Ο Γλυφαδιώτης Αλέκος Παναγούλης
Το μεγαλύτερο αφιέρωμα που έγινε ποτέ για τη Γλυφάδα
Τον Αύγουστο του 1968, ο Γλυφαδιώτης Αλέκος Παναγούλης επιχειρεί να δολοφονήσει τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο στήνοντάς του ενέδρα στον παραλιακό δρόμο Αθηνών-Σουνίου. Η απόπειρα αποτυγχάνει κι ο Αλέκος γίνεται το σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα.
- 13/08/2021
Το πρωί της 13ης Αυγούστου του 1968 μία φάλαγγα αυτοκινήτων κατευθύνεται από το Λαγονήσι προς την Αθήνα. Ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος με τη συνοδεία του ξεκίνησε όπως κάθε ημέρα, από την έπαυλή του στο 38ο χιλιόμετρο της παραλιακής οδού Αθηνών -Σουνίου για το γραφείο του στο κέντρο. Προπορεύονταν δύο μοτοσυκλέτες, ακολουθούσε το αυτοκίνητο του Παπαδόπουλου και σε απόσταση 10 μέτρων το αυτοκίνητο της ασφάλειας.
Όταν η φάλαγγα κινείτο μεταξύ 31ου και 32ου χιλιομέτρου κι αμέσως μόλις πέρασε πάνω από μία υπόγεια σήραγγα μήκους 7 μέτρων, μια ισχυρή εκκωφαντική έκρηξη ακούστηκε ανοίγοντας δυο τρύπες στο οδόστρωμα. Η πομπή όμως μόλις είχε περάσει. Ήταν φανερό ότι η έκρηξη προοριζόταν να πλήξει τον δικτάτορα, αλλά η εκπυρσοκρότηση καθυστέρησε ένα ή δύο δευτερόλεπτα. Η απόπειρα δολοφονίας απέτυχε. Οι άνδρες της ασφάλειας ειδοποίησαν αμέσως από τον ασύρματο την αρμόδια διοίκηση Χωροφυλακής και σε λίγα λεπτά κατέφτασε ισχυρή δύναμη που όργωσε την περιοχή. Έπειτα από συστηματική έρευνα εντοπίστηκε ένας άνδρας, περίπου τριάντα ετών με μαγιό, κρυμμένος κάτω από ένα βράχο. Ο «βομβιστής» παρέμεινε σιωπηλός επί δύο ημέρες, παρά τα βασανιστήρια που υπέστη, τόσο όσο χρειάστηκαν δηλαδή οι αρχές για να εξακριβώσουν την ταυτότητά του.
Ήταν ο Αλέξανδρος Παναγούλης. Ο Αλέκος για τους Γλυφαδιώτες, ο γιος του Λευκαδίτη αξιωματικού Βασίλη και της Αθηνάς, της γυναίκας που έγινε σύμβολο μάνας αφού είχε ήδη χάσει τον πρωτότοκο γιο της Γιώργο, υπολοχαγό των ΛΟΚ, στον αντιδικτατορικό αγώνα. Ο Αλέκος, ο άντρας που υπέμεινε με απαράμιλλη γενναιότητα απάνθρωπα βασανιστήρια για να προστατεύσει τους συντρόφους του χωρίς ποτέ να ομολογήσει τίποτα, μεγάλωσε στη Γλυφάδα και τελείωσε το Γυμνάσιο της πόλης. Ήταν παιδί ευφυές, πολύ ευαίσθητο και ταυτόχρονα πολύ ζωηρό. Οραματίας, αγωνιστής, ένας παραβατικός ποιητής που ακολούθησε το όνειρό του για μια ελεύθερη χώρα μέχρι το τέλος, χωρίς να υπολογίσει το κόστος.
Ο Παναγούλης, «Ένας άντρας» , όπως τον χαρακτηρίζει στο ομώνυμο βιβλίο της η σύντροφός του στη ζωή Ιταλίδα δημοσιογράφος Οριάννα Φαλάτσι, φυλακίστηκε σε απάνθρωπες συνθήκες στις φυλακές Μπογιατίου από όπου επιχείρησε τέσσερεις φορές να δραπετεύσει. Δεν λύγισε ακόμα κι όταν, καταδικασμένος σε θάνατο, περίμενε από ημέρα σε ημέρα την εκτέλεσή του, αρνούμενος να υπογράψει το αίτημα χάριτος. Μετά τις απόπειρες δραπέτευσης μεταφέρθηκε σε κελί που χτίστηκε ειδικά για αυτόν με προδιαγραφές… τάφου. Μέσα στην απόλυτη απομόνωση γέμισε με στίχους τους τοίχους χρησιμοποιώντας ως μπογιά το αίμα από τις φλέβες του.
