Εθνικό Σχέδιο κατά του Bullying: Γνώμες από τη (Νότια) σχολική κοινότητα και απαντήσεις σε βασικές απορίες
Η παρουσίαση των νέων μέτρων κατά της ενδοσχολικής βίας έχει προκαλέσει μεγάλες συζητήσεις εντός της σχολικής κοινότητας αλλά και πολλές απορίες: Το NouPou αναλύει όσα (ξέρουμε πως) αλλάζουν εντός των σχολείων και μιλά με μια σειρά από ανθρώπους, η εμπειρία των οποίων είναι πιθανό να βοηθήσει να δοθούν κάποιες απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα.
- 12/04/2024
Την εθνική καμπάνια για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού, αλλά και την πλατφόρμα stop-bullying.gov.gr στην οποία θα μπορούν οι μαθητές και οι γονείς τους να υποβάλλουν αναφορές για περιστατικά τα οποία τους απασχολούν, παρουσίασε την Τρίτη 09/04 ο Υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού Κυριάκος Πιερρακάκης, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.
To «Εθνικό Σχέδιο κατά του Bullying» περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την καμπάνια «STOP Bullying. Μην ανέχεσαι το bullying. Μίλα. Μπορείς» του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, η οποία σχεδιάστηκε και υλοποιήθκε από την Ogilvy Greece με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση και έχει ήδη γίνει viral μετρώντας εκατομμύρια views. Πρόκειται για ένα «σκληρό βίντεο» όπως το χαρακτήρισε ο Υπουργός Παιδείας κατά την παρουσίαση, όμως σκληρή είναι και η πραγματικότητα αυτή τη στιγμή στα σχολεία, για τα θύματα της ενδοσχολικής βίας. «Το πρώτο βήμα για να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα ειναι να αποδεχθείς την ύπαρξή του», σχολίασε μεταξύ άλλων ο κ. Πιερρακάκης.
Ο κ. Πιερρακάκης παραδέχθηκε ότι αυξάνεται δραματικά η ένταση των περιστατικών bullying και τόνισε: «Πρέπει να ενοχοποιήσουμε τη βία στα σχολεία και πρέπει να το κάνουμε ειδικά για τα παιδιά μας».
Δεύτερο σημαντικό στοιχείο της στρατηγικής του Υπουργείου είναι βεβαίως η ψηφιακή πλατφόρμα, η οποία όπως δήλωσε ο Υπουργός «περιλαμβάνει στην πραγματικότητα πολλαπλές πλατφόρμες, συστήματα αποτύπωσης των περιστατικών και συστήματα διαχείρισης των περιστατικών από τα σχολεία, ενώ έχει επίσης ενημερωτικό και επιμορφωτικό υλικό». Μέσα από την πλατφόρμα stop-bullying.gov.gr θα μπορούν να γίνονται επώνυμες αναφορές από μαθητές και γονείς, ενώ «θα υπάρχει χρονοσήμανση, δηλαδή παρακολουθούμε το πόσο γρήγορα διαχειρίζεται κανείς το συγκεκριμένο περιστατικό». Ο κ. Πιερρακάκης είπε πως έχουν συσταθεί υπό τον πρωθυπουργό και με συναρμόδια υπουργεία ειδικές επιτροπές και επίπεδα διαχείρισης των περιστατικών που θα καταγγέλονται (σε επίπεδο σχολείου, τετραμελών ομάδων στις διευθύνσεις εκπαίδευσης και, τέλος, σε επίπεδο υπουργείου).
Ο ίδιος παραδέχθηκε βέβαια πως «μια πλατφόρμα δεν είναι πολιτική», γι’ αυτό, όπως εξήγησε, το Εθνικό Σχέδιο κατά του Bullying περιλαμβάνει διπλασιασμό των ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών στα σχολεία, επιμόρφωση εκπαιδευτικών και ειδικών συμβούλων, εισαγωγή ενός «Προγράμματος Δράσεων Ενεργού Πολίτη» σε όλες τις βαθμίδες -από το νηπιαγωγείο μέχρι την Α’ λυκείου – αλλά και «ένα νέο πλαίσιο συνεπειών που θα αναπτυχθεί στα σχολεία».
