Ο θρύλος του πόλο, Βαγγέλης Πάτρας, μας μυεί στην τέχνη του αϊκίντο
Τι γίνεται όταν ένας κορυφαίος πολίστας όπως ο Βαγγέλης Πάτρας, μετά το τέλος της καριέρας του, αποφασίζει να ασχοληθεί σοβαρά με μία πολεμική τέχνη και να την εντάξει στο "πρώην" άθλημά του; Το αποτέλεσμα είναι ένα χρυσό μετάλλιο σε παγκόσμιο πρωτάθλημα.
- 08/05/2018
Από τον Στέφανο Χαρίτο
Ο Βαγγέλης Πάτρας είναι ένας από τους σπουδαιότερους πολίστες στην ιστορία του αθλήματος στη χώρα μας και σίγουρα ο κορυφαίος τερματοφύλακας που έχει περάσει από τις ελληνικές πισίνες.
Πλέον, έχοντας ολοκληρώσει την καριέρα του εδώ και πολλά χρόνια, ασχολείται ενεργά με το αϊκίντο, μία πολεμική τέχνη, που διαφέρει αρκετά από τις υπόλοιπες. Έχει ιδρύσει μαζί με τον συνασκούμενό του, Φίλιππο Αθανασίουτη, την σχολή Aikido of Piraeus Association. Ο βαθμός του Βαγγέλη Πάτρα είναι 4th Dan Sidoin της Ομοσπονδίας Αϊκικάι Ελλάδος και ταυτόχρονα είναι Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αϊκικάι Ελλάδος.
Το σημαντικότερο όλων, ωστόσο, είναι πως έχει βρει τον τρόπο να συνδυάσει τις δύο αθλητικές τους αγάπες, εντάσσοντας το αϊκίντο στο πόλο, με εξαιρετικά αποτελέσματα, αφού έβαλε με αυτόν τον τρόπο το λιθαράκι του στην κατάκτηση του χρυσού μεταλλίου της εθνικής γυναικών στο παγκόσμιο πρωτάθλημα πόλο του 2011. Πώς; Ο Βαγγέλης Πάτρας μάς εξηγεί όλες τις λεπτομέρειες.
Αρχικά, τι είναι το αϊκίντο;
Το αϊκίντο είναι μια τέχνη που ενώνει το παραδοσιακό μπούντο (δρόμος των πολεμικών τεχνών) με τον σύγχρονο άνθρωπο. Με καθημερινή άσκηση μέσα από τη συνεργατική μέθοδο του αϊκίντο, οι ασκούμενοι ισχυροποιούμε το χαρακτήρα μας, αφού κατά την άσκηση δεν αντιμετωπίζουμε κανέναν αντίπαλο, παρά μόνο τον εαυτό μας.
Η αληθινή νίκη είναι η νίκη απέναντι στον εαυτό μας», λέει ένα ιαπωνικό ρητό, που θα δείτε γραμμένο σε πολλές σχολές. Κανείς όμως δεν ακολουθεί αυτό το ρητό τόσο πιστά όσο οι άνθρωποι που κάνουμε αϊκίντο. Αυτό γιατί η τέχνη ετούτη έχει σαν σκοπό τη βελτίωση των ασκουμένων σε όλα τα επίπεδα, φυσικό, πνευματικό και ψυχικό. Δεν είναι στόχος μας η νίκη απέναντι σε έναν αντίπαλο, αλλά η βελτίωσή μας σε τέτοιο επίπεδο, ώστε να μην νιώθουμε την ανάγκη να επιβληθούμε σε κάποιον.
Παράλληλα όμως θέλουμε να έχουμε πλήρη έλεγχο του εαυτού μας. Για το λόγο αυτό, κάποιοι υποστηρίζουν ότι το αϊκίντο, από μια σκληρή πολεμική τέχνη έχει μεταμορφωθεί σε ένα είδος διαλογισμού με κίνηση του σώματος. Για μένα, αυτά τα χαρακτηριστικά είναι που το κατατάσσουν πραγματικά στις πολεμικές τέχνες και το διαφοροποιούν από τα μαχητικά αθλήματα.
Απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες και σε όλων των ειδών τους αθλητές, επαγγελματίες και ερασιτέχνες;
Όσο πιο νωρίς αρχίσεις το αϊκίντο, τόσο το καλύτερο, αλλά ποτέ δεν είναι αργά να ξεκινήσει κάποιος. Όλες οι ηλικίες, όλες οι φυλές, όλα τα επίπεδα ικανότητας είναι αποδεκτά στην κοινότητα του αϊκίντο. Αφού στόχος είναι η βελτίωσή μας, ταιριάζει και στους αθλητές, επαγγελματίες ή ερασιτέχνες, που ψάχνουν τρόπους να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους στον αθλητισμό.
Έτσι μπορεί να λειτουργήσει και σαν συμπληρωματική άσκηση για τους επαγγελματίες αθλητές κατά τη διάρκεια των διακοπών τους. Στις μέρες μας, οι υψηλού επιπέδου αθλητές δεν ξεκουράζονται ξαπλωμένοι, αλλά κάνουν άλλες δραστηριότητες, μέσα από τις οποίες θα αποφορτιστούν από την ένταση των αγώνων και παράλληλα θα κρατήσουν τη φυσική τους κατάσταση σε ένα καλό επίπεδο.
