Η τέχνη του Aikido και στα Νότια Προάστια
O Βαγγέλης και ο Φίλιππος διδάσκουν την πιο όμορφη πολεμική τέχνη.
- 29/10/2015
Ο Βαγγέλης Πάτρας και ο Φίλιππος Αθανασίου είναι δάσκαλοι Aikido και aikidoka τα τελευταία 16 χρόνια της ζωής τους. Ξεκίνησαν να εξασκούνται μαζί το 1999 και σήμερα έχοντας 3 νταν και οι δύο, διδάσκουν την σύγχρονη Ιαπωνική τέχνη, με την συνεργατική μέθοδο που εστιάζεται σε τεχνικές ακινητοποίησης, ρίψεων και λαβές. Έτσι, οι Βαγγέλης και Φίλιππος διδάσκουν Aikido σε πολλούς χώρους των Νοτίων Προαστίων, σχεδόν εφτά ημέρες την εβδομάδα, όντας σε απόλυτη εναρμόνιση με την βασική αρχή του «Budo», την διαρκή και καθημερινή αυτοβελτίωση και εξέλιξη. Τους συνάντησα στο βασικό τους «Dojo», στο Aikido Πειραιά και μιλήσαμε για την πολεμική τέχνη χωρίς τέλος, το Aikido με τα πλείστα και πολύπλευρα για τον άνθρωπο οφέλη.
Το Aikido
Φίλιππος: Το Aikido είναι μια σύγχρονη πολεμική τέχνη. Την δημιούργησε ο Μοριχέϊ Ουεσίμπα ο οποίος και απεβίωσε το 1967, επομένως είναι μια σχετικά σύγχρονη πολεμική τέχνη. Ο Ουεσίμπα ήταν ένας άνθρωπος που ασχολήθηκε όλη του την ζωή με τις πολεμικές τέχνες. Ξεκίνησε από πολύ παλιά από το «Daitō-ryū Aiki-jūjutsu» και από εκεί μας έρχεται και το Aikido, όπως και άλλες ιαπωνικές πολεμικές τέχνες. Το Aikido είναι αρκετά επηρεασμένο από διάφορες σχολές σπαθιού και λόγχης που ακόμα και τότε ήταν ζωντανές και διδασκόντουσαν. Βασικά σε πολύ μικρότερο βαθμό διδάσκονται ακόμα και σήμερα παρότι τα όπλα αυτά είναι απαρχαιωμένα στην χρήση τους. Υπάρχει κόσμος που φροντίζει για την παράδοση και συνεχίζει να τα διδάσκει. Το Aikido πάντως είναι, κατά την γνώμη μου, μια από τις πιο ιδιαίτερες, τις πιο ευαίσθητες πολεμικές τέχνες του προηγούμενου αιώνα.
Βαγγέλης: Για μένα το Aikido είναι μια πολεμική τέχνη υψηλής αισθητικής και μεγάλης ισχύος. Στην δική μου αντίληψη, έχοντας ξεκινήσει Aikido πριν από 16 ολόκληρα χρόνια είναι εξαιρετικό το πώς ο Ουεσίμπα κατάφερε να εστιάσει στην κίνηση της φύσης και μεταφράζοντας την σε μια κίνηση του σώματος να δημιουργήσει μια πολεμική τέχνη.
