Ακταίον, το αυτοκρατορικό ξενοδοχείο του Φαλήρου

Όσα δε γνωρίζατε για το κτίριο - σύμβολο των Νοτίων. Ολόκληρη η ιστορία του, από την εντυπωσιακή κατασκευή του έως την  -για πολλούς άδικη- κατεδάφιση του.

• 27/04/2018
• Κείμενο: NouPou.gr

Το «Ακταίον» υπήρξε γι αρκετά χρόνια το επίκεντρο της κοινωνικής και κοσμικής ζωής της Αθήνας και του Πειραιά. Εκεί δίνονταν επίσημοι χοροί καλοκαίρι και χειμώνα. Από τα σαλόνια του ΑΚΤΑΙΟΝ παρέλασαν όλοι οι Βασιλείς, Πρίγκιπες και πολιτικοί, είτε για την παράθεση κάποιου επίσημου γεύματος, είτε για διαμονή, είτε για την συμμετοχή σε κάποιο τσάι φιλανθρωπικού συλλόγου ή χοροεσπερίδας. Πέριξ του ΑΚΤΑΙΟΝ ο Πεσματζόγλου διαμόρφωσε τον χώρο ώστε να προσδίδει την απαραίτητη αίγλη στο ξενοδοχείο, μεταξύ δε των κατασκευών υπήρξε και η περίφημη “Ταραντέλα” που φιλοξενούσε αρχικώς την μπάντα του ΑΚΤΑΙΟΝ.

ΠΩΣ ΞΕΚΙΝΗΣΑΝ ΟΛΑ

Όλα ξεκίνησαν στις 22 Σεπτεμβρίου του 1900, όπου τοποθετείται για πρώτη φορά σε ένα οικόπεδο, που ανήκε λίγο καιρό πριν στον πρώτο οικιστή του Νέου Φαλήρου τον Γιαννόπουλο, μια τεράστια πινακίδα που αναγράφει πως στο σημείο αυτό θα ανεγερθεί το “Μέγα ξενοδοχείον Ακταίον”. Είναι η πρώτη φορά που το όνομα αυτού του λαμπρού ξενοδοχείου, θα ακουστεί στο Νέο Φάληρο, πριν ακόμα κατασκευαστεί.

Ο Ιωάννης Πεσματζόγλου ο οποίος ήταν Διευθυντής Τράπεζας, ήθελε να αγοράσει και ένα ακόμα οικόπεδο επί της Ακτής Ποσειδώνος, ώστε το ξενοδοχείο να απλώνεται κατά μήκος της παραλίας. Το οικόπεδο αυτό ήταν ιδιοκτησίας Ευθ. Κεχαγιά, αλλά οι κληρονόμοι του αρνήθηκαν την πώληση, κι έτσι το λαμπρό ξενοδοχείο αναπτύχθηκε κάθετα στην παραλία, στοιχείο που αποτελούσε το μόνο του ίσως μειονέκτημα σε σχέση με τον ανταγωνιστή του που ήταν το «Μέγα» ξενοδοχείο. Το Ξενοδοχείο ΑΚΤΑΙΟΝ αναγείρεται σε έκταση 10.000 τετραγωνικών πήχεων, κυρίως στην θέση όπου βρισκόταν όπως αναφέραμε, η παλαιά οικία του Κωνσταντίνου Γιαννόπουλου (πρώτου οικιστή του Νέου Φαλήρου).  Η κατασκευή του ξενοδοχείου αυτού ανατέθηκε στον αρχιτέκτονα Πάνο Καραθανασόπουλο ο οποίος υπήρξε μεν μαθητής του Ερνέστου Τσίλερ, αλλά τα σχέδια και η κατασκευή ήταν αποκλειστικά δικά του.

Η ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

Κύριος βοηθός στην κατασκευή και υλοποίηση των σχεδίων του ήταν ο Λάζαρος Γλήνης. Τον Ιανουάριο του 1902 ανακοινώνεται ότι η ανέγερση του ξενοδοχείου θα ολοκληρωθεί τον Μάιο του 1903. Σε όλη την διάρκεια της κατασκευής του, το εργοτάξιό του γίνεται αντικείμενο επισκέψεων τόσο του Βασιλιά όσο και των Μελών της Βασιλικής Οικογένειας, ειδικά του Πρίγκιπα Νικολάου και πολιτικού κόσμου που αντιλαμβάνονται ότι το έργο αυτό θα είναι έργο οικονομικής ανάπτυξης. Σκοπός του ιδιοκτήτη Ιωάννη Πεσματζόγλου δεν είναι να λειτουργήσει ο ίδιος το ξενοδοχείο, αλλά να το ενοικιάσει. Το πετυχαίνει μετά από μακρές διαπραγματεύσεις. Η ανακοίνωση της ενοικίασης γίνεται στις 28 Δεκεμβρίου του 1902, σύμφωνα με την οποία ενοικιάσθηκε για μια δεκαετία με ενοίκιο 100.000 δραχμών το έτος από τον έμπειρο επιχειρηματία και ιδιοκτήτη του Ξενοδοχείου “Κρυστάλ Παλλάς” στην Κωνσταντινούπολη Α. Μελιέ (A. Meslier).

