Εκλογές 2023: Τι είναι η απλή αναλογική
Εκλογές 2023
Κατ’ άλλους η απλή αναλογική οδηγεί σε παρατεταμένη ακυβερνησία και κατ’ άλλους αποτελεί το πιο δημοκρατικό εκλογικό σύστημα, η εφαρμογή του οποίου μπορεί να δώσει ισχυρές κυβερνήσεις συνεργασίας. Τι είναι όμως πρακτικά η απλή αναλογική και τι σημαίνει για τον τρόπο με τον οποίο θα βγει το αποτέλεσμα των επόμενων εκλογών;
- 28/03/2023
Οι εκλογές του 2023 που, όπως ανακοινώθηκε από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, θα πραγματοποιηθούν στις 21 Μαΐου, θα διεξαχθούν για πρώτη φορά μετά την τριπλή εκλογική αναμέτρηση του 1989-90 με το σύστημα της «απλής αναλογικής», σύμφωνα με τον νόμο που ψηφίστηκε το 2016 από τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
Αν χρειαστεί, αν δηλαδή δεν μπορεί να σχηματιστεί Κυβέρνηση, οι επαναληπτικές εκλογές θα λάβουν χώρα “το αργότερο μέχρι τις αρχές Ιουλίου” και, σύμφωνα με τον νέο νόμο τον οποίο ψήφισε η σημερινή κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, θα διεξαχθούν με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής που ευνοεί το πρώτο κόμμα.
Οι επαναληπτικές βουλευτικές εκλογές διεξάγονται μέσα σε τριάντα (30) ημέρες από την αποτυχία σχηματισμού Κυβέρνησης μέσω διερευνητικών εντολών μετά την προκήρυξή τους με διάταγμα της Προέδρου της Δημοκρατίας, που προσυπογράφεται από το μεταβατικό Υπουργικό Συμβούλιο. Στο μεσοδιάστημα, η ΠτΔ ορίζει υπηρεσιακή κυβέρνηση, με υπηρεσιακό Πρωθυπουργό έναν από τους Προέδρους των τριών Ανωτάτων Δικαστηρίων της χώρας, του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Ανάλογες υπηρεσιακές κυβερνήσεις με επικεφαλής δικαστή τα τελευταία χρόνια, είχαμε το 2012 και το 2015 με τους Παναγιώτη Πικραμμένο (τότε πρόεδρο του ΣτΕ) και Βασιλική Θάνου (τότε πρόεδρο του Αρείου Πάγου).
Τι είναι η απλή αναλογική
Ο εκλογικός νόμος 4406/2016 της τότε Κυβέρνησης προβλέπει την κατάργηση του «μπόνους» των 50 εδρών για το πρώτο κόμμα και υπολογισμό των κοινοβουλευτικών εδρών που αντιστοιχούν σε καθένα από τα κόμματα, τα οποία συγκεντρώνουν τουλάχιστον 3% επί των έγκυρων ψήφων στην εκάστοτε εκλογική αναμέτρηση, ως εξής: το σύνολο των ψήφων που κάθε κοινοβουλευτικό κόμμα συγκεντρώνει στην Επικράτεια πολλαπλασιάζεται με τον αριθμό 300 και το γινόμενο αυτό διαιρείται με το άθροισμα των ψήφων υπέρ όλων των εκάστοτε κοινοβουλευτικών κομμάτων.
Η βασική διαφορά είναι ότι στην απλή αναλογική ο σχηματισμός Κυβέρνησης είναι δυσκολότερος από ό,τι στην ενισχυμένη, αφού δεν υπάρχει το περίφημο μπόνους που παίρνει το πρώτο κόμμα. Έτσι, όσα κόμματα υπερβούν το 3% θα πάρουν τόσες έδρες, όσες αντιστοιχούν στο ποσοστό το οποίο θα συγκεντρώσουν στις εκλογές. Για παράδειγμα, ένα κόμμα που θα πάρει 30% στις εκλογές θα λάβει το 30% των εδρών, ήτοι 90 με 92 έδρες.
