Ευγένιος Τριβιζάς: «Το παραμύθι αποτελεί τη μύηση στην ενήλικη ζωή.»
Το NouPou γιορτάζει την σημερινή (02/04) Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου με τον εθνικό παραμυθά μας, τον Ευγένιο Τριβιζά.
- 02/04/2018
Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου έχει καθιερωθεί από τη Διεθνή Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (International Board on Books for Young People- IBBY) και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, την ημέρα γέννησης του Δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Στόχος της συγκεκριμένης ημέρας είναι η διεθνής συνεργασία για την ανάπτυξη και διάδοση της παιδικής λογοτεχνίας.
Και ποιος θα ήταν το πιο κατάλληλο πρόσωπο να μας μιλήσει για το παιδικό βιβλίο και την προσφορά του στο παιδί; Ο εθνικός παραμυθάς μας, Ευγένιος Τριβιζάς, δίνει συνέντευξη αποκλειστικά στο NouPou για το παραμύθι, το βιβλίο, τη γραφή και κυρίως, για το πολύτιμο αγαθό της φαντασίας…
Τι χρειάζεται ένα παιδικό παραμύθι για να αρέσει στα παιδιά;
Να κεντρίζει το ενδιαφέρον τους από την πρώτη σελίδα, να τα διασκεδάζει, να καλλιεργεί τη φαντασία τους και να διευρύνει τους δημιουργικούς τους ορίζοντες και έμμεσα μόνο να μεταδίδει το όποιο μήνυμα. Ο κραυγαλέος διδακτισμός απωθεί τα παιδιά.
Ο Ταραντίνο είχε πει πως θέλει όλες οι ταινίες του να είναι εξαιρετικές, γιατί δεν ξέρει σε 20 χρόνια από τώρα, από ποια θα ξεκινήσει ένας έφηβος. Εσείς, ποια βιβλία σας μας προτείνετε να διαβάσουμε και με ποια σειρά για να μπούμε στο μυαλό σας;
Ο κάθε δημιουργός επιδιώκει να είναι τα έργα του όσο τελειότερα μπορεί. Το αν και ποια από αυτά είναι «εξαιρετικά» το κρίνει το κοινό και μακροπρόθεσμα την τελική ετυμηγορία δίνει ο ακριβοδίκαιος χρόνος. Άλλωστε ο κάθε αναγνώστης ανάλογα με τις εμπειρίες, τα ενδιαφέροντα και τις ευαισθησίες του μπορεί να θεωρεί εξαιρετικό ένα βιβλίο που κάποιον άλλο τον αφήνει αδιάφορο. Την πρώτη επαφή με τα βιβλία μου πολλά παιδιά την έχουν σε πολύ μικρή ηλικία, ακόμα και σε ηλικία 2-3 ετών, όταν τους τα διαβάζουν οι γονείς τους. Γι’ αυτό γράφω με τέτοιο τρόπο τις ιστορίες μου, ώστε να τις απολαμβάνουν τόσο οι μικροί όσο και οι μεγάλοι. Αργότερα αρχίζουν να τα διαβάζουν μόνα τους και τα ίδια. Για μικρότερα παιδιά θα συνιστούσα σειρές όπως τα Μακρουλά Μικρούλικα (εκδόσεις Κέδρος), τα Παραμύθια Ντορεμύθια (εκδόσεις Μεταίχμιο), τα Άνω Κάτω Παραμύθια (εκδόσεις Διόπτρα), τις Χίλιες και Μία Καληνύχτες (εκδόσεις Διάπλαση), τις Ιστορίες από τη Χώρα των Χαμένων Χαρταετών (εκδόσεις Καλέντη), Η Χαρά και το Γκουντούν (εκδόσεις Πατάκη) και για μεγαλύτερα παιδιά μυθιστορήματα όπως Ο Χιονάνθρωπος και το Κορίτσι (εκδόσεις Κέδρος), Η Ζωγραφιά της Χριστίνας (εκδόσεις Ψυχογιός) ή Η Τελευταία Μαύρη Γάτα (εκδόσεις Μεταίχμιο).
