Πόση ώρα μπορούν να περνούν τα παιδιά μπροστά στην οθόνη;

Ο αναπτυξιακός παιδίατρος Ανδρέας Πετρόπουλος εξηγεί ποιες είναι οι κατευθυντήριες γραμμές για τη χρήση οθόνης ανάλογα με την ηλικία, τι επιτρέπεται (και τι απαγορεύεται) να παρακολουθεί ένα παιδί και τι άλλο είναι σημαντικό να προσέχουν οι γονείς για την υγιή του ανάπτυξη.

• 23/09/2024
• Κείμενο: NouPou.gr

Η χρήση οθονών από τα παιδιά έχει γίνει ένα από τα πιο επίκαιρα θέματα στη σύγχρονη κοινωνία, καθώς η τεχνολογία διαδραματίζει όλο και πιο σημαντικό ρόλο στη ζωή μας. Με την αυξανόμενη πρόσβαση σε smartphones, tablet και υπολογιστές, οι γονείς ανησυχούν για τον χρόνο που περνούν τα παιδιά τους μπροστά σε αυτές τις οθόνες. Πώς όμως μπορούν οι γονείς να διαχειριστούν τον χρόνο που τα παιδιά τους ξοδεύουν μπροστά σε μια οθόνη;

Πόσες ώρες μπορεί να περνάει ένα παιδί μπροστά στην οθόνη

Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP) και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) έχουν θέσει κατευθυντήριες οδηγίες για τον περιορισμό του χρόνου οθόνης, οι οποίες προσφέρουν μια σαφή εικόνα για το πόσος χρόνος είναι αποδεκτός για κάθε ηλικία.

• Παιδιά κάτω των 18 μηνών:
  Τα παιδιά αυτής της ηλικίας πρέπει να αποφεύγουν τις οθόνες, και ενδείκνυται να τις χρησιμοποιούν μόνο για συνομιλία μέσω βίντεο μαζί με έναν ενήλικα (για παράδειγμα, με έναν γονέα που βρίσκεται εκτός πόλης).
• Παιδιά 18–24 μηνών:
  Ο χρόνος οθόνης θα πρέπει να περιορίζεται στην παρακολούθηση προγραμμάτων υψηλής εκπαιδευτικής ποιότητας (αν επιλέξετε να εισαγάγετε τον χρόνο οθόνης) και θα πρέπει να πραγματοποιείται παρουσία του γονέα.
• Παιδιά 2-5 ετών:
  Ο μη εκπαιδευτικός χρόνος μπροστά στην οθόνη πρέπει να περιορίζεται σε μία ώρα την ημέρα, ειδικά κατά τις καθημερινές. Είναι σημαντικό τα παιδιά αυτής της ηλικίας να εμπλέκονται σε άλλες δραστηριότητες, όπως το παιχνίδι και η φυσική άσκηση.
• Παιδιά 6 ετών και άνω:
  Σε αυτή την ηλικία, οι γονείς πρέπει να ενθαρρύνουν τις υγιεινές συνήθειες και να περιορίζουν τις δραστηριότητες που περιλαμβάνουν οθόνες. Στο ηλικιακό αυτό πλαίσιο, ο γονέας θα πρέπει να είναι υπεύθυνος για το χρονικό διάστημα που το παιδί παραμένει στην οθόνη.

Μερικοί βασικοί κανόνες που μπορούν να βοηθήσουν τις οικογένειες να διατηρήσουν υγιή όρια είναι οι παρακάτω:

• Οι οθόνες πρέπει να παραμένουν απενεργοποιημένες κατά τη διάρκεια οικογενειακών γευμάτων, κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού με τους γονείς ή σε εξωτερικούς χώρους (πχ. στην παιδική χαρά)
• Οι οθόνες πρέπει να παραμένουν απενεργοποιημένες 30-60 λεπτά πριν τον ύπνο.
• Οι ψηφιακές συσκευές δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως βοήθημα στο φαγητό ή για να ηρεμήσει και να χαλαρώσει το παιδί.
• Οι ψηφιακές συσκευές θα πρέπει να παραμένουν απενεργοποιημένες όταν δεν χρησιμοποιούνται.
• Υπάρχουν προγράμματα γονικού ελέγχου που μπορείτε να αξιοποιήσετε. Παρακολουθήστε το περιεχόμενο που χρησιμοποιούν τα παιδιά και δοκιμάστε τις εφαρμογές που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν, πριν από αυτά.
• Οι γονείς πρέπει να είναι παρόντες και να παρακολουθούν τι βλέπουν τα παιδιά τους, δίνοντας προτεραιότητα σε προγράμματα που ενθαρρύνουν τη μάθηση και τη δημιουργικότητα.

