Τι μπορεί να κρύβεται πίσω από τη ζωγραφιά του παιδιού σας;
Back To School 2022
Η ψυχολόγος Παυλίνα Πουλίδη εξηγεί όλα όσα κρύβονται πίσω από τις ζωγραφιές των παιδιών και των εφήβων.
- 01/10/2019
Πολύ συχνά θα βλέπετε το παιδί σας να ζωγραφίζει και θα αναρωτιέστε τι είναι ακριβώς αυτό που απεικονίζεται στο χαρτί. Η ζωγραφική είναι ένας τρόπος έκφρασης του παιδιού από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής του.
Ανάλογα την ηλικία στην οποία βρίσκεται το παιδί, παρατηρείται ανάπτυξη και βελτίωση του σχεδίου του στο χαρτί. Έτσι σύμφωνα με τους περισσότερους ερευνητές υπάρχουν ορισμένα βασικά στάδια στην παιδική ζωγραφιά.
Πρώτο στάδιο (2-4 χρόνων)
Το πρώτο στάδιο ονομάζεται το σχέδιο του μουντζουρώματος. Αρχικά αποτυπώνονται σε ποικίλες επιφάνειες και με δυσδιάκριτα σημάδια. Το παιδί με την κίνηση του χεριού του αφήνει ίχνη που εξελίσσονται σε μουντζούρες οι οποίες διατηρούν τον δυναμισμό της κίνησης που τις δημιούργησε. Σε ένα πρώτο στάδιο οι μουντζούρες αυτές δεν ελέγχονται, αργότερα όμως οργανώνονται και το παιδί επαναλαμβάνει την κίνηση του με συγκεκριμένο σκοπό. Σε αυτό το στάδιο συμπεριλαμβάνονται και τρία υποστάδια:
Το πρώτο υποστάδιο αφορά το τυχαίο και ανοργάνωτο μουτζούρωμα (1-2 χρόνων) όπου το μικρό παιδί απολαμβάνει την διαδικασία του μουντζουρώματος και παράλληλα το βλέμμα του μπορεί να είναι στραμμένο αλλού.
Ο τρόπος με τον οποίο κατασκευάζει τις γραμμές χαρακτηρίζεται από σφικτό πιάσιμο με άκαμπτη θέση του καρπού χρησιμοποιώντας κινήσεις του ώμου.
Το δεύτερο υποστάδιο είναι αυτό του ελεγχόμενου μουντζουρώματος (2-3 χρονών) όπου παρατηρούνται οργανωμένες, επαναληπτικές και ελεγχόμενες κινήσεις του παιδιού και εμφανίζονται ποικιλίες γραμμών και κατευθύνσεων.
Το τρίτο υποστάδιο είναι αυτό του κατονομαζόμενου μουντζουρώματος (3-4 χρονών) όπου το παιδί περνάει περισσότερο χρόνο σχεδιάζοντας γραμμές τις οποίες προσπαθεί να συνδέσει με γνωστά αντικείμενα του περιβάλλοντος του.
Εμφανίζει μεγαλύτερη συγκέντρωση και ελέγχει καλύτερα τα δάχτυλα του κατά την διάρκεια της ζωγραφικής.
Δεύτερο στάδιο (4-7 χρόνων)
Το δεύτερο στάδιο ονομάζεται προπαραστατικό όπου το παιδί κατακτά ένα σχέδιο- σύμβολο και εμμένει στην δημιουργία αυτού για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μέχρι να το εξελίξει. Το παιδί κάνει δοκιμές επανερχόμενο στο αρχικό σχήμα μέχρι να δημιουργήσει ένα πιο εξελιγμένο.
Παρατηρείται συχνά η συγκέντρωση της προσοχής σε ένα από τα σύμβολα του σχεδίου (π.χ. ζώο) παραμελώντας αλλά τα όποια δεν του φαίνονται και τόσο ενδιαφέροντα (π.χ. άνθρωπος).
Τα αντικείμενα που ζωγραφίζει στο χαρτί δεν έχουν συγκεκριμένη θέση σε αυτό, ούτε μέγεθος και βρίσκονται εκτός αναλογίας. Η ζωγραφιές των παιδιών σε αυτή την ηλικία διακρίνονται από εκφραστικά χρώματα, ισορροπημένη χρήση του χώρου και αυθεντικότητα.
Τρίτο στάδιο (7-9 χρόνων)
Το στάδιο αυτό ονομάζεται σχηματικό και εμφανίζονται πιο εξειδικευμένα και συγκεκριμένα σύμβολα των σχεδίων. Υπάρχει μεγαλύτερη οργάνωση και λεπτομέρεια στο σχέδιο του παιδιού κάτι που μέχρι τώρα δεν υπήρχε στα προηγούμενα στάδια. Ξεκινάει μια προσπάθεια να ληφθούν υπόψη οι σχέσεις απόστασης και τα μεγέθη βρίσκονται πλέον πιο κοντά στις αναλογίες.
Τέταρτο στάδιο (9-12 χρόνων)
Σε αυτό το στάδιο κάνει την εμφάνιση του ο ρεαλισμός και τα αντικείμενα ζωγραφίζονται πιο μικρά, χωρίς τόσο μεγάλη παραποίηση και με πιο ρεαλιστική μορφή.