Το ερέθισμα για να γράφετε ιστορίες υπήρχε από μικρή ηλικία ή προέκυψε μεγαλώνοντας από κάποιο γεγονός στη ζωή σας;
Όταν ήμουν μικρός και άκουγα ή διάβαζα κάποιο παραμύθι, δεν έφευγαν εύκολα οι ήρωές του από το μυαλό μου. Σκεφτόμουν ότι τους συναντούσα. Άλλοτε καλούσα σε μονομαχία τον πρίγκιπα που είχε παντρευτεί τη Χιονάτη, άλλοτε τάιζα ζαχαρωμένα κερασάκια τον νικημένο δράκο για να τον παρηγορήσω, άλλοτε έσπερνα κολοκυθόσπορους για να φυτρώσουν μαγικές κολοκυθιές και ηλιόσπορους για να φυτρώσουν μαγικοί ήλιοι και άλλοτε πάλι κρυβόμουν στα αμπάρια πειρατικών καραβιών που ταξίδευαν στα πέρατα του κόσμου. Αυτές οι φανταστικές περιπέτειες έγιναν η μαγιά των δικών μου παραμυθιών και χαρακτήρων και με οδήγησαν στη δημιουργία του Νησιού των Πυροτεχνημάτων και άλλων μυθικών κόσμων που τους γέμιζα με πεταλουδόσαυρους, φεγγαροπεταλούδες, αστροπελεκάνους και πολύχρωμα κοράκια.
Πως είναι ο Ευγένιος Τριβιζάς ως άνθρωπος
Ο καθηγητής Εγκληματολογίας και Συγκριτικού Ποινικού Δικαίου, ο συγγραφέας περισσοτέρων από 150 βιβλία (και όχι μόνο παιδικά) και ο εμπνευστής της Φρουτοπίας των παιδικών μας χρόνων, έχει δηλώσει πως «Το πρώτο δημιουργικό πράγμα που έγραψα ήταν μια ερωτική επιστολή στη νηπιαγωγό μου. Της έγραψα ότι θα ήθελα να με αγκαλιάζει πιο συχνά, αλλά μόνο όταν φορούσε το πρασινογάλαζο φόρεμά της.»
Η συγγραφή σε τελείως διαφορετικό ύφος από τα παραμύθια, είναι κάτι που σας εξιτάρει, σας αφήνει αδιάφορο ή σας τρομάζει;
Με την εξαίρεση του μαγικού ρεαλισμού δε με προσελκύει και δε με εκφράζει η συγγραφή ρεαλιστικών λογοτεχνημάτων. Προτιμώ να προσεγγίζω την πραγματικότητα μέσω της αλληγορικής μυθοπλασίας. Άλλωστε, όπως έξοχα το θέτει ο Στίβεν Κινγκ, «η μυθοπλασία είναι η αλήθεια μέσα στο ψέμα».
Ο Ευγένιος Τριβιζάς έχει γράψει «διαφορετικά κείμενα», όπως η συλλογή διηγημάτων Ο Ερωτευμένος Πυροσβέστης (εκδόσεις Πατάκη) και Ο Παράξενος Έρωτας της Αμαλίας (εκδόσεις Κέδρος).
Πώς είναι ο Ευγένιος Τριβιζάς ως άνθρωπος;
Τίποτα το ασυνήθιστο, εκτός από το ότι του αρέσει η βυσσινάδα με παγάκια από δροσοσταλίδες.
Τι βιβλία σας αρέσει να διαβάζετε;
Καθετί το έντυπο. Ακόμα και μελέτες για τα κοιτάσματα κασσίτερου στην Παραγουάη και την επίδραση των ψυχρών ρευμάτων στην ταϊλανδέζικη αλιεία.