Σύμφωνα με τα μέτρα που ανακοινώθηκαν, οι συνέπειες αυτές περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την επαναφορά της πενθήμερης αποβολής, την αυστηροποίηση των απουσιών και την απαγόρυεση διαγραφής απουσιών στο τέλος της χρονιάς (με συγκεκριμένες εξαιρέσεις) από τον σύλλογο διδασκόντων. Παράλληλα, οι σύλλογος θα μπορεί να κάνει αλλαγή τμήματος σε ένα παιδί, ενώ γίνεται πιο εύκολη γραφειοκρατικά η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος. Ειδικά σε ό,τι αφορά τη χρήση των κινητών τηλεφώνων, σε περιστατικά καταγραφής ευαίσθητων προσωπικών στιγμών παιδιών, τότε υποχρεωτικώς θα υπάρχει ακαριαία αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος για όποιον διαπράττει το παράπτωμα. Τέλος, στις περιπτώσεις που κάποιος μαθητής κάνει ηθελημένα ζημιά στις υποδομές του σχολείου, θα υπάρχει μία ρητά διατυπωμένη διαδικασία, ώστε το κόστος των επισκευών να επιβαρύνει την οικογένεια του μαθητή.
«Όλα αυτά τα εργαλέια μας έχουν ζητηθεί από την κοινότητα των δασκάλων και των εκπαιδευτικών» ανέφερε ο Κυριάκος Πιερρακάκης, ενώ υποστήριξε πως «τα μέτρα έχουν παιδαγωγικό χαρακτήρα και έχουν από κοινού τις προϋποιθέσεις για ξεκινήσουμε να σπάμε αυτό το απόστημα».
Η παρουσίαση της στρατηγικής του Υπουργείου αλλά και η δημοσίευση της πλατφόρμας στην οποία θα γίνονται οι καταγγελίες έχει προκαλέσει όπως ήταν φυσικό μεγάλες συζητήσεις εντός της σχολικής κοινότητας αλλά και πολλές απορίες: Είναι η «αυστηροποίηση των ποινών» η λύση σε ένα τόσο πολυπαραγοντικό και ευαίσθητο πρόβλημα; Πώς θα οδηγήσει η πλατφόρμα στην αποφυγή περιστατικών bullying στα σχολεία; Με ποιον τρόπο θα βοηθήσει τον μαθητή; Ποια θα είναι πρακτικά η διαδικασία που θα ακολουθείται και ποιες -πέρα από την προφανή ψηφιοποίηση- οι διαφορές σε σχέση με ό,τι ίσχυε μέχρι σήμερα;
Το NouPou μίλησε με μια σειρά από ανθρώπους, η εμπειρία των οποίων είναι πιθανό να βοηθήσει να δοθούν κάποιες απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Μιλήσαμε με τον κ. Αριστοτέλη Βαρελά, διευθυντή του 4ου Γυμνασίου Γλυφάδας, με τον κ. Γιώργο Ντούτσουλη, πρόεδρο της Ένωσης Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων του δήμου Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, με την κ. Βίκυ Μπίλου, Γενική Γραμματέα του Συλλόγου Γονέων του 7ου Λυκείου (Εστία) Νέας Σμύρνης, με την κ. Χριστίνα Παπαστεφανάτου, Ψυχολόγο των επιτροπών ΕΔΥ του Υπουργείου Παιδείας και υπεύθυνη για πέντε σχολεία στην ανατολική Αττική, καθώς και με την κ. Ντόρα Πάλλη, Γενική Γραμματέα της Εθνικής Ολυμπιακής Ακαδημίας της Ελλάδας, υποδιευθύντρια του Διεθνούς Κέντρου Ολυμπιακής Εκεχειρίας και μέλος της Επιστημονική́ς Επιτροπή́ς Περιστατικών Ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού́ του Υπουργείου Παιδείας, η οποία συγκροτήθηκε το 2023 με στόχο μεταξύ άλλων την ανάπτυξη, εποπτεία και επιμέλεια της ψηφιακής πλατφόρμας stop-bullying.gov.gr και την επιστημονική αξιολόγηση και αξιοποίηση των αναφορών που καταγράφονται στην προαναφερόμενη πλατφόρμα.
