Δήμος Αγίου Δημητρίου: Τι έχει σκοπό να κάνει με το ασυνήθιστο Στρογγυλό Σχολείο
Η επαναστατική έμπνευση για το στρογγυλό σχολείο του Αγίου Δημητρίου, που περισσότερο από μισό αιώνα πριν έγινε πρωτοσέλιδο στις εφημερίδες, η αναγκαιότητα για εργασίες συντήρησης και όσα δηλώνει ο δήμαρχος Αγίου Δημητρίου, Στέλιος Μαμαλάκης, στο NouPou για τα σχέδια αναβάθμισης και ανάδειξής του.
- 01/05/2024
Την πρόθεση να προχωρήσει σε εργασίες συντήρησης και αναβάθμισης του εμβληματικού κτιρίου όπου στεγάζεται το 1ο ΓΕΛ Αγίου Δημητρίου, γνωστό και ως «στρογγυλό», γνωστοποίησε ο δήμος Αγίου Δημητρίου. Το έργο βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα της δημοτικής αρχής, δεδομένου ότι ήταν και ένα από τα θέματα που συζητήθηκε κατά τη συνάντηση μεταξύ του δημάρχου Αγίου Δημητρίου, Στέλιου Μαμαλάκη με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, αναφορικά με τους πόρους που απαιτούνται για την υλοποίηση μεγάλων έργων που χρειάζεται να γίνουν στον δήμο, ώστε να μετατραπεί σε μία σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη.
Όπως έχει ανακοινώσει ο δήμος, στόχος του για το κτίριο του σχολείου είναι η ανάδειξή του σε μητροπολητικό κέντρο εκπαίδευσης, αλλά και πολιτισμού.
Να σημειώσουμε ότι έχουν προηγηθεί εργασίες ανακαίνισης την περίοδο 2003-2005 στο κτίριο, ωστόσο ο χρόνος φαίνεται πως έχει αφήσει σημάδια πάνω του, καθώς είναι απαραίτητο να γίνουν επισκευές που αφορούν κιγκλιδώματα, επιχρίσματα, χρωματισμούς και μονώσεις, κατά κύριο λόγο για λόγους ασφαλείας των μαθητών.
Στέλιος Μαμαλάκης στο NouPou: «Δεν σκοπεύουμε να αλλάξουμε τη χρήση του κτιρίου, αλλά να αναβαθμίσουμε τον ρόλο του»
Το NouPou επικοινώνησε με τον δήμαρχο Αγίου Δημητρίου κ. Στέλιο Μαμαλάκη, προκειμένου να μάθει λεπτομέρειες σχετικά με το έργο αναβάθμισης που προβλέπεται για το κτίριο του σχολείου και όσα έχει ο Δήμος στα σχέδιά του γι’ αυτό. «Προβλέπεται να γίνουν εργασίες επισκευής και συντήρησης του κτίσματος, το οποίο σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτο την περίοδο 1969-1972. Στόχος μας είναι, πιστοί και στο όραμα του αρχιτέκτονα, να μετατραπεί σε πρότυπο μητροπολιτικό κέντρο πολιτισμού και εκπαίδευσης», δήλωσε χαρακτηριστικά ο δήμαρχος.
