Τι είναι το ανθρώπινο μικροβίωμα και πως επηρεάζει την εγκυμοσύνη σου
Το μητρικό μικροβίωμα αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την υγεία κάθε μητέρας και του παιδιού της. Η Κατερίνα Γεωργακούλα, ιδιοκτήτρια του πρότυπου μαιευτικού κέντρου IROIS στην Αργυρούπολη μας λέει όσα πρέπει να γνωρίζουμε.
- 13/04/2018
Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Με τον όρο ανθρώπινο μικροβίωμα εννοούμε την κοινότητα των μικροοργανισμών που ζουν στο ανθρώπινο σώμα. Αυτό αποτελείται από περισσότερα από 100 τρισεκατομμύρια κύτταρα. Πρέπει να αναφερθεί ότι διαφορετικές περιοχές εντός και πάνω στο ανθρώπινο σώμα φέρουν διαφορετικούς πληθυσμούς μικροβίων. Για παράδειγμα, το δέρμα, το στόμα, η ρινική κοιλότητα, το έντερο, η αναπαραγωγική οδός και πιθανώς ο πλακούντας φιλοξενούν μοναδικές μικροβιακές κοινότητες.
Νέες πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις έχουν οδηγήσει σε έκρηξη πληροφοριών σχετικά με το ανθρώπινο μικροβώμα. Έτσι, γίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι το ανθρώπινο μικροβίωμα παίζει ρόλο στη διατήρηση της υγείας και μπορεί επίσης να χρησιμεύσει για να μετριάσει ή να επιδεινώσει τόσο τους γενετικούς όσο και τους περιβαλλοντικούς κινδύνους που φέρουν κακές επιπτώσεις στην υγεία μας. Η δυναμική της έρευνας για το ανθρώπινο μικροβίωμα έγκειται στην κατανόηση του πώς λειτουργεί αυτό το πρόσφατα αναγνωρισμένο όργανο για τη δημιουργία και διατήρηση μιας υγιούς κατάστασης -και κατα πόσο είναι δυνατό να προωθηθεί ο «υγιής» σχηματισμός μικροβιώματος ο οποίος θα λειτουργεί προστατευτικά για την υγεία του ατόμου.
Τα παρακάτω στοιχεία δεν αποτελούν συστάσεις μιας και ακόμα η έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί. Πρόκειται για σκέψεις και δεδομένα που προκύπτουν από την ανάπτυξη της γνώσης γύρω από το ανθρώπινο μικροβίωμα.
Μικροβίωμα Και Εγκυμοσύνη
Η κοινώς αποδεκτή πεποίθηση ότι το μωρό μέσα στη μήτρα είναι αποστειρωμένο (εφόσον οι μεμβράνες είναι άθικτες- δεν έχουν σπάσει τα νερά) είναι υπό αμφισβήτηση. Φαίνεται ότι η εντερική μικροχλωρίδα της μητέρας μπορεί να μεταφερθεί στο έμβρυο/πλακούντα μέσω της ροής του αίματος. Και το μοναδικό οικοσύστημα των βακτηρίων στον πλακούντα μπορεί να προέρχεται από βακτήρια που υπάρχουν στο στόμα της μητέρας. Η μικροχλωρίδα του εντέρου των γυναικών αλλάζει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και αυτό επιδρά στον μεταβολισμό τους. Έτσι ιδανικά, οι γυναίκες πρέπει να ξεκινήσουν στην εγκυμοσύνη με ένα υγιές μικροβίωμα και στη συνέχεια να το διατηρούν. Δυστυχώς, ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας δεν είναι πολύ φιλικός προς τα μικροβίωμα, και πολλοί από εμάς έχουν δυσβακτηρίωση (μια ανισορροπία στα βακτηρίδια του εντέρου). Η δυσβακτηρίωση και τα πάρα πολλά “λανθασμένα” βακτηρίδια έχουν συνδεθεί με την πρόωρη ρήξη των υμένων και τον πρόωρο τοκετό. Η ουλίτιδα έχει επίσης συνδεθεί με την προωρότητα.
Χρήσιμες Σύμβουλες Για Καλή Υγεία
- Κατανάλωση τροφίμων που “καλλιεργούν” το μικροβίωμά.
Αποφεύγουμε τις τοξίνες, προτιμούμε τις ζυμώσιμες φυτικές ίνες και τα αμυλούχα λαχανικά όπως οι γλυκοπατάτες και φροντίζουμε η διατροφή μας να περιέχει ζυμωμένα τρόφιμα όπως κεφίρ και λάχανο γιατί παρέχουν προβιοτικά. Τα διατροφικά προβιοτικά τρόφιμα μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην εξισορρόπηση της κολπικής μικροχλωρίδας.
- Ελαχιστοποίηση του στρες
Ο Chris Kresser εξηγεί πώς – και οι μητέρες μπορούν να μεταδώσουν στρες στο μωρό τους μέσω βακτηριδίων. Ίσως η προγεννητική φροντίδα θα πρέπει να περιλαμβάνει καθησυχαστικές λέξεις και ένα χαλαρωτικό μασάζ αντί για συνεχείς κλινικές δοκιμές, άπλετους υπερήχους και συζητήσεις για όλους τους πιθανούς κινδύνους.