Το bullying στα σχολεία
Σήμερα, τα στοιχεία για την παραβατικότητα ανηλίκων στην Ελλάδα σοκάρουν. Χαρακτηριστικό είναι ότι το τελευταίο δίμηνο η Ελληνική Αστυνομία έχει προχωρήσει σε 500 συλλήψεις ανηλίκων σε όλη τη χώρα.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, εντείνεται με τρομακτική ταχύτητα και το φαινόμενο του bullying, με πολλά σοβαρά περιστατικά να λαμβάνουν χώρα εντός σχολικών μονάδων. Τι ορίζουμε όμως ως bullying και ποιοι παράγοντες μπορούν να οδηγήσουν έναν μαθητή σε τέτοιες πράξεις; «Το bullying είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε περιβάλλον όπου οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν, όπως το σχολείο, η οικογένεια, η εργασία, το σπίτι και η γειτονιά. Το bullying είναι μια μορφή επιθετικής συμπεριφοράς που χαρακτηρίζεται από εχθρική πρόθεση, ανισορροπία δύναμης και επανάληψη με την πάροδο του χρόνου. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν κάποιον να εκφοβίζει άλλους. Αυτοί περιλαμβάνουν ατομικά χαρακτηριστικά, όπως ανασφάλεια ή χαμηλή αυτοεκτίμηση, ή ακόμη και το οικογενειακό περιβάλλον. Για παράδειγμα, τα παιδιά που μεγαλώνουν σε βίαια ή εχθρικά περιβάλλοντα, ή όπου οι γονείς επιτρέπουν την επιθετική συμπεριφορά, είναι πιο πιθανό να εκφοβίζουν. Η εκφοβιστική συμπεριφορά είναι πολύπλοκη και μπορεί να επηρεαστεί από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών, ψυχολογικών και περιβαλλοντικών. Η κατανόηση αυτών των παραγόντων μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη αποτελεσματικών προγραμμάτων πρόληψης και παρέμβασης», εξηγεί η ψυχολόγος Χριστίνα Παπαστεφανάτου.
Σύμφωνα με τον κ. Αριστοτέλη Βαρελά, διευθυντή του 4ου Λυκείου Γλυφάδας, «κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι υπάρχει μια αύξηση της παραβατικότητας σε μικρές ηλικίες. Ξεκινάει πολλές φορές και από το δημοτικό αυτό. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έχει ενταθεί το bullying στον χώρο του σχολείου». Ο κ. Βαρελάς συμπληρώνει πως «πριν από μερικές μέρες άκουσα ότι 25 ανήλικοι πήγαν να εμπλακούν εδώ στη Γλυφάδα. Σε εμάς τους εκπαιδευτικούς, το μυαλό πηγαίνει κατευθείαν στους μαθητές μας και στο πώς θα μπορούσαμε εμείς να τους βοηθήσουμε ώστε να μη φτάσουν σε τέτοιες ακρότητες. Στόχος μας είναι να τους στηρίξουμε, να θέλουν να μας μιλήσουν. Πιστεύω μάλιστα πως όταν οι μαθητές φεύγουν από το Γυμνάσιο για την επόμενη βαθμίδα, πρέπει να διατηρείται μια επαφή ή συνεργασία με τον διευθυντή, ο οποίος να τους νουθετεί στο νέο περιβάλλον, να καταλαβαίνουν ότι υπάρχει μια συνέχεια, όχι ότι έκλεισε η μία πόρτα και ανοίγει μια άλλη. Πιστεύω πως πρέπει να υπάρχει μια αλληλουχία και μια σύνδεση».