Σε ερώτηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ο δήμος σκοπεύει να αξιοποιήσει το ανανεωμένο κτίριο, ο κ. Μαμαλάκης διευκρίνισε ότι προτείνεται η διατήρηση των σημερινών χρήσεων του κτιρίου (στέγαση 1ου Γυμνασίου και Γενικού Λυκείου, καθώς και του Δ.Ι.Ε.Κ.), με παράλληλη αξιοποίηση του ιδιαίτερου σχεδιασμού του ως προς την ανάδειξη και εξέλιξη ενός πιο διαδραστικού και συμμετοχικού μοντέλου εκπαίδευσης, που θα προάγει τη “συνομιλία” της σχολικής κοινότητας με τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής: «Ενός κτιρίου που θα λειτουργεί ως πόλος εκπαίδευσης και πολιτισμού. Άλλωστε, ο σχεδιασμός του συγκεκριμένου κτιρίου δεν αντιμετωπίστηκε από τον Ζενέτο απλά ως μία κτιριολογική επίλυση, σύμφωνα με της ανάγκες εκείνης της εποχής, αλλά με μία προσωπική επιδίωξη της διατύπωσης της προβληματικής του όσον αφορά το εκπαιδευτικό σύστημα, τόσο με τη μορφή που είχε τότε, όσο και με τις μεταβολές που θα υποστεί κυρίως με την εφαρμογή των νέων τεχνολογικών μέσων».
Σε τι φάση βρίσκονται οι διαδικασίες για την αναβάθμιση
Με βάση τα όσα μοιράστηκε μαζί μας ο κ. Μαμαλάκης, οι διαδικασίες για την αναβάθμιση βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, ενώ ο δήμος εμφανίζεται συγκρατημένος ως προς τη δημοσιοποίηση περαιτέρω λεπτομερειών, όπως το πιθανό χρονοδιάγραμμα και το πότε θα γίνει η έναρξη των εργασιών. Σε αυτή τη φάση, βρίσκεται σε εξέλιξη ο σχεδιασμός για την επισκευή και συντήρηση.
«Είναι πολύ νωρίς για να πούμε πιο συγκεκριμένα πράγματα, από τη στιγμή που δεν υπάρχει ωρίμανση του έργου. Θα πρέπει αρχικά να οριστικοποιηθεί η χρηματοδότησή του και να γίνουν οι μελέτες για να μιλήσουμε για χρονοδιαγράμματα. Θέλουμε όμως να ξεκαθαρίσουμε ότι μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία, εκείνο που επιδιώκουμε είναι να αναδείξουμε ένα σημαντικό, ένα εμβληματικό τοπόσημο του Δήμου Αγίου Δημητρίου. Δεν σκοπεύουμε να του αλλάξουμε χρήση αλλά να αναβαθμίσουμε τον ρόλο του στη λειτουργία της πόλης αλλά και πέρα από αυτήν», κατέληξε ο κ. Μαμαλάκης.
Η ιστορία του σχολείου που χαρακτηρίστηκε «κτιριακό θαύμα»
Η πρόταση του αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτου, ήδη πολλά χρόνια πριν τα πρωτοποριακά, φουτουριστικά κτίρια των νοτίων προαστίων που κάνουν συνεχώς την εμφάνισή τους σήμερα, θεωρήθηκε από πολλούς επαναστατική.
Το κτιριακό συγκρότημα «προσγειώθηκε» στην περιοχή του Αγίου Δημητρίου στις αρχές της δεκαετίας του ’70 σαν κτίσμα από το μέλλον. Συζητήθηκε στην τοπική και μη κοινότητα, ακόμη και στα ΜΜΕ, εντυπωσίασε και σίγουρα άφησε εποχή, κατακτώντας μια θέση στη λίστα με τα τοπόσημα της περιοχής, αλλά και τα πιο καινοτόμα -για την εποχή τους- εγχειρήματα. Οι εφημερίδες της εποχής μάλιστα συνόδευαν τα άρθρα τους με τίτλους όπως «το χωριό Μπραχάμι που γίνεται ΥΠΕΡΠΟΛΙΣ».
Ήταν το 1970 όταν ξεκίνησαν οι εργασίες για το χτίσιμο του κυκλικού σχολικού συγκροτήματος του Αγίου Δημητρίου. Το κτίριο παραδόθηκε το 1974. Το συνολικό εμβαδόν του σχολείου είναι 50.000 τ.μ. και 1.140 τ.μ. στεγασμένοι χώροι γυμναστηρίων, για να καλύπτουν τις ανάγκες 1.500 μαθητών.
