Παιδόπολη Άγιος Αντρέας, μια όαση για τα παιδιά που στερούνται οικογενειακής φροντίδας
Περάσαμε μερικές ώρες στη Μονάδα Κοινωνικής Φροντίδας στον Άλιμο όπου φιλοξενεί 32 παιδάκια ηλικίας 4-12 ετών.
- 12/09/2019
Η μονοκατοικία που βρίσκεται στην οδό Θουκυδίδου 82 στον Άλιμο εδώ και εβδομήντα δύο χρόνια φιλοξενεί ανήλικα παιδιά όπου το έργο της περιλαμβάνει τη φιλοξενία, την εκπαίδευση, τη διασκέδαση των παιδιών που αποδεδειγμένα είναι απροστάτευτα και στερούνται οικογενειακής φροντίδας.
Αρχικά η Μονάδα λειτούργησε το 1947 με την επωνυμία «Αναρρωτήριο Παίδων» έπειτα από δωρεά στο δημόσιο του Ολλανδού Φαν Βάικ.
Ήταν το 1955 όταν με δαπάνες του δημοσίου χτίστηκε το διώροφο κτίριο στο Καλαμάκι και μετονομάστηκε σε Παιδόπολη «Άγιος Αντρέας» φιλοξενώντας μικρά παιδιά. Σήμερα, λειτουργεί ως Μονάδα Κοινωνικής Φροντίδας για παιδιά 4-12 ετών φιλοξενώντας 32 παιδάκια.
Ένα φθινοπωρινό πρωινό λίγο μετά τις 11.30 το πρωί επισκέφτηκα την Παιδόπολη για να γνωρίσω από κοντά το έργο που παράγεται με επιτυχία όλα αυτά τα χρόνια. Μόλις η πόρτα εισόδου άνοιξε ο μικρός Παναγιώτης ξεπρόβαλλε και ήρθε να με καλωσορίσει. Λίγα μέτρα πιο πίσω ένα άλλο μεγαλύτερο παιδάκι συνομιλούσε στην αυλή με τη διευθύντρια της Παιδόπολης και κοινωνιολόγο την κυρία Μαρία Αποστολοπούλου, η οποία ανέλαβε προσωπικά να με ξεναγήσει στους χώρους της Μονάδας.
Εκείνη την ώρα τα παιδιά βρίσκονταν στο γήπεδο όπου έπαιζαν, έκαναν ποδήλατο ενώ οι χαρούμενες φωνές τους τραβούσαν συνεχώς την προσοχή μου. Τα περισσότερα παιδάκια με πλησίασαν, ρωτούσαν το όνομα μου και μου χάριζαν απλόχερα μια αγκαλιά. «Κυρία εγώ του χρόνου φεύγω πηγαίνω να μείνω με τον μπαμπά μου και δεν θα με βρείτε εδώ» μου είπε ένας μικρός φιλοξενούμενους της Μονάδας κάνοντας ποδήλατο. Ένα χαμόγελο ζωγραφίστηκε στο πρόσωπο μου για την εξέλιξη της ιστορίας του μέχρι που ενημερώθηκα πως αυτός ο γλυκύτατος μικρός είναι σε πρόγραμμα προσαρμογής και ακόμα δεν έχει δεχτεί τη νέα του ζωή.
Κάνοντας μια μικρή βόλτα στους εσωτερικούς χώρους ένας ακόμη μικρός φιλοξενούμενος αφού με καλοδέχτηκε μου ζήτησε να μη τραβήξουμε καμία φωτογραφία από το δωμάτιο που μοιράζεται με τα υπόλοιπα παιδιά. Φυσικά συμφώνησα απόλυτα με την επιθυμία του κι έτσι ο προσωπικός χώρος των μικρών φιλοξενούμενων θα παραμείνει ιδιωτικός.
«Στόχος μας είναι να μη συντελέσουμε στην ιδρυματοποίηση των παιδιών, αλλά στην αποκατάσταση τους. Υπάρχει μια πολύ καλή ομάδα που τα φροντίζει – ο καθένας μέσα από την ειδικότητα του- και μάλιστα σε όλα αυτά συμβάλλει ο Σύλλογος Φίλων της Παιδόπολης, οι μεμονωμένοι εθελοντές και ο Δήμος Αλίμου που μας βοηθάει και μας ενισχύει. Φροντίζουμε τα παιδιά να έχουν ότι δικαιούνται: από το να κάνουμε πάρτι στα γενέθλια τους, να παίρνουν δώρα από τον Άγιο Βασίλη μέχρι να πηγαίνουν κατασκήνωση» μου αναφέρει η κυρία Αποστολοπούλου την ώρα που καθόμαστε στο γραφείο της.
