Τα καλύτερα βιβλία του 2022

Η υπόσχεση, είναι μια οικογενειακή saga, που διαδραματίζεται στη Νότια Αφρική του απαρτχάιντ και εκκινεί από το 1986 για να καλύψει περισσότερες από τρεις δεκαετίες, ξεκινά με το θάνατο της Ρέιτσελ και την τελευταία της επιθυμία: Να παραχωρήσει η οικογένειά της στη Σαλομέ, τη μαύρη υπηρέτρια, το μικρό σπίτι στο οποίο μένει όλα τα χρόνια της υπηρεσίας της στην οικογένεια. Όμως εκείνοι δε φαίνονται διατεθιμένοι να κρατήσουν την υπόσχεση της μητέρας τους, εκτός από τη μικρότερη κόρη της Ρέιτσελ, την Αμόρ, και τα χρόνια περνούν.

Το βιβλίο του λευκού Νοτιοαφρικανού Galgut κέρδισε το Booker Prize της περασμένης χρονιάς και μαζί κέρδισε και πολλούς αναγνώστες, με την ειλικρίνεια μέσα από την οποία διαβάζει ο συγγραφέας το παρελθόν του τόπου του, το χιούμορ και τον τρόπο γραφής του.

Το πιο φρέσκο από τα βιβλία της λίστας, το Σπίτι των Ονείρων το αυτοβιογραφικό βιβλίο της Machado κυκλοφόρησε στα βιβλιοπωλεία μόλις λίγες μέρες πριν αλλά δε θα μπορούσε να λείπει από τα καλύτερα της χρονιάς.

Η συγγραφέας γράφει για τις εμπειρίες της από τη βίαιη, ψυχικά και σωματικά, σχέση της με την κοπέλα της, εξερευνώντας ταυτόχρονα την ιστορία και την πραγματικότητα τη βίας στις ομοφυλοφιλικές σχέσεις. Με τη μαγευτική της γλώσσα για όπλο, η Machado μιλά για πράγματα που δεν έχουμε συνηθίσει συχνά να διαβάζουμε και με τρόπο που δεν έχουμε συνηθίσει συχνά να βλέπουμε στις σελίδες ενός βιβλίου. Το Στο σπίτι των ονείρων βρέθηκε σε δεκάδες λίστες με τα καλύτερα της χρονιάς για 2019 όταν εκδόθηκε για πρώτη φορά, δε θα μπορούσε να λείπει και από τη δική μας τώρα που έφτασε και στα ελληνικά.

Το σημαντικό έργο της Carrington, το μοναδικό μυθιστόρημά της με τίτλο Το ακουστικό Κέρας κυκλοφόρησε μέσα στο 2022 και υπήρξε ο λόγος για να γνωρίσει ακόμη περισσότερος κόσμος αυτή τη σπουδαία σουρεαλίστρια καλλιτέχνη.

Η Μάριαν είναι μια 92χρονη γυναίκα με βαρηκοΐα και ένα όνειρο, να ταξιδέψει στη Λαπωνία. Μια φίλη της της χαρίζει ένα ακουστικό κέρας κι εκείνη ξαναβρίσκει την ακοή της, για να ακούσει πως οι δικοί της θέλουν να τη στείλουν σε έναν οίκο ευγηρίας. Τα όνειρά της για τη Λαπωνία φαίνεται να καταρρέουν, αλλά όταν έρθει στα χέρια της ένα βιβλίο που μιλά για τη ζωή μιας ηγουμένης, το πορτρέτο της οποίας βρίσκεται στον οίκο ευγηρίας, τότε όλα θα αλλάξουν.

Μπορεί αυτό το βιβλίο με τίτλο Δεν ήμουν πια άνθρωπος να εκδόθηκε το 1948, μπορεί να πρόκειται για ένα από τα πιο γνωστά και πολυδιαβασμένα έργα της ιαπωνικής λογοτεχνίας, αλλά χρειάστηκε να έρθει το TikTok για να το ανακαλύψουν και πάλι οι αναγνώστες ανά τον κόσμο.

Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου δεν κατανοεί τον κόσμο γύρω του. Δε νιώθει ευτυχία. Προσπαθεί να καταλάβει τους άλλους ανθρώπους, να καταλάβει την ανθρώπινη φύση, αλλά δεν τα καταφέρνει. Προσπαθεί συνεχώς να γλιτώσει από τη θλίψη που τον καταδιώκει, ενώ στους άλλους παρουσιάζεται χαρούμενος και θέλει να τους κάνει να γελούν. Το βιβλίο του Dazai περιέχει αρκετά αυτοβιογραφικά στοιχεία και αποτυπώνει όσο λίγα λογοτεχνικά έργα την τραγικότητα και την ανθρωπιά ενός καταθλιπτικού ατόμου.

Να σημειώσουμε πως κυκλοφόρησαν στα ελληνικά τρεις διαφορετικές μεταφράσεις του βιβλίου από διαφορετικούς εκδοτικούς, όμως για τη λίστα μας επιλέχθηκε η έκδοση του Gutenberg, μιας και είναι η μόνη μετάφραση απευθείας από τα ιαπωνικά.

Τα διηγήματα του Νικολακόπουλου ξεχωρίζουν από τη φετινή φουρνιά της ελληνικής λογοτεχνίας. Επικεντρωμένα σε πρόσωπα, πίσω από τα οποία κρύβονται διάφορες μορφές ψυχικής διαταραχής, τα 13 διηγήματα της συλλογής είναι αρκετές φορές σκοτεινά και βίαια, αλλά ο μαγικός ρεαλισμός που χρησιμοποιείται συχνά, η ατμόσφαιρα των ιστοριών του και ο τρόπος γραφής του συγγραφέα απογειώνουν την εμπειρία της ανάγνωσης.

Ο Νικολακόπουλος, μετά και τα δύο προηγούμενα βιβλία του, είναι σίγουρα κάποιος κάτω των 40 που θα πρέπει να παρακολουθήσουμε. Το έχει άλλωστε κερδίσει με το σπαθί του και την ποιότητα των ιστοριών του.

Ένα επικό μυθιστόρημα 900+ σελίδων, που άλλοι αγαπούν και άλλοι μισούν με το ίδιο πάθος.

Οι περιπέτειες του Λιν, του αφηγητή του βιβλίου, ενός άντρα που αποδρά από τη φυλακή υψίστης ασφαλείας της Αυστραλίας όπου βρίσκεται και καταφεύγει στη Βομβάη, μέσα από τις οποίες θα προσπαθήσει να κατανοήσει τη ζωή του, είναι το κεντρικό στοιχείο του χαοτικού αλλά καλογραμμένου και πολύ ενδιαφέροντος βιβλίου. Ο συγγραφέας του λέει πως τα βασικά στοιχεία της πλοκής είναι αυτοβιογραφικά, αλλά κανείς δε γνωρίζει στην πραγματικότητα τι και πώς ακριβώς το έζησε ο Roberts.

Το Σανταράμ έγινε μέσα στο ‘22 και σειρά, που ξεκίνησε να προβάλλεται τον Οκτώβριο στο Apple TV+.

Μπορεί το Λίγη ζωή της Yanagihara να δημιούργησε πολλούς φίλους και εξίσου πολλούς εχθρούς, αλλά το Προς τον παράδεισο δεν έχει σχέση με το διάσημο βιβλίο της συγγραφέα.

Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται σε τρεις διαφορετικές χρονικές περιόδους. Το 1893, που σε μια εναλλακτική Νέα Υόρκη ένας πλούσιος νεαρός αντιστέκεται στον αρραβώνα που του κανονίζουν οι δικοί του, αφού το μυαλό του βρίσκεται σε έναν δάσκαλο που όμως δεν έχει περιουσία. Το 1993, που κρύβει τα όσα έχουν συμβεί στα παιδικά του χρόνια και την ιστορία του πατέρα του, ζει με έναν μεγαλύτερης ηλικίας και αρκετά πλουσιότερο σύντροφό του. Το 2093, όπου η εγγονή ενός γνωστού επιστήμονα προσπαθεί να αποκοπεί από αυτόν και να ανακαλύψει τι συμβαίνει με τις απουσίες του συζύγου της, ενώ ο κόσμος γύρω της είναι γεμάτος απολυταρχικά καθεστώτα και μαστίζεται από συνεχείς πανδημίες. Τρία βιβλία σε ένα, από την πένα της Hanya Yanagihara, δύσκολα θα σκεφτόμασταν κάτι καλύτερο για το 2022.