Η έμπνευση και το όραμα για το «Στρογγυλό»
Το όραμα του αρχιτέκτονα για το περίφημο «Στρογγυλό» ξεφεύγει από τη δημιουργία ενός αρχιτεκτονικού «κοσμήματος». Αντιθέτως, εκτός από την ιδιαίτερη όψη του κτιρίου, ήθελε το σχήμα του να έχει λειτουργικό, αλλά και συμβολικό χαρακτήρα. Πίστευε πως το σχολείο έπρεπε να λειτουργεί σαν μία κοινότητα που να τονίζει την ενότητα μιας κοινωνίας που, όπως έλεγε, κινδύνευε στο μέλλον να διασπαστεί από την απομόνωση της πραγματικής επαφής που θα είχαν οι μαθητές από τη χρήση των υπολογιστών. Εξ ου και η κυκλική διάταξη των αιθουσών, των εργαστηρίων και των γραφείων που καταλήγει στο κέντρο του κύκλου σε μεγάλες αίθουσες, που είχαν ως στόχο να μπορούν να γίνονται συλλογικές εργασίες ή συνέδρια, όπου όλοι οι μαθητές θα μπορούσαν να έρχονται κοντά και να συνεργάζονται.
Η πρόταση του Ζενέτου ήταν η λειτουργία του σχολείου να γίνεται σε φάσεις, ακολουθώντας την εξέλιξη του εκπαιδευτικού συστήματος, όπως αυτός την προέβλεπε. Στην πρώτη φάση η διάταξη θα εξυπηρετούσε τις ανάγκες των συμβατικών μεθόδων διδασκαλίας. Υπάρχουν αυτόνομες αίθουσες διδασκαλίας, ομαδοποιημένες σε ημικύκλια σε τρεις ορόφους γύρω από έναν κυκλικό χώρο. Η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων (πλέον αίθουσα εκδηλώσεων) βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της εισόδου και η οροφή της υποστηρίζει την εσωτερική κυκλική αυλή. Τα γυμναστήρια τοποθετούνται κάτω από την εξωτερική αυλή, ώστε να μεγαλώσουν οι ακάλυπτες εκτάσεις επειδή η επιφάνεια του οικοπέδου θεωρήθηκε ανεπαρκής.
Στην τελική φάση λειτουργίας, στο κέντρο του κύκλου θα έπρεπε να διαμορφωθεί ένας «πυρήνας οπτικοακουστικού εξοπλισμού». Ο χώρος θα έπρεπε να ενοποιηθεί, να αναπτυχθεί και να επιτρέπει τη συνύπαρξη και την εναλλακτική λειτουργία και των μικρών ομάδων και των τάξεων. Η κυκλική διάταξη δίνει στην οικοδομή μια ξεχωριστή και δυναμική μορφή σε αντίθεση με το αστικό περιβάλλον της.
Εκτός από το χαρακτηριστικό στρογγυλό σχήμα και τη διάταξη των τάξεων, άλλο ένα εντυπωσιακό αρχιτεκτονικό στοιχείο αποτελεί η κατασκευή των τσιμεντένιων «περσίδων» περιμετρικά του κτιρίου, το ύψος των οποίων και η τοποθέτησή τους είναι τέτοια με σκοπό την απρόσκοπτη είσοδο των ηλιακών ακτίνων κατά τη διάρκεια του χειμώνα και, αντίστοιχα, τον περιορισμό τους εκτός του κτιρίου τους καλοκαιρινούς μήνες.
Ποιος ήταν ο Τάκης Ζενέτος
Ο Τάκης Ζενέτος (1926 – 1977) ήταν Έλληνας μοντερνιστής αρχιτέκτονας. Γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε αρχιτεκτονική στο Παρίσι και υπήρξε μαθητής του Λε Κορμπιζιέ. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής γενιάς και τιμήθηκε με τη διάκριση του Prix de Rome για την αρχιτεκτονική του.