Ο Μελιέ κατά το πρότυπο το “Κρυστάλ Παλλάς” μετονομάζει το Ακταίον σε “Ακταίον Παλλάς”. Η προσθήκη χαράζεται σε μεταγενέστερο χρόνο κάτω από τις κεντρικές εισόδους του ξενοδοχείου και κάτω από την αρχική επιγραφή ΑΚΤΑΙΟΝ. Ο Μελιέ αναλαμβάνει να επιπλώσει και να διακοσμήσει εσωτερικώς το ξενοδοχείο με απαλλαγή του ενοικίου για τα δύο πρώτα έτη. Ξοδεύει για την διακόσμηση και τον εξοπλισμό το τεράστιο για την εποχή ποσόν των 2.000.000 δραχμών! Παρόλα αυτά ο Μελιέ είχε κέρδος 400.000 δραχμών καθότι η συμφωνία με τον Πεσματζόγλου τον είχε απαλλάξει για 24 μήνες από την καταβολή ενοικίου. Έτσι αυτό που είχε φανεί εξωφρενική σπατάλη τότε, επί της ουσίας ήταν μια πανέξυπνη επιχειρηματική κίνηση από τον Μελιέ.

Τελικώς το πενταόροφο ξενοδοχείο των 160 δωματίων ξεκινά την πλήρως την λειτουργία του στις 1 Ιουνίου 1903 με πλήρες όνομα όπως ήδη αναφέραμε “ΑΚΤΑΙΟΝ PALACE HOTEL”. Για κάποιο διάστημα πριν διέθετε τα σαλόνια του και κάποιους άλλους χώρους του μόνο για διοργάνωση εκδηλώσεων, χορών και συνεδρίων. Η πρώτη ορχήστρα που έπαιξε μουσική στα σαλόνια του ΑΚΤΑΙΟΝ από την 1η Ιουνίου του 1903 και ήταν η Αυτοκρατορική φιλαρμονική του Ρωσικού Στόλου που τότε ναυλοχούσε μόνιμα στον Πειραιά. Αμέσως μετά την έναρξη λειτουργίας του ΑΚΤΑΙΟΝ ξεκίνησε την λειτουργία της και η Κολυμβητική Σχολή του Πειραιώτη Φαρμακοποιού Παναγιώτη Νάστου, που έκανε εγκαίνια στις 20 Ιουλίου του 1903 και λειτούργησε στην εξέδρα μπροστά από το ξενοδοχείο. Η σχολή αυτή ήταν η πρώτη αυτού του είδους στην Ελλάδα.

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΗΣ

Η υπέρλαμπρη αυτή κατασκευή δεν κατεδαφίστηκε ξαφνικά. Πέρασαν πολλά χρόνια που τμηματικά κατεδαφιζόταν χωρίς ουδείς να αντιδρά. Αρχικά αφαιρέθηκαν οι υπερκατασκευές του, οι τεράστιοι θόλοι της οροφής, με την αιτιολογία ότι το κτήριο θα κατέρρεε λόγω κακής θεμελίωσης, λόγω του βάρους όπως έλεγαν. Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου καταλήφθηκε και χρησιμοποιήθηκε από τους κατακτητές, για να ακολουθήσει ο βομβαρδισμός του από τις συμμαχικές δυνάμεις που το τραυμάτισαν εξωτερικά. Ακολουθεί η παρακμή όχι μόνο του ξενοδοχείου αλλά όλης της περιοχής. Μεταπολεμικά χρησιμοποιήθηκε ακόμα και ως χώρος στέγασης εκ Ρουμανίας Ελλήνων προσφύγων. Όσο περνούσε ο καιρός όλο και κάποιο τμήμα του κατεδαφιζόταν χωρίς αντίδραση.

Την δεκαετία του ’70 το τμήμα αυτό με πρόσοψη επί της Ακτής Ποσειδώνος, στέγαζε ένα κέντρο που έφερε την ονομασία “ΣΙΝΙΚΟΝ”. Ρεβεγιόν, χοροεσπερίδες και εκδηλώσεις συλλόγων φιλοξενούνταν στην σάλα του. Δεν υπήρχε σωματείο, σύλλογος ή ομάδα του Πειραιά που την δεκαετία εκείνη να μην είχε διοργανώσει τουλάχιστον μία εκδήλωση στο “ΣΙΝΙΚΟΝ”. Η τύχη ήθελε αυτό το «ΣΙΝΙΚΟΝ» να έχει τόσο μεγάλη πέραση ως χώρος εκδηλώσεων, που άγγιζε τη χρυσή εποχή του ξενοδοχείου, τότε που ήταν ακέραιο και κραταιό.
Ότι είχε απομείνει κατεδαφίστηκε και στη θέση του υψώθηκε μια «μοντέρνα» υποτίθεται κατασκευή, που φέρει κρυμμένη την επωνυμία ΑΚΤΑΙΟΝ εντός μιας εσοχής. Η ιστορία και όσα διαδραματίστηκαν μέσα σε αυτό το ξενοδοχείο, όσο και στο παρακείμενο Grand Hotel de Phalere στο γνωστό «Μέγα» ξενοδοχείο, είναι τεράστια. Δυστυχώς η κατεδάφιση του ΑΚΤΑΙΟΝ ήταν ένα έγκλημα για την περιοχή του Νέου Φαλήρου, το οποίο άλλαξε τον χαρακτήρα όλης της περιοχής.

Έρευνα – Επιμέλεια: Στέφανος Μίλεσης, Πρόεδρος Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς

Πηγή: http://kanaliena.gr

Φωτογραφίες εσωτερικού χώρου: www.elia.org.gr (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο)