Help Horses Ymittos: Ένας χρόνος προσπάθειας για τη διάσωση των αλόγων του Υμηττού
Η Help Horses Ymittos, που αγωνίζεται για τη διάσωση των αλόγων του Υμηττού, κλείνει αυτόν τον Αύγουστο έναν χρόνο ακατάβλητων προσπαθειών: Μιλήσαμε με τη Μαρία Μαρώλια και τους εθελοντές της ομάδας για τα άλογα που κανείς στο ελληνικό κράτος δεν μοιάζει να θεωρεί αρμοδιότητά του και μάθαμε την ιστορία τους αλλά και πώς μπορούμε πρακτικά να βοηθήσουμε.
- 12/08/2024
Τον Αύγουστο του 2023 μια γυναίκα με πολλή αγάπη για τα ζώα εντόπισε ένα κοπάδι από άλογα που ζούσε σε κακές συνθήκες στους πρόποδες του Υμηττού. Τα άλογα έμπαιναν συχνά στον αστικό ιστό θέτοντας σε κίνδυνο τα ίδια αλλά και τους κατοίκους – ένα σοβαρό τροχαίο για παράδειγμα θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να συμβεί.
Έναν περίπου χρόνο μετά την έναρξη της προσπάθειας, έχει ουσία να ανατρέξουμε στην ιστορία των αλόγων και στην ίδρυση του Help Horses Ymittos, στις μέχρι τώρα ενέργειες (ή στην έλλειψή τους) από πλευράς της Πολιτείας, στο ισχύον νομοθετικό πλάσιο και στην πιο πρόσφατη έρευνα που διενήργησε ο Συνήγορος του Πολίτη καλώντας τις Αρχές σε κινητοποίηση για άμεση λύση του προβλήματος.
Πώς ξεκίνησαν όλα
Τον Αύγουστο του 2023 η μία από τις δημιουργούς του Help Horses, Μαρία Μαρώλια, μετακόμισε στην περιοχή. Συχνά άκουγε από το σπίτι της καλπασμούς και ήχους των ζώων. Κάπως έτσι υποψιάστηκε την παρουσία τους, η οποία επιβεβαιώθηκε όταν μια μέρα γυρνώντας στο σπίτι της πετάχτηκε μπροστά της μια μικρή αγέλη φιλικών αλόγων που περιφέρονταν σε άσχημη κατάσταση στην περιοχή. Η Μαρία τους έδωσε τροφή και νερό και κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα.
Τις επόμενες μέρες ήρθε σε επικοινωνία με κάποιους φορείς που γνώριζαν για την ύπαρξη αυτών των αλόγων, δεν μπορούσαν όμως, όπως της είπαν, να προχωρήσουν σε παραπάνω ενέργειες από τους επιτόπιους ελέγχους και την κρούση για επιβολή προστίμων.
Τρέφοντας μεγάλη αγάπη για τα ζώα και συγκεκριμένα για τα άλογα – αλλά και γνωρίζοντας στην πράξη τις ανάγκες τους αφού η ίδια είναι ιδιοκτήτρια αλόγου αλλά και μέλος στο ΔΣ Ιππικού Ομίλου – η Μαρία ξεκίνησε να φροντίζει το κοπάδι έξω από την κατοικία της.
Η πρώτη επιτόπια αυτοψία
Mετά από αρκετό ψάξιμο και προσπάθεια, η νεοσύστατη εθελοντική ομάδα έφτασε στο σημείο όπου ζούσαν τα άλογα τον Αύγουστο του 2023. Εκεί, διαπίστωσαν ότι στην πράξη γινόταν ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή. Γνώρισαν επίσης τον άνθρωπο που ισχυριζόταν ότι είναι φροντιστής τους, όμως διαπίστωσαν, όπως εξηγεί η Μαρία Μαρώλια στο NouPou, ότι τα ζώα διαβιούσαν σε πολύ κακές συνθήκες – κάποια ελεύθερα που περιφέρονταν και έφταναν συχνά στον αστικό ιστό μπαίνοντας σε κεντρικούς δρόμους, και κάποια περιορισμένα στις εγκαταστάσεις των παλιών ορνιθοτροφείων, στην αυλή του σπιτιού, και μέσα στο σπίτι του συγκεκριμένου ανθρώπου.
