Το how-to της Καθαράς Δευτέρας: Τι βάζουμε στο καλάθι μας και πού θα πετάξουμε χαρταετό

Καθαρά Δευτέρα: Ημέρα ξεγνοιασιάς, παιδικής χαράς και αθωότητας, που είναι σχεδόν συνυφασμένη με την έλευση (ή τουλάχιστον την προσμονή) της άνοιξης. Με καλό καιρό, κρύο ή βροχή, όλοι ανυπομονούμε να πάρουμε τους λόφους, τα πάρκα και τις παραλίες και να «αμολήσουμε καλούμπα» σε μια από τις πιο όμορφες ελληνικές παραδόσεις που εμπνέει αισθήματα ελευθερίας και ονειροπόλησης.

Αμέσως μετά, ανοίγουν τα ταπεράκια και τα πιρούνια παίρνουν φωτιά για χάρη μερικών από τους πιο εκλεκτούς μεζέδες της χρονιάς. Χταποδάκι, ντολμαδάκια, καλαμαράκια και ταραμάς με την απαραίτητη συνοδεία του αρτοσκευάσματος-έπος που περιμένουμε όλη τη χρονιά, της λαγάνας. Αλήθεια, αναρωτήθηκες ποτέ γιατί τη λέμε Καθαρά Δευτέρα; Γιατί πετάμε χαρταετό; Γιατί επιλέγουμε τη λαγάνα για να αλείψουμε την ταραμοσαλάτα και να κάνουμε βούτες στη σάλτσα και το λαδόξιδο;

Η ιστορία των εθίμων της Καθαράς Δευτέρας

Αρχικά, τη λέμε Καθαρά Δευτέρα γιατί, σύμφωνα με τη χριστιανική πίστη, είναι η μέρα της σωματικής και πνευματικής κάθαρσης. Βέβαια κατά μια άλλη, πιο λαογραφική εκδοχή, το όνομα «Καθαρά» προήλθε από μια συνήθεια που είχαν οι νοικοκυρές το πρωί της ημέρας αυτής, να καθαρίζουν σχολαστικά με αλισίβα, δηλαδή ζεστό νερό και στάχτη, όλα τα μαγειρικά σκεύη Νηστεύουμε, είνα μέρα αργίας, ενώ αποτελεί την επίσημη έναρξη της Σαρακοστής.

Το «γιατί πετάμε αετό» είναι λίγο πιο περίπλοκο. Σύμφωνα με θεωρίες της αρχαιότητας το πέταγμα υποδηλώνει την ανάταση, την κάθαρση της ψυχής μετά το διονυσιακό ξεφάντωμα της Αποκριάς. Ως χριστιανική θεώρηση, το πέταγμα του αετού συμβολίζει το ανθρώπινο πνεύμα που είναι πλασμένο για να πετά στα ουράνια και με αυτόν τον τρόπο είναι σα να ερχόμαστε πιο κοντά στον Θεό. Ωστόσο, το επικρατέστερο σενάριο είναι πως «αντιγράψαμε» το έθιμο από την Κίνα, όπου οι χαρταετοί χρησιμοποιούνται εδώ και 2.400 χρόνια περίπου.

Από την Κίνα οι χαρταετοί ταξίδεψαν στην Κορέα και την Ιαπωνία, εμπλουτίστηκαν με περισσότερα σχέδια και γύρω στο 1400 μ.Χ οι Ευρωπαίοι εξερευνητές που ταξίδευαν στις χώρες της Ασίας έφεραν τους χαρταετούς στη Γηραιά Ήπειρο. Πάντως και στην Αρχαία Ελλάδα ο χαρταετός δεν ήταν άγνωστος. Tον 4ο  αιώνα  π.Χ., ο  μαθηματικός  και  αρχιμηχανικός  Αρχύτας  (440-360 π.Χ.), από  τον  Τάραντα  της  Νότιας  Ιταλίας (μια αρχαία ελληνική αποικία στη Σικελία), καλός  φίλος  του  Πλάτωνα  και  οπαδός  του  Πυθαγόρα, κατασκέυασε ένα τεχνητό αεριοπροωθούμενο περιστέρι, που αποκλήθηκε «Περιστέρι του Αρχύτα». Χάρη σε αυτήν την «πετομηχανή», πολλοί του αποδίδουν την ιδιότητα του εφευρέτη του χαρταετού.

Η ιστορία της λαγάνας

Η ιστορία της λαγάνας, από την άλλη, είναι καθαρά Ελληνική.  Ο Αριστοφάνης την αναφέρει στις «Εκκλησιάζουσες» αλλά και ο Οράτιος στα κείμενά του αναφέρει ότι η λαγάνα είναι «Το γλύκισμα των φτωχών», με το έθιμο της κατανάλωσης λαγάνας την πρώτη μέρα της Σαρακοστής να μην έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου ανά τους αιώνες. Παράλληλα, όσον αφορά τη χριστιανική πίστη, η λαγάνα, που είναι ένα ψωμί άζυμο, δηλαδή φτιάχνεται χωρίς προζύμι, συμβολίζει τη βοήθεια που προσέφερε ο Θεός στους Ισραηλίτες με τα «άζυμα» και τους οδήγησε στη Έξοδο από την Αίγυπτο.