Η κ. Βίκυ Μπίλιου, μιλώντας εκ μέρους του Συλλόγου Γονέων του 7ου Λυκείου Νέας Σμύρνης, μας μεταφέρει την κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή αλλά και συγκεκριμένα στο σχολείο τους ως προς τα περιστατικά σχολικού εκφοβισμού. «Δυστυχώς φέτος είναι αισθητή η παρουσία των περιστατικών bullying. Παρατηρώ ότι έχει αυξηθεί πολύ η βία. Το σχολείο της Εστίας είναι μια οικογένεια, όμως ακόμη και σε εμάς υπάρχει αύξηση. Δεν έχουμε βρεθεί αντιμέτωποι με κάποιο τραγικό συμβάν, αλλά πολύ φοβάμαι ότι τα βλέπουμε να έρχονται. Στην ευρύτερη περιοχή της Νέας Σμύρνης έχουν παρατηρηθεί περιστατικά, αλλά τουλάχιστον δεν έχουμε δει ακόμη τις ακρότητες που συναντώνται αλλού, όπως το να δίνουν ανήλικοι ραντεβού για επεισόδια».
Πώς βλέπουν τα νέα μέτρα – «Τιμωρία» ή ουσιαστική αλλαγή;
Ως προς τα νέα μέτρα και τις «συνέπειες εντός του σχολείου» που ανακοινώθηκαν, οι απόψεις διίστανται, αφού εντοπίζονται δύο πλευρές: Η μία βλέπει τα νέα μέτρα, με τις πενθήμερες αποβολές και την αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος να αποτελούν απλώς μια «τιμωρία» άνευ παιδαγωγικού ή άλλου ουσιαστικού χαρακτήρα, ενώ η άλλη πλευρά υποστηρίζει πως αυτές οι αλλαγές μπορούν πραγματικά να κάνουν τη διαφορά.
«Με παμπάλαιες “συνταγές” που παραπέμπουν, όχι στη διαπαιδαγώγιση, αλλά στην τιμωρία, δεν νομίζω πως θα λυθεί το πρόβλημα. Η τιμωρία είναι ένα παιδαγωγικό μέτρο, αλλά δεν είναι το πρώτιστο. Και μερικές φορές είναι καλό να αποφεύγεται, ειδικά αν ο μαθητής μετανιώνει και απολογείται. Τα μέτρα μπορεί να φαίνεται ότι βολεύουν την εκπαιδευτική κοινότητα, αλλά αν το παιδί δεν εκπαιδευτεί από την αρχή σωστά, τότε η παραβατικότητα θα συνεχιστεί. Τι πολίτες θα έχουμε; Θα έχουμε 18χρονους οι οποίοι έχουν μαζέψει δέκα πενταήμερες. Πώς θα τους έχει βελτιώσει αυτό; Το σχολείο για να αλλάξει πρέπει να εστιάσει στα σύγχρονα προβλήματα. Υπάρχει έντονος θυμός στους νέους, υπάρχουν κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, πίεση από την οικογένεια, οι σχέσεις έχουν παραμεληθεί ή αλλοτριωθεί, το τηλέφωνο και το διαδίκτυο, καλώς ή κακώς, έχουν αλλάξει τη δομή της οικογένειας, οι παρεμβάσεις στο σπίτι είναι πολύ μικρές. Εκεί πρέπει να εστιάσουμε πρώτα», εξηγεί στο NouPou ο Αριστοτέλης Βαρελάς.