Η εξέλιξη των πολεμικών τεχνών στην Ιαπωνία
Φίλιππος: Τα τόσα αντιφατικά πράγματα είναι ταυτόχρονα και το χαρακτηριστικό του «Budo». Το «Budo» που σημαίνει «ο δρόμος των πολεμικών τεχνών» είναι γεμάτος τέτοιες αντιφάσεις. Ιστορικά οι πολεμικές τέχνες κάποτε ήταν «Ryu». Φυσικά εξακολουθούν να υπάρχουν «Ryu», δηλαδή αρχαίες σχολές, με συγκεκριμένους νόμους με πολύ αυστηρά κριτήρια για τους μαθητές και μεγάλη μυστικότητα. Κανένας δεν έλεγε σε κανέναν τι είναι αυτό που μπορούσε να τον σώσει στη μάχη. Αν το σκεφτείς είναι απολύτως φυσικό, οι πολεμικές τέχνες τότε δεν είχαν προσομοίωση, οι αθλητές προετοιμάζονταν για αληθινές μάχες και η γνώση του πώς να επιτεθείς και να αμυνθείς είχε άλλη αξία. Κανένας, λοιπόν, δεν έδειχνε την τεχνική που θα μπορούσε να τον σώσει στην μάχη. Ιστορικά παίζει πολύ μεγάλο ρόλο, στην Ιαπωνία που συζητάμε και η έλευση του Βουδισμού. Όπως επηρέασε την ίδια την ζωή, επηρέασε τις τέχνες, την ποίηση και την λογοτεχνία, και έτσι επηρέασε και τις πολεμικές τέχνες. Έτσι τα «Ryu» γίνονται «Jutsu», εξακολουθούμε να είμαστε σε κατάσταση πολέμου και σύγκρουσης στα «Jutsu». Όμως, από το 1900 και μετά ο πολιτισμός αλλάζει και δεν υπάρχει ο πολεμιστής που πληρώνεται για αυτό που ξέρει. Δεν υπάρχει η κάστα των Σαμουράι και έτσι περνάμε στην φάση του «Budo», που είναι όπως αυτό που ζούμε τώρα ένας δρόμος για την αυτοβελτίωση και τίποτα παραπάνω.
Aikido και άλλες πολεμικές τέχνες
Φίλιππος: Για να γίνει κατανοητή η θεμελιώδης αρχή του Aikido και η διαφορά του από άλλες πολεμικές τέχνες θα πρέπει κανείς να παρατηρήσει τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η εξάσκηση. Όλοι όσοι βλέπουν Aikido βλέπουν ότι είναι διαφορετικό. Για μένα η ομορφιά του είναι ότι ο καθένας βλέπει πραγματικά κάτι τελείως διαφορετικό. Ιδιαίτερα για όσους απλά βλέπουν χωρίς να έχουν ξεκινήσει να εξασκούνται. Είναι μια πολύπλευρη πολεμική τέχνη, αρκετά ανοιχτή και ταυτόχρονα πολύ συγκεκριμένη.
Βαγγέλης: Για μένα προσωπικά αυτό που είναι διαφορετικό και εδώ μιλάω και σαν γυμναστής είναι η μέθοδος. Είναι σπάνιο να δεις μια τόσο καλά εξελιγμένη μέθοδο εξάσκησης μέσα στην οποία ο δάσκαλος συμμετέχει ενεργά. Δεν κάθεται απλά σε μια πλευρά και λέει «κάντε αυτό και κάντε εκείνο». Πρωτίστως το δείχνει με το ίδιο του το σώμα και οι προφορικές επεξηγήσεις είναι περιορισμένες με σκοπό να αυξηθεί η παρατηρητικότητα. Αυτή είναι και η πρόκληση και όταν διδάσκεις πρέπει να έχεις μια στάση ζωής τέτοια που να σου επιτρέπει όσα θέλει να διδάξεις να είσαι κιόλας σε θέση να τα κάνεις.
Στόχος του Aikido
Φίλιππος: Πέρα από το φυσικό επίπεδο της εκγύμνασης, (αντοχή, αντανακλαστικά, ταχύτητα, ευελιξία, καλή φυσικά κατάσταση) ο στόχος του Aikido είναι η καθημερινή αυτοβελτίωση. Όπως ακριβώς υπαγορεύει το «Budo», ο δρόμος των πολεμικών τεχνών. Συνεχής, λοιπόν, προσπάθεια μέχρι το τέλος. Και αυτό για μένα είναι πολύ σημαντικό. Υπάρχει στο Aikido η απουσία ενός τελειωτικού στόχου. Δεν υπάρχει τέλος, δεν υπάρχει ένας προορισμός. Και αυτή η σκέψη καθορίζει σημαντικά τρόπους κίνησης και τρόπους αντίληψης της κίνησης.