Ο φερόμενος ως φροντιστής τους δεν ήταν σε θέση να υποστηρίξει ούτε οικονομικά ούτε χρονικά τις ανάγκες για φροντίδα όλων αυτών των ζώων, με αποτέλεσμα αυτά να σχηματίσουν κοπάδια. Λόγω του ανταγωνισμού κατά την αναπαραγωγή, αλλά και δεδομένης της περιορισμένης πρόσληψης τροφής και νερού που τα έφερνε σε σύγχυση και τους δημιουργούσε άγχος επιβίωσης, πολλές φορές βρίσκονταν σε ένταση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε τραυματισμούς. Σημειώνεται επίσης ότι τα άλογα κυκλοφορούσαν ελεύθερα σε σημεία όπου πολύ κοντά βρίσκονται ιδιωτικά εκπαιδευτήρια και έτσι στους γύρω δρόμους κυκλοφορούν καθημερινά σχολικά.
Οι εθελόντριες κατέγραψαν σε εκείνη την αυτοψία, όπως καταγγέλλουν, συνολικά 92 άλογα. Επρόκειτο όμως να γεννηθούν 15 περίπου ακόμα, αφού πολλές από τις φοράδες ήταν ήδη σε προχωρημένη εγκυμοσύνη.
Ακολουθησαν κι άλλες επισκέψεις στο σημείο, σε κάποια από τις οποίες ήρθαν αντιμέτωπες με ένα σοκαριστικό θέαμα: ένα πηγάδι γεμάτο με νεκρά ζώα και ένα παράνομο αυτοσχέδιο νεκροταφείο σκυλιών. Σε ανάρτηση τότε στο Facebook είχαν περιγράψει το φρικτό εύρημα: «Κάθε μέρα ερχόμαστε αντιμέτωπες και με κάτι πιο τραγικό, στις 22 Δεκεμβρίου 2023 μαζί με εθελοντές και με μέλος της Φιλοζωικής Δράσης Εθελοντών Αγίας Μαρίνας Κορωπίου, μόλις λίγα μέτρα μακριά από την οικία του συλλέκτη-φροντιστή-πείτε τον όπως θέλετε […] εντοπίσαμε αμέτρητα πτώματα ζώων, σκυλιών, γατιών κ.ά. […] Ο εισαγγελέας έχει δώσει εντολή να περισυλλεχθούν ολα τα νεκρά ζώα. Στο σημείο έγινε αυτοψία από το Αστυνομικό Τμήμα Κρωπίας και από την Πυροσβεστική που όπως μας ενημέρωσαν πρέπει να έρθει ειδικό κλιμάκιο (υγειονομικό κτλ) για την περισυλλογή διότι πρόκειται για υγειονομική βόμβα!».
Η ίδρυση της Help Horses Ymittos
Τότε ήταν που άρχισαν οι πιο συντονισμένες προσπάθειες για να παρασχεθεί βοήθεια στα άλογα του Υμηττού. Ιδρύθηκε η ΑΜΚΕ Help Horses, φιλοδοξώντας να αποτελεσει μια οργανωμένη προσπάθεια για τη διάσωση και προστασία των αλόγων του Υμηττού.
Το εγχείρημα ήταν κάθε άλλο παρά εύκολο: Οι εθελοντές έπρεπε να πηγαίνουν καθημερινά σε τρία σημεία για να ταΐσουν και να ποτίσουν τα ζώα. Σημειώνεται ότι σε αυτά τα σημεία δεν υπάρχει φως ούτε νερό, το οποίο φτάνει εκεί με υδροφόρες.