Σχετικά με τη χρήση κινητού τηλεφώνου στα σχολεία (όπου σύμφωνα με τα νέα μέτρα ο σύλλογος διδασκόντων μπορεί να επιβάλει 5ήμερη αποβολή για αποτύπωση περιστατικού σχολικής βίας ενώ αν υπάρξει διαρροή προσωπικών δεδομένων για προσωπικές στιγμές παιδιών στο διαδίκτυο τότε θα υπάρχει ακαριαία αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος), ο κ. Βαρελάς αναφέρει πως «Το κινητό σαφώς δεν συμβάλλει στη λειτουργία του σχολείου. Από την άλλη, για τουλάχιστον έναν χρόνο κατά τη διάρκεια του κορωνοϊού, τα παιδιά έκαναν μάθημα διαδικτυακά και δεν μπορούσαμε να τα ελέγξουμε. Τα παιδιά συνδέονταν από οποιαδήποτε συσκευή, εξοικιώθηκαν με αυτές, κλείστηκαν μέσα, έκαναν υπερκατανάλωση διαδικτύου και αυτό δεν μπορούμε να το παραβλέψουμε. Με παλιά μέτρα λοιπόν δεν μπορείς να θεραπεύσεις καινούργια προβλήματα».
Τη δική του άποψη για τα νέα μέτρα μοιράζεται και ο κ. Γιώργος Ντούτσουλης, πρόεδρος της Ένωσης Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων του δήμου Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης και πρόεδρος του Συλλόγου του πρώτου Δημοτικού Σχολείου Βούλας: «Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν αποτελούν συνέχεια του από το Μάρτιο 2023 Νόμου (5029). Δεν παρατηρώ κάτι νέο σε θέματα εκφοβισμού και ενδοσχολικής βίας γενικότερα. Για παράδειγμα, η τετραμελής επιτροπή που θα εξετάζει τις περιπτώσεις υπάρχει ήδη ως ΕΔΥ, όπως και η εγκύκλιος για τα κινητά. Εξαίρεση αποτελεί η επαναφορά και γενικότερα η στοχοποίηση και τιμωρία του θύτη, κάτι που δεν είμαι σίγουρος ότι αποτελεί λύση, αν αναλογιστούμε ότι σε επανάληψη περιστατικού και με συνοπτικές διαδικασίες θα μεταφέρεται σε άλλο σχολείο. Και εκεί; Μήπως θα στοχοποιηθεί και γρήγορα θα μετατραπεί σε θύμα ή θα συνεχίσει στο άλλο σχολικό περιβάλλον να είναι και πάλι θύτης;».
Η κ. Μπίλιου τώρα, τονίζει πως η λύση είναι η επένδυση εκ μέρους της Πολιτείας «σε νέα εκπαιδευτική πολιτική, ανανέωση και αύξηση του διδακτικού προσωπικού, ενίσχυση κοινωνικών υπηρεσιών, ενίσχυση παράλληλης στήριξης, αύξηση ψυχολογικής υποστήριξης. Η αστυνόμευση και η τιμωριτική πολιτική θα φέρουν ακριβώς τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Η εφηβεία θέλει ενσυναίσθηση, νοιάξιμο, φαντασία και ευελιξία».
Ως μέλος της επιστημονική́ς επιτροπής περιστατικών ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού του Υπουργείου Παιδείας, η κ. Ντόρα Πάλλη, πάντως, ξεκαθαρίζει στο NouPou πως τα νέα μέτρα «δεν είναι σε καμία περίπτωση τιμωρία», απαντώντας σε όλους όσοι υποστηρίζουν το αντίθετο ότι «υπάρχει ένας κώδικας συμπεριφοράς που πρέπει να ισχύει στα σχολεία με κάποιες κυρώσεις για να αποφευχθεί το φαινόμενο του bullying. Ένας στους τρεις μαθητές νιώθει ότι εκφοβίζεται, σύμφωνα με έρευνα από το Χαμόγελο του Παιδιού. Υπάρχει πολύ μεγάλο ποσοστό bullying στα σχολεία και δεν μιλάμε μόνο για τις ακραίες περιπτώσεις. Τα παιδιά που υφίστανται bullying έχουν μεγάλα ψυχολογικά προβλήματα. Οπότε πρέπει να υπάρχουν κάποιες κυρώσεις. Είμαι υπέρ των μέτρων γιατί πρέπει να αποφευχθούν τέτοιες συμπεριφορές».
Τον λόγο παίρνει η κ. Χριστίνα Παπαστεφανάτου, η οποία εξηγεί πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε τον θύτη, αλλά και τον στόχο (γιατί η ίδια επιλέγει να μην τον αποκαλεί “θύμα”). «Για να αντιμετωπίσουμε το bullying είναι σημαντικό να έχουμε μια προσεκτική προσέγγιση τόσο για τον θύτη όσο και για τον στόχο. Στον θύτη πρέπει να μιλήσουμε πρώτα για να κατανοήσουμε τις συμπεριφορές του και να του εξηγήσουμε τις συνέπειες, καθώς και γιατί τέτοιες πράξεις δεν είναι αποδεκτές. Πρέπει να του παρέχουμε ουσιαστική εκπαίδευση για την ενσυναίσθηση και τις συνέπειες του bullying, ενώ οφείλουμε να παρακολουθούμε τη συμπεριφορά του και να παρέχουμε υποστήριξη όπου χρειάζεται. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την παροχή συμβουλευτικής ή και παραπομπή και σε άλλες υπηρεσίες. Στον στόχο πρέπει να έχουμε επαφή με τα μάτια και να τον διαβεβαιώνουμε ότι αυτό που συνέβη δεν ήταν δικό του λάθος. Έπειτα πρέπει να του παρέχουμε ένα ασφαλές περιβάλλον για να μιλήσει για την εμπειρία του. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη συζήτηση με έναν ενήλικα εμπιστοσύνης ή την παροχή υποστήριξης. Κάθε περίπτωση bullying, ωστόσο, είναι μοναδική και η προσέγγιση μπορεί να πρέπει να προσαρμοστεί ανάλογα με τις συγκεκριμένες συνθήκες», εξηγεί.
Η πλατφόρμα για τις καταγγελίες: Τι αλλάζει τελικά μετά τη δημοσίευσή της;
Στη δημοσίευση της πλατφόρμας stop-bullying.gov.gr μέσω της οποίας θα γίνονται οι καταγγελίες περιστατικών ενδοσχολικής βίας προχώρησε η κυβέρνηση. Τη διαμόρφωσή της ανέλαβε μια επταμελής επιστημονική επιτροπή, η οποία για τρεις μήνες προετοίμαζε τα κείμενα και τα πρωτόκολα, χάρη στα οποία μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί μπορούν να ενημερώνονται αναλυτικά σχετικά με ό,τι αφορά σε κάποιο περιστατικό bullying.
Η κ. Ντόρα Πάλλη, ως μέλος της επταμελούς επιστημονικής επιτροπής, μας εξηγεί αναλυτικά τον ρόλο της μέχρι σήμερα. «Η επιτροπή αποτελείται από επτά μέλη. Είναι πέντε καθηγητές, ο πρόεδρος -που είναι ο γενικός γραμματέας του Υπουργείου- Γιάννης Κατσαρός, και εγώ που, αν και δεν είμαι καθηγήτρια, είμαι επικεφαλής του μεγαλύτερου εκπαιδευτικού προγράμματος κατά του σχολικού εκφοβισμού στην Ελλάδα ονόματι “Σέβομαι τη διαφορετικότητα”. Για περισσότερους από τρεις μήνες έχουμε δουλέψει σκληρά για τη δημιουργία του περιεχομένου της πλατφόρμας. Φτιάξαμε όλα τα πρωτόκολλα και τα κείμενα που θα βρείτε εντός της. Για παράδειγμα, αναφέρεται αναλυτικά τι είναι bullying, τι πρέπει να κάνει ο εκπαιδευτικός, πότε να φωνάξει τον μαθητή, τον θύτη και το θύμα, πώς να το χειριστεί, τι πρέπει να κάνει με τους αμέτοχους παρατηρητές ή με τους παρακινητές, ενώ υπάρχουν και συμβουλές τόσο για τα παιδιά, όσο και για τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς. Υπάρχουν, όπως καταλαβαίνετε, πολλές κατηγορίες. Τώρα, μέσω της πλατφόρμας θα μπορεί να γίνεται η καταγγελία και ό,τι συμβεί από εκεί και πέρα θα μπορεί να καταγράφεται αναλυτικά, ώστε να υπάρχει όλο το ιστορικό. Έτσι θα γίνεται μια πολύ καλή παρακολούθηση των περιστατικών, με τον διευθυντή να έχει τη δυνατότητα να μπορεί να βλέπει ακριβώς τι έχει συμβεί».