Βαγγέλης: Είναι πολύ σημαντικό αυτό που λέει ο Φίλιππος για το Aikido. Σήμερα το απόγευμα έκανα μια σκέψη. Λέω γιατί εδώ στο «Dojo» του Πειραιά έχουμε αυτή την φωτογραφία του Ουεσίμπα, του O Sensei (μεγάλος δάσκαλος), που είναι έτσι αρκετά μεγάλος σε ηλικία και χαμογελάει. Αυτός είναι ένας πολύ καλός στόχος. Να είσαι ένας ευτυχής ηλικιωμένος άνθρωπος. Να περάσουν τα χρόνια και να μπορείς ακόμα να γελάς.
Φίλιππος: Είναι το πνεύμα του Aikido αυτό. Πολλά απ’ όσα γνωρίζουμε για το Aikido τα οφείλουμε στον γιο του Ουεσίμπα τον Κισομάρου. Πολύ σημαντική προσωπικότητα για την εξέλιξη του Aikido καθώς είχε την ευθύνη της οργάνωσης του όλου του εγχειρήματος που λέγεται Aikido, ενώ ο πατέρας του ήταν κάπως πιο αφαιρετικός στην διδασκαλία του. Ο Κισομάρου, λοιπόν, σε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις σε έναν διάσημο Αμερικανό δημοσιογράφο και παράλληλα aikidoka τον Stanley Pran όταν ρωτήθηκε «τι σκέφτεται όταν συλλογίζεται την ζωή του»; είχε απαντήσει «τουλάχιστον εξασκήθηκα».
Ο Nage και ο Uke ο στο Aikido έχουν την ίδια σημασία
Φίλιππος: Το Aikido βασίζεται σε μια συνεργατική μέθοδο που δίνει ίδια σημασία τόσο σε αυτόν που εξασκεί την τεχνική – «Nage», όσο και σε αυτόν που την δέχεται – «Uke». Αυτό είναι κάτι που έρχεται από τα παλιά, από τα χρόνια των «Ryu». Ο δάσκαλος για πάρα πολλά χρόνια έπαιρνε μόνο «Ukemi», που σημαίνει υποδοχή της τεχνικής και συνήθως είναι μια πτώση (εξ’ ου και Uke). Μόνο ο δάσκαλος έπαιρνε «Ukemi», ο μαθητής δεν ήξερε καν πώς είναι το «Kata» απ’ την άλλη μεριά. Δηλαδή, για χρόνια διδασκόταν μόνο το «Nage». Ακριβώς, λοιπόν, επειδή δίνεται σημαντικός διδακτικός ρόλος σε αυτόν που δέχεται την τεχνική, αναπτύσσεις ένα σώμα που δεχόμενο μια τεχνική κατανοεί και καταλαβαίνει και πώς μπορεί και να την εκφράσει. Αυτή είναι και η δεύτερh ειδοποιός διαφορά του Aikido από άλλες πολεμικές τέχνες, ο συνεργατικός τρόπος εκμάθησης. Συνεργαζόμαστε και μαθαίνουμε. Δεν έχουμε ανταγωνισμό αλλά συναγωνισμό και έτσι δεν έχουμε και αγώνες. Μέσα λοιπόν στην ίδια άσκηση έχουμε όλοι την ίδια σημασία, είτε εκτελούμε εμείς μια τεχνική είτε την δεχόμαστε.
Βαγγέλης: Το «Ukemi» υπάρχει και σε άλλες τέχνες και όντως όπως είπε και ο Φίλιππος είναι κάτι που μας έρχεται από την εποχή των «Ryu». Επομένως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε εκείνη την περίοδο προετοιμαζόντουσαν άντρες για μάχη. Αυτό σημαίνει ότι όταν προετοιμάζεις κάποιον για μάχη δεν μπορεί να τον χτυπάς. Δεν μπορεί να τραυματίζεται. Πρέπει να προετοιμάζεται χωρίς να κινδυνεύει να τραυματιστεί στην προετοιμασία του και άρα να τεθεί εκτός μάχης. Αυτή, λοιπόν, η ανάγκη εξελίχθηκε και έγινε το «Ukemi» όπως είναι στο Aikido. Μαθαίνουμε τις τεχνικές ελαχιστοποιώντας τις πιθανότητες τραυματισμού. Από τεχνικές πλευράς είναι σημαντικό να μάθεις καλά τα «Ukemi» όλων των τεχνικών έτσι ώστε να μπορείς να ασκείσαι ευχάριστα και με σιγουριά για όλη σου την ζωή.