Τι χρειαζόμαστε για το τραπέζι ή το πικ-νικ της Καθαράς Δευτέρας

Την Καθαρά Δευτέρα η Ψαραγορά «Θάλασσα» στη λεωφόρο Αμφιθέας θα λειτουργεί από πολύ νωρίς το πρωί (μέχρι τις 5 το απόγευμα) για να παραγγείλεις τα καλύτερα θαλασσινά, εύκολα και γρήγορα, ακόμα κι αν δεν έχεις χρόνο να τα ετοιμάσεις.

Ψητές γαρίδες ή καλοψημένο χταποδάκι (είτε στη σχάρα, είτε με κοφτό μακαρονάκι), καλαμαράκια, σουπιές και αχνιστά μύδια είναι μερικά από όσα θα βρεις στο μενού για delivery ή take-away, ενώ το τραπέζι θα γεμίσει με σαλάτες και ορεκτικά – από ταραμοσαλάτα και φάβα μέχρι χόρτα, παντζάρια ή βραστά λαχανικά, όλα από τη Θάλασσα.

Όμως εκτός από τα θαλασσινά, Καθαρά Δευτέρα σημαίνει επίσης τουρσιά, ντολμαδάκια, ελιές και, φυσικά, χαλβάς. Κι αυτά τα προμηθευόμαστε όλα από τον Τσακανίκα. Με ιστορία 100 χρόνων στην Καλλιθέα κι ένα ακόμη κατάστημα στη Νέα Σμύρνη (που αν ρωτήσεις τους ντόπιους θα στο περιγράψουν συνωμοτικά ως το κρυμμένο διαμάντι της περιοχής), ο Τσακανίκας είναι το delicatessen που ταυτίζεται με την ποιότητα, την παράδοση και τα εκλεκτά ελληνικά προϊόντα στα νότια προάστια.

Στα ράφια και τις βιτρίνες του θα βρεις αλείμματα γλυκά και αλμυρά (από ταχίνι και αμυγδαλοβούτυρο, μέχρι χούμους, φάβα και ταραμοσαλάτα), ελιές, παξιμάδια, βολβούς και αλίπαστα. Δεν θα φύγεις χωρίς να πάρεις παραδοσιακό χαλβά Δραπετσώνας ή τον ξακουστό Παπαγιανόπουλο του Βόλου – θα τον βρεις με κακάο, με ξηρούς καρπούς ή ακόμα και χωρίς προσθήκη ζάχαρης.

Τη λαγάνα τους οι Βουλιώτες την παίρνουν συνήθως από τον φούρνο ΒΕΝΕΡΗ – και όχι τυχαία. Το αρτοποιείο έχει τη δική του ιστορία στη λαγάνα, που ξεκίνησε πριν από τέσσερις γενιές στην Κρήτη. Από πολύ νωρίς το πρωί της Καθαράς Δευτέρας, η αγαπημένη λαγάνα με σουσάμι και μαυροκούκι βρίσκεται στα ράφια του φούρνου, ενώ κάθε χρόνο ο ΒΕΝΕΡΗΣ δημιουργεί τις δικές του παραλλαγές για το παραδοσιακό ψωμί της ημέρας.

Για χαρταετό στο Funny Bunny

Στο Funny Bunny, το παιχνιδάδικο στο κέντρο της Γλυφάδας (Λεωφ. Δημάρχου Αγγέλου Μεταξά 11), που απλώνεται σε περισσότερα από 1.000 τ.μ., βρίσκουμε μια μεγάλη ποικιλία σε διαχρονικούς και μοντέρνους χαρταετούς, αλλά και όλα τα απαραίτητα εργαλεία για το πέταγμά τους, όπως πετονιά σε τροχαλίες, σπάγγο και ουρές.

Πού πετάμε χαρταετό την Καθαρά Δευτέρα στα Νότια Προάστια

Παραλία Διογένη, Φρεαττύδα

Πάρκο Φλοίσβου, Παλαιό Φάληρο

Εδέμ, Παλαιό Φάληρο

Λόφος Πανί, Άλιμος

Πάρκο Χαλικάκι, Ηλιούπολη

Θέση Πατητήρι, Άνω Γλυφάδα

Παραλία Καβούρι

Παραλία Βάρκιζας

Tips:

• Για επιτυχημένο πέταγμα του χαρταετού, δώστε ιδιαίτερη προσοχή στα ζύγια της καλούμπας, τα ζύγια και το μέγεθος της ουράς.
• Για λόγους ασφαλείας, πετάτε το χαρταετό σας σε χώρους ανοιχτούς, μακριά από βράχια, δύσβατα σημεία, ηλεκτροφόρα σύρματα και ποτέ από ταράτσες.
• Σε περίπτωση που ο χαρταετός μπλέξει σε ηλεκτροφόρα σύρματα, μην προσπαθήσετε να τον ξεμπλέξετε, καθώς υπάρχει κίνδυνος ηλεκτροπληξίας.