Ποια ήταν η Ηρώ Κωνσταντοπούλου, η ηρωίδα της Εθνικής Αντίστασης που εκτελέστηκε με 17 σφαίρες, όσα και τα χρόνια της
Μόλις είχε ολοκληρώσει τις απολυτήριες εξετάσεις του Γυμνασίου όταν συνελήφθη και έναν μήνα αργότερα εκτελέστηκε στο σκοπευτήριο της Καισαριανής. Το πιάνο της βρίσκεται πλέον στο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Ηλιούπολης, εκεί όπου το δώρισε η μητέρα της που έζησε και πέθανε στην πόλη, ενώ πριν από μερικές μέρες το 20ο Δημοτικό Σχολείο Ηλιούπολης πήρε και επίσημα το όνομα της ηρωίδας.
- 08/11/2024
Ήταν μόλις 17 ετών όταν εκτελέστηκε από τους Γερμανόυς κι όμως είχε ήδη προλάβει να αντισταθεί με σθένος και αυταπάρνηση στην κατοχή της χώρας της. Μια ηρωΐδα που έσβησε νωρίς μόλις ένα μήνα πριν οι Γερμανοί αποχωρήσουν ηττημένοι από την Αθήνα, ζωντανεύει ξανά μέσα από την νέα βιωματική έκθεση του «Μουσείου Εθνικής Αντιστάσεως» στην Ηλιούπολη.
Ποια ήταν η Ηρώ Κωνσταντοπούλου
Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα στις 16 Ιουλίου του 1927 από εύπορους γονείς Σπαρτιατικής καταγωγής. Ήταν άριστη μαθήτρια, φοιτούσε στο Αρσάκειο και μιλούσε τέσσερις γλώσσες, ενώ έπαιζε πιάνο. Από μικρή επέλεξε την οδό του αγώνα, σε ηλικία 15 ετών οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων) και αναδείχθηκε γρήγορα σε ένα από τα πιο ενεργά στελέχη. Έκρυβε όπλα και προκηρύξεις κάτω από την σχολική της ποδιά, έγραφε συνθήματα στους τοίχους και κολλούσε αφίσες, προκαλώντας τους Γερμανούς.
Συνελήφθη για πρώτη φορά ανήμερα των γενεθλίων της, στις 16 Ιουλίου 1944 όταν μία ομάδα των Ταγμάτων Ασφαλείας εισέβαλε στο σπίτι της οικογένειάς της στην οδό Βεΐκου 57 στο Κουκάκι και τη συνέλαβε. Την μετέφεραν στο αρχηγείο των ταγματασφαλιτών όπου βασανίστηκε αλύπητα από τον «Αγήνορα», διαβόητο συνεργάτη των Γερμανών. Μετά από λίγες μέρες και αφού οι βασανιστές της δεν κατάφεραν να την αποσπάσουν καμιά πληροφορία, ή όνομα, την άφησαν χάρη στη διαμεσολάβηση του εύπορου πατέρα της.
Μόλις αφέθηκε ελεύθερη, η Ηρώ επέστρεψε αμέσως στη αντιστασιακή δράση. Συνελήφθη ξανά λίγες μέρες αργότερα, στις 31 Ιουλίου, την ημέρα που έδινε το τελευταίο μάθημα για τις απολυτήριες εξετάσεις τους Γυμνασίου, ως μέλος μιας ομάδας σαμποτέρ που ανατίναξε ένα τρένο που μετέφερε πυρομαχικά των Γερμανών.
Αυτή τη φορά, την μετέφεραν στα κρατητήρια της «Κομαντατούρ» στην οδό Μέρλιν, από όπου οι δικοί της δεν κατάφεραν να την σώσουν. Βασανίστηκε με κτηνώδη τρόπο επί τέσσερις συνεχόμενες μέρες χωρίς οι Γερμανοί να καταφέρουν να της αποσπάσουν πληροφορίες για τις δραστηριότητες των αντιστασιακών οργανώσεων. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου, στον θάλαμο των μελλοθανάτων, στο περιβόητο Μπλοκ 15, από όπου συνέχισε την αντίσταση ανάμεσα στους συγκρατούμενούς της.
Στις 5 Σεπτεμβρίου 1944 η Ηρώ οδηγήθηκε με άλλους 49 κρατούμενους (πολλοί απ’ αυτούς παιδιά, όπως κι εκείνη) στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, έναν μόλις μήνα πριν οι Γερμανοί αποχωρήσουν από την Αθήνα. Εκτελέστηκαν όλοι τους με συνοπτικές διαδικασίες. Ένας Γερμανός στρατιώτης άδειασε πάνω στην Ηρώ ολόκληρη την ταινία του πολυβόλου του, 17 σφαίρες, όσα και τα χρόνια της – «για παραδειγματισμό», είπαν. Δυο μέρες πριν την εκτέλεση είχε γράψει σ’ ένα κομμάτι χαρτί τους παρακάτω στίχους (το ποίημα διασώθηκε από τις συγκρατούμενές της):
Υπομονή κι υπομονή
Καρτέρει και καρτέρει
Και τούτος ο Σεπτέμβριος
Τη Λευτεριά θα φέρει.
