Η θρυλική Φοντάνα και η Πασαρέλα του Πειραιά τις δεκαετίες του ’60 και του ’70
Η θρυλική «Φοντάνα», το θρυλικό πειραιώτικο στέκι που έλαβε το όνομά του εξαιτίας ενός σιντριβανιού, έγινε σημείο συγκέντρωσης της νεολαίας του Πειραιά και η αφορμή για να δημιουργηθούν πολλά ακόμη στέκια στο σημείο, ενώ συνδέθηκε με την «Πασαρέλα» της περιοχής.
- 28/04/2023
Η ιταλική μόδα μεταπολεμικά επηρέαζε σημαντικά τους Έλληνες ήδη από την δεκαετία του 1950, είτε μέσω της μουσικής και των ιταλικών τραγουδιών, που άλλοτε με ιταλικούς, άλλοτε με ελληνικούς στίχους, οι νέοι της εποχής χόρευαν και τραγουδούσαν. Οι βέσπες αποτελούσαν ένα σημαντικό επίσης κεφάλαιο που χαρακτήριζε τις γενιές της εποχής εκείνης, όπως και ο ιταλικός κινηματογράφος. Στη Ρώμη είχε ξεκινήσει μια παράδοση που ήθελε τους ερωτευμένους επισκέπτες να επιστρέφουν μελλοντικά σε αυτήν, αν κατά την πρώτη παραμονή τους είχαν μεριμνήσει να πετάξουν μερικά κέρματα σε ένα τεράστιο σιντριβάνι που έφερε την ονομασία «Φοντάνα Ντι Τρέβι». Με ένα μόνο νόμισμα, η παράδοση εξασφάλιζε στους ερωτευμένους επιστροφή στη Ρώμη και επανάληψη των στιγμών που πέρασαν.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, δύο επιχειρηματίες της εποχής, οι Μαρινάκης και Καλαϊτζάκης, αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα καφέ-μπαρ στην Πλατεία Κανάρη στον Πειραιά στη θέση όπου, από το 1958, λειτουργούσε ένα καφενείο. Ήδη την περίοδο 1962-63, τα πρώτα καφέ – μπαρ στον Πειραιά είχαν δημιουργήσει αξιόλογο όνομα όπως το Μύκονος, το Κάβο Ντόρο και το Πόρτο Λεόνε. Οι δύο επιχειρηματίες όμως αναζητούσαν μία ονομασία που να ταυτίζεται άμεσα με τη μόδα της εποχής (ιταλικό στυλ), αλλά και την τοποθεσία όπου βρίσκονταν. Τότε, εμπνεύστηκαν από ένα σιντριβάνι που υπήρχε απέναντι από τον χώρο τον οποίο είχαν βρει, παρότι ήταν άδειο, χωρίς νερό.
Έτσι, από το ανενεργό σιντριβάνι της πλατείας Κανάρη, γεννήθηκε η «Φοντάνα» του Πασαλιμανιού, το θρυλικό πειραιώτικο στέκι που έγραψε τη δική του ιστορία.
Στη θέση του μικρού σιντριβανιού, το 1965 κατασκευάστηκε ένα άλλο μεγαλύτερο, που λίγο καιρό αργότερα έγινε πασίγνωστο -την περίοδο της Χούντας. Το σιντριβάνι της πλατείας Κανάρη ολοκληρώθηκε και εγκαινιάσθηκε στις 2 Αυγούστου του 1965. Προβλέφθηκε να διαθέτει ηλεκτρικό φωτισμό με 12 εναλλασσόμενους χρωματισμούς και την ικανότητα δημιουργίας μεγάλης ποικιλίας σχηματισμών νερού. Όμως για κάποιο άγνωστο λόγο ουδέποτε λειτούργησε σύμφωνα με τις δυνατότητες που είχε.
Όταν όμως ανέλαβε δήμαρχος ο Αριστείδης Σκυλίτσης, διαθέτοντας δική του διαφημιστική εταιρεία και γνωρίζοντας τις δυνατότητες που είχε, το εκμεταλλεύτηκε, και το διαφήμισε. Συνοδεία μουσικής από ηχεία που βρίσκονταν περιμετρικά του σιντριβανιού, τα νερά δημιουργούσαν σχηματισμούς ακολουθώντας τη μελωδία, με παράλληλη εναλλαγή χρωματισμών. Το σιντριβάνι της Πλατείας Κανάρη σύντομα έγινε ένα από τα αξιοθέατα του Πειραιά και κόσμος κατέβαινε να κάτσει τους θερινούς μήνες περιμετρικά του σιντριβανιού, στα τραπεζάκια που είχαν απλώσει τα καταστήματα για να δει τα νερά να χορεύουν.