Όπως λέει η ίδια, τα περιστατικά που καταγγέλονται στην πλατφόρμα χωρίζονται σε ήπια και μέτρια / σοβαρά και, αφού κατηγοριοποιηθούν, μπορούν πλέον να τα αναλάβουν οι αρμόδιοι. Ποιοι είναι όμως αυτοί; «Όταν ένα περιστατικό κριθεί ήπιο, τότε το αναλαμβάνει ο διευθυντής του σχολείου μαζί με έναν ακόμη αρμόδιο εκπαιδευτικό. Όταν είναι μέτριο ή σοβαρό, τότε υπάρχει μια τετραμελής επιτροπή δράσης για παρέμβαση σε θέματα bullying, που στελεχώνεται από τον διευθυντή του σχολείου, έναν κοινωνικό λειτουργό, έναν ψυχολόγο και έναν σύμβουλο εκπαίδευσης», εξηγεί η κ. Πάλλη.
Όσον αφορά τη λειτουργία της πλατφόρμας, ο κ. Ντούτσουλης επισημαίνει ένα ακόμη πρακτικό πρόβλημα που πιθανώς να δημιουργηθεί: «Τα σχολεία και οι Διευθύνσεις Εκπαίδευσης έχουν ήδη ένα μεγάλο αριθμό καταγγελιών, αναγκάζοντας ακόμα και κάποιες από τις ΔΙΠΕ να στέλνουν εγκυκλίους με πρωτόκολλα επικοινωνίας Γονέων – Εκπαιδευτικών – Διευθύνσεων, προκειμένου να “μπει” μια τάξη στις καταγγελίες και να βοηθηθεί το σύστημα. Η πλατφόρμα και η υπόσχεση ότι κάθε καταγγελία θα ερευνάται προφανώς και είναι σωστά, αλλά και πάλι είναι κάτι που γίνεται ήδη. Για παράδειγμα υπάρχουν καταγγελίες που αξιολογούνται και επιλύονται είτε μέσα στο σχολείο ή αν κριθεί αναγκαίο σε ανώτερο επίπεδο, καταγγελίες που όμως συζητούνται μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών και αρκετές φορές επιλύονται με αμοιβαία κατανόηση. Μήπως η πλατφόρμα πολλαπλασιάσει τον αριθμό καταγγελιών και παρακάμψει όλη αυτή τη διαδικασία; Και αν γίνει αυτό, μήπως αρχίσουν να στοχοποιούνται παιδιά χωρίς σοβαρό λόγο;».
Αξίζει εδώ να αναφερθεί βέβαια η απάντηση που έδωσε πριν μερικές μέρες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος και υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ, κ. Παύλος Μαρινάκης, μιλώντας στο Live News του Mega, σχετικά με το πόσο σημαντική είναι η ψηφιοποίηση της όλης διαδικασίας: «Μπορεί να υπάρχουν “καλά” σχολεία, τα οποία να υποδέχονται αυτές τις καταγγελίες, αλλά μπορεί να υπάρχουν και σχολεία, που αυτές οι καταγγελίες ενδεχομένως μέχρι και να θάβονται. Αυτό πια δεν θα συμβαίνει, θα υπάρχει μία κεντρική παρακολούθηση και ενημέρωση των γονέων για την πορεία της καταγγελίας» σχολίασε, ενώ μίλησε για «διπλασιασμό του αριθμού ψυχολόγων που υπάρχουν αυτή την στιγμή στα σχολεία, εκπαίδευση ειδικών κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων και μία σειρά από πρωτοβουλίες και δράσεις που ξεκινούν άμεσα, με στόχο τον Σεπτέμβριο να έχει όλο αυτό μπει σε μία διαδικασία αυτοματοποίησης».
