«Ζωές Απέναντι»: Η Άννα Γαλανού βούτηξε σε βαθιά νερά γράφοντας για τη βία κατά των γυναικών
Αντλώντας έμπνευση από αληθινές μαρτυρίες, η νότια συγγραφέας Άννα Γαλανού δημιούργησε έξι ιστορίες κακοποιημένων γυναικών και τις αποτύπωσε στο βιβλίο «Ζωές Απέναντι». Η ίδια μοιράζεται μαζί μας τον τρόπο με τον οποίο συγκέντρωσε το υλικό, την πιο συγκλονιστική στιγμή της έρευνάς της και τον στόχο της όταν ξεκίνησε τη συγγραφή.
- 19/12/2023
Η συγγραφέας Άννα Γαλανού ζει τα τελευταία 30 χρόνια στο Παλαιό Φάληρο, το οποίο, όπως δηλώνει, δεν θα άλλαζε με τίποτα. Λατρεύει να περπατά στους δρόμους του, ενώ επιλέγει σταθερά να παρουσιάζει τα βιβλία της είτε στον Πολυχώρο του Δημαρχείου, στον Φλοίσβο, είτε σε βιβλιοπωλεία της περιοχής, νιώθωντας ευγνωμοσύνη καθώς μοιράζεται τις σκέψεις και την έμπνευσή της με άλλους κατοίκους της πόλης.
Με αφορμή τη συγκλονιστική μαρτυρία της αδελφής θύματος ενδοοικογενειακής βίας, βρήκε το κουράγιο να ασχοληθεί και να εξερευνήσει το ευαίσθητο ζήτημα της κακοποίησης και της βίας κατά των γυναικών – σε ένα timing απόλυτα καίριο, αφού τέτοια περιστατικά απασχολούν σχεδόν καθημερινά την επικαιρότητα.
Η ίδια μοιράζεται μαζί μας αυτή της την εμπειρία, περιγράφει πόσο δύσκολο ήταν για εκείνη να προσεγγίσει θύματα κακοποίησης, να τα «ξεκλειδώσει» και να αφηγηθεί με τον δικό της τρόπο τα βιώματά τους. Κάπως έτσι, βασισμένες σε αληθινά γεγονότα και πρόσωπα, δημιουργήθηκαν έξι ιστορίες κακοποιημένων γυναικών, που πήραν σάρκα και οστά στο βιβλίο «Ζωές Απέναντι».
Περιγράψτε μας το βιβλίο «Ζωές Απέναντι» με δικά σας λόγια. Γιατί να το διαβάσει κάποιος;
Το βιβλίο «Ζωές Απέναντι», είναι η αληθινή ιστορία κακοποιημένων γυναικών τις οποίες γνώρισα σε αντίστοιχες δομές φιλοξενίας. Μίλησα αρκετές φορές μαζί τους και οι ανατριχιαστικές αφηγήσεις τους με συγκλόνισαν και γέμισαν σπαραγμό την ψυχή μου. «Γράψτε για μας, σας παρακαλώ», μου είπε κλαίγοντας, μία από αυτές, μία μικρομάνα με το μωρό στην αγκαλιά. Σ’ αυτό το βιβλίο δεν προηγείται η μυθοπλασία, αλλά η αληθινή ζωή, η οποία μας δείχνει ένα από τα πιο σκληρά της πρόσωπα.
Η Βέρα, η Ρεβέκκα, η Στέλλα, η Μίνα, η Ευδοκία, η Ελένη είναι οι ηρωίδες του, εκείνες που σηκώνουν το βάρος της ιστορίας. Ένα δυσβάστακτο βάρος που τις γεμίζει θυμό, ντροπή, απόγνωση απελπισία, που τις λυγίζει και τις κάνει να γονατίσουν. Ευτυχώς, κάποιες καταφέρνουν να σηκωθούν και πάλι στα πόδια τους και να προχωρήσουν. Δυστυχώς όμως, όχι όλες… Περνούν πολλά χρόνια κι αμέτρητες δοκιμασίες, μέχρι να αποφασίσουν να μιλήσουν, να καταγγείλουν και να απαιτήσουν δικαιοσύνη. Μια ολόκληρη ζωή, μια χαμένη ζωή, παραδέχεται στο τέλος η Ευδοκία, μία από τις ηρωίδες της ιστορίας. Γιατί πράγματι, τόσο χρειάστηκαν.