Ως την Τετάρτη βρε παιδιά
Θ’ ανάψουνε τα φώτα
Θάχουμε λεύτερο ψωμί
Και μπόλικο σαν πρώτα.
Ως την Τετάρτη βρε παιδιά
Θάχουμε γεγονότα
Και στην ωραία Αθήνα μας
Θα λάμψουνε τα φώτα.
Με σεβασμό στον Άγνωστο
Θα πάνε οι Χαϊδαριώτες
Θα καταθέσουν στέφανο
Σα γνήσιοι πατριώτες.
Φυσικά η ιστορία της Ηρώς Κωνταντοπούλου δεν τελειώνει εκεί. Η αγωνίστρια ζει μέσα από τις μνήμες, μέσα από τα αγάλματα που έχουν στηθεί προς τιμήν της σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Η Ακαδημία Αθηνών τη βράβευσε μεταθανάτια το Δεκέμβριο του 1977 για την υπέρτατη θυσία της και το 1981 ο Νίκος Φώσκολος μετέφερε τη ζωή της στη μεγάλη οθόνη σε μια ταινία με τίτλο «17 σφαίρες για έναν άγγελο: Η αληθινή ιστορία της Ηρώς Κωνσταντοπούλου» και πρωταγωνίστρια τη Μαίρη Βιδάλη.
Στην Ηλιούπολη όπου έζησε και πέθανε η μητέρα της, Ελένη Κωνσταντοπούλου, η Ηρώ θεωρείται τοπική ηρωΐδα. Μάλιστα, ένας κεντρικός δρόμος της περιοχής (που ξεκινά από την πλατεία Παλαιών Πατρών Γερμανού -aka πλατεία ΙΚΑ- και καταλήγει στα Πολυκλαδικά) έχει πάρει το όνομά του από εκείνη.
Πλέον η ζωή της μνημονεύεται μέσα από τη νέα έκθεση που έχει οργανωθεί στο «Μουσείο Εθνικής Αντίστασης». Εκεί οι επισκέπτες μπορούν να δούν κάθε μέρα την «Ηρώ» να προχωράει με μικρά αλλά αποφασιστικά βήματα, να κάθεται στο πιάνο της (το αληθινό της πιάνο που δώρισε η μητέρα της στο μουσείο μαζί με το πορτρέτο της νεαρής Ηρώς) και να παίζει μια απαλή μελωδία λίγο πριν συλληφθεί. Σε κάθε ξενάγηση που διοργανώνεται για παιδιά, η γλαφυρή αφήγηση του Περικλή Καπετανόπουλου, ιστορικού, δημοσιογράφου και διευθυντή του μουσείου, εμπλουτίζεται και αποκτά βιωματική, σωματική διάσταση, από την Άνη Λιόση και τον μουσικό Φίλιππο Πασσαλίδη με την κιθάρα του, οι οποίοι υποδύονται την Ηρώ κι έναν αντάρτη.
Στις 2 Νοεμβρίου, στην έκθεση τεκμηρίων του Μουσείου Εθνικής Αντίστασης Ηλιούπολης, γύρω από το πιάνο της Ηρώς, πραγματοποιήθηκε μια τελετή τιμής και μνήμης στην οποία το 20ο Δημοτικό Σχολείο Ηλιούπολης πήρε και επίσημα το όνομα της ΕΠΟΝιτισσας ηρωίδας. Παρουσία του Δημάρχου Ηλιούπολης Στάθη Ψυρρόπουλου, του σύμβουλου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Α’ Αθηνών Νίκου Ευσταθίου και της ηθοποιού Μαίρης Βιδάλη, οι μαθητές παρουσιάσαν μια συγκινητική εκδήλωση. «Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στους εκπαιδευτικούς και τη διευθύντρια του Σχολείου Ματούλα Βλάχου, καθώς και στους μαθητές και τις μαθήτριες που παρουσίασαν μια άρτια οργανωμένη σπονδυλωτή εκδήλωση, με σεβασμό στα ιστορικά γεγονότα» έγραψε μεταξύ άλλων στη σελίδα του στο facebook ο διευθυντής του μουσείου, Περικλής Καπετανόπουλος.
Με πληροφορίες από: mixanitouxronou.gr, sansimera.gr, ilioupoligiaolous.gr κι από το κείμενο του Αντώνη Τζαβάρα για το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Ηλιούπολης και τη συνέντευξη που παραχώρησε στον δημοσιογράφο και στο NouPou ο διευθυντής του μουσείου, Περικλής Καπετανόπουλος.