Ο θρυλικός Τσελεμεντές του Φαλήρου
Ο Νικόλαος Τσελεμεντές δεν ήταν απλά ένας μεγάλος σεφ αλλά και ένας μεγάλος συγγραφέας, αφού το βιβλίο είναι το πιο ευπώλητο όλων των εποχών.
- 12/06/2018
Στην παραλία του Νέου Φαλήρου, δίπλα στο ξενοδοχείο Ακταίον, υπήρχε ένα μικρό παλατάκι με μεγάλη βεράντα στο ισόγειο. Εκεί σε αυτό το οικοδόμημα, στα χρόνια της Χρυσής εποχής του Νέου Φαλήρου δύο αδέλφια, οι Γεώργιος και Ιωάννης Τσελεμεντές, λειτούργησαν ένα μικρό ξενοδοχείο που στον ισόγειο χώρο του, υπήρχε εστιατόριο. Την εποχή εκείνη το όνομα του Τσελεμεντέ, δεν είχε γίνει ακόμα γνωστό, παρά μόνο στους κατοίκους του Νέου Φαλήρου, αφού από την μια πλευρά του μικρού Ξενοδοχείου – Εστιατορίου “ΤΣΕΛΕΜΕΝΤΕ”, υπήρχαν οι εξέδρες των θαλάσσιων λουτρών του Φαλήρου και από την άλλη πλευρά, λίγο αργότερα ήταν το τέρμα όλων των γραμμών των Τραμ. Έτσι είτε αυτοί που κατέφθαναν από Αθήνα για θαλάσσια λουτρά, είτε οι Πειραιώτες που με τα ΤΡΑΜ κατέβαιναν Νέο Φάληρο, σταματούσαν μπροστά από την επιχείρηση των Τσελεμεντέδων, με αποτέλεσμα το όνομα αυτό να γίνεται και ευρύτερα γνωστό.
Στο βιβλίο του “Καπετάν Ανδρέας Ζέππος” ο Ευάγγελος Αθηναίος αναφέρει για το εστιατόριο αυτό, λέγοντας ότι ο πρόγονος του γνωστού Τσελεμεντέ, στα χρόνια που προηγήθηκαν, ήταν σεφ στα ανάκτορα του Βασιλέα Γεωργίου Α΄, χωρίς όμως να αναφέρει το όνομά του, που μάλλον πρόκειται για τον Ιωάννη αφού αυτός ήταν Μάγειρας. Επίσης προσθέτει αναφερόμενος στην ιστορία του κτηρίου αυτού, ότι το 1920, το κατάστημα του Τσελεμεντέ το πήρε μια οικογένεια Ρώσων εμιγκρέδων και εκεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα, έκανε την εμφάνισή της η Ρώσικη σαλάτα.
Πάντως γεγονός είναι ότι ο γιός του Γεωργίου Τσελεμεντέ, Νικόλαος Τσελεμεντές αν και προορίζονταν για γραμματικός, καθότι είχε τελειώσει γυμνάσιο, έφτασε να εργάζεται στο κατάστημα του πατέρα του και του θείου του Ιωάννη (που ήταν ο Μάγειρας της επιχείρησης), όχι απλά κάνοντας τα πρώτα του βήματα στον κόσμο της μαγειρικής, όπως συνήθως αναφέρουν λανθασμένα στις βιογραφίες του, αλλά έγινε ένας επαγγελματίας μάγειρας, αφού στις εκλογές του Σωματείου Μαγειροϋπαλλήλων Αθηνών – Πειραιώς του 1902, τον συναντούμε ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου (θέση ελεγκτή, Νικόλαος Τσελεμεντές), ενώ στις ίδιες εκλογές συναντούμε και τον θείο του Ιωάννη Τσελεμεντέ που ήταν ο δάσκαλος του Νίκου στα πρώτα του βήματα.
Στην συνέχεια και σύμφωνα με την επίσημη βιογραφία του, έφυγε για την Βιέννη, προφανώς γιατί η εμπειρία της κουζίνας δεν ήταν αρκετή, αλλά χρειάζονταν και η τελειοποίηση μέσω ειδικών σπουδών, ώσπου το 1910 ξαναεμφανίζεται στην Ελλάδα, μέσω άρθρων στις εφημερίδες, να δίνει συμβουλές και συνταγές για μια σωστή και οργανωμένη κουζίνα. Όλα τα άρθρα του συνοδεύονται από τον τίτλο “Οδηγός Μαγειρικής”, τα οποία και αποτελούν το πρώτο του βιβλίο. Οι πωλήσεις πάνε καλά και υπάρχουν διαρκείς επανεκδόσεις.