Πώς αποφασίσατε να καταπιαστείτε το θέμα της κακοποίησης; Ποιος ήταν ο στόχος σας όταν ξεκινήσατε τη συγγραφή του;
Στόχος μου ήταν η εγρήγορση και η αφύπνιση των γυναικών, κυρίως των νέων γυναικών που έχουν όλη την ζωή μπροστά τους. Υπάρχουν πολλές παγίδες στις οποίες μπορεί να πέσει μια νέα κοπέλα και που καμιά φορά δεν τις αξιολογούμε, ούτε καν τις βλέπουμε. Τις προσπερνάμε, δυστυχώς, με ολέθρια και οδυνηρά για το μέλλον αποτελέσματα. Οι ηρωίδες του βιβλίου τις αποκαλύπτουν μία προς μία.
Ως γνωστόν η γυναικεία κακοποίηση βρίσκεται ανάμεσα στις πιο εκτεταμένες και καταστροφικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο, όμως τις περισσότερες φορές δεν καταγγέλλεται. Ο λόγος είναι ότι η γυναίκα ντρέπεται και φοβάται τόσο τον θύτη όσο και τον αντίκτυπο που θα έχει αυτό στην δουλειά της, στην οικογένειά της, στον κοινωνικό της περίγυρο.
Η κακοποίηση έχει πολλές μορφές: σεξουαλική, σωματική, λεκτική, ψυχολογική και γίνεται με απομόνωση, εγκλεισμό, κοινωνικό αποκλεισμό, υποβιβασμό και ισοπέδωση προσωπικότητας, έλεγχο, απειλές, κι άλλα πολλά. Επίσης δεν είναι ταξική και αφορά τους πάντες: πλούσιους, φτωχούς, μορφωμένους, αμόρφωτους, εργάτες, επιστήμονες.
Το 2014 με την Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης, γνωστή ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η ενδοοικογενειακή βία χαρακτηρίστηκε ως αξιόποινη πράξη επισύροντας ανάλογες ποινές. Σκοπός της εν λόγω σύμβασης, είναι η παρεμπόδιση και η καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και η προστασία των θυμάτων, θέτοντας παράλληλα τέλος στην ατιμωρησία των δραστών.
Πώς συγκεντρώσατε το υλικό πάνω στο οποίο βασίστηκε το βιβλίο; Περιγράψτε μας μια από τις πιο συγκλονιστικές για εσάς στιγμές της έρευνας.
Όπως προανέφερα όλες οι μαρτυρίες προέρχονται από κακοποιημένες γυναίκες που κατά καιρούς έχουν φιλοξενηθεί σε αντίστοιχες δομές φιλοξενίας. Με αφορμή τη συγκλονιστική μαρτυρία της αδελφής ενός θύματος ενδοοικογενειακής βίας, την οποία περιγράφω στο βιβλίο, βρήκα το κουράγιο να ασχοληθώ σοβαρά με το ζήτημα αυτό. Ομολογουμένως, με μεγάλο ψυχικό και ψυχολογικό κόστος.
Η πιο συγκλονιστική εικόνα, πέραν της πρώτης κυρίας που με πλησίασε και μου ζήτησε να γράψω για την αδελφή της, ήταν αυτή που αναφέρω παραπάνω: της νεαρής μητέρας με εμφανή τα σημάδια κακοποίησης σε διάφορα σημεία του σώματός της.
Έχουν τελικά κάτι κοινό οι γυναίκες που πέφτουν θύματα κακοποίησης; Ή μήπως το να θεωρούμε πως τα θύματα έχουν κάτι κοινό αποτελεί από μόνο του μια λανθασμένη οπτική του όλου προβλήματος;
Επειδή δεν είμαι ειδική -ψυχολόγος ή ψυχοθεραπεύτρια- δεν μπορώ να είμαι απόλυτη, ούτε και να εμβαθύνω περισσότερο στην ερώτησή σας. Θα σας απαντήσω με βάση την εμπειρία που απέκτησα μετά από την επαφή και την συζήτηση που είχα με τις κακοποιημένες γυναίκες. Προσωπικά δεν διέκρινα κανένα κοινό σημείο με όσες μίλησα. Ήταν πολύ διαφορετικές μεταξύ τους. Διέφεραν οι ηλικίες, τα ενδιαφέροντα, η κοινωνική θέση, η μόρφωση και τα μέρη που ζουν. Αυτό ενισχύει την άποψη των ειδικών που καταλήγουν ότι πράγματι η κακοποίηση δεν είναι ταξική και ακουμπά τους πάντες. Είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα, από τα μεγαλύτερα της εποχής μας.