Είστε αξιοθαύμαστα πολυγραφότατος. Ποια ήταν, όμως, η τελευταία φορά που δεν είχατε καθόλου έμπνευση, πόσο κράτησε η δημιουργική «ξηρασία» και πώς την ξεπεράσατε;
Ευτυχώς δεν έχω αντιμετωπίσει τέτοιες καταστάσεις. Κάποτε φοβόμουν ότι οι ιδέες για ιστορίες κάποια στιγμή στερεύουν. Δεν άργησα να διαπιστώσω ότι έχουν κάτι κοινό με τη Λερναία Ύδρα, ένα παραμύθι γράφεις και πολλαπλάσια προκύπτουν. Όπως σωστά το είχε θέσει η Μάγια Αγγέλου «η δημιουργικότητα δεν εξαντλείται. Όσο περισσότερο παράγεις, τόση περισσότερη σου απομένει (You can’t use up creativity. The more you use, the more you have)». Η ανησυχία μου τώρα είναι ότι δε θα βρω τον χρόνο να γράψω παρά μόνο έναν μικρό αριθμό από τις ιδέες ιστοριών που με κατακλύζουν. Πηγή έμπνευσης μπορεί να είναι το καθετί γύρω μας κι εντός μας, αρκεί να μη φοράμε παρωπίδες.
Έχετε δηλώσει “Οι άνθρωποι που με έχουν επηρεάσει περισσότερο είναι τα παιδιά και οι εγκληματίες. Τα παιδιά με τις ερωτήσεις τους και οι εγκληματίες με τις απαντήσεις τους.” Ποιό είναι το πιο αποστομωτικό ερώτημα που σας έχει κάνει παιδί και η πιο συγκλονιστική απάντηση που σας έχει δώσει εγκληματίας;
Απορία παιδιού: Γιατί δεν αρέσουν τα φουντούκια στις φάλαινες;
Απάντηση υπόδικου σε ερώτηση αν τον φοβίζει κάτι: «Φοβάμαι ότι ίσως στην επόμενη ζωή μου θα είμαι εγώ το θύμα, όπως ήμουνα στην προηγούμενη».
Τι άλλα ενδιαφέροντα έχετε (εκτός της συγγραφής);
Κάνω συλλογή από κομμάτια παλιών παραμυθιών. Η συλλογή μου αυτή περιλαμβάνει ένα πούπουλο από το μαξιλάρι όπου κοιμόταν η Πεντάμορφη Πριγκιποπούλα, το κορδόνι από το δεξί παπούτσι του Παπουτσωμένου Γάτου, ένα τούβλο από το σπιτάκι που είχαν κτίσει τα Τρία Γουρουνάκια, τη φούντα από το σκουφάκι της Κοκκινοσκουφίτσας και το φιτίλι από το λυχνάρι του Αλαντίν.
Το παραμύθι, η Φρουτοπία και «το σπουδαίο εφόδιο της φαντασίας»
Η ενήλικη ζωή αποτελεί έμπνευση για το παιδικό παραμύθι;
Το παραμύθι θα έλεγα ότι αποτελεί μύηση στην ενήλικη ζωή.
Ποια πλευρά σας εκφράζετε μέσα από τη συγγραφή παραμυθιών;
Την παραμυθένια.
Θα επιχειρούσατε την αναγέννηση της Φρουτοπίας τηλεοπτικά ή online;
Κατά καιρούς γίνονται συζητήσεις και προτάσεις για ένα τηλεοπτικό remake της Φρουτοπίας, αλλά δεν είναι κάτι απλό και εύκολο, ούτε από πλευράς κόστους ούτε από πλευράς χρόνου. Η Φρουτοπία είναι το πιο περίπλοκο και πολυπρόσωπο απ’ όλα μου τα έργα. Δεν πρόκειται για μια σειρά ανεξάρτητων μικρών ιστοριών με τους ίδιους βασικούς ήρωες, αλλά για μια μεγάλης έκτασης περιπέτεια, ένα αλληγορικό «έπος» χιλίων εφτακοσίων συνολικά σελίδων με πολυάριθμους κύριους και δευτερεύοντες χαρακτήρες, των οποίων τα αβυσσαλέα μίση, τις αποτρόπαιες προδοσίες και τις καταχθόνιες συνωμοσίες παρακολουθούμε στα μανάβικα, τις φυλακές, τα μέγαρα και τις υποβαθμισμένες γειτονιές της μυθικής αυτής χώρας.
