Οι επιπτώσεις που έχουν τα lockdowns στην ανάπτυξη των παιδιών

Ποιες ηλικίες παιδιών επηρεάστηκαν πιο πολύ από τα συνεχόμενα lockdowns και τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς; Γράφει ο Αναπτυξιολόγος με έδρα την Αργυρούπολη Ανδρέας Πετρόπουλος.

• 28/04/2021
• Κείμενο: NouPou.gr

Η πανδημία του COVID-19 έχει δημιουργήσει μία παγκόσμια αίσθηση φόβου και άγχους τόσο στον ενήλικο πληθυσμό όσο και στα παιδιά. Η αναγκαιότητα μείωσης του επιπολασμού της πανδημίας συνίσταται σε στρατηγικές κοινωνικής αποστασιοποίησης, συχνά lockdowns, αναστολή λειτουργίας σχολείων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και δραστηριοτήτων.

Τα παιδιά αποτελούν το 28% του πληθυσμού της γης και οι επιπτώσεις της πανδημίας σε αυτά σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο εξαρτάται από πολλούς παράγοντες (πχ. η αναπτυξιακή ηλικία, το εκπαιδευτικό επίπεδο του παιδιού κ.ά.)

Επίπτωση στα μικρά παιδιά

Στα μικρά παιδιά η πανδημία και τα συχνά lockdown έχουν μεγαλύτερη επίπτωση στην συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη σε σχέση με τους ενήλικες. Τα παιδιά είναι πιο επιρρεπή να εμφανίσουν φόβο και αβεβαιότητα,ευερεθιστότητα, άγχος αποχωρισμού και να έχουν διαταραχές που να αφορούν τον ύπνο και την σίτισή τους.

Επίπτωση του στρες σε παιδιά σχολικής ηλικίας

Η αναστολή της λειτουργίας των σχολείων έχει αρνητική επίπτωση στο 91 % του μαθητικού πληθυσμού. Η κατ’ οίκον απομόνωση συσχετίζεται με αβεβαιότητα και άγχος λόγω των αλλαγών στην εκπαίδευση, στις φυσικές δραστηριότητες και τις ευκαιρίες κοινωνικοποίησης.Από την άλλη πλευρά, η απουσία εκπαίδευσης σε δομημένο πλαίσιο όπως αυτό του σχολείου μπορεί να οδηγήσει σε εικόνα πλήξης, σε δυσκολία εύρεσης δημιουργικών ιδεών και δυσκολία προσαρμογής σε ρουτίνες. Τέλος η μείωση της φυσικής τους κίνησης μπορεί να έχει μακροπρόθεσμη αρνητική επίδραση στη συνολική ψυχολογική και σωματική τους ευημερία

Επίπτωση σε παιδιά με Αυτισμό και ΔΕΠ-Υ

Παιδιά με αυτισμό, με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητα, ή άλλες συμπεριφορικές και συναισθηματικές δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρωτόγνωρες προκλήσεις λόγω της πανδημίας και συχνά αδυνατούν να κατανοήσουν την πολυπλοκότητα της. Παρουσιάζουν δυσκολία στην απότομη αλλαγή ρουτίνας και συχνά υπάρχει επιδείνωση των συμπτωμάτων λόγω των επιβαλλόμενων περιορισμών.

Το ενδεχόμενο κλείσιμο των σχολείων ή των χώρων παρέμβασης θα έχει σαν αποτέλεσμα το να μην έχουν πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό και να μειωθούν οι ευκαιρίες μάθησης, να μην αλληλεπιδρούν με άλλα παιδιά και να μην αναπτύσσονται σημαντικές κοινωνικές και συμπεριφορικές δεξιότητες. Μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να υπάρξει συμπεριφορική παλινδρόμηση ή υποτροπή προηγούμενων συμπεριφορών.

Τα παιδιά με Αυτισμό συχνά δυσκολεύονται να προσαρμοστούν απότομα σε νέες καταστάσεις και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ταραχή, σε αύξηση συμπεριφορικών θεμάτων και σε εκρήξεις θυμού.

Τα παιδιά με εικόνα Υπερκινητικότητας δυσκολεύονται να παραμείνουν περιορισμένα σε ένα μέρος. Αυτό μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την αύξησης της υπερδραστηριότητάς τους και της παρόρμησής τους που πιθανά να έχει σαν αντίκτυπο τη δυσκολία αντιμετώπισης αυτών των καταστάσεων από την οικογένειά τους.

Mόλυνση με COVID-19 σε παιδιά και εφήβους

Περιστατικά μόλυνσης ανηλίκων έχουν αναφερθεί σε όλο τον κόσμο με αποτέλεσμα τα παιδιά συχνά να πρέπει να βρίσκονται σε καραντίνα. Ιδιαίτερες δυσκολίες προκύπτουν όταν βρίσκονται σε καραντίνα ή σε νοσηλεία οι γονείς, όχι όμως το ίδιο το παιδί.

Τα παιδιά που βρίσκονται σε απομόνωση χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή καθώς ενδέχεται να διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων ψυχικής υγείας λόγω θλίψης που προκαλείται από τον γονικό χωρισμό. Τα παιδιά μπορεί επίσης να αναπτύξουν συναισθήματα θλίψης, άγχους, φόβου θανάτου των ιδίων καθώς και φόβου θανάτου των γονέων τους.

Ο ρόλος των γονέων στην περίοδο της πανδημίας: Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς

Σε περιόδους άγχους και αβεβαιότητας, ένα ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον είναι ένας ισχυρός παράγοντας προστασίας. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι οι γονικές πρακτικές και τα μέτρα αντιμετώπισης επηρεάζουν την ψυχική υγεία των παιδιών. Ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς πρέπει να ανταποκριθούν στις ανάγκες των παιδιών τους, εξαρτάται από την περίοδο ανάπτυξης του παιδιού.