Πώς θα γίνουν οι εκλογές του 2023
Όπως αναφέρθηκε, οι εκλογές της 21ης Μαΐου 2023 θα διεξαχθούν με το σύστημα της απλής αναλογικής. Μετά την ολοκλήρωση της καταμέτρησης των ψήφων της πρώτης εκλογικής αναμέτρησης, θα ακολουθήσει η διαδικασία των διερευνητικών εντολών. Σύμφωνα με το άρθρο 37 του Συντάγματος που ορίζει τη διαδικασία, «αν κανένα κόμμα δεν διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει στον αρχηγό του κόμματος που διαθέτει τη σχετική πλειοψηφία διερευνητική εντολή για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηματισμού Kυβέρνησης που να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Bουλής.
»Aν δεν διαπιστωθεί αυτή η δυνατότητα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του δεύτερου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος και εάν δεν τελεσφορήσει και αυτή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος. Kάθε διερευνητική εντολή ισχύει για τρεις ημέρες. Aν οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων και, αν επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού Kυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Bουλής, επιδιώκει το σχηματισμό Kυβέρνησης από όλα τα κόμματα της Bουλής για τη διενέργεια εκλογών και σε περίπτωση αποτυχίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Eπικρατείας ή του Aρείου Πάγου ή του Eλεγκτικού Συνεδρίου το σχηματισμό Kυβέρνησης, όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής, για να διενεργήσει εκλογές, και διαλύει τη Bουλή».
Τι προβλέπει η ενισχυμένη αναλογική που θα ισχύσει στις επαναληπτικές εκλογές
Αν χρειαστεί, οι επαναληπτικές εκλογές θα γίνουν με τον εκλογικό νόμο που ψηφίστηκε τον Ιανουάριο του 2020. Τότε, θα επιστρέψουμε σε ένα σύστημα πιο ενισχυμένης αναλογικής όπου το πρώτο κόμμα παίρνει κλιμακωτό μπόνους ανάλογα με το ποσοστό του. Ο πήχης αυτοδυναμίας σε αυτή την περίπτωση κυμαίνεται από 37 έως 39%.
Με την ενισχυμένη αναλογική, εάν το πρώτο κόμμα έχει λάβει ποσοστό μεγαλύτερο ή ίσο του 25% των έγκυρων ψηφοδελτίων, τότε λαμβάνει μπόνους 20 έδρες, ενώ οι υπόλοιπες 280 έδρες κατανέμονται αναλογικά μεταξύ των δικαιούμενων εδρών κομμάτων. Από το 25% και μετά, για κάθε 0,5% το πρώτο κόμμα θα παίρνει επιπλέον μπόνους μία έδρα, ενώ το μάξιμουμ των 50 εδρών θα το λαμβάνει εάν το ποσοστό του είναι στο 40%. Αυτά ισχύουν και σε περίπτωση συνασπισμού κομμάτων, εφόσον ο μέσος όρος της δύναμης των κομμάτων που τον απαρτίζουν είναι μεγαλύτερος από την δύναμη του αυτοτελούς κόμματος, που συγκέντρωσε τον μεγαλύτερο αριθμό εγκύρων ψηφοδελτίων.
Έτσι, ένα κόμμα που θα κινείται κοντά στο 37% θα μπορεί να έχει αυτοδυναμία, σε συνάρτηση και με άλλους παράγοντες, όπως ο αριθμός των κομμάτων που θα εισέλθουν στη Βουλή. Εφόσον αποσπάσει το 40% της λαϊκής ψήφου, θα λαμβάνει τις επιπρόσθετες 50 έδρες, αριθμό που μέχρι τώρα λάμβανε το πρώτο κόμμα ανεξαρτήτως του ποσοστού του.