου, πεζοδρόμια, δρόμοι), ενώ τρίτη ενότητα τα οικιστικά projects.
«Όλα αυτά πρέπει να τα δούμε ως μια ενότητα, η οποία είναι αλληλένδετη και αλληλοεξαρτώμενη. Αρα εδώ βάζουμε τις χρήσεις γης και τις υποδομές από το κράτος για να μπορέσει να γίνει πραγματικά ένα σωστό σύνολο που θα κάνει βιώσιμη τη δική μας ζωή αλλά και των παιδιών μας τα επόμενα πολλά πολλά χρόνια, κάτι το οποίο τουλάχιστον προς το παρόν είναι πάρα πολύ δύσκολο να συμβεί», σημειώνει ο κύριος Στρατόπουλος.
Προκειμένου παρά τις δυσκολίες να επιτευχθεί ένας τέτοιος αειφόρος σχεδιασμός θα πρέπει τα κτίρια τα οποία δημιουργούνται να έχουν μια πιστοποίηση. «Όλοι μας θέλουμε να έχουμε λιγότερη κατανάλωση στο νερό, όλοι πρέπει να χρησιμοποιούμε ανακυκλώσιμα υλικά, ειδικά εμείς στο development και στις οικοδομές μας, όλοι θέλουμε να έχουμε ή θα έπρεπε να έχουμε περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε ό,τι χτίζουμε […] αλλά εδώ πάλι έρχεται το κράτος που πρέπει να δώσει μεγαλύτερα κίνητρα για να γίνουν περισσότερα πράγματα σε αυτό.
Σύμμαχος σε αυτή την προσπάθεια είναι οι πιστοποιήσεις και συγκεκριμένα η πιστοποίηση Lead, η οποία επιβεβαιώνει τη βιωσιμότητα των κατασκευαστικών μεθόδων που χρησιμοποιούνται και πρόκειται για μια πιστοποίηση που η Τen Brinke Hellas έχει φροντίσει ήδη να αποκτήσει.
Σημειώνεται ότι το ζήτημα της βιωσιμότητας (και κατ’επέκταση της δόμησης με βάση συγκεκριμένες παγκόσμιες πιστοποιήσεις) δεν είναι μόνο περιβαλλοντικό και νομικό, αλλά πλέον έχει αναχθεί και σε θέμα νομιμότητας. Όπως τονίζει στην ομιλία του ο κύριος Στρατόπουλος δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι με βάση Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (η εφαρμογή της οποίας είναι υποχρεωτική για τα Κράτη Μέλη), οποιοδήποτε νέο κτίριο γίνει στην Ευρώπη θα πρέπει να είναι πιστοποιημένο και να έχει μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα.
«Δεν βλέπουμε ουσιαστικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση και κάτι ακόμα πιο σοβαρό είναι ότι τα δημόσια κτίρια θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους αυτήν την Οδηγία από το 2028» λέει ο κύριος Στρατόπουλος.
Είναι προφανές τόσο από τις περιβαλλοντικές συνθήκες όσο και από το νέο νομικό πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί ότι η κατάσταση για την Ελλάδα αρχίζει και γίνεται πιο πιεστική ώστε να αρχίσει να εφαρμόζει μεθόδους βιώσιμης ανάπτυξης. «Ένα από τα βασικά πράγματα που πρέπει όλοι, οι developers, το Κράτος, η κοινωνία μας, να σεβαστούμε είναι οι πιστοποιήσεις και το πώς θα κάνουμε καλύτερα τα κτίριά μας και τη ζωή μας», κλείνει την ομιλία του ο κύριος Στρατόπουλος.
«Δεν μπορούμε να βλέπουμε ένα project μεμονωμένα. Προηγουμένως έγινε μια ανάλυση για το Ελληνικό, φοβερό το project και […] η Ελλάδα θα βγει κερδισμένη από αυτό. Δεν μπορούμε όμως να ασχολούμαστε μόνο με το τι γίνεται μέσα στο Ελληνικό, πρέπει να ασχοληθούμε και με το τι γίνεται σε όλα τα Νότια Προάστια και σε όλη την Αθήνα. Πρέπει να το δούμε όλιστικά.»
Η βιώσιμη κινητικότητα, αναπόσπαστος παράγοντας της αειφόρου ανάπτυξης
Οπως δήλωσε στο πλαίσιο του Τhe Athens Riviera Sustainability Dialogue η Managing Director της ZITAKAT, το Master Plan του έργου έχει έκταση 70 χιλιόμετρα, από τον Πειραιά μέχρι και το Σούνιο, ενώνοντας τις περιοχές και τους Δήμους όλης της Αθηναϊκής Ριβιέρας.