1. Δίνουμε περισσότερη προσοχή στα μικρά παιδιά. Τα παιδιά χρειάζονται τη φυσική παρουσία των γονιών τους, οι οποίοι πρέπει να ασχολούνται με περισσότερες δραστηριότητες που σχετίζονται με το παιχνίδι. Οι γονείς πρέπει να αφιερώσουν χρόνο και να δείξουν θετική προσοχή.
2. Ευαισθητοποιούμε τα παιδιά σε σχέση με τον COVID Στα παιδιά μιλάμε με απλή και κατάλληλη της ηλικίας τους ορολογία. Μπορούμε να τους δώσουμε επίσης πληροφορίες με τη βοήθεια παρουσιάσεων και βίντεο που παρέχονται από τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας (ΠΟΥ) και την UNICEF καθώς και με παρουσιάσεις που η κάθε κυβέρνηση έχει σχεδιάσει ειδικά για παιδιά.
3. Μειώνουμε την έκθεση των παιδιών σε ειδήσεις.
4. Δημιουργούμε κανόνες με προληπτικά μέτρα (μπορεί να γίνει και χρήση οπτικοποιημένου υλικού).
5. Ακολουθούμε σταθερές ρουτίνες με τα παιδιά οι οποίες περιλαμβάνουν χρόνο για παιχνίδι, για διάβασμα, για ξεκούραση και χρόνο για σωματική δραστηριότητα. Συνιστάται η οικογένεια να παίζει επιτραπέζια παιχνίδια και να συμμετέχει σε αθλητικές δραστηριότητες εσωτερικού χώρου. Καλό είναι να αποφεύγονται οι μεγάλες περίοδοι χρήσης βιντεοπαιχνιδιών. Οι γονείς πρέπει να διασφαλίζουν ότι η ώρα σίτισης και ύπνου ενός παιδιού είναι συνεπής.
6. Εστιάζουμε στην «καλή συμπεριφορά» περισσότερο από την «κακή συμπεριφορά» ενός παιδιού. Δίνουμε περισσότερες επιλογές σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν και όχι για το τι δεν πρέπει να κάνουν τα παιδιά.
7. Παρατηρούμε τη συμπεριφορά του παιδιού μας. Εάν παρατηρήσουμε σημαντικά συμπεριφορικά προβλήματα, απευθυνόμαστε σε ειδικό.

Πανδημία και παιδιά: Τι λένε οι αριθμοί

Τα παιδιά δεν είναι το πρόσωπο αυτής της πανδημίας, ωστόσο κινδυνεύουν να είναι μεταξύ των μεγαλύτερων θυμάτων της. Παρότι πλήττονται παιδιά όλων των ηλικιών και από όλες τις χώρες του κόσμου,οι επιβλαβείς επιπτώσεις αυτής της πανδημίας δεν θα κατανεμηθούν εξίσου. Αναμένεται να είναι πιο επιζήμια για τα παιδιά στις φτωχότερες χώρες, και στις φτωχότερες γειτονιές, και για εκείνα που βρίσκονται σε ήδη μειονεκτικές ή ευάλωτες καταστάσεις.

• Σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποιήθηκε από κοινού από το Save the Children και τη UNICEF, περίπου 150 εκατομμύρια επιπλέον παιδιών ζουν πλέον σε πολυδιάστατη φτώχεια λόγω της πανδημίας COVID-19.
• Σημαντική αύξηση του υποσιτισμού σε επιπλέον 6-7 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών.
• Τα σχολεία για περισσότερα από 168 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως έχουν κλείσει τελείως από τον Μάρτιο 2020. Περίπου 214 εκατομμύρια παιδιών παγκοσμίως – ή 1 στα 7 – έχουν χάσει περισσότερα από τα τρία τέταρτα της προσωπικής τους μάθηση. Τουλάχιστον 463 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως δεν μπόρεσαν να αποκτήσουν πρόσβαση σε εξ αποστάσεως μάθηση κατά το κλείσιμο σχολείων COVID-19.
• Πάνω από 2 εκατομμύρια επιπλέον παιδιών κάτω των πέντε ετών θα μπορούσαν να πεθάνουν κατά τους επόμενους 12 μήνες λόγω της επίδρασης του COVID-19.
• Σχεδόν 200.000 επιπλέον θνησιγενείς θάνατοι θα μπορούσαν να εμφανιστούν τους επόμενους 12 μήνες λόγω της επίδρασης του COVID-19.
• Περίπου 80 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 12 μηνών σε τουλάχιστον 68 χώρες ενδέχεται να χάσουν τη λήψη εμβολίων που σώζουν τη ζωή τους.
• Καθώς ο κίνδυνος βίας κατά των παιδιών έχει αυξηθεί λόγω της πανδημίας COVID-19, οι υπηρεσίες προστασίας των παιδιών έχουν αποδυναμωθεί εν μέρει λόγω μέτρων που εφαρμόστηκαν για τον έλεγχο της εξάπλωσης του ιού. 1,8 δισεκατομμύρια παιδιά ζουν σε 104 χώρες όπου οι υπηρεσίες πρόληψης και αντιμετώπισης βίας έχουν διακοπεί λόγω του COVID-19.
• Το 66% των χωρών ανέφεραν απότομη διακοπή υπηρεσιών που σχετίζονται με παιδιά λόγω του COVID-19.

Ανδρέας Κ. Πετρόπουλος – Αναπτυξιολόγος
Λαμίας 13, Αργυρούπολη
Τηλ: 21 0992 1489

Πηγές: data.unicef.org, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7444649