Κάτι ακομα, που έπρεπε να γίνει επειγόντως, ήταν ο ευνουχισμός των αρσενικών αλόγων ώστε να σταματήσει η αναπαραγωγή των ζώων. Εκτός αυτού, πολλά άλογα έπρεπε να πάρουν φαρμακευτική αγωγή. Έτσι, τους μήνες που ακολούθησαν, η ομάδα έβαλε όλες της τις δυνάμεις για να ανταπεξέλθει.
Σήμερα, η Help Horses Ymittos, με τη Μαρία Μαρώλια στο τιμόνι και με τη βοήθεια ενός νέου βασικού μέλους όπως λέει (μετά την αποχώρηση των δύο συνιδρυτριών της ομάδας), αλλά και με τη στήριξη 70 ενεργών εθελοντών, φροντίζουν πλέον 110 άλογα.
Έχουν καταφέρει τη βελτίωση του βάρους και της γενικής υγείας των αλόγων, τα οποία έχουν πλέον ένα -κατά το δυνατόν- αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο. Έχουν γίνει συνολικά 12 ευνουχισμοί (στειρώσεις) με την οικονομική στήριξη της πολιτείας. Ταυτόχρονα, δημιουργήθηκαν κατάλληλες εγκαταστάσεις ώστε να γεννηθούν τρία πουλάρια.
«Αυτή τη στιγμή έχουμε μισθώσει εκτάσεις 10 στρεμμάτων συνολικά οι οποίες είναι στη διαδικασία κατασκευής (paddocks, shelters κλπ). Ήδη έχουμε φιλοξενήσει συνολικά 26 από τα άλογα του Υμηττού. Οι μισθωμένοι χώροι λειτουργούν για προσωρινή φιλοξενία με σκοπό να γίνονται στειρώσεις, θεραπείες, εκπαίδευση και κοινωνικοποίηση, προώθηση προς υιοθεσία αλλά και να παρέχεται ασφάλεια στα άλογα και στους πολίτες διότι κοπάδια αλόγων βρίσκονταν στους δρόμους του Δήμου Κρωπίας».
Μάλιστα, δύο από τα άλογα που φιλοξενούνται σε αυτούς τους χώρους έχουν ήδη υιοθετηθεί. Συνολικά, από την έναρξη της δράσης έχουν υιοθετηθεί τέσσερα άλογα, ενώ αναμένονται κι άλλες υιοθεσίες.
Μια ακόμα μεγάλη επιτυχία είναι πως οι εθελοντές κατάφεραν να μεταφέρουν τα κοπάδια -που είχαν ξεφύγει και βρίσκονταν εντός του αστικού ιστού του Δήμου Κρωπίας (στην οδό Ανδριανού)- πίσω στα σημεία όπου γεννήθηκαν ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος ατυχήματος τόσο για τους κατοίκους όσο και για τα ίδια τα ζώα.
Ωστόσο – και παρά το γεγονός ότι όπως λένε οι άνθρωποι της ομάδας, η στήριξη που έχει δεχθεί η Help Horses από τον κόσμο είναι μεγάλη – δυστυχώς οι διαθέσιμοι πόροι συχνά δεν επαρκούν ούτε για τις βασικές ανάγκες των αλόγων.
Η αδιαφορία της Πολιτείας
Σύμφωνα με όσα καταγγέλουν οι εθελοντές της Help Horses στο NouPou, η Πολιτεία γνώριζε για την ύπαρξη των ζώων εδώ και πολλά χρόνια, παραμένοντας αμέτοχη σε ό,τι αφορά τις κακές συνθήκες διαβίωσης αλλά και τον κίνδυνο ατυχήματος για τους περίοικους.