Στα σημαντικότερα έργα του, μεταξύ 1953 και 1977, εκτός από το Στρογγυλό Σχολείο στον Άγιο Δημήτριο είναι επίσης ο σχεδιασμός του εργοστασίου ζυθοποιίας ΦΙΞ στη λεωφόρο Συγγρού με τον Μαργαρίτη Αποστολίδη (είχαν ανοίξει μαζί αρχιτεκτονικό γραφείο και συνεργάστηκαν σε πολλά μεγάλα έργα) και το μεταλλικό θέατρο του Λυκαβηττού (1965).
Σε μία εποχή στην οποία κυριαρχούσε η μαζική, πρόχειρη δόμηση, ο Ζενέτος υποστήριζε ότι η ανθρώπινη κατοικία πρέπει να είναι το ύψιστο προϊόν του σύγχρονου πολιτισμού. Θεωρούσε απαραίτητη την κατάργηση του κύβου-κουτιού της μοντέρνας κατοικίας και την ενσωμάτωσή της στο περιβάλλον. Εκτός από τα μεγάλα εμβληματικά έργα του, σχεδίασε επίσης πολλές ιδιωτικές κατοικίες, οι οποίες ξεχώριζαν για την καινοτόμο αρχιτεκτονική τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η «Κατοικία στο Καβούρι» (1961) -επίσης μαζί με τον Μαργαρίτη Αποστολίδη- που είναι γνωστή και ως «Το Μονόσπιτο στο Καβούρι». Η μονοκατοικία, που πλέον έχει κατεδαφιστεί, είχε σχεδιαστεί ώστε να εκμεταλλεύεται στο έπακρο την προνομιακή της θέση: με τζάμια περιμετρικά ώστε να μπαίνει άπλετο το φως, με ένα τεράστιο μπαλκόνι και τον τολμηρό πρόβολο του εξώστη να αιωρείται στον αέρα, ήταν μια τολμηρή αρχιτεκτονική πρόταση, που αποτύπωνε πλήρως τη φιλοσοφία του Ζενέτου για το ιδανικό σπίτι.
Ο Τάκης Ζενέτος είχε σημαντικές τεχνολογικές γνώσεις και είχε προβλέψει την εξέλιξη των πόλεων, τις τεχνολογικές εξελίξεις, αλλά και τον τρόπο που θα επηρέαζαν τις δραστηριότητες του ανθρώπου. Τα κείμενά του ήταν πάντα γεμάτα με τεχνικά δεδομένα, διασταυρώσεις και πιστοποιήσεις για την δυνατότητα υλοποίησης. Τις απόψεις του μάλιστα είχε διατυπώσει στην πρότασή του για την Ηλεκτρονική Πολεοδομία, ήδη από το 1962, μιλώντας για την ένταξη των καινοτομιών των ηλεκτρονικών και της τεχνολογίας στην καθημερινότητα. Όταν λοιπόν του ζητήθηκε, το 1969, να σχεδιάσει το σχολικό κτιριακό συγκρότημα στον Άγιο Δημήτριο, πρότεινε κάτι που θα ξέφευγε από την πεπατημένη -τη γραμμική διάταξη των σχολικών τάξεων- και από όσα γνώριζε μέχρι στιγμής η τοπική, και όχι μόνο, κοινότητα. Στο «Στρογγυλό» ο αρχιτέκτονας κατέθεσε την προσωπική του άποψη για το πώς φαντάζεται το σχολείο του μέλλοντος.
Ο Τάκης Ζενέτος έβαλε τέλος στη ζωή του στις 28 Ιουνίου 1977, σε ηλικία μόλις 51 ετών, διακόπτοντας τη σημαντική πορεία του στον χώρο της αρχιτεκτονικής. Αυτοκτόνησε πηδώντας από το παράθυρο του γραφείου του στο Κολωνάκι.