Τα υλικά που θα χρησιμποιηθούν για την κατασκευή του έργου ακολουθούν αρχές βιωσιμότητας ενώ εκμεταλλεύονται ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το υλικό με το οποίο θα στρωθεί ο πεζόδρομος είναι φυσικό, ενώ όλες οι παρεμβάσεις που γίνονται στην περιοχή είναι ήπιες και προσαρμοσμένες στο περιβάλλον.
Εκτός αυτού, με την υλοποίηση του έργου θα δοθεί στους πολίτες μια φιλική προς το περιβάλλον επιλογή μετακίνησης, τουλάχιστον για μικρές αποστάσεις. «Είναι σημαντικό οι πολίτες να έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν το ποδήλατό τους για μικρές μετακινήσεις αποβάλλοντας τη συνήθεια να καταφεύγουν στο αυτοκίνητο για μικρές διαδρομές», είπε η κυρία Ζαφειροπούλου.
Το έργο στην πρώτη του φάση θα ξεκινήσει με την κατασκευή 18 χιλιομέτρων. Η ΖΙΤΑΚΑΤ είναι προσωρινή ανάδοχος για τον ενιαίο ποδηλατόδρομο και πεζόδρομο που θα εκτίνεται από τη Μαρίνα Φλοίσβου μέχρι τη Βούλα.
Όπως εξήγησε η κυρία Ζαφειροπούλου το έργο θα έχει συνολική έκταση 18 χιλιόμετρα, όμως υπάρχουν 6 χιλιόμετρα επι του παραλιακού μετώπου που εξαιρούνται λόγω της ανάπτυξης άλλων έργων, όπως το Ελληνικό και η Μαρίνα Αλίμου, ενώ 2 χιλιόμετρα επί της παραλίας της Γλυφάδας έχουν ήδη ανακατασκευαστεί.
Πέρα από τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα το έργο αναμένεται να συμβάλει και στα αντιπλημμυρικά έργα της περιοχής. Συγκεκριμένα, όπως ανέφερε η Managing Director της ZITAKAT μέρος του έργου θα διέρχεται από την περιοχή του Ρέματος της Πικροδάφνης. Για αυτόν τον λόγο ήδη γίνονται στο σημείο γεωτεχνικές μελέτες προκειμένου να κατασκευαστεί γεφύρωση που θα επιτρέπει την αδιάκοπη μετακίνηση.
Η μελέτη που διεξάγεται περιλαμβάνει την πλημμυρική ζώνη και την στάθμη του νερού. «Η διαχείριση των υδάτων στο παραλιακό μέτωπο είναι ένα ευαίσθητο τεχνικά θέμα που προσπαθούμε να διαχειριστούμε» τόνισε η κυρία Ζαφειροπούλου
Όπως δήλωσε η κυρία Ζαφειροπούλου η υλοποίηση του ποδηλατοδρόμου στο παραλιακό μέτωπο δεν είναι έυκολο έργο. Εξάλλου για αυτόν τον λόγο οι περιοχές του παραλιακού μετώπου δεν είχαν ενωθεί μέχρι τώρα. Στα προβλήματα συγκαταλέγονται η συνδεσιμότητα και ο κατακερματισμός κομματιών αλλά και εμπόδια που συναντώνται στην παραλιακή διαδρομή.
«Έχουμε πολύ κέφι και ελπίζουμε αυτό το έργο να δώσει άλλη μορφή στην Αθηναϊκή Ριβιέρα. Θα προσπαθήσουμε να το κάνουμε όσο το δυνατόν καλύτερα και πιο ανώδυνα για να δώσουμε το καλύτερο αποτέλεσμα πίσω στον κόσμο», ολοκλήρωσε τις δηλώσεις της η κυρία Ζαφειροπούλου
Η τέχνη της βιωσιμότητας στην υπηρεσία της ευζωίας
Η συζήτηση συνεχίστηκε με ομιλητή τον Κώστα Πουλόπουλο, Αρχιτέκτοντα MAA, Ιδρυτή και Creative/Managing Director τoυ Αρχιτεκτονικού Γραφείου SQ1- SquareOne Architects με έδρα την Κοπεγχάγη. Όπως είπε ο κύριος Πουλόπουλος η επιλογή της έδρας στη Δανία είναι ενδεικτική του ενδιαφέροντος που έχει το γραφείο για την έννοια της βιωσιμότητας.
Αρχικά, η έννοια της βιωσιμότητας είναι ένας στόχος, «η αντοχή μας απέναντι στις αλλαγές που έρχονται και που θα θέλαμε να τις αποφύγουμε, να τις διαχειριστούμε», εξηγεί ο κύριος Πουλόπουλος, «αλλά ταυτόχρονα είναι και μια τεχνική, υπάρχουν πολλές βιωσιμότητες, πολλά πράγματα που κάνουμε για να διαχειριστούμε αυτό το κεντρικό όραμα. Είναι και μέσο και σκοπός».