Με βάση τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η ομάδα, μια έκθεση ελέγχου της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφερειακής Ενότητας Ανατολικής Αττικής αποδεικνύει ότι στις 8 Απριλίου 2021 υπάλληλοι της συγκεκριμένης υπηρεσίας μετέβησαν στη μονοκατοικία στη θέση Ραψάνα για να διερευνήσουν καταγγελία που είχε γίνει τον Μάρτιο του ίδιου έτους για την παρουσία των ζώων που θα μπορούσε να δημιουργήσει ζημιές σε καλλιέργειες, κίνδυνο για τους κατοίκους ή μετάδοση ζωοανθρωπονόσων. Κατά τον έλεγχο ήταν παρών και ο φερόμενος ως φροντιστής των ζώων, ο οποίος δήλωσε προφορικά στους υπαλλήλους ότι τα ζώα (εκτός από τα σκυλιά τα οποία είναι αδέσποτα αλλά τα φροντίζει) του ανήκουν. Παρόλα αυτά δεν υπήρχε έγγραφο που να αποδεικνύει την ιδιοκτησία των ζώων.
Κατά τον έλεγχο εντοπίστηκαν αρκετά άλογα, τα οποία κυκλοφορούσαν ελεύθερα στην αυλή του σπιτιού αλλά και στο διπλανό εγκαταλελειμμένο πτηνοτροφείο, καθώς δεν υπήρχε περίφραξη. Ο φερόμενος ως φροντιστής δήλωσε προφορικά πως τα άλογα είναι περίπου 65, κυκλοφορούν ελεύθερα και αναπαράγονται ανεξέλεγκτα.
Κρίθηκε από την Επιτροή πως τα ζώα ήταν σε καλή θρεπτική κατάσταση, δεν έφεραν σημάδια αρρώστιας και εφόσον δε ζούσαν σε περιορισμό πληρούνταν οι συνθήκες ευζωίας, αλλά δεν υπήρχαν κατάλληλες εγκαταστάσεις για την παραμονή τους στο σημείο. Στα συμπεράσματα της έκθεσης φαίνεται πως αυτή διαβιβάστηκε στο Δήμο Κρωπίας προκειμένου να προχωρήσει στις επιβαλλόμενες ενέργειες σύμφωνα με τον νόμο που αφορά τη διαχείριση ανεπιτήρητων παραγωγικών ζώων.
Δύο χρόνια αργότερα, με αφορμή καταγγελία που κατέθεσε ο Δήμος Κρωπίας τον Μάρτιο του 2023 η οποία ανέφερε την ύπαρξη 83 ανεπιτήρητων ιπποειδών στο σημείο, έγινε εκ νέου αυτοψία του χώρου από την Τριμελή Επιτροπή Παρακολούθησης της Διαχείρισης Ανεπιτήρητων Δεσποζόμενων Ιπποειδών (τον Απρίλιο του 2023).
Κατά τη νέα αυτοψία διαπιστώθηκε, σύμφωνα με τη Help Horses Ymittos, η ύπαρξη των αλόγων σε αγροτική έκταση όπου υπήρχαν εγκαταλελειμένα πτηνοτροφία, περίπου 400 μέτρα μακριά από την κατοικία του ανθρώπου που, στον έλεγχο που είχε προηγηθεί στο σημείο το 2021, είχε πει ότι είναι φροντιστής των αλόγων.
Όπως μεταφέρουν στο NouPou οι άνθρωποι της ομάδας, σε ερώτηση της επιτροπής, ο ίδιος πολίτης που το 2021 είχε ισχυριστεί πως είναι ιδιοκτήτης και φροντιστής των αλόγων (χωρίς βέβαια να προσκομίσει κάποιο αποδεικτικό έγγραφο), αρνήθηκε αυτή τη φορά ότι τα άλογα ήταν δικά του και δήλωσε πως πριν από κάποια χρόνια είχαν εμφανιστεί στο σημείο τρία άλογα που άρχισαν να αναπαράγονται ανεξέλεγκτα.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της Επιτροπής που διενήργησε την αυτοψία, κρίθηκε με βάση τα παραπάνω πως τα άλογα δεν είναι διαχειρίσιμα και εφόσον δεν είναι δεσποζόμενα η διαχείρισή τους δεν εμπίπτει στην αρμοδιότητα της Περιφέρειας Αττικής.