Το σιντριβάνι την περίοδο 1960 – 1973 προσέλκυε πλήθη κόσμου (ειδικά οικογένειες με παιδιά) και οι επιχειρηματίες έτριβαν τα χέρια τους βλέποντας τα δεκάδες τραπεζοκαθίσματα της πλατείας Κανάρη να γεμίζουν από κόσμο που έστω από περιέργεια ήθελε να δει τα νερά που χορεύουν.
Ένα αποτέλεσμα της κοσμοσυρροής που δημιούργησε το θέαμα του σιντριβανιού, ήταν να καθιερωθεί η μικρή οδός πίσω από την Πλατεία Κανάρη, η οδός Άγγελου Μεταξά, ως νέο σημείο συγκέντρωσης της νεολαίας, που χρόνια αργότερα θα οδηγήσει σταδιακά στην πεζοδρόμησή της. Το παράδοξο ήταν ότι ενώ η «Φοντάνα» έλαβε το όνομα εξαιτίας του σιντριβανιού, ελάχιστα ενεπλάκη στην ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων και στην αύξηση των εισπράξεων της. Το σιντριβάνι ενώ εκμεταλλεύθηκαν οικονομικά όλα τα υπόλοιπα καταστήματα, η «Φοντάνα» έμεινε σταθερά αδιάφορη, έχοντας ήδη από τον πρώτο καιρό λειτουργίας της αναπτύξει το δικό της πελατολόγιο.
Όσον αφορά το ιστορικό της προέλευσης ονομασίας της τοποθεσίας «Πασαρέλα», στην οποία βρισκόταν η «Φοντάνα» είναι η εξής. Ενώ όλες οι μεταπολεμικές γενιές είχαν ως διασκέδαση τον απογευματινό περίπατο στο Πασαλιμάνι, τη δεκαετία του ’70 υπήρξε μετακίνηση της νεολαίας από την παραλία στη μικρή οδό Αγγέλου Μεταξά. Οι παλαιότερες γενιές περπατούσαν από τη Φρεαττύδα μέχρι την Πλατεία Αλεξάνδρας, καθώς ήταν ο μοναδικός τρόπος και τόπος να συναντήσεις κορίτσια. Πολυμελείς ανδροπαρέες περπατούσαν πειράζοντας τα κορίτσια που επίσης κατά ομάδες έκαναν βόλτα. Από αυτό το χαρακτηριστικό γνώρισμα όλη η παραλία του Πασαλιμανιού είχε ονομαστεί «νυφοπάζαρο». Εκεί δινόταν η μοναδική ευκαιρία για κλείσιμο ραντεβού. Το «νυφοπάζαρο» του Πασαλιμανιού υπήρξε ουσιαστικά η συνέχεια του «νυφοπάζαρο» της εξέδρας που συνέβαινε στο Νέο Φάληρο προπολεμικά.
Ωστόσο, οι επόμενες που σύχναζαν πλέον στο νέο κέντρο συγκέντρωσης νεολαίας διαπνεόμενες από την επιρροή της ιταλικής μόδας χρησιμοποίησαν τον όρο «Πασαρέλα».
Όσον αφορά την καφετέρια «Φοντάνα», καθώς βρισκόταν στις παρυφές της Αγγέλου Μεταξά, αποτέλεσε σημείο συγκέντρωσης συγκεκριμένων πελατών που επιθυμούσαν να βρίσκονται στο κέντρο-απόκεντρο.
Ξεναγός μας στον κόσμο της «Φοντάνας» θα γίνει ο γνωστός παλαιός Πειραιώτης Ηλίας Φιλιππάκος που υπήρξε τακτικός θαμώνας της. Σύμφωνα με την περιγραφή του, η περίοδος 1966 – 1980 ήταν κατά κύριο λόγο αυτή που στάθηκε αιτία να δημιουργηθεί το «θρυλικό» όνομα της «Φοντάνας». Βοήθησε το γεγονός ότι ο επιχειρηματίας Θεόδωρος Μαρινάκης είχε διατελέσει Έφορος Ποδοσφαίρου του Εθνικού Πειραιώς ενώ ο ίδιος είχε υπάρξει και διεθνής ποδοσφαιριστής του Εθνικού. Και οι δύο επιχειρηματίες όμως την εποχή που λειτούργησαν την «Φοντάνα» ασχολούνταν κύρια με το άθλημα της υδατοσφαίρισης (πόλο), που στον Πειραιά είχε τότε μεγάλη απήχηση. Αυτό το ταίριασμα των δύο είχε ως αποτέλεσμα η «Φοντάνα» να γίνει στέκι παραγόντων και αθλητών του πόλο, τόσο του Εθνικού όσο και του Ολυμπιακού.