Aikido και πτώση
Βαγγέλης: Πολλοί προσπαθούν να δώσουν στο ότι μαθαίνουμε στο Aikido να πέφτουμε μια βαθύτερη ερμηνεία την οποία εγώ δεν την κατανοώ. Μαθαίνεις να πέφτεις για να μην χρειαστεί να πέσεις ποτέ. Στην αρχή της εξάσκησης το πλέον απλό πράγμα που μπορείς να κάνεις με ανθρώπους που έρχονται για πρώτη φορά σε μια πολύ κινητική και απαιτητική στο σώμα τέχνη είναι να δείξεις πώς πέφτεις και πώς σηκώνεσαι. Πώς απλά κουμαντάρεις το σώμα σου. Είναι κάτι σαν το αλφαβητάρι της τέχνης έτσι ώστε να αισθάνεται ο ασκούμενος ασφαλής και να αρχίσει να αναπτύσσει μια μικρή εμπιστοσύνη στο σώμα του.
Το Aikido εκτός Ιαπωνίας
Φίλιππος: Αυτό είναι κάτι που συνέβη πάρα πολύ γρήγορα, ακόμα και από την εποχή του Ουεσίμπα, στην εμβρυακή του φάση, το Aikido πέρασε τα σύνορα της Ιαπωνίας. Και μάλιστα με δική πρωτοβουλία του Μεγάλου Δασκάλου στα τέλη της δεκαετίας του 1950 φεύγουν κάποιοι δάσκαλοι για να διαδώσουν την τέχνη ανά τον κόσμο. Παράλληλα, οι Αμερικάνοι και λόγω του πολέμου και της γειτνίασης με την Ιαπωνία το έχουν ανακαλύψει ήδη. Από τα πρώτα του χρόνια.
Aikido και παράδοση, Ryu και φολκλόρ
Φίλιππος: Το να εξασκήσεις σε Ryu είναι σαφέστατα σαν να συμμετέχεις σε μια παραδοσιακή τελετουργία και οφείλω να σου ομολογήσω ότι οι νέοι Ιάπωνες αδιαφορούν. Μην νομίζεις ότι η νεολαία στην Ιαπωνία έχει καμία ιδιαίτερη σχέση με όλα αυτά. Εντάξει, το Aikido ως πιο μοντέρνο και σύγχρονο είναι σχετικά πιο δημοφιλές από τα Ryu.
Βαγγέλης: Είναι κάτι σαν φολκλόρ το να κάνεις Ryu, ενώ το Aikido είναι αρκετά πιο σύγχρονο και πιο ζωντανό. Αυτό σημαίνει ότι οι τεχνικές εξελίσσονται συνεχώς. Είναι μια πάρα πολύ καινούργια τέχνη, είμαστε στα 50-60 χρόνια από γέννησης του, σχετικά πολύ σύντομο χρονικό διάστημα αν το καλοσκεφτείς.
Φίλιππος: Είναι ατελείωτο το Aikido. Βλέπεις ότι είναι 5-6 βασικές τεχνικές και άλλες δέκα οι ρίψεις και πίστεψέ με είναι ατελείωτο. Ας πούμε όταν δάσκαλοι από την Ιαπωνία έρχονται για σεμινάρια και δείχνουν μια τεχνική δεν είναι ότι αλλάζουν την λαβή που ξέρουμε αλλά το «Maai», δηλαδή η απόσταση, ο τρόπος τοποθέτησης του σώματος, η αλλαγή του βηματισμού, ο τρόπος που προσεγγίζεις τον αντίπαλο, συνεχώς ψάχνουν και εξελίσουν τις διαφορές.
