Στέγη Ιδρύματος Ωνάση: Η Ιζαμπέλ Ιπέρ ανεβαίνει στη σκηνή ως «Βερενίκη» του Ρακίνα
Είναι ο έρωτας αλήθεια; Ή συμβαίνει μέσα στο μυαλό μας; Ο Ρομέο Καστελούτσι σκηνοθετεί την Ιζαμπέλ Ιπέρ και 14 άνδρες σε ένα έργο για την τρέλα, την αλήθεια και το ψέμα του να αγαπάς και να αγαπιέσαι - Στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης από 26 έως 30 Μαρτίου
- 05/03/2025
Ο σπουδαίος Ιταλός σκηνοθέτης Ρομέο Καστελούτσι και ένα από τα πιο ριζοσπαστικά κείμενα της Δυτικής λογοτεχνίας. Η Βερενίκη του Ρακίνα μεταμορφώνεται από μια Ιζαμπέλ Ιπέρ όπως δεν την έχουμε ξαναδεί, με τους ανδρικούς ρόλους να στέκονται γύρω της ως βουβά πρόσωπα και τον θρήνο του χαμένου έρωτά της να αντηχεί μέσα μας και γύρω μας. H Βερενίκη του Καστελούτσι, σε συμπαραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή από 26 έως 30 Μαρτίου και μας κάνει να αναρωτηθούμε τι είναι πιο ζωντανό; Αυτό που ζούμε ή αυτό που φανταζόμαστε;
«Ο έρωτας είναι το Θέατρο της Σκληρότητας» λέει ο Καστελούτσι με αυτή την παράσταση, όπου μια λαβωμένη ηρωίδα απεκδύεται το βασιλικό πέπλο της και 14 άνδρες παίρνουν αποφάσεις ερήμην της. Η Βερενίκη παρουσιάζεται ως το ακίνητο και κεντρικό σημείο του χάους και ως η αρχή ενός τυφώνα που μας συμπαρασύρει. Όπως αναφέρει η “Libération”: «Η ηθοποιός και ο σκηνοθέτης σκάβουν βαθιά. Εξερευνούν τον εφιάλτη της απουσίας».
Η Βερενίκη είναι ένα μανιφέστο έρωτα και απώλειας, που συνορεύει με την αλήθεια και το όνειρο, την τρυφερότητα και την τρέλα. Ένα συγκλονιστικό σκηνικό σύμπαν σε δημιουργία του Καστελούτσι, με κοστούμια που μαγνητίζουν από τη διάσημη Ολλανδή σχεδιάστρια μόδας Iris van Herpen, ενώ η μουσική του Scott Gibbons συνθέτει μοναδικά τη μοναξιά και την εγκατάλειψη. Ο Καστελούτσι σημειώνει: «Πραγματικά εισερχόμαστε στο αληθινό, στο σκοτάδι του σώματος, σε ό,τι παραμένει κρυμμένο από το δέρμα. Ένα θέατρο φτιαγμένο από αληθινά, ψεύτικα και φαντασιωμένα σώματα. Η παιδεία και η αγνότητα σηματοδοτούν τα όρια μιας ερωτικής νοσηρότητας που συνθλίβει τα σώματα: η βία είναι πλέον ενδοκρινική και τα φρένα είναι πιο ισχυρά από το γκάζι. Αυτή η ενέργεια δεν εκρήγνυται, καθώς συγκρατείται από ένα σώμα που δεν έχει πια λόγια. Για αυτό και η “Βερενίκη” είναι ίσως η πιο ακίνητη, στατική και ανησυχαστική “τραγωδία” που έχει συλληφθεί ποτέ. Κι όμως, μας φέρνει δάκρυα στα μάτια, γιατί στη “Βερενίκη” –θα μπορούσε να πει κανείς – “είμαι εγώ”».
«Βερενίκη»: Η έμπνευση
Ο Ζαν Ρασίν ή Ρακίνας (1639-1699) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους θεατρικούς συγγραφείς του 17ου αιώνα, μαζί με τον Μολιέρο και τον Κορνέιγ. Στα έργα του, που αντλούν έμπνευση από την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή γραμματεία, προσαρμόζει το σχήμα της τραγικής δράσης στις απαιτήσεις της κλασικής φόρμας και φωτίζει τα πάθη των ηρώων του που ορίζονται από το πεπρωμένο. Τα μεγαλύτερα έργα του είναι μελέτες γυναικών, ανάμεσά τους και η Βερενίκη (1670).