Έχετε βρεθεί ποτέ η ίδια μέσα σε μια δυνάμει κακοποιητική σχέση;
Στο παρελθόν, ναι. Αντέδρασα αμέσως και έφυγα καταγγέλλοντας και απαξιώνοντας με όλους τους εφικτούς τρόπους, αυτόν, τον εν δυνάμει κακοποιητικό άνδρα.
Τι σημαίνει για εσάς το Παλαιό Φάληρο;
Τα τελευταία 30 χρόνια είμαι μόνιμη κάτοικος Παλαιού Φαλήρου και ομολογώ ότι δεν θα το άλλαζα με τίποτα. Είναι τόσο όμορφο που δεν χορταίνω να το περπατώ και να το απολαμβάνω. Έχω κάνει πολλές παρουσιάσεις στο Παλαιό Φάληρο, κυρίως στον Πολυχώρο του Δημαρχείου, στο Φλοίσβο και σε διάφορα βιβλιοπωλεία. Οι παρουσιάσεις στην πόλη μου, έχουν το στοιχείο της οικειότητας, της συγκίνησης αλλά και της ευθύνης, επειδή απευθύνομαι σ’ ένα κόσμο που με γνωρίζει και τον συναντώ καθημερινά σε κάθε μου βήμα. Εν τέλει… Ναι, λατρεύω την πόλη μου, λατρεύω το Παλαιό Φάληρο.
Ζωές Απέναντι (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Έξι γυναίκες, μια ιστορία με κοινό συνδετικό κρίκο που ενώνει όλα τα κομμάτια μιας μακριάς αλυσίδας.
Στόχος ζωής για τη Βέρα είναι να γίνει γιατρός, κι έτσι η επιτυχία της στην Ιατρική Σχολή Αθηνών την κάνει να πετάει στα ουράνια. Μαζί με τη γιαγιά της ζουν σε μια λαϊκή γειτονιά της Αθήνας και, παρότι τα φέρνουν δύσκολα βόλτα, ποτέ δεν ένιωσε να της λείπει τίποτα. Η αγάπη περισσεύει στη ζωή της, το ίδιο και η πίστη και η υποστήριξη από την κυρα-Βαρβάρα, που καμαρώνει για την εγγόνα της. Κάποια στιγμή όμως όλα γυρίζουν ανάποδα κι η Βέρα, με κομμένα φτερά, μένει μετέωρη στη μέση του πουθενά.
Μετά τον θάνατο της μητέρας της, ο κόσμος της μικρής Ρεβέκκας καταρρέει απότομα και η ζωή της αλλάζει ριζικά. Λίγα χρόνια αργότερα, κι έχοντας ως στήριγμα τη θεία της Μίνα, πηγαίνει στην Αθήνα να σπουδάσει.
Πολύ σύντομα ανακαλύπτει συγκλονισμένη πως όλα όσα πίστευε ως τότε στηρίζονταν σ’ ένα μεγάλο ψέμα. Οι τραγικές αλήθειες και οι φρικτές αποκαλύψεις που μία μία βγαίνουν στο φως μοιάζουν να μην έχουν τέλος. Όλες συγκλίνουν σε ένα και μόνο πρόσωπο: αυτό που ανέκαθεν καταδυνάστευε και την ίδια.
Ένα ονειροπόλο κορίτσι είναι η Στέλλα, που όταν γνωρίζει τον μεγάλο έρωτα της ζωής της του δίνεται ψυχή τε και σώματι. Ολομόναχη καθώς είναι στον κόσμο, αγκιστρώνεται πάνω του, παραβλέποντας κενά και αντιφάσεις, και παίρνει την πιο μεγάλη και καθοριστική απόφαση για το μέλλον της: να εγκαταλείψει τα όνειρά της και να τον ακολουθήσει.
Η Ευδοκία συνεχίζει να ζει με τους εφιάλτες της, η Μίνα ματαιοπονεί πως θα μπορέσει να συγχωρήσει και να ξεχάσει, ενώ η Ελένη αντιμάχεται μια αδιέξοδη, σκληρή πραγματικότητα.