Βαγγέλης: Ο καθένας από τους δασκάλους εξελίσσεται και για αυτό το Aikido δεν είναι σαν τα Ryu. Το σώμα και ο σωματότυπος του κάθε δασκάλου είναι κομμάτι της εξέλιξης. Προσαρμόζει τις τεχνικές και τον συνασκούμενό του στο σώμα πιο σωστά, ιδιαίτερα όσο ανεβαίνει η ποιότητα της τεχνικής. Το εντυπωσιακό δεν είναι οι δάσκαλοι που δείχνουν μια καινούργια, λοιπόν, προσέγγιση. Για μένα προσωπικά εντυπωσιακό είναι όταν οι δάσκαλοι που δείχνουν πιο παλιά πράγματα, ή τις λεπτομέρειες των τεχνικών που πολλές φορές ξεχνάμε να τις διδάσκουμε και να τους δίνουμε την απαραίτητη προσοχή.
Το Aikido σήμερα
Φίλιππος: Εγώ θεωρώ ότι κάθε τεχνική πρέπει να είναι στην εποχή της, με τους ανθρώπους της και να εξελίσσεται σωστά. Το ζήτημα είναι διαλεκτικό. Επομένως, συμβαίνουν αλλαγές με το πέρασμα των χρόνων και μια πολεμική τέχνη δεν γίνεται να παραμένει στάσιμη. Ας πούμε μια αλλαγή που έχει συντελεστεί και εγώ είμαι σύμφωνος με αυτήν είναι ότι το Aikido σήμερα δεν είναι βίαιο, όπως εμείς το μάθαμε. Είναι μια τέχνη αρκετά πιο ανοιχτή και έχει πάψει να είναι όσο εκλεκτική ήταν. Παλαιότερα, ή άντεχες, ή την έκανες. Τώρα δεν είναι έτσι και το προτιμώ. Υποδέχεται τους ανθρώπους όπως είναι, με τις δυσκολίες τους και την καθημερινότητά τους. Και είναι μια δύσκολη ισορροπία να μην χάσεις τον κόσμο και παράλληλα να κρατήσεις όλες αυτές τις λεπτομέρειες που λέει ο Βαγέλλης και κάνουν το Aikido μια πολεμική τέχνη. Χωρίς λεπτομέρειες και κανόνες δεν γίνεται.
Aikido και κανόνες
Βαγγέλης: Το Aikido δεν έχει τόσο πειθαρχία όσο πολλοί μπορεί να νομίζουν. Το πρωτόκολλο ενός «Dojo» έχει να κάνει με την αυτοπειθαρχία. Κατανοώ ότι μερικές φορές είναι δύσκολο να είσαι πειθαρχημένος με αυτά που κάνουν όλοι σε ένα «Dojo». Αυτό όμως είναι κάτι που επιτυγχάνεται από την μέθοδό μας. Τίποτα δεν γίνεται δια της επιβολής στο Aikido.
Φίλιππος: Ναι αυτό είναι ένα θέμα των δασκάλων. Το πώς δηλαδή τίθενται οι κανόνες σε ένα «Dojo». Προσπαθούμε να εμπνέουμε σαν δάσκαλοι του τρόπους και τους κώδικες της συμπεριφοράς και δεν εξαναγκάζουμε. Ο καθένας θέλει από μόνος του να κάνει αυτά που πρέπει να κάνει, αλλιώς δεν υπάρχει κανένας λόγος να έρχεται για Aikido.
Aikido και κίνητρα για την εκμάθηση
Φίλιππος: Φυσικά και η δύναμη του να ξέρεις μια πολεμική τέχνη είναι βασικό κίνητρο εκμάθησης. Και εμείς πριν από 17 χρόνια γιατί νομίζεις ότι ξεκινήσαμε Aikido. Νομίζω ότι αν θέλουμε να μιλήσουμε ειλικρινά αυτό είναι το νούμερο ένα κίνητρο του αντρικού πληθυσμού που κάνει όχι μόνο Aikido αλλά πολεμικές τέχνες εν γένει. ανακάλυψη της δύναμης είναι πολύ βασικό, εγώ προσωπικά ακόμα εξακολουθώ να το ψάχνω. Ανακάλυψα, όμως, παράλληλα έναν τεράστιο και ανεξάντλητο δρόμο στον οποίο καθημερινά βρίσκεσαι αντιμέτωπος με τον εαυτό σου και τα όριά σου.