Μπορεί να χρειάστηκε η τηλεοπτική σειρά του Netflix για να μάθει περισσότερος κόσμος τη σειρά κόμικς της Oseman, να κυκλοφορήσει και στη χώρα μας και να αγαπηθεί από πολλούς, αλλά δεν παραπονιόμαστε καθόλου.

Ο Τσάρλι και ο Νικ, δύο αγόρια που κάθονται στο ίδιο θρανίο στην τάξη τους, γίνονται φίλοι, ερωτεύονται, βιώνουν την εφηβεία, αντιμετωπίζουν την ομοφοβία, μεγαλώνουν και αγαπούν. Με το σχέδιο και της λέξεις της Oseman, η ιστορία του Heartstopper είναι μια feel good ιστορία που είχαμε ανάγκη κι ένα από τα πιο αισιόδοξα βιβλία που είδαμε μέσα στη χρονιά στα ελληνικά.

Ο Καλοβυρνάς έγραψε μέσα στη χρονιά ένα από τα καλύτερη nonfiction βιβλία που κυκλοφόρησαν στα ελληνικά βιβλιοπωλεία, ακριβώς όπως είχε κάνει και το 2021 με το Όταν η αγάπη τολμά να πει το όνομά της.

Στο Μητέρα μηδέν παιδιών ασχολείται με τη μητρότητα, σε ένα από τα ελάχιστα σχετικά έργα που έχουμε στη γλώσσα μας, που απασχολεί την κοινωνία όλο και περισσότερο και όχι με θετικό τρόπο. Ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί από γυναίκες χωρίς παιδιά, από γυναίκες με παιδιά, αλλά και κυρίως από όσους ποτέ δε θα το πιάσουν στα χέρια τους: Εκείνους που θεωρούν τις λέξεις γυναίκα και μητρότητα ταυτόσημες, εκείνους που θεωρούν φυσιολογική την κοινωνική πίεση απέναντι στη μητρότητα κι εκείνους που θεωρούν πως μια γυναίκα θα πρέπει να δώσει εξηγήσεις για τις επιλογές της. Ο συγγραφέας κάνει εξαιρετική δουλειά στο να αναδείξει τους μύθους γύρω από το θέμα.

Δυο αγόρια, ο Άρης και Δάντης. Δυο πολύ διαφορετικά αγόρια. Ο ένας γεμάτος αυτοπεποίθηση, ο άλλος αβέβαιος για τον εαυτό του. Ο ένας εξωστρεφής, ο άλλος εσωστρεφής. Μεγαλώνουν ο ένας κοντά στον άλλο, γίνονται φίλοι, βρίσκουν τα πατήματά τους στον κόσμο. Έρχονται αντιμέτωποι με όλα τα προβλήματα της εφηβείας. Αλλά κυρίως βιώνουν την ίσως καλύτερη εποχή της ζωής τους. Και ερωτεύονται.

Δύο έφηβα αγόρια που ζουν στο Τέξας τη δεκαετία του ‘80, μια γλυκιά ιστορία ενηλικίωσης για την αναζήτηση της ταυτότητας του καθενός, ένα από τα ομορφότερα βιβλία της LGBTQIA+ λογοτεχνίας που έχουμε διαβάσει την τελευταία δεκαετία. Η ελληνική του μετάφραση πέρασε λίγο στα ψηλά, αλλά αναζητήστε το και δε θα χάσετε.

Αυτό το βιβλίο δεν είναι αυτό που περιμένετε.

