Πώς η Τέχνη γίνεται μορφή ψυχοθεραπείας
Αφιέρωμα: Ψυχική Υγεία
Η Ιμάν Σαλήμ, ψυχολόγος και εικαστική ψυχοθεραπεύτρια, μοιράζεται τις γνώσεις και τις απόψεις της στο NouPou σχετικά με τη δύναμη της τέχνης στην ψυχική υγεία και την εικαστική έκφραση ως μέσο αυτογνωσίας και συναισθηματικής αποφόρτισης.
- 05/12/2024
Η τέχνη ανέκαθεν διαδραμάτιζε έναν σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη εμπειρία, λειτουργώντας ως μέσο έκφρασης, επικοινωνίας και κατανόησης των συναισθημάτων. Στην ψυχοθεραπεία, η τέχνη ενσωματώνεται και αξιοποιείται ως εργαλείο που μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να εξερευνήσουν τα συναισθήματά τους, να αναγνωρίσουν τις προκλήσεις τους και να βρουν νέες προοπτικές για την επίλυσή τους. Η ψυχοθεραπεία μέσω τέχνης, εικαστική ψυχοθεραπεία ή art therapy, προσφέρει μια μοναδική προσέγγιση που επιτρέπει στους θεραπευόμενους να συνδεθούν με τον εαυτό τους με έναν δημιουργικό και απελευθερωτικό τρόπο.
Η εικαστική ψυχοθεραπεία είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας που χρησιμοποιεί τη δημιουργική διαδικασία για να βοηθήσει τους ανθρώπους να εκφραστούν, να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους και να αισθανθούν καλύτερα. Πρόκειται για μια θεραπευτική προσέγγιση η οποία προσφέρει μια μοναδική και ασφαλή εμπειρία για τον θεραπευόμενο. Η τέχνη λειτουργεί ως γέφυρα που ενισχύει τη σύνδεση με τον εαυτό, επιτρέποντας την εξερεύνηση και την ανακάλυψη των εσωτερικών μας κόσμων.
Η δημιουργία τέχνης, λοιπόν, δεν είναι μόνο μια διασκεδαστική διαδικασία, αλλά και ένας τρόπος να δώσουμε μορφή στα συναισθήματά μας. Όταν ζωγραφίζουμε, πλάθουμε με πηλό ή δημιουργούμε με οποιοδήποτε υλικό, ενεργοποιούμε περιοχές του εγκεφάλου μας που συνδέονται με τη συναισθηματική έκφραση και την ανακούφιση από το άγχος. Μέσω της τέχνης, μπορούμε να «ξεμπλοκάρουμε» συναισθήματα και σκέψεις που ίσως να μην μπορούμε να εκφράσουμε με λόγια.
Τι είναι η εικαστική ψυχοθεραπεία
Πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται τι συμβαίνει σε μια συνεδρία εικαστικής ψυχοθεραπείας. Σε μια τέτοια συνεδρία, το άτομο εμπλέκεται στη δημιουργική διαδικασία με την υποστήριξη ενός εξειδικευμένου και πιστοποιημένου ψυχοθεραπευτή. Ανάλογα με τις ανάγκες και τις προσωπικές ανησυχίες του καθενός, θεραπευτής και θεραπευόμενος ξεκινούν ένα ταξίδι αυτοανακάλυψης και δημιουργικής αντιμετώπισης δυσκολιών. Η συνεδρία δεν εστιάζει στο αισθητικά «ωραίο» αποτέλεσμα, αλλά δίνει έμφαση στη διαδικασία και στο να δώσει στο άτομο χώρο να εκφράσει τα συναισθήματά του και να κατανοήσει καλύτερα τον εαυτό του μέσω της τέχνης. Για παράδειγμα, μπορεί να του ζητηθεί να χρησιμοποιήσει διαφορετικά υλικά για να επεξεργαστεί συναισθήματα ή να αποτυπώσει πώς αισθάνεται, εκφράζοντας μια δύσκολη εμπειρία.
Η θεραπεία μέσω τέχνης μπορεί να είναι ωφέλιμη για πολλούς ανθρώπους: παιδιά, εφήβους, ενήλικες και ηλικιωμένους. Βοηθά ιδιαίτερα εκείνους που δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματά τους με λόγια ή όσους βιώνουν άγχος, κατάθλιψη, στρες ή τραυματικές εμπειρίες. Πολλοί άνθρωποι που συμμετείχαν σε συνεδρίες εικαστικής ψυχοθεραπείας αναφέρουν ότι είχαν την ευκαιρία να δημιουργήσουν ένα ασφαλές καταφύγιο για την επεξεργασία δύσκολων συναισθημάτων. Σε πολλές χώρες, μάλιστα, η εικαστική ψυχοθεραπεία αναγνωρίζεται ως επίσημη θεραπευτική μέθοδος και συνταγογραφείται από επαγγελματίες ψυχικής υγείας, κάτι που αναδεικνύει τη σημασία και την αποτελεσματικότητά της.
Αναφορικά με τα υλικά που χρησιμοποιούνται, η εικαστική ψυχοθεραπεία δεν περιορίζεται σε έναν συγκεκριμένο τρόπο ή υλικό. Ανάλογα με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις του ατόμου, ο θεραπευτής μπορεί να επιλέξει τεχνικές όπως τη ζωγραφική, τη δημιουργία με τον πηλό, το κολάζ ή ακόμα και τη φωτογραφία. Η επιλογή αυτή παίζει σημαντικό ρόλο και δεν είναι τυχαία, καθώς βασίζεται στην αξιοποίηση των ξεχωριστων ιδιοτήτων του κάθε υλικού. Για παράδειγμα, ο πηλός βοηθά στην αποφόρτιση από το άγχος μέσω της απτικής επαφής, ενώ τα ρευστά υλικά όπως οι νερομπογιές ενθαρρύνουν την εξερεύνηση των συναισθημάτων με έναν πιο ελεύθερο τρόπο.
Η θεραπεία μέσω τέχνης δεν απαιτεί προηγούμενη εμπειρία στην τέχνη — δεν εστιάζει στο αποτέλεσμα, αλλά στη διαδικασία και το πώς αυτή επιδρά στο άτομο. Είναι μια ασφαλής, δημιουργική και ουσιαστική διαδικασία που βοηθά το άτομο να έρθει σε επαφή με τα συναισθήματά του, να ανακαλύψει πτυχές του εαυτού του και να αντιμετωπίσει με δημιουργικό τρόπο τις δυσκολίες του. Πολλοί αναφέρουν ότι η εικαστική ψυχοθεραπεία τους βοηθά να αισθάνονται πιο ήρεμοι και δυνατοί, ενισχύοντας την ψυχική τους υγεία και τη συνολική τους ευεξία.
Συνεπώς, η εικαστική ψυχοθεραπεία ανοίγει έναν δρόμο έκφρασης που μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε τη ζωή με άλλα μάτια. Αν αναζητάτε έναν τρόπο να εξερευνήσετε, να συνδεθείτε με τον εαυτό σας και να ενισχύσετε την ψυχική σας υγεία, ίσως αξίζει να τη δοκιμάσετε. Μέσω αυτής της δημιουργικής διαδικασίας, μπορείτε να ανακαλύψετε έναν νέο τρόπο να εκφράσετε τον εαυτό σας και να ενδυναμώσετε την ψυχική σας ευημερία.
Ιμάν Σαλήμ
Ψυχολόγος | Εικαστική Ψυχοθεραπεύτρια