Πρακτικά, οι εθελοντές καταγγέλουν πως -λανθασμένα – τα ζώα κρίθηκαν άγρια (και ως εκ τούτου η διαχείρισή τους δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Περιφέρειας). Ωστόσο η Περιφέρεια θα έπρεπε να συμβάλλει ώστε να υλοποιηθεί η πρόθεση του Δήμου Κρωπίας να περιφραχθεί ο χώρος, αλλά και να πάρει μέτρα ώστε να σταματήσει η αναπαραγωγή των ιπποειδών.
Συνήγορος του Πολίτη: «Δεν χαρακτηρίστηκαν ορθώς άγρια τα άλογα»
Ο Συνήγορος του Πολίτη, με αφορμή σειρά δημοσιευμάτων για το θέμα, ξεκίνησε αυτεπάγγελτη έρευνα για το ζήτημα, όπως βεβαιώνεται από ανακοίνωση που εκδόθηκε τον Απρίλιο του 2024.
Κατά την άποψη του Συνηγόρου του Πολίτη -και κατόπιν ενδελεχούς, όπως αναφέρεται, εξέτασης της ισχύουσας ελληνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας- εκφράζεται η αντίληψη πως συγκεκριμένη διάταξη Υπουργικής Απόφασης του 2023 με την οποία δίνεται ο ορισμός του ανεπιτήρητου δεσποζόμενου ζώου, έρχεται σε αντίθεση με τους Κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε κάθε περίπτωση, όμως, σύμφωνα με τον Συνήγορο του Πολίτη, τα συγκεκριμένα ιπποειδή δεν είναι δυνατό να θεωρηθούν άγρια ή ημιελεύθερα ζώα -όπως υποστηρίζει στα έγγραφά της η Περιφέρεια Αττικής- καθώς ως άγρια ή ημιελεύθερα μπορούν να λογίζονται τα είδη που έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόζονται στο φυσικό περιβάλλον τους και δεν εξαρτάται η επιβίωσή τους από την ανθρώπινη συνδρομή.
Επιπρόσθετα, στα έγγραφα που διαθέτει η Ανεξάρτητη Αρχή, περιγράφεται η επί σειρά ετών άσχημη κατάσταση πολλών αλόγων, η μη ύπαρξη κατάλληλου χώρου φιλοξενίας τους, η ελλιπής σίτισή τους, η ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή τους κλπ. Από όλα τα προηγούμενα προκύπτει – συνεχίζει το πόρισμα – η κακοποίησή τους, σύμφωνα με τις διατάξεις περί προστασίας των ζώων (άρθρο 24 του ν. 4830/21). Επισημαίνεται, τέλος, ότι όλες οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες τελούσαν σε γνώση του προβλήματος ήδη από τον Απρίλιο του 2021, με το πρόβλημα να επιδεινώνεται συνεχώς.
Δεδομένων όλων των παραπάνω διαπιστώσεων αλλά και της επιτόπιας έρευνας που έγινε στο σημείο, το γραφείο Συνηγόρου του Πολίτη καταλήγει στο συμπέρασμα πως δεν χαρακτηρίστηκαν ορθώς «άγρια» τα άλογα.
Ο Συνήγορος του Πολίτη συνιστά, μεταξύ άλλων, την άμεση ταυτοποίηση των ζώων και τον χαρακτηρισμό τους ώστε το έργο να ανατεθεί στην καθ’ ύλην αρμόδια υπηρεσία.
Ποιες είναι οι ανάγκες σήμερα
Η Help Horses Ymittos λειτουργεί όλον αυτόν τον καιρό χάρη σε δωρεές αλλά και στα χρήματα που διαθέτουν για τις ανάγκες της οι εθελοντές. Αξίζει να σημειωθεί βεβαίως η συμβολή του Δήμου Κρωπίας στην προσπάθεια να εξασφαλιστεί το νερό των αλόγων σε δεξαμενές που προϋπήρχαν αλλά και σε δεξαμενές που αγόρασαν οι εθελοντές.