Η πρώτη ερώτηση που μου έρχεται στο μυαλό είναι αν έχουν επαφή με τους γονείς τους παρόλο που σε αρκετές περιπτώσεις με εισαγγελική παρέμβαση έχει αποτραπεί αυτή η επαφή. «Η Μονάδα επιδιώκει να υπάρχει πάντα επαφή με το βιολογικό περιβάλλον, εκτός κι αν η δικαστική αρχή το έχει απαγορεύσει. Έχουμε κάθε βδομάδα επισκεπτήριο για να μπορούνε να έρχονται οι γονείς και να ενισχύουμε την σχέση γονέα –παιδιού, αλλά δυστυχώς κάποιοι γονείς δυσκολεύονται να έρθουν» μου εξηγεί η νεαρή Μαριλένα που τους τελευταίους τρεις μήνες κάνει εκεί την πρακτική της. «Οι περισσότεροι γονείς των παιδιών είναι καλοί άνθρωποι, όμως δεν είναι ικανοί να μεγαλώσουν παιδιά. Κάποιες φορές τα παιδιά το αντιλαμβάνονται και μας λένε «θα μεγαλώσω και θα βοηθήσω τη μαμά μου». Η αλήθεια είναι πως ακούμε συγκλονιστικές ιστορίες από τα παιδιά, τα οποία λένε μόνο αλήθειες» αναφέρει η διευθύντρια.
Η προσαρμογή ενός παιδιού είναι πάντα δύσκολη και διαρκεί για το καθένα διαφορετικό χρονικό διάστημα. «Το να φύγει ένα παιδί από το περιβάλλον του είναι μια βίαιη πράξη –ιδιαίτερα σε μια τόσο μικρή ηλικία όπως τα παιδιά που φιλοξενούμαι. Από την πλευρά μας γίνονται συστηματικές προσπάθειες για να προσαρμοστούν, αλλά κάποια παιδάκια χρειάζονται περισσότερο χρόνο από κάποια άλλα. Πάντως, δεν μας έχει συμβεί περιστατικό που να μην προσαρμοστεί» εξηγεί η κυρία Αποστολοπούλου.
Τα παιδιά μαθαίνουν το λόγο που βρίσκονται στη Μονάδα; «Ανάλογα την ηλικία τους ξέρουν και την αλήθεια. ΔΕ γίνεται να μην τους πεις την αλήθεια, εξάλλου την έχω βιώσει οπότε η απόκρυψη δεν βοηθάει σε κάτι. Αυτό που έχουν βιώσει το θεωρούν φυσιολογικό οπότε το δύσκολο κομμάτι είναι να αλλάξουν σελίδα. Μπορώ να σε διαβεβαιώσω πως δε βρίσκονται εδώ γιατί οι γονείς δεν μπορούσαν να ανταπεξέλθουν οικονομικά».
Αναρωτιέμαι που πηγαίνουν τα παιδιά μόλις ξεπεράσουν το δωδέκατο χρόνο της ζωής τους. «Αν έχουν βελτιωθεί τα πράγματα μέσα στην οικογένεια τους μπορούν να επιστρέψουν. Γενικά προσπαθούμε να πάνε όσο το δυνατόν νωρίτερα σε ανάδοχη οικογένεια. Αν αυτό δεν συμβεί τα αγόρια θα μεταστεγαστούν εκτός Αττικής και τα κορίτσια θα πάνε σε άλλο φορέα του κέντρου».
Τα παιδιά έχουν μια κανονική ζωή όπου πηγαίνουν σχολείο, κάνουν εξωσχολικές δραστηριότητες, διαβάζουν στη Μονάδα και παίζουν όλα μαζί. «Δεν κάνουν κάτι το διαφορετικό από όσα συμβαίνουν μέσα στην οικογένεια. Ξυπνάνε το πρωί, θα πάρουν το πρωινό τους, μετά θα πάνε σχολείο και το απόγευμα θα διαβάσουν και θα κάνουν εξωσχολικές δραστηριότητες. Ωστόσο φροντίζουμε να γίνεται μια διασπορά των παιδιών σε διαφορετικά σχολεία έτσι ώστε να μην συναναστρέφονται μόνο με παιδιά του Ιδρύματος. Οι Σύλλογοι των διδασκόντων και οι Σύλλογοι Γονέων είναι αρωγοί στην προσπάθεια εγκλιματισμού των παιδιών».
Μεταξύ τους νιώθουν ως οικογένεια; «Ζούμε ότι συμβαίνει μέσα σε μια οικογένεια. Τσακώνονται, μαλώνουν μετά αγκαλιάζονται. Λειτουργούν σαν οικογένεια, αλλά μην έχουμε ψευδαισθήσεις δεν είναι οικογένεια. Τα παιδιά συναναστρέφονται με επαγγελματίες όπου κάθε 8 ώρες αλλάζει η βάρδια τους κι αυτό είναι δύσκολο για εκείνα».