«Ζωντάνεψα τους τοίχους, φωνή τους έδωσα πιο φιλική να γίνουν συντροφιά. Κι οι δεσμοφύλακες ζητούσαν να μάθουνε πού βρήκα τη μπογιά. Οι τοίχοι του κελιού το μυστικό το κράτησαν κι οι μισθοφόροι ψάξανε παντού. Όμως μπογιά δε βρήκαν. Γιατί στιγμή δε σκέφτηκαν στις φλέβες μου να ψάξουν» – Αλέκος Παναγούλης
Έγινε η φωνή της Ελλάδας στο εξωτερικό τα μαύρα χρόνια της επταετίας και ανεδείχθη σε ηρωϊκή μορφή του αντιδικτατορικού αγώνα, κερδίζοντας τον σεβασμό ακόμα και των βασανιστών του. Για να πάρει αμνηστία κινητοποιήθηκαν οργανώσεις κι έγιναν μεγάλες συγκεντρώσεις σε όλο τον κόσμο και υπέγραψαν για αυτόν μεγάλες προσωπικότητες μεταξύ των οποίων ο Πάπας Παύλος ο 6ος και ο γ.γ. του ΟΗΕ. Ωστόσο την ώρα της αποφυλάκισής του αρνήθηκε να βγει από το κελί-τάφο αναγκάζοντας τον βασανιστή του να τον εκλιπαρεί να φύγει.
Αύγουστος 1973: Ο Αλέκος Παναγούλης μετά την αποφυλάκισή του, στην αγκαλιά της μητέρας του
Αλέκος και Στάθης Παναγούλης μαζί με τη μητέρα τους, Αθηνά
Με την Οριάνα Φαλάτσι
Ο Αλέκος χαρακτηρίζεται ως πολυσχιδής και παράξενη προσωπικότητα. Εραστής της ζωής, δεν άντεχε να σκοτώσει ούτε έντομο. Η Φαλάτσι περιγράφει τις σκέψεις του, όπως της τις είχε εκμυστηρευτεί ο ίδιος, όταν περίμενε ώρες κρυμμένος κάτω από την γέφυρα για να περάσει ο Παπαδόπουλος: Σκεφτόταν τον οδηγό του δικτάτορα και την συνοδεία και, ενώ τα εκρηκτικά είχαν ήδη τοποθετηθεί, ευχόταν να μην σκοτωθεί άλλος άνθρωπος εκτός από τον Παπαδόπουλο. Και για αυτόν ακόμα ευχόταν να μην προλάβει να δει το πρόσωπό του. «Δεν επιδίωξα να σκοτώσω έναν άνθρωπο», είπε για την απόπειρα. «Επιδίωξα να σκοτώσω έναν τύραννο».
Για την προσωπικότητα του Αλέκου Παναγούλη διηγείται στο NouPou ένα περιστατικό από τα μαθητικά τους χρόνια ένας συμμαθητής του: «Ο Αλέκος ήταν το εξυπνότερο παιδί της τάξης. Άριστος μαθητής και ταυτόχρονα αντιδραστικός, πότης από την εφηβεία του, έντονα πολιτικοποιημένος. Μια φορά, ο καθηγητής των μαθηματικών μας, μετά από μια ζαβολιά που έκανε, του είπε μπροστά σε όλους: “Εσύ παιδί μου Αλέκο ή πολύ μεγάλος άνθρωπος θα γίνεις κάποτε ή πολύ μεγάλος αλήτης”».
Ο Αλέκος έγινε μεγάλος άνθρωπος. Κι έμεινε στην ιστορία ως ένας μεγάλος άντρας.
Ο άντρας που ποτέ δεν εξαργύρωσε τον αγώνα του, αλλά τον συνέχισε και μετά την αντιπολίτευση με σκοπό να φέρει στο φως τις συνδιαλλαγές του πολιτικού κατεστημένου της χώρας με τη δικτατορία των συνταγματαρχών. Και θα τα κατάφερνε αν δεν το προλάβαινε ο θάνατος.
Ήταν Πρώτη Μαΐου 1976, ξημερώματα Σαββάτου. Ο Αλέκος Παναγούλης έχασε τη ζωή του σε ένα παράξενο τροχαίο στη Λεωφόρο Βουλιαγμένης. Ο Γλυφαδιώτης αγωνιστής βρήκε τραγικό θάνατο ενώ ετοιμαζόταν να προβεί σε αποκαλύψεις για τις σχέσεις κορυφαίων πολιτικών με τη Χούντα. Λίγες μέρες αργότερα, η κηδεία του εξελίχθηκε σε τεράστια διαδήλωση υπέρ της Δημοκρατίας, καθώς η εντύπωση της δολοφονίας ήταν διάχυτη.
Ευχαριστούμε τον κ. Στάθη Παναγούλη για την παραχώρηση των φωτογραφιών.