Η Περιφέρεια έχει επίσης συμβάλει αναλαμβάνοντας το κόστος ευνουχισμών, που όμως είναι απαραίτητο σύμφωνα με τους εθελοντές να συνεχιστούν, καθώς μια από τις βασικές προτεραιότητες είναι να μη μεγαλώσει ακόμα περισσότερο ο πληθυσμός των αλόγων.
Πρώτη προτεραιότητα τώρα είναι, όπως λένε, η καλύτερη οργάνωση του σημείου και ο περιορισμός των ζώων, ώστε να μην περιφέρονται με κίνδυνο τόσο για τα ίδια όσο και για τους κατοίκους. Εκτός από τις οι στειρώσεις, είναι επίσης απαραίτητο να δρομολογηθούν υιοθεσίες, έστω και εικονικές. Τέλος, οι άνθρωποι της Help Horses τονίζουν τη σημασία που έχει η δημιουργία ενός επαρκούς νομοθετικού πλαισίου για αυτά τα ζώα.
«Εφόσον δεν υπάρχουν πόροι και η πολιτεία δε μας εξασφαλίζει τουλάχιστον τις τροφές και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, είναι επιτακτική ανάγκη να δοθούν κάποια άλογα προς υιοθεσία, πάντα με γνώμονα της ευζωία τους και πάντα με αυστηρά κριτήρια. Κάνουμε ό,τι μπορούμε για τις κατάλληλες υιοθεσίες γιατί πραγματικά οι πόροι μας δεν επαρκούν για τη συντήρηση και την φροντίδα όλων των αλόγων» λένε. «Κάνουμε εκκλήσεις για βοήθεια, διότι θα αναγκαστούμε να επανεντάξουμε τα άλογα στα σημεία που τα περισυλλέξαμε λόγω έλλειψης πόρων».
«Το ιδανικό σενάριο για την Help Horses θα ήταν να φτιαχτεί ένα μεγάλο πάρκο στο παλιό ολυμπιακό ακίνητο της ιππασίας, στο χώρο του cross country, κάτι το οποίο είχαμε προτείνει στους αρμόδιους φορείς. Για όλα αυτά τα άλογα χρειάζονται 40 με 60 στρέμματα αλλά δυστυχώς δεν υπάρχουν πόροι, εκτός αν βρεθεί κάποιος που θα αναλάβει τη δαπάνη. Αν και η στήριξη του κόσμου είναι πραγματικά μεγάλη, ένας τέτοιος πληθυσμός αλόγων είναι αδύνατον να διασωθεί μόνο με την στήριξη του κόσμου και των εθελοντών» λέει στο NouPou η Μαρία Μαρώλια.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε το έργο της Help Horses Ymittos
Η στήριξη προς την Help Horses μπορεί να έχει τη μορφή εθελοντισμού στις καθημερινές εργασίες φροντίδας των αλόγων, αλλά και σε οικοδομικές εργασίες κ.ο.κ, αλλά και τη μορφή χρηματικής στήριξης ώστε να εξασφαλιστούν τα βασικά είδη φροντίδας των αλόγων (τροφές και φάρμακα) αλλά και τα απαραίτητα υλικά για τις περιφράξεις και τους χώρους φιλοξενίας.
«Έχουμε άμεση ανάγκη από εθελοντές για τα καθημερινά ταΐσματα, ποτίσματα κλπ, έχουμε άμεση ανάγκη από τροφές και φάρμακα» λέει η υπεύθυνη της ομάδας, εξηγώντας πως η παρουσία της ΑΜΚΕ στα social media έχει συμβάλει σημαντικά στην εξασφάλιση βοήθειας καθώς όλο και περισσότερος κόσμος μαθαίνει για τα άλογα του Υμηττού, οι ανάγκες όμως για τη φροντίδα όλων αυτών των ζώων συνεχίζουν να είναι τεράστιες.
Περισσότερες πληροφορίες εδώ