Περνώντας λίγο χρόνο με τα παιδιά παρατηρώ πως είναι πολύ κοινωνικά και χαμογελαστά. «Η επιτυχία μας είναι ότι τα παιδιά είναι ευτυχισμένα, χαρούμενα, κοινωνικά και ξέρουν να ζητάνε. Ο μικρός Γιώργος έβαλε τα κλάματα γιατί δεν έχουν γίνει τα γενέθλια του. Ένα παιδί στην ηλικία των 8 που απαιτεί να του κάνεις γενέθλια είναι πολύ σημαντικό πράγμα γιατί αν δεν μάθει να απαιτεί και να ζητάει τότε θα τα βρει πολύ σκούρα στη μετέπειτα ζωή του. Αν το δούμε στεγνά επαγγελματικά εμάς θα μας συνέφερε να μην απαιτούν τα παιδιά, αλλά πρέπει να τα πάμε έτοιμα στην κοινωνία. Εμείς μέσα από τις υπηρεσίες που προσφέρουμε στα παιδιά δομούμαι τις προσωπικότητες τους».
Η επαφή με τα παιδιά που έχουν φύγει από τη Μονάδα δεν είναι αυτό που επιδιώκουν. «Έχουμε κάποιες επαφές αλλά η επιστροφή δεν είναι αυτό που θέλουμε. Υπάρχουν παιδιά που πάνε πολύ καλά κι έχουν προοδεύσει στη ζωή τους, παιδιά που το παλεύουν γιατί δεν είναι εύκολο να θεραπευτούν όλες οι πληγές και παιδιά που φέρνουν τον ιδρυματισμό. Εγώ θέλω να κρατήσουμε την πρώτη εκδοχή γιατί είναι η πλειοψηφία». Αλήθεια, η διευθύντρια νιώθει περηφάνια για αυτά τα παιδιά που έχουν προχωρήσει μπροστά στη ζωή τους; «Αν έρθουν 100 παιδιά και τα 99 είναι καλά και το ένα δεν είναι καλά σ’ αυτό εστιάζεις και αναρωτιέσαι τι λάθος έγινε εδώ. Είναι δύσκολη η δουλειά μας γιατί έχουμε να κάνουμε με παιδικές ψυχές. Σ’ αυτή τη δουλειά αν δεν έχεις ψυχή δεν μπορείς να την κάνεις, δεν γίνεται να την υπηρετήσεις».
Μετά από έντεκα χρόνια στο τιμόνι της Μονάδας τι είναι αυτό που έχει μάθει; «Όταν είσαι επαγγελματίας έρχεσαι με κάποια εργαλεία, δεν τα αποκτάς. Το στοίχημα στον συγκεκριμένο χώρο είναι να μάθεις να ακούς, μικρούς και μεγάλους. Κάποιες φορές απαιτούνται γρήγορες αποφάσεις και οι αποφάσεις δεν είναι πάντα άσπρο- μαύρο. Επίσης μέσα από όλα αυτά τα παιδιά που έχω γνωρίσει μαθαίνω πως θέλω ακόμα πολύ δουλειά για να γίνω καλύτερος άνθρωπος» αναφέρει την ώρα που ένας μικρός μπαίνει στο γραφείο για να ζητήσει καινούργια ακουστικά.
Λίγο πριν φύγω τη ρωτάω αν είναι τόσο κοντά στα παιδιά. «Δεν μπορώ να κάνω τίποτα για αυτά τα παιδιά αν δεν τα ξέρω. Με το που έρχεται ένα αίτημα για το παιδί θα το μελετήσω. Επίσης είμαι δίπλα του από την παραλαβή του. Βλέπω καθημερινά τα παιδιά γιατί αν χάσεις την επαφή δεν μπορείς να κάνεις κάτι. Το να κερδίσεις την εμπιστοσύνη τους είναι πολύ δύσκολο κομμάτι. Αυτά τα παιδιά έχουν την εντύπωση πως έχεις παίξει ρόλο που έφυγαν από το σπίτι τους. Δεν μπορούν να κατανοήσουν αν τα πήρες εσύ ή αν έπρεπε να φύγουν. Τα ακούω όλα σχεδόν που λένε «με πήρανε από την μάνα μου και με φέρανε σε σένα, άρα φταις εσύ». Από την άλλη για εμάς τους επαγγελματίες είναι ξεκάθαρο πως προσπαθούμε να προσαρμοστεί το παιδί και να βάλει νέους στόχους στη ζωή του».