Πέμπτο στάδιο (12-14 χρόνων)
Σε αυτό το στάδιο οι έφηβοι ασκούν κριτική στην ζωγραφική τους και ονομάζεται ψευδονατουραλιστικό στάδιο. Τα σχήματα αποκτούν πλέον μια κανονικότητα και παύει πλέον να υφίστανται η τυχαία ζωγραφιά. Τα παιδιά μέσα από τα σχέδια τους προβάλλουν τα δικά τους μηνύματα και για πρώτη φορά γίνεται προσπάθεια απεικόνισης της δράσης. Για παράδειγμα ο έφηβος για πρώτη φορά ζωγραφίζει τις ρυτίδες στο πρόσωπο ενός ανθρώπου ή τις πτυχές στα υφάσματα των ρούχων.
Έκτο στάδιο (14-17 χρονών)
Το τελευταίο στάδιο είναι η περίοδος της απόφασης όπου αν δεν δοθούν επιπλέον οδηγίες η ανάπτυξη του σχεδίου δεν προχωρά παραπέρα και επικρατούν τα στοιχεία που εμφανίστηκαν στο πέμπτο στάδιο.
Όπως έγινε αντιληπτό από τα παραπάνω στάδια η ζωγραφιά είναι ένα μέσω για να αντιληφθούμε καλύτερα τον συναισθηματικό κόσμο του παιδιού σε όλες τις ηλικίες.
Παράλληλα με τα στάδια που εμφανίζει η παιδική ζωγραφιά αποτελείται και από σχήματα, χρώματα καθώς και πολλά σύμβολα. Μερικά από τα σύμβολα τα οποία παρουσιάζονται πιο συχνά στις ζωγραφιές των παιδιών είναι ο ήλιος, το φεγγάρι, ο ουρανός, η γη, το ουράνιο τόξο καθώς και τα ζώα, τα πουλιά αλλά και τα τέρατα. ΄
Σύμφωνα με τον Έριχ Φρομ (Ελβετός ψυχαναλυτής) η προσωπικότητα αποτελείται από δυο στοιχεία, τον χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία.
Μέσα από τα σχήματα που ζωγραφίζει το παιδί σας αποκαλύπτονται τα συναισθήματα του όπως και της προσωπικότητας του.
Οι καμπύλες γραμμές αποκαλύπτουν μια επιθυμία για επικοινωνία με τους συνομηλίκους του καθώς και έναν ενθουσιώδη και ανοιχτό χαρακτήρα.
Η γωνία αν συνδυάζετε από θυμωμένος και έντονες κινήσεις αποκαλύπτει την ένταση που αισθάνεται το παιδί καθώς και την ανάγκη του για απεριόριστη φροντίδα. Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ερμηνεύοντας αυτό το σχήμα ότι το παιδί έχει πληγωθεί από κάτι που συνέβη. Αυτό θα μπορούσε να σχετίζεται με μια δύσκολη νέα συνθήκη στην οικογένεια όπως την γέννηση ενός νέου παιδιού ή το ξεκίνημα του νηπιαγωγείου.
Επίσης θα μπορούσε να σχετιστεί με την ευαισθησία ή το αίσθημα ντροπής που μπορεί να εμφανίζει το παιδί.
Ο κύκλος είναι η αποτύπωση της πρώτης γνωστής εικόνας δηλαδή του ανθρώπινου προσώπου και πιο συγκεκριμένα του προσώπου της μητέρας.
Όσον αφορά τα χρώματα τα οποία συνηθίζει να χρησιμοποιεί το παιδί και εκείνα μας αποκαλύπτουν τον συναισθηματικό του κόσμο.
Το κόκκινο χρώμα φανερώνει ζωντάνια, φιλοδοξία, ενεργητικότητα και θάρρος.
Το κίτρινο χρώμα φανερώνει ενθουσιασμό, ζεστασιά και μια ευαίσθητη και στοργική πλευρά του παιδιού.
Το μπλε χρώμα φανερώνει ηρεμία, γαλήνη, συνεννόηση, ανάγκη για χαλάρωση και επιφυλακτικότητα. Το παιδί που χρησιμοποιεί αυτό το χρώμα είναι πολύ πιθανό να έχει ισχυρό αυτοέλεγχο των συναισθημάτων και ήρεμο χαρακτήρα.
Το πράσινο χρώμα φανερώνει ισορροπία, ευχαρίστηση, περισυλλογή και ελπίδα. Είναι πολύ πιθανό το παιδί που επιλέγει αυτό το χρώμα να είναι υπερευαίσθητο, νευρικό και να εκδηλώνει αγάπη για τα ζώα και την φύση.
Τέλος το μαύρο χρώμα φανερώνει αγωνία, φόβο, επιφυλακτικότητα, πόνο, μελαγχολία και αυστηρότητα.
Πουλίδη Παυλίνα
Ψυχολόγος- Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια (Παιδιών-Εφήβων- Ενηλίκων)
MSc Health Psychology
Διεύθυνση: Δούσμανη 24, Γλυφάδα
Τηλ: 6946575959