Ποιος είναι ο Άγιος που σε καλωσορίζει στο Παλαιό Φάληρο;
Στη μεγάλη στροφή του Παλαιού Φαλήρου, ορατός από την παραλιακή αμέσως μετά το τάε κβον ντο, ένας Άγιος μοιάζει να καλωσορίζει τους περαστικούς. Ποιος είναι και τι σχέση έχει με το Δέλτα Φαλήρου; Η νότια συγγραφέας Πολύμνια Ρέγκου ξετυλίγει την άγνωστη ιστορία του μέσα από ένα ταξίδι στον χρόνο.
- 28/03/2025
Ένας Άγιος μοιάζει να καλωσορίζει τον επισκέπτη του Παλαιού Φαλήρου. Εκεί που ενώνεται η Λεωφόρος Ποσειδώνος με την Παλαιά Παραλιακή, στη μεγάλη στροφή των 180 μοιρών που οδηγεί προς το ολυμπιακό συγκρότημα και το τάε κβον ντο, μια ιερή μορφή στέκεται στο μικρό τριγωνικό διάζωμα. Έχει το χέρι ψηλά σαν να χαιρετά ή να ευλογεί τον περαστικό. Πίσω της στέκει το παλαιότερο εκκλησάκι της περιοχής, ο Άη Γιώργης. Δικαιολογημένα λοιπόν τα απρόσεκτα βλέμματα νομίζουν πως ο Άη Γιώργης τους υποδέχεται στην όμορφη πόλη δίπλα στη θάλασσα. Αν όμως κάποιος κοιτάξει καλύτερα την επιγραφή, θα διαβάσει πως ο γενειοφόρος γέροντας είναι ο Άγιος Παύλος, ο «Απόστολος των Εθνών». Τι να γυρεύει άραγε εκεί; Τί σχέση έχει ο μεγάλος κήρυκας του Χριστιανισμού με το Δέλτα Φαλήρου;
Η ιστορία μας ξεκινά το 51 μ.χ. στην Αθήνα που είχε χάσει την παλιά της αίγλη. Οι Ρωμαίοι κατακτητές βεβήλωσαν τα λαμπρά μνημεία της δοξασμένης πόλης και μετέτρεψαν σε λάφυρα τους θησαυρούς της. Εκεί που κάποτε έζησαν μεγάλοι φιλόσοφοι, ποιητές και τραγωδοί, εκεί που η θεά Αθηνά «χάριζε» απλόχερα την προστασία και τη γνώση της, τώρα βασίλευε η ερήμωση και η διαφθορά.
Η μεγάλη οδός που ένωνε την πόλη με τη θάλασσα, ξεκινούσε από την περιοχή του σημερινού Παλαιού Φαλήρου. Ανάμεσα στις εκβολές του Κηφισού και το σημείο που βρίσκεται το εκκλησάκι του Άη Γιώργη, ήταν το παλιό λιμάνι. Όποιος λοιπόν ερχόταν με πλοίο, αναγκαστικά περνούσε από εκεί. Έτσι κι ο Παύλος, τα πρώτα του βήματα στην Αττική Γη τα έκανε σε τούτα τα μέρη. Ήρθε διωγμένος από τη Βέροια, όπου είχε φτάσει κυνηγημένος από την Θεσσαλονίκη. Τον φυγάδευαν οι σύντροφοί του, για να καταφέρει να ζήσει και να διαδώσει τη θρησκεία παντού. Βρέθηκε σε ένα καράβι που θαλασσοδερνόταν μέρες στο πέλαγος. Συνηθισμένος ήταν ο Άγιος σε τούτες τις κακουχίες. Ήξερε ποιος ήταν ο επόμενος σταθμός. Είχε την ελπίδα πως παρά τη φθορά και τον ξεπεσμό, οι ανοιχτόμυαλοι Αθηναίοι θα τον δέχονταν καλύτερα.
Πάτησε το πόδι του στην παραλία του Φαλήρου. Την πρώτη ευλογία του, τούτος ο τόπος τη δέχτηκε. Τόπος εύφορος σε χώματα και ιδέες. Περίμενε να ανταμώσει με τους δυο πιστούς του συνοδοιπόρους, τον Σίλα και τον Τιμόθεο, που είχαν μείνει ακόμη στη Μακεδονία. Είχε την ευκαιρία να περιδιαβεί μόνος του στην πόλη. Πήρε τη μεγάλη οδό κι ανηφόρισε προς την Αθήνα.