Το αϊκίντο μπορεί να λειτουργήσει θετικά σ’ αυτήν την κατεύθυνση. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που το προτιμούν άνθρωποι που βιώνουν υψηλή ένταση στην εργασία τους. Άνθρωποι με πολλές ευθύνες και σκληρά εργαζόμενοι. Γιατί κατά τη διάρκεια της άσκησης, καθώς το μυαλό ξεκουράζεται, το σώμα γεμίζει ενέργεια, που θα αξιοποιηθεί κατά τη διάρκεια της επόμενης ημέρας στην εργασία μας, στις σπουδές μας στο σχολείο.
Πόσο πολύ μοιάζει ή πόσο πολύ διαφέρει από άλλες πολεμικές τέχνες;
Μπορώ να πω ότι μοιάζει σε πολλά με τις παραδοσιακές πολεμικές τέχνες της Ιαπωνίας. Πολλές τεχνικές έχουν την ίδια ρίζα. Επίσης συνεργατικές μέθοδοι άσκησης χρησιμοποιούνται και σε προπονήσεις Ολυμπιακών αθλημάτων, όπως το τζούντο.
Διαφέρει όμως σε πολλά σημαντικά σημεία. Η έλλειψη ανταγωνισμού κατά τη διάρκεια της άσκησης είναι η χαρακτηριστική και σημαντικότερη διαφορά.
Διαφοροποίηση επίσης παρουσιάζει ο ρόλος του σενσέι στο ντότζο. Ένας σενσέι (δάσκαλος) του αϊκίντο δεν παίζει το ρόλο του προπονητή, που δίνει οδηγίες στους αθλητές. Συμμετέχει ενεργά στην εξάσκηση, διατηρώντας πνεύμα αρχαρίου. Το ντότζο είναι ένας χώρος, όπου βαδίζεις σ’ ένα μονοπάτι με προορισμό τη συνεχή βελτίωση κι όχι ένα σημείο όπου έρχονται άνθρωποι να τους μεταφέρεις μόνο αυτά που γνωρίζεις μέχρι τη συγκεκριμένη στιγμή.
Μεγάλη διαφορά επίσης, σε σχέση με τις πολεμικές τέχνες που έχουν γίνει αθλήματα, έχουμε στον τομέα της διοίκησης. Το αϊκίντο διοικείται από ενεργά ασκούμενους αϊκιντόκα κι όχι από διοικητικούς παράγοντες. Άλλη σημαντική διαφορά είναι ότι το ποσοστό των γυναικών που ασκούνται στην τέχνη τείνει να φτάσει το 50% των ασκουμένων. Αυτό οφείλεται σε πολλούς λόγους. Ο σημαντικότερος κατά τη γνώμη μου είναι ότι η άσκηση στο αϊκίντο δεν αφαιρεί από τις γυναίκες ούτε ένα ελάχιστο στοιχείο από τη θηλυκότητά το
Πότε συναντήσαμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το αϊκίντο;
Χωρίς να μπορώ να είμαι σίγουρος, γιατί δεν έχω αλλά στοιχεία, πέρα από τις συζητήσεις με αρχαιότερους, το αϊκίντο πρωτοεμφανίστηκε στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 1970.
Η δική σας σχέση με το αϊκίντο πότε ξεκίνησε και πώς;
Ξεκίνησα τα πρώτα μου βήματα το 1999 στο Σύλλογο Αϊκίντο Αθηνών στον Άγιο Θωμά στου Γουδή. Οι λόγοι ήταν δύο! Ο πρώτος, γιατί το είχαμε συναποφασίσει με ένα φίλο, πως όταν θα τελειώσουμε την αγωνιστική μας δραστηριότητα ως αθλητές της εθνικής ομάδας, θα πάμε να μάθουμε αϊκίντο. Ο δεύτερος ήταν μια συνέντευξη του μεγάλου προπονητή της υδατοσφαίρισης Νίκολα Στάμενιτς, όπου αναφέρθηκε στο αϊκίντο και πώς αυτό είχε επιρροή στην αντίληψή του για την προπόνηση στην υδατοσφαίριση.
Έτσι, την άνοιξη του 1999, αφού τελείωσε το πρωτάθλημα και δεν είχα υποχρεώσεις με την εθνική ομάδα, ζήτησα από ένα συναθλητή μου να ψάξει για μια σχολή στο διαδίκτυο. Μου βρήκε το Αϊκίντο Αθηνών, που είναι και σήμερα το ντότζο των δασκάλων μου, Janet Clift sensei 6th DAN, και Eamonn Devlin, sensei 5th DAN. Εκεί πηγαίνω τακτικά για εξάσκηση με τους μαθητές μου και τον συνασκούμενό μου και φίλο μου, Φίλιππο Αθανασίου sensei 3rd DAN.