Πίσω από αυτές τις τεχνικές που μπορούν να διασφαλίσουν τον απώτερο σκοπό της βιωσιμότητας, όπως οι πιστοποιήσεις Lead, η μέτρηση αποτυπώματος άνθρακα κατά τη διάρκεια ζωής του κτιρίου και αλλά και πριν (embodied carbon), κρύβεται μια τέχνη. Υπάρχουν πολλές τεχνικές που έρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οπώς για παράδειγμα η Life Cycle Analysis η οποία μετράει το αποτύπωμα άνθρακα πριν καν την έναρξη κατασκευής, από την παραγωγή των υλικών, μέχρι και σε βάθους χρόνου 50 ετών μετά την παράδοση.
«Στη Δανία για παράδειγμα για όλα τα κτίρια πάνω από 1.000 τ.μ είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε LC Analysis και να αποδείξουμε ότι είμαστε κάτω από τα 12 κιλά μονοξειδίου του άνθρακα ανά τετραγωνικό μέτρο, ανά χρόνο» πληροφορεί ο Κώστα Πουλόπουλος.
Στη συζήτηση περί τεχνικής, λοιπόν, υποκρύπτεται η έννοια της τέχνης της βιωσιμότητας. Δουλειά των σχεδιαστών, όπως σημειώνει ο κύριος Πουλόπουλος είναι να πιάσει όλα τα ξεχωριστά κομμάτια του παζλ και να τα φτιάξει σε κάτι ωραίο. «Κανείς δεν είναι τόσο κυνικός ώστε να μη θέλει το ωραίο, γιατί ξέρουμε ότι τα ωραία πράγματα έχουν μεγαλύτερη ζωή, και εκεί πρέπει να σταθούμε. Όχι μόνο στο “livability” αλλά και στο “lovability» εξηγεί παραστατικά.
«Στο γραφείο μας δουλέυουμε πολύ με αυτήν την κατεύθυνση, στο Ελληνικό κάναμε ένα κτίριο γραφείων που πάει για gold certification, έχουμε κάνει κτίρια γραφείων στο Βίλνιους στη Λιθουανία στην κατηγορία Α+, κάναμε μια κατασκευή μια πλωτής πλατφόρμας που σε περίπτωση ανάγκης ανεβάινει 1,8 μέτρα. Η κλιματική ανθεκτικότητα είναι πολύ ψηλά στην ατζέντα»
Έτσι στην πραγματικότητα η βιωσιμότητα δεν είναι μόνο μια τεχνική, αλλά μια τέχνη. Αντίστοιχη σημασία έχει το design και στη χαρά και την ευζωία των χρηστών ενός χώρου, όπως για παράδειγμα η ύπαρξη χώρων πρασίνου που βοηθούν το χρήστη να εστιάσει την προσοχή του σε κάτι πέρα από το κτίριο στο οποίο βρίσκεται, ή η βιώσιμη κινητικότητα που είναι μέρος του σχεδιασμόυ. «Τα κτίρια Lead για παράδειγμα πρέπει να έχουν έναν αριθμό ποδηλάτων που να είναι ενταγμένος στο σχεδιασμό, ή εκτός αυτού πρέπει να υπάρχει χώρος για τη βιοποικιλότητα. Γι’αυτό όμως πρέπει και κάποιος να πιστοποιεί τα κτίρια διότι αλλιώς δύσκολα πιστέυουμε ότι όλα αυτά θα είναι μέρος της πραγματικότητάς τους»
Τεχνητή Νοημοσύνη και βιώσιμη ανάπτυξη
Ο Λουκάς Καραλής, Επικεφαλής Στρατηγικής και Επενδυτικών Σχέσεων του Ομίλου και Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλείου της ΑΚΤΩΡ ήρθε να συμπληρώσει τη συζήτηση με ένα πολύ σύγχρονο θέμα που αναμένεται να απασχολήσει ιδιαίτερα τα επόμενα χρόνια.
«Η Τεχνητή Νοημοσύνη και η Μηχανική Εκμάθηση είναι έννοιες που μπαίνουν καθημερινά στα έργα που τρέχουμε (κατασκευαστικά, υποδομών, ΑΠΕ) και ειδικά σε εταιρείες που είναι εισηγημένες και αποσκοπούν στη δημιουργία αξίας […] γιατί με την ενσωμάτωση του AI επιτυγχάνονται πολύ σημαντικές συνέργιες κόστους και βελτιστοποίησης της απόδοσης των έργων», εξηγεί ο κύριος Καραλής.