Το επικό σε σύλληψη και εκτέλεση μυθιστόρημα του Marlon James είναι ένα βιβλίο φαντασίας που αντλεί την έμπνευσή του από την αφρικανική μυθολογία. Πρόκειται για ένα σκοτεινό βιβλίο στο οποίο η φύση παίζει πρωτεύοντα ρόλο. Ο θάνατος παραμονεύει στις ζούγκλες του James και οι κάτοικοί τους μοιάζουν να έχουν γίνει ένα με αυτές. Μεταμορφώνονται σε τέρατα, εκδικούνται, κάνουν έρωτα, πολεμούν για την εξουσία, ξεγελούν και ξεγελιούνται, μαγεύουν και μαγεύονται.

Ο συγγραφέας έχει δημιουργήσει ένα ονειρικό, ή μάλλον καλύτερα εφιαλτικό, σύμπαν. Μέσα από τη γλώσσα του, που λειτουργεί με τους δικούς της κανόνες, και τη δομή του κειμένου του, ο αναγνώστης νιώθει όπως ακριβώς νιώθουν και οι χαρακτήρες του βιβλίου, χαμένοι μέσα σε μια ζούγκλα πυκνή και αφιλόξενη, γεμάτη από τη δυνατή μυρωδιά του αίματος και των ζώων που κυκλοφορούν μέσα της. Ένα δύσκολο βιβλίο, που αξίζει κάθε δευτερόλεπτο της προσοχής του αναγνώστη.

Σίγουρα ένα από τα πιο ενδιαφέροντα nonfiction βιβλία του 2022, το έργο του Kolker μας μιλά για την ιστορία της της οικογένειας Γκάλβιν, στην οποία τα μισά από τα δώδεκα παιδιά διαγνώστηκαν με σχιζοφρένεια, γεγονός που βοήθησε σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό στην κατανόηση της νόσου από την επιστημονική κοινότητα.

Το Οι γυναίκες που επιβίωσαν επικεντρώνεται στη μητέρα της οικογένειας και στις δύο της κόρες, τα όσα εκείνες βίωσαν όταν έξι από τους γιους των Γκάλβιν παρουσίασαν βίαιη συμπεριφορά και διαγνώστηκαν, στη συνέχεια, με σχιζοφρένεια. Μιλά για το γάμο του ζευγαριού, το μεγάλωμα των παιδιών. Μιλά για όλα όσα συνέβησαν πριν και μετά την εκδήλωση της ασθένειας στα αγόρια. Και μιλά και για τη μελέτη της σχιζοφρένειας, τις έρευνες και τα φάρμακα. Ένα σπουδαίο βιβλίο, που κερδίζει απόλυτα δίκαια τη θέση του στην 20άδα μας.

Με μερικούς από τους μεγαλύτερους επιστήμονες του 20ου αιώνα ασχολείται στο βιβλίο του, Όταν παύουμε να καταλαβαίνουμε τον κόσμο ο Labatut, βιβλίο που κινείται κάπου μεταξύ μυθοπλασίας και τεκμηρίωσης, αφού ασχολείται με πολλά πραγματικά ιστορικά γεγονότα, τα οποία διανθίζει με τις δικές τους ιδέες.

Θέλοντας να δείξει πως η ιδιοφυΐα τέμνεται πολλές φορές με την παράνοια, ο συγγραφέας καταπιάνεται με κορυφαίες επιστημονικές ανακαλύψεις και τις διανοητικές ικανότητες των ανθρώπων πίσω από αυτές, το πώς προχώρησαν τον κόσμο μας μπροστά, αλλά και τους κινδύνους που κρύβει για το μυαλό των ατόμων. Το βιβλίο του Labatut ήταν υποψήφιο για το International Booker Prize της περασμένης χρονιάς, ένα ακόμη έργο με μεγάλη διάκριση που είδαμε μέσα στο ‘22 στα ελληνικά.

Μπορεί το Η ομορφιά είναι πληγή να είναι το πιο γνωστό έργο του Eka Kurniawan, αλλά μέσα στη χρονιά είχαμε την τύχη να διαβάσουμε και το Άνδρας τίγρη, το υποψήφιο και με International Booker Prize σύντομο μυθιστόρημα του Ινδονήσιου συγγραφέα.