Τελικά, πόλο ή αϊκίντο;
Αϊκίντο στο πόλο θα έλεγα. Στο αϊκίντο δεν προχώρησα γρήγορα, ευτυχώς! Στο πόλο είχα προχωρήσει πολύ γρήγορα, υπήρχε η ανάγκη για αγωνιστική δραστηριότητα και αποτελέσματα. Στο αϊκίντο, όταν πήγαινα να κάνω κάτι γρήγορα, με έφερνε η ίδια η τέχνη στη σωστή ταχύτητα. Μέσα από αυτήν τη μάχη του αθλητή Βαγγέλη με τον αϊκιντόκα Βαγγέλη κατάλαβα πολλά πράγματα.
Τα συμπεράσματά μου αυτά, συνδυασμένα με την πολύχρονη αγωνιστική πείρα, την επιστημονική κατάρτιση στην αθλητική επιστήμη και την κατανόηση των αναγκών του σύγχρονου αθλητή της υδατοσφαίρισης, με οδήγησαν στη δημιουργία ασκήσεων «κλεμμένων» από το αϊκίντο για την προπόνηση των αθλητών της υδατοσφαίρισης.
Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες για να μην κουράσω, θα πω όμως κάτι απλό. Το άθλημα της υδατοσφαίρισης είναι άθλημα σωματικής επαφής και έχει τρία βασικά στοιχεία: α) Μετάβαση: κολύμβηση από την άμυνα στην επίθεση και αντίθετα. β) Πάλη: αγώνας για καλύτερη τοποθέτηση του σώματος σε σχέση με τον αντίπαλο το τέρμα και την μπάλα. γ) Μπάλα: δεξιότητες με την μπάλα, μεταβίβαση, υποδοχή, εκτέλεση.
Με το α) και το γ) ασχολούνταν οι περισσότεροι προπονητές και το (β) το άφηναν στη φαντασία των αθλητών (για την Ελλάδα μιλάω) ή σε ένα σκληρό τρόπο αντιμετώπισης των αντιπάλων ή σε έναν αγώνα προσομοίωσης, το παραμύθι που λέμε στη γλώσσα μας, για να ξεγελάσει ο αθλητής το διαιτητή και να πάρει το σφύριγμα που θέλει.
Παρατηρώντας όλα αυτά ως προπονητής, κατάλαβα ότι αφού η υδατοσφαίριση είναι ένα άθλημα με λαβές, στο κομμάτι της πάλης δηλαδή, και αφού η πάλη έχει κατηγορίες κιλών, εμείς οι Έλληνες που υστερούμε σε σωματική διάπλαση από τους κύριους αντιπάλους μας, δεν μπορούμε να παλέψουμε με τη δύναμη. Σπαταλάμε πολλή ενέργεια χωρίς να έχουμε αποτέλεσμα. Πρέπει να παλέψουμε με τέχνη.
Γιατί; Για να κάνουμε οικονομία στην ενέργεια. Κι αν σ’ ένα μεγάλο τουρνουά, όπως είναι οι Ολυμπιακοί Αγώνες, σε κάθε αγώνα έχεις 20% εξοικονόμηση ενέργειας, γιατί η πάλη είναι και δαπανηρή ενεργειακά, σε πέντε αγώνες θα έχεις παίξει έναν αγώνα λιγότερο.
Έτσι, λοιπόν, ξεκίνησα το 2006 κι έφτιαξα ομάδες ασκήσεων από το αϊκίντο στις προπονήσεις που έκανα τα καλοκαίρια στους νεαρούς αθλητές των εθνικών ομάδων, ενώ παράλληλα έκανα και την προπόνηση των τερματοφυλάκων. Στόχος μου δεν ήταν να μάθουν οι αθλητές να παλεύουν καλύτερα, αλλά να αλλάξει η αντίληψή τους για το κομμάτι της πάλης. Να δουν ότι υπάρχει κι άλλος τρόπος. Να προβληματιστούν.
Και δούλεψε! Το 2011, ο Πρόεδρος της ΚΟΕ, Δημήτρης Διαθεσόπουλος, που είχε γνώση από την αρχή για το τι κάνω, με μετακίνησε στην εθνική ομάδα υδατοσφαίρισης γυναικών. Τη χρονιά εκείνη, η ομάδα μας, με προπονητή τον Γιώργο Μορφέση και βοηθό τον Σάκη Κεχαγιά, πήρε το χρυσό μετάλλιο στο παγκόσμιο πρωτάθλημα, στη Σαγκάη της Κίνας.
Οι επιτυχίες μας συνεχίζονται και στα δύο, αϊκίντο και πόλο, γιατί όπως είπα και πιο πάνω «αϊκίντο στο πόλο». Γιατί η τέχνη αυτή, μου έδειξε άλλους δρόμους. Μου άνοιξε τον ορίζοντα, με έμαθε να σκέφτομαι έξω από το κουτί και να μπορώ να βγω από τη σπηλιά για να αντικρίσω το φως. Για τους τερματοφύλακες του πόλο, πιστεύω ότι αξίζει ξεχωριστό κομμάτι! Δεν πάνε μαζί με κάτι άλλο!
*Photo Credits: Daniel Profitis.
**Photo Creditis Last Photo: Κώστας Κολοκυθάς.