«Δεσμώτες Φαλήρου»: Αναμένουν την τοποθέτηση στο μόνιμο σπίτι τους
Οι «Δεσμώτες του Φαλήρου», το εύρημα των 78 αλυσοδεμένων ανθρωπίνων σκελετών που βρέθηκαν στην Εσπλανάδα του ΚΠΙΣΝ, έχουν μετακινηθεί σε προστατευμένο περιβάλλον περιμένοντας το μόνιμο σπίτι τους.
- 03/01/2024
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη παρακολούθησε τις εργασίες συντήρησης του ευρήματος των «Δεσμωτών του Φαλήρου», που εκτελεί συστηματικά η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων. Πρόκειται για το εύρημα των 78 αλυσοδεμένων ανθρωπίνων σκελετών, που αποκαλύφθηκαν, το 2016, στο πλαίσιο σωστικής ανασκαφής στην Εσπλανάδα του Κέντρου Πολιτισμού «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος».
Πώς έγινε η μετακίνηση των Δεσμωτών του Φαλήρου
Οι περίφημοι Δεσμώτες του Φαλήρου αποκαλύφθηκαν στο πλαίσιο ανασκαφής στην Εσπλανάδα του Κέντρου Πολιτισμού «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» το 2016. Έκτοκτε, βρίκονται υπό προσωρινή ομηρία, η οποία κρίθηκε επιβεβλημένη για τη διάσωση και τη συντήρησή τους, μέχρι να ολοκληρωθεί το έργο της μόνιμης έκθεσής τους σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο σημείο όπου ανακαλύφθηκαν.
Από την αποκάλυψή του έως το τέλος του 2022, το οστεολογικό υλικό δεχόταν την φροντίδα των συντηρητών της Εφορείας Αρχαιοτήτων στο σημείο της ανακάλυψής τους. Όμως, δεδομένων των περιβαλλοντικών συνθηκών, της γειτνίασης με τον υδροφόρο ορίζοντα, τη συνεχή ανερχόμενη υγρασία, σε συνδυασμό με την ύπαρξη αλάτων και την διαρκή ανακρυστάλλωσή τους, αποφασίστηκε -μετά την ομόφωνα θετική γνωμοδότησή του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου- η προσωρινή μετακίνησή του από το χώρο εύρεσής του σε κατάλληλα διαμορφωμένη παρακείμενη θέση. Οι εργασίες μετακίνησης έγιναν στις αρχές του 2023.
Η μετακίνηση έγινε με ολίσθηση επάνω σε σιδερένιες ράγες για τις δυο πρώτες συστάδες και από γερανοφόρο όχημα για την τρίτη συστάδα, αφού πρώτα το οστεολογικό υλικό εγκιβωτίστηκε σε ξύλινες κατασκευές και το σύνολο του ευρήματος συγκρατήθηκε με την κατασκευή μεταλλικού χωροδικτυώματος. Όπως αναφέρει το Υπουργείο Πολιτσμού, για τον έλεγχο των περιβαλλοντικών συνθηκών εγκαταστάθηκε εντός του προσωρινού κελύφους μηχανολογικός εξοπλισμός ύγρανσης-αφύγρανσης και κλιματισμού ενώ οι συνθήκες καταγράφονται διαρκώς μέσω ηλεκτρονικών καταγραφέων.
Ωστόσο, όπως έχει δηλώσει η Τατιάνα Παναγοπούλου, προϊσταμένη του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Εργων Τέχνης της ΕΦΑ Πειραιώς και Νήσων, η κατάσταση των Δεσμωτών από την ανακάλυψή τους μέχρι σήμερα έχει επιδεινωθεί. «Γενικά, η κατάσταση διατήρησης του οστεολογικού υλικού από την αποκάλυψή του έως σήμερα έχει επιδεινωθεί σημαντικά», ανέφερε η κ. Παναγοπούλου στο πλαίσιο δράσεων για την Ευρωπαϊκή Ημέρα Συντήρησης τον περασμένο Οκτώβριο, σημειώνοντας ότι ειδικά στη λεγόμενη πρώτη σειρά των Δεσμωτών, που αποτελείται από 47 σκελετούς, η κατάσταση είναι ιδιαίτερα κρίσιμη. Μάλιστα, πολλά οστά εμφανίζονται πλήρως κατακερματισμένα και μη ανατάξιμα.
Παράλληλα, ολοκληρώνεται ο διαγωνισμός για την επιλογή του αναδόχου για την κατασκευή του μουσειακού κελύφους προστασίας και ανάδειξης του ευρήματος, στην ίδια θέση στην οποία αποκαλύφθηκαν. Το έργο επρόκειτο αρχικά να πραγματοποιηθεί με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, ωστόσο εντάχθηκε τελικά στο Ταμείο Ανάκαμψης, με προϋπολογισμό περίπου 6.500.000 ευρώ. Το κέλυφος αποτελείται από υπόγειο χώρο περίπου 450 τ.μ. για την προστασία του σκελετικού υλικού, και ενός επίγειου, έκτασης περίπου 425 τ.μ., που θα φιλοξενεί το εποπτικό υλικό, τις υποδομές λειτουργίας και τους χώρους εξυπηρέτησης των επισκεπτών.
Ποιοι είναι οι Δεσμώτες Φαλήρου
Tο εύρημα χρονολογείται στο β΄ μισό του 7ου αι. π.Χ. Είναι άνδρες που έχουν εκτελεστεί στο σημείο εκείνο για άγνωστους λόγους και τα σώματά τους τάφηκαν με τις αλυσίδες τους σε τρεις συστάδες. Η πρώτη συστάδα αποτελείται από δύο ομάδες δεσμωτών. Η στάση του σώματος των δεσμωτών της πρώτης ομάδας δείχνει ότι οι σκελετοί έφεραν ακόμα τα δεσμά τους. Οι δεσμώτες της δεύτερης ομάδας ήταν απλώς δεμένοι με τα χέρια πίσω, χωρίς μεταλλικά δεσμά. Χωρίς μεταλλικά δεσμά ήταν και οι δεσμώτες της δεύτερης συστάδας. Στην τρίτη συστάδα οι σκελετοί φέρουν σιδηρά δεσμά στους καρπούς των χεριών τους.