Ο Ρακίνας εμπνεύστηκε τη Βερενίκη από ένα πραγματικό ιστορικό γεγονός, τον έρωτα του Τίτου, γιου του Ρωμαίου αυτοκράτορα με τη Βερενίκη, Ιουδαία πριγκίπισσα της Κιλικίας, την οποία αγαπούσε κρυφά και ο φίλος και σύμμαχός του, Αντίοχος, βασιλιάς της Κομμαγηνής. Ο Ρακίνας θεωρούσε ότι αυτοί οι φλογεροί έρωτες μπορούσαν να μετατραπούν σε ένα θεατρικό έργο που θα διεγείρει θυελλώδη πάθη. Λέει χαρακτηριστικά ο ίδιος «Το ύστατο χαίρε της Βερενίκης προς τον Τίτο και η επώδυνη απόφασή της να τον εγκαταλείψει είναι ό,τι πιο τραγικό περιέχει το έργο. Δεν χρειάζονται αίματα και νεκροί σε μια τραγωδία. Αρκεί η δράση να έχει μέγεθος, οι χαρακτήρες να είναι ηρωικοί, τα πάθη φλογερά, και παντού το κείμενο να αποπνέει εκείνη τη θλίψη τη μεγαλειώδη που συνιστά και όλη τη χάρη της τραγωδίας.»
Ο Ρομέο Κατσελούτσι εμπνεύστηκε από το έργο του Ρακίνα που διέπεται από τα πρότυπα του αρχαίου ελληνικού δράματος και αναφέρει: «Ο Ρακίνας είναι σύγχρονος ακριβώς λόγω της διαχρονικότητάς του. Το αλεξανδρινό μέτρο των στίχων του είναι η παγωμένη μορφή ενός οράματος για την ανθρωπότητα σε παράλυση εξαιτίας ενός τραγικού αδιεξόδου στα συναισθήματά της και μιας δυσλειτουργίας της γλώσσας. Ο έρωτας είναι το Θέατρο της Σκληρότητας. Εδώ, οι αποκηρύξεις έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα από τις πράξεις, το αίμα ή τις συνουσίες. H ιλιγγιώδης γραφή του Ρακίνα με έχει σημαδέψει βαθιά, με τον τρόπο που συγχωνεύει την ελληνική και τη χριστιανική κουλτούρα. Αυτή η σύντηξη είναι ολοκληρωτικά αδύνατη, προφανώς, γιατί αν υπήρχε μετά θάνατον ζωή, δεν θα μπορούσε να υπάρξει τραγωδία.»
Η Βερενίκη, ο Τίτος, Αυτοκράτορας της Ρώμης, και ο Αντίοχος ξεπερνούν το θλιβερό αφήγημα του αιώνιου τριγώνου αγάπης και πολιτικής. Εδώ βρίσκεται η ιστορία μιας γυναίκας, μιας γυναίκας στα πρόθυρα της κατάρρευσης, όπου τα βάθη της σιωπής αποκτούν την ίδια εκκωφαντική ένταση με την ανθρώπινη φωνή. Ο Ρομέο Καστελούτσι, ένας μάστερ του ολιστικού έργου τέχνης, όπου οι τέχνες συνυφαίνονται σε μια προοπτική που αποτυπώνει την αρμονική ενότητα της ζωής, το βαγκνερικό Gesamtkunstwerk, επιστρατεύει ηχητικά και οπτικά εφέ για να συνοδεύσει την ερμηνεία της Ιζαμπέλ Ιπέρ, η οποία στέκεται ως μια κεντρική, γήινη δύναμη. Σε ένα βασίλειο φαντασμαγορίας, κατοικημένο από μορφές σαν φαντάσματα, εμφανίζεται ένα είδωλο, γιατί εδώ βρίσκεται πράγματι η πεμπτουσία του θεάτρου, του δράματος, από το θέατρο και για το θέατρο.
Δείτε το trailer της παράστασης:
Βερενίκη
Romeo Castellucci
Πρωταγωνιστεί η Isabelle Huppert
26.03 – 30.03.2025 | Θέατρο στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης
Η προπώληση εισιτηρίων ξεκινά την Τετάρτη 5 Μαρτίου, στις 17:00.