Σύμφωνα με τον κ. Ντούτσουλη πάντως ζωτικής σημασίας είναι η ενίσχυση του συστήματος με πόρους, επιπλέον εργαλεία και προσωπικό: «Θα δοθούν στους εκπαιδευτικούς τα εργαλεία και το προσωπικό για να ερευνάται η κάθε καταγγελία; Διότι τα περισσότερα σχολεία ούτε μόνιμους κοινωνικούς λειτουργούς έχουν, ούτε ψυχολόγους. Χρειάζονται μέτρα πρόληψης και εδώ διαπιστώνουμε μέτρα καταστολής. Αναρωτιέμαι, λοιπόν, αν ανακοινωθεί σε έναν-δύο μήνες ότι οι καταγγελίες στη πλατφόρμα έχουν φτάσει τις χιλιάδες, θα είναι ώρα για “πανηγύρια” ή για περαιτέρω προβληματισμό;» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Για τον κρίσιμο ρόλο του σχολικού ψυχολόγου μιλά στο NouPou η κ. Παπαστεφανάτου: «Το σχολείο αντιπροσωπεύει πολλά για τους μαθητές. Πρώτον, είναι ένας χώρος μάθησης όπου αποκτούν γνώσεις και δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν στην προσωπική και επαγγελματική τους ζωή. Επίσης, το σχολείο είναι ένας χώρος όπου οι μαθητές μπορούν να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες, να συνδεθούν με άλλους και να ανακαλύψουν τα ενδιαφέροντά τους. Επιπλέον, το σχολείο μπορεί να αντιπροσωπεύει ένα ασφαλές περιβάλλον όπου οι μαθητές μπορούν να αισθάνονται ότι ανήκουν, να εκφράζονται ελεύθερα και να αναπτύσσουν την αυτοεκτίμησή τους. Ο ρόλος του σχολικού Ψυχολόγου είναι απαραίτητος για τη διασφάλιση όλων των παραπάνω παραγόντων. Λειτουργεί αρχικά συμβουλευτικά προς όλα τα μέλη της κοινότητας, αξιολογώντας κοινωνικο-συναισθηματικά τα παιδιά και αναπτύσσοντας και υλοποιόντας προγράμματα παρέμβασης. Παράλληλα, εφαρμόζει προγράμματα πρόληψης σε ολόκληρο το σχολείο, προωθώντας ένα θετικό σχολικό κλίμα και διδάσκοντας στους μαθητές σημαντικές κοινωνικές δεξιότητες. Τέλος, παρέχει εκπαίδευση και υποστήριξη στους εκπαιδευτικούς και στους γονείς για την αναγνώριση και την αντιμετώπιση του bullying, την προώθηση της συναισθηματικής ευημερείας και τη δημιουργία υποστηρικτικού μαθησιακού περιβάλλοντος για όλους τους μαθητές».
Τελικά, η πλατφόρμα μοιάζει μάλλον να αποτελεί μια καλή πρώτη αρχή, αλλά ως προς τις επιμέρους στρατηγικές μπορούμε απλώς να συμφωνήσουμε ότι τα εμπλεκόμενα μέρη σε αρκετά σημεία διαφωνούνε. Το σίγουρο ειναι πως πρέπει όλο το σύστημα να δεχθεί τη μέγιστη δυνατή στήριξη. Το πρόβλημα, άλλωστε, όπως επεσήμανε ο κ. Πιερρακάκης κατά την παρουσίαση, είναι εθνικό. Και πρέπει να ληφθούν μέτρα ανάλογα της έκτασης, της έντασης και του βάθους του προβλήματος.