Το 1915 η επιχείρηση (ξενοδοχείο – εστιατόριο) των Τσελεμεντέδων στο Νέο Φάληρο, πωλείται στον γνωστό τότε επιχειρηματία Ευάγγελο Σταυρόπουλο, ο οποίος ήδη ήταν διευθυντής του “Αττικού” εστιατορίου, ανακοινώνεται ότι θα λειτουργεί στο εξής μόνο ως εστιατόριο και μετονομάζεται σε “Φαληρική Αύρα”. Τις πρώτες εκείνες μέρες λοιπόν κυριαρχούν δύο προσδιορισμοί για το κτήριο ως “Φαληρική Αύρα, πρώην Τσελεμεντέ”. Στις 21 Ιανουαρίου του 1919 ο μάγειρας δάσκαλος του Νίκου και θείος του, ο Ιωάννης Τσελεμεντές πεθαίνει και ο Νίκος ξεκινά να εργάζεται ως διευθυντής στο Ξενοδοχείο “ΕΡΜΗΣ”. Η θέση αυτή του Νικόλαου, ως Διευθυντή Ξενοδοχείου, είναι άλλη μια απόδειξη ότι η επιχείρηση των Τσελεμεντέδων, δεν ήταν μόνο εστιατόριο, αλλά ξενοδοχείο μετά εστιατορίου στον ισόγειο χώρο.
Το όνομα “Φαληρική Αύρα” ή απλά “Αύρα” ήταν αυτό που τελικώς θα χαρακτηρίσει το κτήριο αυτό, αφού και οι σημερινοί Νεοφαληριώτες το θυμούνται με το όνομα αυτό. Στην πορεία το εστιατόριο “Αύρα” την δεκαετία του ’50, θα είναι γνωστό ως το εστιατόριο της Ουρανίας Σταμέλου και θα αποθανατιστεί μάλιστα και σε σύγχρονες φωτογραφίες.
Σύμφωνα με τη Νανά Ιωαννίδου, το 1968 η επιχείρηση “Αύρα” έχει ενοικιασθεί από τον θείο της (αδελφό της μητέρα της) Βασίλειο Σαλαπατάρα που την ονόμασε “ΓΑΛΑΖΙΟ ΚΥΜΑ” και την λειτουργούσε ως αναψυκτήριο, μεζεδοπωλείο, μέχρι που την γκρέμισε ο Σκυλίτσης, τέλος που είχαν και πολλά άλλα κτήρια στο Νέο Φάληρο και στον Πειραιά, επί δημαρχίας του. Εκεί (στο Γαλάζιο Κύμα) μάλιστα στα τελευταία έρχονταν σχεδόν καθημερινά και η Ζωζώ Νταλμάς (η γυναίκα των SANTE), που ήταν σχεδόν τυφλή από ζάχαρο και είχε βοήθεια συνοδού.
Όσο για τον Νικόλαο Τσελεμεντέ, που τον είχαμε αφήσει ως Διευθυντή του ξενοδοχείου “ΕΡΜΗΣ”, έφυγε για σχεδόν όλο τον κόσμο. Εργάσθηκε σε Πρεσβείες, έκανε γευστικές οδύσσειες σε Τουρκία, Ρωσία, Γαλλία, Ιταλία, Αγγλία και Αμερική ώσπου το 1932 ξαναγύρισε στην Ελλάδα και προχώρησε σε νέα έκδοση βιβλίου συμπληρωμένη και πιο ολοκληρωμένη, με τίτλο φυσικά “ΟΔΗΓΟΣ ΜΑΓΕΙΡΙΚΗΣ”.
Η έκδοση αυτή ήταν τόσο πετυχημένη που το όνομά του ταυτίστηκε πλέον με τον οδηγό, τόσο που οδηγός μαγειρικής να είναι ο Τσελεμεντές. Σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που αγνοούν ότι “Τσελεμεντές” είναι επίθετο και πιστεύουν ότι έτσι ονομάζεται κάθε βιβλίο συνταγών. Ο Νικόλαος Τσελεμεντές πέθανε στις 2 Μαρτίου του 1958 .
Έρευνα – Επιμέλεια: Στέφανος Μίλεσης, Πρόεδρος Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς
Πηγή: http://pireorama.blogspot.com