Οι Αθηναίοι είχαν την τάση να θεοποιούν τα πάντα. Ειδωλολατρικά σύμβολα βρίσκονταν διάσπαρτα σε όλα τα σημεία. Καλλιτέχνες αναλώνονταν στη δημιουργία ανθρωπόμορφων θεοτήτων, ενώ επιρροές από Δύση και Ανατολή είχαν οδηγήσει στη λατρεία ιδιόμορφων θρησκευτικών αμαλγαμάτων. Θεόσταλτα προγνωστικά όνειρα, μαντεία που έδιναν χρησμούς, μυστηριακές τελετές και λατρευτικές τελετουργίες χάριζαν εύνοια κι ευημερία, σύμφωνα με τους Αθηναίους.
Ανάμεσα σε ναούς και μνημεία ο Άγιος διέκρινε τον βωμό του Αγνώστου Θεού και σιγουρεύτηκε έτσι για το ανήσυχο πνεύμα των ανθρώπων και για την τάση τους να ψάχνουν για απαντήσεις φιλοσοφικές και θρησκευτικές. Αρχικά τον ειρωνεύτηκαν, ο άρτιος λόγος του όμως και τα επιχειρήματα του, τους εντυπωσίασαν και τον ανέβασαν στον βραχώδη λόφο του Άρειου Πάγου, όχι για να τον δικάσουν αλλά για να τον ακούσουν με προσοχή.
Ο Άγιος Παύλος είχε βαθιά γνώση του Ελληνικού πολιτισμού. Ειδικά οι Αθηναίοι φημίζονταν για την πίστη τους και τη μεγάλη τους ευλάβεια, σε όλη την ιστορική τους διαδρομή. Ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης έψαχναν την αλήθεια αποκαλύπτοντας την κενότητα της ειδωλολατρικής πίστης. Με αναφορά στον βωμό του Άγνωστου Θεού, που είχε δει νωρίτερα στην πόλη, συνέδεσε τις αναζητήσεις των σοφών και αποκάλυψε πως ο Θεός που γύρευαν, δεν ήταν άλλος από τον Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό.
Δεν τον κυνήγησαν οι Αθηναίοι. Δεν τον χλεύασαν. Ήταν γνωστοί για τη δεκτικότητα σε νέες ιδέες. Όσοι πίστεψαν εκείνη τη μέρα αποτέλεσαν την Χριστιανική Εκκλησία των Αθηνών. Ανάμεσα τους βρισκόταν ένα μέλος του Ανώτατου Δικαστηρίου, ο Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης. Βρισκόταν στην Αίγυπτο, την ώρα της Σταυρώσεως του Κυρίου. Είδε πως χάθηκε ο ήλιος αν και ήταν μεσημέρι. Άκουγε τώρα τον Παύλο να μιλά για εκείνη ακριβώς τη μέρα. Πίστεψε, βαπτίσθηκε και μαρτύρησε και ο ίδιος για την πίστη του.
Είναι αλήθεια πως το κήρυγμα του Αγίου Παύλου στον Άρειο Πάγο έβαλε τις βάσεις για τη θρησκευτική αναγέννηση της πόλης και κατ’ επέκταση όλης της Ευρώπης. Η επιρροή της Αθήνας στον πολιτισμό της εποχής, μπορεί να είχε φθίνει αλλά συνέχιζε να είναι καθοριστική. Η συνεχής αναζήτηση της αλήθειας, οι φιλοσοφικές ανησυχίες και η σοφία των πολιτών, αποτελούσε πάντα σημείο αναφοράς για τον τότε γνωστό κόσμο. Ο Παύλος έσπειρε σε γόνιμο έδαφος κι έβαλε έτσι τα θεμέλια του εκχριστιανισμού όλης της Ευρώπης.
Στη μεγάλη στροφή που ενώνει τη Λεωφόρο Ποσειδώνος με την παλιά παραλιακή, υπάρχει η εικόνα ενός Αγίου, που καλωσορίζει τον περαστικό στο Παλαιό Φάληρο. Είναι ο Απόστολος Παύλος κι εκείνο είναι το σημείο από όπου ξεκίνησε το οικοδόμημα της Χριστιανικής πίστης σε ολόκληρο τον κόσμο.
**Η Πολύμνια Ρέγκου γεννήθηκε και μεγάλωσε στον Άγιο Δημήτριο. Φοίτησε στο 1ο Γενικό Λύκειο, το λεγόμενο «Στρογγυλό». Τα τελευταία 15 χρόνια ζει στο Παλαιό Φάληρο. Το πρώτο της βιβλίο, το μυθιστόρημα με τίτλο «Πολεμίστρες στη Στέγη», κυκλοφορεί από την ΚΑΠΑ Εκδοτική. Εδώ θα βρείτε την ιστοσελίδα της.