Η Φρουτοπία έχει χαρακτηρίσει μία γενιά ολόκληρη. Θεωρείτε ότι είναι ακόμα επίκαιρη την εποχή της Marvel και της DC; Πώς στέκεται δηλαδή ο Πίκος Απίκος απέναντι στον Superman; Ποια είναι η υπερδύναμή του;
Οι ήρωες των βιβλίων μου δεν είναι πανίσχυροι με υπερφυσικές δυνάμεις. Ως επί το πλείστον είναι ευάλωτοι, ευαίσθητοι και εύθραυστοι, αντιμέτωποι με έναν ακατάληπτο κόσμο. Η αδυναμία τους όμως αυτή, είναι ταυτόχρονα και η δύναμή τους. Το σκιάχτρο καταφέρνει να πετάξει (Το Όνειρο του Σκιάχτρου, εκδόσεις της Εστίας), ο χιονάνθρωπος να φτάσει στον μακρινό Βόρειο Πόλο (Ο Χιονάνθρωπος και το Κορίτσι, εκδόσεις Κέδρος) και το άλογο του σκακιού να καλπάσει σε ένα λιβάδι με τετράφυλλα τριφύλλια (Οι Δραπέτες της Σκακιέρας, εκδόσεις Καλέντη). Ο Πίκος Απίκος έχει πολλές ανθρώπινες αδυναμίες. Είναι ακατάστατος, ανορθόγραφος και πέφτει συχνά στις παγίδες που του στήνουν. Αν έχει κάποια υπερδύναμη, αυτή είναι η αποφασιστικότητα και η επιμονή του να κατανοεί το ακατανόητο.
Θα ακολουθήσουν κι άλλες «μυστικές» δραστηριότητες σαν τους Μυστικούς Κόσμους;
Ίσως ετοιμάσουμε μια έκπληξη με την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών.
Το αγόρι που ό,τι άγγιζε, γινότανε γλυκό είναι είναι το νέο παραμύθι του Ευγένιου Τριβιζά.
Αισθάνεστε όντως ο εθνικός μας παραμυθάς, όπως σας έχουν αποκαλέσει, ή απλά ένας «πολύτεκνος», όπως έχετε πει, που σκαρφίζεται τρόπους ώστε να σηκώσουν τα παιδιά του τα μάτια τους από την οθόνη που τα έχουν μονίμως καρφωμένα;
Αισθάνομαι μάλλον ως μαθητευόμενος ζογκλέρ μελάτων αβγών και χρυσοθήρας ονείρων σε ανθρακωρυχείο.
Τελικά η φαντασία είναι σπουδαιότερη από τη γνώση, όπως είχατε πει στην ομιλία σας στο Tedx, και τα παραμύθια πηγή ευφυΐας;
Την άποψη ότι η φαντασία είναι σπουδαιότερο εφόδιο από τη γνώση επειδή η γνώση περιορίζεται σε αυτό που καταλαβαίνουμε σε μια συγκεκριμένη στιγμή, ενώ η φαντασία αγκαλιάζει όλα αυτά που θα κατανοήσουμε και θα γνωρίσουμε στο μέλλον, την είχε εκφράσει ο Αϊνστάιν, ο οποίος είχε επίσης πει ότι η λογική θα σε πάει από το άλφα στο βήτα, ενώ η φαντασία θα σε πάει παντού.
Υπό έκδοση παιδικό βιβλίο του Ευγένιου Τριβιζά.
Ο Πόλεμος της Κουτσουλιάς θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις Εκδόσεις Καλέντη.