- Αποφυγή αντιμικροβιακών προϊόντων και ισχυρών καθαριστικών για το σπίτι
- Αποφυγή λήψης περιττών φαρμάκων και ειδικά αντιβιοτικών όταν δεν είναι απαραίτητα.
- Διακοπή καπνίσματος
- Ένα έντερο το οποίο δεν λειτουργεί σωστά, προσπθούμε να το θεραπεύσουμε επαναφέροντας την εντερική χλωρίδα του σε ισορροπία και ίσως η λήψη προβιοτικών να φανεί χρήσιμη.
Μικροβίωμα Και Γέννηση
Υπάρχει διαφορά μεταξύ του μικροβιώματος ενός μωρού που γεννιέται κολπικά σε σύγκριση με το μωρό που γεννιέται με καισαρική τομή. Κατά τη διάρκεια ενός κολπικού τοκετού το έμβρυο αποικίζεται από τα μητρικά βακτηρίδια που βρίσκονται στον κόλπο της μητέρας του. Οι αρχικές ανθρώπινες βακτηριακές αποικίες μοιάζουν με το μητρικό κολπικό μικροβίωμα – κυρίως γαλακτοβάκιλλοι, και από βακτήρια όπως η Prevotella και η Sneathia.
Ένα μωρό που γεννιέται με καισαρική τομή αποικίζεται από τα βακτήρια που υπάρχουν στο νοσοκομειακό περιβάλλον και το μητρικό δέρμα – κυρίως τον σταφυλόκοκκο και το C. difficile. Έχουν επίσης σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα Bifidobacterium και χαμηλότερη βακτηριδιακή ποικιλομορφία από τα γεννημένα κολπικά μωρά. Αυτές οι διαφορές στο μικροβίωμα μπορεί να είναι ο λόγος για τον μακροπρόθεσμο αυξημένο κίνδυνο συγκεκριμένων ασθενειών για μωρά που γεννιούνται με καισαρική τομή.
Το περιβάλλον στο οποίο γεννιέται το μωρό επηρεάζει επίσης τον αρχικό αποικισμό του μικροβιώματός του. Μια μελέτη από τους Penders et al. (2006) δείχνει ότι τα νεογνά που γεννήθηκαν κολπικά στο σπίτι και στη συνέχεια θηλάζονταν αποκλειστικά είχαν την πιο «ευεργετική» εντερική χλωρίδα. Είναι πιθανό ότι αυτά τα μωρά έρχονταν σε επαφή μόνο με το μικροβιότοπο της οικογένειάς τους κατά τη διάρκεια της περιόδου όπου γινόταν η “ανάπτυξη”(seeding) του μικροβιώματός τους.
Όταν μια γυναίκα λαμβάνει αντιβιοτικά στόν τοκετό, το μωρό της παίρνει επίσης μια δόση. Το 2006 μια ιατρική επισκόπηση εμπειρογνωμόνων εξέφρασε ανησυχίες για τα προφυλακτικά αντιβιοτικά στον τοκετό. Μια μελέτη το 2011 διαπίστωσε ότι τα αντιβιοτικά που δόθηκαν στον τοκετό αύξησαν τη συχνότητα εμφάνισης ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά κατά τη θεραπεία βαριάς μορφής βακτηριακών λοιμώξεων στα βρέφη.
Όδηγίες Για Τον Τοκετό
- Ένας φυσικός τοκετός στο περιβάλλον της μητέρας είναι μια εξαιρετική επιλογή για την ανάπτυξη ενός υγιούς μικροβιώματος για το μωρό.
- Οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να περιορίζουν τις κολπικές εξετάσεις στην διάρκεια του τοκετού και να προωθούν τη δέρμα με δέρμα επαφή μητέρας-πατέρα και νεογνού μετά τη γέννηση.
- Αποφύγή της προληπτικής χρήσης των αντιβιοτικών κατά τη διάρκεια του τοκετού.
- Στην περίπτωση καισαρικής τομής ενθαρρύνουμε τις μητέρες να έρθουν σε άμεση, δέρμα με δέρμα επαφή, με τα μωρά τους και να τα θηλάσουν. Το vaginal seeding, δηλαδή η έκθεση του νεογέννητου με καισαρική τομή στα κολπικά υγρά της μητέρας του είναι μια τεχνική η οποία ακόμη είναι υπό έρευνα.
Συμπερασματικά, όσο περισσότερο καταλαβαίνουμε για τον ανθρώπινο μικροβίωμα, τόσο περισσότερο θεωρείται θεμελιώδες για την υγεία μας. Η εγκυμοσύνη, η γέννηση και ο θηλασμός συμβάλουν στην ανάπτυξη του μικροβιώματός μας και κατά συνέπεια έχουν μακροπρόθεσμη επίδραση στην υγεία μας. Όπως αναφέραμε, απαιτούνται περισσότερες έρευνες για να διερευνηθεί ο καλύτερος τρόπος για την υποστήριξη της υγιούς διασποράς και συντήρησης του μικροβιώματος κατά τη διάρκεια αυτής της βασικής περιόδου.
Κατερίνα Γεωργακούλα Μαία MSc – Ιδιοκτήτρια του πρότυπου μαιευτικού κέντρου, IROIS, http://irois.gr/el/services