Λεόντειος Σχολή Νέας Σμύρνης: Ο Δημήτρης Παπανικολάου μίλησε στα παιδιά για τον αυτισμό, τον αθλητισμό και τη σημασία της ενσυναίσθησης
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αναπηρίας, ο σπουδαίος πρώην μπασκετμπολίστας και προπονητής, Δημήτρης Παπανικολάου, εξήγησε στους μαθητές, με απλότητα και αμεσότητα, τι σημαίνει αυτισμός και γιατί η αλλαγή θα έρθει μέσα από τους ίδιους.
- 06/12/2024
- Κείμενο: Κλέλια Φατούρου
Η μεγάλη αίθουσα της Λεοντείου Σχολής Νέας Σμύρνης γεμίζει με φωνές από παιδιά και ο Δημήτρης Παπανικολάου βρίσκεται στη σκηνή καθισμένος, πίσω από ένα τραπέζι. Παίρνει το μικρόφωνο, σηκώνεται και διασχίζει τη σκηνή ή κατεβαίνει στο κοινό ενώ μιλά ασταμάτητα. Ξέρεις ήδη ότι δεν θα ακούσεις έναν άνθρωπο να επικοινωνεί με τρόπο «ξύλινο» ή διδακτικό, αν και απευθύνεται στο πιο δύσκολο κοινό, που είναι τα παιδιά και οι έφηβοι. Το θέμα είναι ο αυτισμός, μέσα από τον οποίο μάθαμε πολλά από τον ίδιο και την κόρη του, Άρια.
Ήταν το 2021 όταν αποφάσισε να συμβάλλει ριζικά στην ορατότητα του αυτισμού, μέσα από τις ομιλίες του, και η αιτία ήταν το σχολείο της κόρης του, που πρότεινε στους γονείς της να την πάνε σε άλλο, πιο ειδικό. Η Άρια διεγνώσθη σε πολύ μικρή ηλικία, όταν ακόμα δεν υπήρχαν σοβαρά προβλήματα να αντιμετωπίσει. Το bullying και ο αποκλεισμός στην εφηβεία όμως δυσκόλεψαν αρκετά τη ζωή της, οδηγώντας την ακόμα και σε αρνητικές σκέψεις, όπως ότι «θα ήταν καλύτερα να μην είχε γεννηθεί». Ένα θέμα που απασχολεί 170 χιλιάδες οικογένειες στην Ελλάδα. Όλα αυτά τα χρόνια, ο Δημήτρης Παπανικολάου και η σύζυγός του επισκέπτονταν έναν ψυχίατρο, που τους βοηθούσε να στηρίξουν τόσο την κόρη τους, όσο και τους εαυτούς τους. Εκεί ήταν που έμαθε για τον δικό του αυτισμό, που είναι στην ηπιότερη μορφή και υψηλότερη λειτουργικότητά του.
«Ήταν η στιγμή που ηρέμησα και ήρθε η αποδοχή. Το 2021, και ενώ ήμασταν σε καραντίνα, μιλήσαμε στην κόρη μας για τον αυτισμό της. Τότε αποφάσισα να μιλήσω δημόσια για το θέμα, αλλά δεν ήθελα να στιγματιστεί το παιδί. Οπότε μίλησα για εμένα. Σκέφτηκα ότι θα μιλήσω, γιατί το παράδειγμά μας είναι καλύτερο από τη γνώμη μας». Και αυτό έκανε σε αυτή του την ομιλία στη Λεόντειο Σχολή. Αναφέρθηκε σε ένα περιστατικό στον δρόμο, με έναν ενήλικα που είχε ξαπλώσει στη μέση της Λεωφόρου Βάρης- Κορωπίου, αρνούμενος να σηκωθεί. Ο πρώην αθλητής πάρκαρε το αμάξι στο πλάι, ζήτησε την υπομονή των άλλων οδηγών και ξάπλωσε δίπλα του, χωρίς να τον αγγίξει. Κάποια στιγμή, ο νεαρός σηκώθηκε από μόνος του γιατί το μόνο που χρειαζόταν ήταν αυτό. Κατανόηση και ενσυναίσθηση. «Να καλείτε τα παιδιά με αυτισμό στα πάρτι ή τις βόλτες σας. Ακόμα κι αν εσείς κάνετε πηγαδάκι και εκείνο είναι δίπλα σας, αφοσιωμένο στο κινητό του, καταλαβαίνει απόλυτα την έννοια της συμπερίληψης. Να μην κοροϊδεύετε. Οι αδύναμοι κοροϊδεύουν, οι δυνατοί βοηθούν».