Βαγγέλης: Είναι και αυτό θέμα της εξέλιξης του ανθρώπου. Δηλαδή, θέλω να πω ότι κάθε άνθρωπος και κάθε ασκούμενος στο Aikido, κάθε aikidoka, μέσα από την πορεία του σε αυτό εξελίσσεται και αλλάζει. Δηλαδή, έχεις άλλη συμπεριφορά όταν είσαι 20, όταν είσαι 30, ή μετά όταν είσαι 50 ή 60. Υπάρχουν προσαρμογές. Το είναι σου σε οδηγεί κάπου.
Aikido και αυτοάμυνα σε συνθήκες δρόμου
Φίλιππος: Κατά τη γνώμη μου είναι χρήσιμο και στην πραγματική ζωή και σαν αυτοάμυνα. Δεν μαθαίνουμε να ζούμε σε ένα κλουβί. Το Aikido σαν αυτοάμυνα δεν είναι κάτι που θα λειτουργήσει σε κάποιον που έχει κάνει έναν χρόνο. Και εδώ που τα λέμε δεν υπάρχει και καμία πολεμική τέχνη που να σε μάθει να αμύνεσαι σε μικρό χρονικό διάστημα. Νομίζω όμως ότι το Aikido είναι πολύ λειτουργικό σαν αυτοάμυνα και ιδιαίτερα σε καταστάσεις δρόμου που δεν υπάρχουν κανόνες. Δεν υπάρχει διαιτητής να σταματήσει κάτι. Να μοιράσει του πόντους και τα σημεία.
Βαγγέλης: Λειτουργεί και λειτουργεί καλά. Για μένα η σύγκρουση είναι μια στιγμή. Δεν υπάρχει δεύτερη στιγμή σε μια πραγματική σύγκρουση. Και φυσικά είναι επιλογή του καθενός μας αν βρεθεί σε δύσκολη θέση να την ζήσει ή να την αποφύγει. Ένα μεγάλο κομμάτι της επιβίωσης είναι στην αποφυγή, το βλέπουμε αυτό και στην φύση. Από την άλλη πλευρά εγώ θέλω να τονίσω ότι το Aikido έχει πολύ μεγάλη επιρροή στην καθημερινότητα. Στο πώς αντιλαμβάνεσαι την κίνηση των πραγμάτων γύρω σου. Το πόσο μεγαλώνει η αντιληπτική σου ικανότητα για τους ανθρώπους γύρω σου. Γιατί ο άνθρωπος που γυμνάζεται στο Aikido σωστά κερδίζει αυτοπεποίθηση. Αρχίζει και βλέπει τα πράγματα όπως είναι. Όχι με φαντασιώσεις. Τον εαυτό του στις πραγματικές του δυνατότητες. Ταυτόχρονα γίνεται και πιο δυνατός. Άρα με κάποιο τρόπο βλέπεις με περισσότερη αυτοπεποίθηση και λιγότερο φόβο την αληθινή ζωή. Και η αντίδραση στο φόβο είναι βασικό στοιχείο στο Aikido.
Aikido Πειραιά
Ακτή Ποσειδώνος 2,
Πειραιάς, 18534
https://www.facebook.com/aikido.piraeus.7
Aikido Γλυφάδας
Φοίβης 14 Δ.Α.Κ.,
Γλυφάδα, 11674
https://www.facebook.com/profile.php?id=100008894490086&fref=ts
Γυμναστήριο Παντείου Πανεπιστημίου
Ιππώνακτος 36,
Ν. Κόσμος, 11744
«Λέοντες» Νέας Σμύρνης
Πλαστήρα 116 και Πριήνης
Νέα Σμύρνη, 17122