Ένας νεαρός άνδρας φτάνει στα όριά του όταν έρχεται αντιμέτωπος με τον πόνο των πιο αγαπημένων του προσώπων, μια ιστορία που χρησιμοποιεί τον μαγικό ρεαλισμό και τις παραδόσεις της χώρας του για να μεταφέρει στον αναγνώστη τα θέματα της κακοποίησης των γυναικών, την πατριαρχία, την καθημερινή βία. Μικρό βιβλίο, από μικρό εκδοτικό, που αξίζει να προσθέσετε στη wishlist σας.

Ένας μαύρος μουσικός που προσπαθεί να επιβιώσει στη Νέα Υόρκη του 1924 παραδίδει ένα παράξενο βιβλίο σε μια γυναίκα στο Κουίνς και ανοίγει, χωρίς να το θέλει, μια πύλη από όπου ξεπηδούν δυνάμεις αιώνες κοιμισμένες.

Ο LaValle δανείζεται μια ιστορία από τα χέρια του H.P. Lovecraft, μια ιστορία που μοιάζει να βρίσκεται στην καρδιά της φυλετικής αποστροφής του Lovecraft, και την αναπλάθει βάζοντας στη θέση του οδηγού έναν μαύρο άντρα. Έτσι, δεν πλάθει απλά μια ιστορία για την εκδίκηση ή δημιουργεί μια αφήγηση που δεν εξορίζει ανθρώπους σαν αυτόν σε ρόλο κομπάρσου, αλλά υποσκάπτει τα θεμέλια των έργων του Lovecraft στήνοντας έναν καθρέφτη απέναντί τους: Ενώ οι ήρωες του κλασικού συγγραφέα αντιμετώπιζαν το Άλλο με τη μορφή τρομερών και αποκρουστικών τεράτων, ο Μαύρος Τομ του LaValle αντιμετωπίζει τα ακόμη μεγαλύτερα τέρατα, τους ρατσιστές μισάνθρωπους όπως ο Lovecraft.

Η Annie Ernaux κέρδισε μέσα στο 2022 το Νόμπελ Λογοτεχνίας, σχεδόν ένα χρόνο αφού η κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου της είχε κερδίσει το Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Βενετίας και, παρά της κραυγές μιας γραφικής μερίδας αναγνωστών για τη “λογοτεχνικότητα” της γραφής της, ήταν σίγουρα ένα από τα λογοτεχνικά πρόσωπα του 2022.

Και δίκαια, αφού Το γεγονός μιλά για ένα σημαντικό θέμα, το δικαίωμα της άμβλωσης. Περιγράφει με εξαιρετικό τρόπο, με τη ροή του βιβλίου να μοιάζει ασταμάτητη, την εμπειρία της ίδιας της Ernaux όταν μαθαίνει πως είναι έγκυος, πίσω στο 1963, την απόφασή της να προχωρήσει σε παράνομη έκτρωση, τις σκέψεις της κατά τη διάρκεια. Πρόκειται για μια σπουδαία εξομολόγηση σε λίγες περισσότερες από 100 σελίδες.

Ένα από τα σημαντικότερα έργα στην ιστορία της τουρκικής λογοτεχνίας, το σχεδόν 1.000 σελίδων έπος του Atay παραδίδει μια από τις καθαρότερες εικόνες της τουρκικής κοινωνίας, μέσα από τη ματιά μιας παρέας διανοούμενων που ζουν στα μέσα του 20ου αιώνα και αισθάνονται αποκομμένοι από τον κόσμο, σε μια ιστορία που ξεκινά με την αυτοκτονία ενός άνδρα και την προσπάθεια του καλύτερου φίλου του να ανακαλύψει τα κίνητρα αυτού του πρόωρου τέλους του.

Η δομή του μυθιστορήματος είναι γεμάτη εκπλήξεις, ένα ιδιοφυές και τιτάνιο έργο που έφτασε για πρώτη φορά στα ελληνικά μέσα στο 2022 και ένα βιβλίο το οποίο σε μεγάλο βαθμό δεν έχει ακόμη ανακαλύψει η Ευρώπη.