Τι είδους προγράμματα ενδείκνυται να παρακολουθούν τα παιδιά

Θα πρέπει να αναφερθεί ότι υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψιν κατά τη χρήση οθονών, πέρα από την χρονική τους διάρκεια. Έτσι, για παράδειγμα, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η ποιότητα του περιεχομένου που παρακολουθεί το παιδί, ο τρόπος αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον καθώς και ο χρόνος που αφιερώνουν σε άλλες φυσικές ή πνευματικές δραστηριότητες για να εξισορροπήσουν την παραμονή τους μπροστά στις οθόνες.

Τι μπορεί να βλέπει το παιδί:

• Παιδικά προγράμματα: Επιλέξτε εκπαιδευτικά και ψυχαγωγικά προγράμματα που προάγουν τη μάθηση, όπως παιδικά cartoons που διδάσκουν αξίες ή επιστημονικά γεγονότα.
• Δραστηριότητες που προάγουν τη δημιουργικότητα: Βίντεο που περιλαμβάνουν τέχνη, μουσική και χειροτεχνίες μπορούν να ενθαρρύνουν τη φαντασία.
• Αλληλεπίδραση με γονείς ή ενήλικες: Είναι ουσιώδες να βρίσκονται κοινοί χρόνοι παρακολούθησης προγραμμάτων ή ταινιών με τους γονείς και να συνοδεύονται με συζητήσεις που μπορούν να ενισχύσουν την κατανόηση και τη σύνδεση της οικογένειας.

Τι να αποφεύγουμε:

•  Υψηλή εναλλαγή εικόνων: Προγράμματα με γρήγορους ρυθμούς και πολλές εναλλαγές εικόνας μπορεί να είναι ενοχλητικά και να προκαλέσουν υπερδιέγερση.
• Βίαιο ή τρομακτικό περιεχόμενο: Οτιδήποτε περιέχει βία, τρόμο ή ακατάλληλες σκηνές πρέπει να αποφεύγεται αυστηρά.
• Περιεχόμενο χωρίς εκπαιδευτική αξία: Εκπομπές που δεν προσφέρουν τίποτα από άποψη μάθησης ή ανάπτυξης δεν είναι ωφέλιμες.
• Έκθεση με μεγάλη διάρκεια: Η υπερβολική έκθεση στις οθόνες μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στην προσοχή και την κοινωνική ανάπτυξη.

Ισορροπία ανάμεσα στην οθόνη και σε άλλες δραστηριότητες

Η οθόνη μπορεί να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για μάθηση και ψυχαγωγία, αλλά η ισορροπία με φυσικές δραστηριότητες και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις είναι κρίσιμη για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών. Οι «ώρες οθόνης» θα πρέπει να αντισταθμίζονται από ώρες ενεργού παιχνιδιού και άλλες δραστηριότητες. Η ισορροπία μεταξύ των δύο είναι σημαντική για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών.

Για κάθε ώρα οθόνης θα πρέπει να προγραμματίζονται τουλάχιστον 1-2 ώρες ενεργού παιχνιδιού ή άλλων δραστηριοτήτων εκτός οθόνης. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει εξωτερικά παιχνίδια, αθλήματα, δημιουργικές δραστηριότητες ή οικογενειακές δραστηριότητες. Γενικά, θα πρέπει να ενθαρρύνονται δραστηριότητες που περιλαμβάνουν φυσική κίνηση, δημιουργικές δραστηριότητες, οικογενειακές βόλτες ή παιχνίδια που ενθαρρύνουν τη συνεργασία και την κοινωνικοποίηση. Σημαντικό επίσης είναι να δημιουργείται μια καθημερινή ρουτίνα που να περιλαμβάνει καθορισμένες ώρες για οθόνη (για μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά), αλλά και για παιχνίδι, διάβασμα και άλλες δραστηριότητες.

Η διαχείριση του χρόνου οθόνης από τα παιδιά αποτελεί μια σημαντική πρόκληση για τις οικογένειες. Είναι σημαντικό να κατανοούμε ότι ένα παιδί δεν είναι ποτέ πολύ μικρό για να έχει ένα πρόγραμμα χρόνου οθόνης. Εάν ανησυχείτε για τον χρόνο οθόνης του παιδιού σας, σημαντικό είναι να μιλήσετε με τον παιδίατρό σας και σε περίπτωση που οι δυσκολίες παραμένουν, θα ήταν χρήσιμο να ζητήσετε συμβουλές από εξειδικευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας. Η σωστή καθοδήγηση και υποστήριξη μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη μιας υγιούς σχέσης του παιδιού με την οθόνη, διασφαλίζοντας παράλληλα την ευημερία του.

Ανδρέας Κ. Πετρόπουλος

Αναπτυξιακός Παιδίατρος |  Τηλ: 2109921489 | Λαμίας 13, Αργυρόυπολη

Παραπομπές και βιβλιογραφία:

• Pediatrics (2016) 138 (5): e20162591. https://doi.org/10.1542/peds.2016-2591
• www.healthychildren.org/MediaUsePlan.
• www.healthychildren.org (from the American Academy of Pediatrics)