Η «Φοντάνα» εδραίωσε την παρουσία της, λόγω του γεγονότος ότι τα υπόλοιπα καταστήματα τριγύρω δεν απευθύνονταν στη νεολαία για καφέ. Υπήρχαν καταστήματα αμιγώς μπαρ ή καφενεία που σύχναζαν μεγαλύτεροι στην ηλικία.
Την εποχή της θρυλικής «Φοντάνα» δεν υπήρχαν πολλές επιλογές τέτοιου τύπου για τη νεολαία της εποχής. Λίγο πιο κάτω βρισκόταν το γνωστό καφενείο του «Μάντη» (σημερινή θέση Bibere) όπου πολλοί διακεκριμένοι Πειραιώτες (ιατροί, δικηγόροι, επιχειρηματίες) επιδίδονταν στη συστηματική χαρτοπαιξία κι ακόμα πιο κάτω του «Παπασπύρου» που σύχναζαν μεγαλύτεροι στην ηλικία. Από την άλλη πλευρά της «Φοντάνας» προς το τέλος της οδού Ζέας λειτουργούσε το μπαρ «Chez La» ιδιοκτησίας Νέλλης που ήταν η γυναίκα του ηθοποιού Νίκου Βασταρδή και κόρη της ήταν η επίσης ηθοποιός Άννα Ανδριανού. «Το Chez La» έγινε στη συνέχεια «Blow up» και τελικά «Playboy» του γνωστού επιχειρηματία Νίκου Ρούσσου. Όμως σε όλες τις φάσεις λειτουργίας του επρόκειτο για μπαρ. Αυτό περίπου ήταν το περιβάλλον όταν η «Φοντάνα» δημιουργούσε το θρυλικό όνομά της. Η νεολαία της εποχής την προτιμούσε καθώς λειτουργούσε τα πρωινά για καφέ, ενώ τα βράδια προσέφερε κατά κύριο λόγο Κονιάκ, που συνοδευόταν από ένα σοκολοτάκι σε σχήμα μαργαρίτας, ενώ τις εορτές τη θέση του έπαιρνε ένας κουραμπιές. Εκτός από κονιάκ, η νεολαία τότε επέλεγε και βερμούτ και λιγότερο ουίσκι που ακόμα δεν είχε επικρατήσει στα οινοπνευματώδη. Για όσους πεινούσαν προσέφερε τοστ και μακαρονάδες.
Όταν ο Θόδωρος Μαρινάκης πέθανε, η «Φοντάνα» λειτουργούσε από τον Καλαϊτζάκη μέχρι που και αυτός την πούλησε και αναχώρησε για την Αμερική. Η θρυλική περίοδός της, με την αποχώρηση και του Καλαϊτζάκη είχε ουσιαστικά παρέλθει. Τα πρόσωπα, το στυλ, οι εποχές, τα καταστήματα είχαν στο μεταξύ αλλάξει. Το 1986 που ο Χρήστος Κυριαζής τη συμπεριέλαβε στους στίχους τραγουδιού του «Έλα μωράκι μου», η «Φοντάνα» ουδεμία σχέση είχε με το θρυλικό στέκι περιόδου 1966-1980. Το σπίτι του Κυριαζή ήταν στην παραλία της Καστέλλας με θέα θάλασσα πάνω από το Μικρολίμανο, σε ένα όμορφο νεοκλασικό, απ’ τα ελάχιστα που έμειναν σε πείσμα της εποχής. Η «Φοντάνας» ήταν ένα κοντινό σχετικώς στέκι της νιότης του. Ωστόσο την εποχή που ο Κυριαζής σύχναζε εκεί, όλοι τον γνώριζαν λόγω του πρώτου επαγγέλματός του που ήταν επιπλοποιός.
Σήμερα η «Πασαρέλα» έχει χάσει ολοκληρωτικά το χαρακτήρα της και ελάχιστα στοιχεία θυμίζουν το παρελθόν της. Το κλείσιμο της «Φοντάνας» υπήρξε φυσική συνέχεια μιας κοινωνίας που άλλαξε και αλλάζει τόσο γρήγορα και τόσο βίαια που είναι δύσκολο πλέον να αναγνωριστεί. Ο μικρός πεζόδρομος που κάποτε έσφυζε ασφυκτικά, στέκει τώρα άδειος και άψυχος.
Έρευνα – Επιμέλεια: Στέφανος Μίλεσης, Πρόεδρος Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς | Πηγή: pireorama.blogspot.com