Ένα από τα ντεμπούτα της χρονιάς στην ελληνική λογοτεχνίας είναι σίγουρα η Λυκοχαβιά, η συλλογή διηγημάτων του πρωτοεμφανιζόμενου Κώστα Μπαρμπάτση, ένα βιβλίο που σε κάποιους θα θυμίσει το Γκιάκ του Δημοσθένη Παπαμάρκου και σε άλλους τα έργα του Δημήτρη Χατζή.

Τα διηγήματα του βιβλίου διαδραματίζονται τη δεκαετία του ‘40 στην Ήπειρο. Με κοινό συνδετικό τον τόπο και το χρόνο, αλλά και τη ντοπιολαλιά που χρησιμοποιείται σε ολόκληρο το βιβλίο, σκιαγραφούνται η Κατοχή, ο Εμφύλιος και η ζωή για τους κατοίκους της Ηπείρου, ενώ η απώλεια βρίσκεται πάντα πάνω από τα κεφάλια των ανθρώπων που κινούνται στις ιστορίες της Λυκοχαβιάς. Η συναισθηματική σύνδεση της γραφής του Μπαρμπάτση με τα πρόσωπα και τα γεγονότα για τα οποία μιλά, κάνουν σίγουρα τον συγγραφέα one to watch για τη συνέχεια.

Η ιστορία δύο ψαράδων, του Νταν και του Έιμπ, δύο ανθρώπων που ήρθαν αντιμέτωποι με την απώλεια. Μαζί ξεκινούν ένα ταξίδι για να φτάσουν στο Ρέμα του Ολλανδού, ένα μέρος που ελπίζουν να τους βοηθήσει να λυτρωθούν. Εκεί, θα βρούμε κάτι όχι μόνο πέρα από τη δική τους φαντασία, αλλά και πέρα από οτιδήποτε έχει φανταστεί ποτέ ο ανθρώπινος νους.

Το βιβλίο του Langan θεωρείται ένα από τα καλύτερα έργα τρόμου που έχουν γραφτεί την τελευταία δεκαετία, ένα σπάνιο έργο που ξεπερνά κατά πολύ τα όρια του λογοτεχνικού είδους στο οποίο ανήκει. Η genre μυθοπλασία στα καλύτερά της και από τα μυθιστορήματα που χαιρόμαστε ιδιαίτερα να βλέπουμε και στα ελληνικά βιβλιοπωλεία.

Η Ζέλμα βλέπει στα όνειρά της ένα σπάνιο ζώο, το Οκάπι. Κάθε φορά που συμβαίνει αυτό, κάποιος στο χωριό της Γερμανίας που μένει πεθαίνει. Τώρα το ονειρεύτηκε ξανά και όλοι περιμένουν να δουν ποιος θα πεθάνει. Η Λουίζε, η εγγονή της Ζέλμα, παρακολουθεί τους γύρω της καθώς εκείνοι βιάζονται να κλείσουν τις υποθέσεις τους, περιμένοντας πως θα βρει εκείνους, αυτή τη φορά, ο θάνατος.

Η Leky μιλά για τη ζωή μέσα από ένα βιβλίο που αφορά το θάνατο. Μιλά για την ανθρώπινη φύση, την απώλεια, την αισιοδοξία μπροστά στην απολυτότητα του τέλους. Και σα μια πρέζα αλάτι στο καλομαγειρεμένο φαγητό της χρησιμοποιεί τον μαγικό ρεαλισμό, δημιουργώντας ένα σύνολο που συγκινεί και μαγεύει τον αναγνώστη. Μια ακόμη σπουδαία προσθήκη στη λίστα με τα καλύτερα της χρονιάς που τελειώνει.

Ο Γιάννης Σαχανίδης, aka somuchreading, αρθρογραφεί για τα βιβλία, εργάζεται για το Βιβλιοπωλείο Καλημέρη και προσπαθεί εδώ και χρόνια να πείσει τους πάντες να διαβάσουν Ted Chiang, Μιχάλη Μακρόπουλο και Becky Chambers.