Τα τελευταία τρία χρόνια, ο Δημήτρης Παπανικολάου έχει δώσει περισσότερες από 1000 ομιλίες, έχει συμβάλλει στη δημιουργία πλατφόρμας εύρεσης εργασίας για άτομα με αυτισμό, ενώ τον Ιανουάριο αναμένεται να αφαιρεθούν οι δυνατές μουσικές και φωτισμοί από γνωστή αλυσίδα σούπερ μάρκετ, επειδή τα άτομα με αυτισμό έχουν μεγάλη ευαισθησία σε αυτά. Η Λεόντειος Σχολή Νέας Σμύρνης φιλοξενεί μάλιστα τις προπονήσεις του Equall Hoops, τη συμπεριληπτική ακαδημία μπάσκετ του Eurohoops, που δίνει την ευκαιρία σε παιδιά στο φάσμα του αυτισμού να προπονούνται δωρεάν.
«Συμπερίληψη» είναι η λέξη κλειδί που επαναλαμβάνει συχνά ο Δημήτρης Παπανικολάου, γιατί αυτό είναι που χρειάζονται όλα τα άτομα με οποιαδήποτε αναπηρία. «Δεν μπορώ να ακούω ότι είναι υπερήρωες. Αν υπήρχαν πεζοδρόμια, τα άτομα σε αμαξίδιο θα κινούνταν κανονικά, χωρίς περιορισμούς. Είμαστε όλοι εν δυνάμει ΑμεΑ. Αν σπάσεις το πόδι σου για 20 μέρες, είσαι ΑμεΑ. Αυτό που διαφοροποιεί τον άνθρωπο από τα ζώα είναι ότι εμείς μπορούμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο».
Οι μαθητές έκαναν πολύ ενδιαφέρουσες ερωτήσεις, αποδεικνύοντας ότι πράγματι οι εποχές αλλάζουν και ότι η περιθωριοποίηση έχει μειωθεί. «Τελικά ο αυτισμός είναι απλώς μία διαφορετική ικανότητα;» ή «Επικοινωνείτε καλύτερα με την κόρη σας επειδή είστε κι εσείς στο φάσμα;» ήταν μερικές από τις ερωτήσεις που άνοιξαν περισσότερο τον διάλογο για τις σειρές που μιλούν για τον αυτισμό, όπως το “Atypical”, ή για το ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του. «Δεν είναι νόσος, είναι μία δια βίου κατάσταση. Και το χάπι είστε εσείς. Το πώς θα φερθείτε στα παιδιά, που σε πολλές περιπτώσεις καταλήγουν να είναι σπουδαίοι επιστήμονες, όπως ο Νεύτωνας και ο Stephen Hawking, που ήταν και οι ίδιοι στο φάσμα», σχολιάζει ο Δημήτρης Παπανικολάου.
Ας μην ξεχνάμε όμως και τον αθλητισμό, που ήταν τεράστιο κομμάτι της ζωής του. Είναι ο μοναδικός Έλληνας μπασκετμπολίστας που έχει κερδίσει δύο φορές το triple crown (Ευρωλίγκα, πρωτάθλημα και κύπελλο) και έχει στο ενεργητικό του αμέτρητες διακρίσεις. «Σας απαρίθμησα τις χρονιές που πέτυχα, αλλά μέσα στα 20 χρόνια υπήρχαν και ήττες. Η διαφορά μεταξύ του νικητή και του ηττημένου είναι ότι ο πρώτος προσπάθησε μία ακόμη φορά». Η συμβουλή που έδωσε στα παιδιά είναι να ακολουθούν τη φλόγα που έχουν μέσα τους, αλλά να μην βασιστούν μόνο στον αθλητισμό. «Πιο εύκολα θα ισορροπείτε πάνω σε ένα βιβλίο, παρά σε μία μπάλα». Αναφέρθηκε στα δύσκολα παιδικά του χρόνια και στο ότι κανείς δεν πρέπει να κρίνεται από τα ρούχα που φορά ή την οικονομική του άνεση, αλλά από τη συμπεριφορά του απέναντι στους άλλους.
Η τρομερά ενδιαφέρουσα συζήτηση ολοκληρώθηκε με τον Δημήτρη Παπανικολάου να προσκαλεί τους μαθητές στο γυμναστήριο για μερικά σουτάκια. Η Λεόντειος Σχολή της Νέας Σμύρνης μπορεί να είναι ένας εκπαιδευτικός οργανισμός που μετρά 180 χρόνια ζωής, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν εξελίσσεται μέσα από καινοτόμες πρακτικές και δράσεις. Έλαβε εξάλλου τη 2η θέση στον διαγωνισμό Social Innovation Realy 2024, με το επιτραπέζιο παιχνίδι γνώσεων ελληνικής μυθολογίας, HipHistory. Θεατρικές ομάδες, πολιτιστικές εκδηλώσεις, podcasts και πολλές δράσεις δίνουν βοήθεια σε όποιον το χρειάζεται αλλά που εξελίσσουν τους μαθητές, που είναι η επόμενη γενιά των ανθρώπων που θα καταρρίψουν τα στερεότυπα.