Όσο περνάνε τα χρόνια σε όλα τα έργα, ακόμα και τα πιο μικρά θα συναντάται αυτή η συνεργασία και η έννοια της τεχνητής νοημοσύνης. «Αυτή τη στιγμή ο Όμιλός μας τρέχει πάρα πολλές δράσεις που ενσωματώνει το κομμάτι του ΑΙ και στο ESG, στον τομέα της βιωσιμότητας», ενημέρωσε ο κύριος Καραλής. Ενεικτικά παραδείγματα της δράσης που πραγματοποιεί αυτή τη στιγμή ο ‘Ομιλος ΑΚΤΩΡ είναι η ενσωμάτωση πλατφόρμας Τεχνητής Νοημοσύνης (NP Bird) σε αιωλικό πάρκο, η οποία προστατεύει τα πτηνά όταν περνούν κοντά από τα αιολικά πάρκα και η συνεργασία με την ΕΥΑΘ για τη συγκέντρωση δεδομένων που θα συμβάλουν στη μείωση των ρύπων μέσα από τα απόβλητα στα εργοτάξια της ΑΚΤΩΡ, όπου μέσω μηχανικής εκμάθησης δημιουργούνται μοντέλα που υπολογίζουν προληπτικά την καλύτερη διαχείρισή τους.
Το κομμάτι του ESG εντάσσεται ολοκληρωτικά στο κομμάτι της στρατηγικής κάθε εταρείας. Για παράδειγμα Όμιλος ΑΚΤΩΡ μετά και από την πρόσφατη εξαγορά του τρέχει μελέτες «gap analysis» ώστε να εξερευνήσει τα κενά και τις ευκαιρίες που προσφέρει η αγορά προκειμένου να αναγνωρίσει και να ενσωματώσει το κομμάτι της βιωσιμότητας
Όπως αναφέρει ο κύριος Καραλής, το πιο δύσκολο κομμάτι στις βιώσιμες κατασκευές είναι η ενημέρωση και η συμμετοχή του κόσμου. Κατά συνέπεια είναι απαραίτητη η εκπαίδευση και η επικοινωνία, πέρα από το τεχνοκρατικό κομμάτι. «Το πιο δύσκολο πράγμα που τρέχουμε αυτή τη στιγμή είναι να αντιληφθεί ο κόσμος ο δικός μας, ο κόσμος της κατασκευής ότι αυτή είναι μια ανάγκη η οποία οδηγεί στη δημιουργία αξίας. Αυτό θέλει χρόνο, όμως ευελπιστούμε ότι μέσα από σωστές κινήσεις και μέσα από τα τεχνολογικά μοντέλα θα επιτευχθεί.»
Ο κύριος Κάραλης ολοκλήρωσε την ομιλία του αναφέροντας πόσο σημαντική είναι η πλήρης ένταξη της βιωσιμότητας στη στρατηγική μιας εταιρείας και όσον αφορά τη χρηματοδότηση αλλά και τις επενδύσεις «Ένα από τα βασικά κομμάτια που σου ζητάνε τα funds ή οι επενδύτές είναι οι ενέργειες που έχει κάνει πάνω στο ESG. Μπορεί να έχει φανταστική χρηματοοικονομική απόδοση, αλλά αν σε συγκεκριμένους τομείς δεν έχει αναπτύξει αυτό, δεν μπορούν να επενδύσουν σ’εσένα. Όλο το πλαίσιο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο.
Σε αυτό το σημείο η συντονίστρια Κιάρα Κόντη ανέφερε μια παγκόσμια έρευνα που τρέχει αυτή τη στιγμή η EY και επιβεβαιώνει πως οι θεσμικοί επενδυτές προσβλέπουν σε μακροπρόθεσμη αξία ακόμα και σε περιπτώσεις που βραχυπρόθεσμα μειώνει την κερδοφορία.
Μια πρακτική που ήρθε για να μείνει
Τη συζήτηση έκλεισε η κυρία Φυλλιώ Λαναρά , Communication & Marketing Director της METLEN Energy & Metals (Μυτιληναίος) η οποία τόνισε πως δεν πρέπει να θεωρούμε τη βιωσιμότητα ένα trend. Πρόκειται για μια διαδικασία που εξασφαλίζει την αειφορία τόσο στις εταιρείες όσο και την παραγωγή αξίας στην αγορά.
Συνεπώς η βιωσιμότητα σε όλους τους τομείς και πόσο μάλλον στον τομέα των κατασκευών πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν μια λύση μακροπρόθεσμης παραγωγής αξίας που θα κινήσει την αγορά για τα επόμενα χρόνια.