#ΠρότζεκτΓειτονιές: Άγιος Σώστης, ένα αναδυόμενο φιόρδ στην άκρη του Νέου Κόσμου

Επισκεφθήκαμε την περιοχή πίσω από τη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση κι ανακαλύψαμε τον ζωηρό μικρόκοσμο μιας παλιάς αθηναϊκής γειτονιάς που υιοθετεί καθημερινά νέες συνήθειες κι εξελίσσεται σε μια από τις πιο ανερχόμενες εναλλακτικές πιάτσες περιμετρικά του Κέντρου.

• 26/04/2022
• Κείμενο: Αντώνης Τζαβάρας
• Φωτογραφίες: Σπύρος Μπακάλης, Νίκος Χριστοφάκης

«Πίσω από τη Στέγη», «στο Grand Hyatt», «απέναντι από την Πάντειο». Η περιοχή του Άγιου Σώστη είναι από αυτές που συνήθως ετεροπροσδιορίζονται γεωγραφικά. Την πρώτη φορά που θα την επισκεφθείς, το πιο πιθανό είναι ότι για να φτάσεις μέχρι εκεί θα βάλεις σημάδι κάποιο από τα διάσημα κτίρια της Λεωφόρου Συγγρού, η οποία αποτελεί το φυσικό της σύνορο προς τα δυτικά.

Όταν όμως φτάσεις στον Άγιο Σώστη, πολύ σύντομα θα αντιληφθείς ότι πίσω από το προστατευτικό τείχος που σχηματίζουν οι φαραωνικές κατασκευές της πολύβουης λεωφόρου έχει αναπτυχθεί ένα μικρό αυτόνομο αστικό οικοσύστημα που συνδυάζει την οικειότητα και την ησυχία της παλιάς αθηναϊκής γειτονιάς με έναν ιδιότυπο κοσμοπολιτισμό: Εδώ ζουν παλιοί και νέοι πρόσφυγες. Εδώ περνούν τη μισή τους μέρα οι υπάλληλοι των αναρίθμητων τραπεζών, εταιρειών και ιδρυμάτων που στεγάζονται εκατέρωθεν της Συγγρού. Εδώ ξεκινούν και τελειώνουν τη μέρα τους οι τουρίστες των μεγάλων ξενοδοχείων και των Airbnb που ακμάζουν στην περιοχή. Εδώ τις νύχτες, το hip crowd που προσελκύει η Στέγη συνωστίζεται μετά τις παραστάσεις στα στέκια που ξεφυτρώνουν το ένα μετά το άλλο και βγάζουν τραπεζάκια στα πεζοδρόμια της οδού Ευρυδάμαντος.

Ο πιο εύκολος τρόπος για να αντιληφθείς την ανθρωπογεωγραφία αυτής της συνοικίας είναι να τη φανταστείς σαν ένα φιόρδ που περιβάλλεται από πυκνό αστικό τοπίο: μια μακρόστενη φλούδα γειτονιάς, που δυτικά βρέχεται από τη Συγγρού, ανατολικά συνορεύει με τον Νέο Κόσμο, στην πλάτη της αισθάνεται το σκούντηγμα της Νέας Σμύρνης, ενώ όταν κοιτάει μπροστά βλέπει το Δουργούτι και στο βάθος τους στύλους του Ολυμπίου Διός.

Αν ξεκινήσεις από την οδό Ευρυδάμαντος, γύρω από την οποία ξεδιπλώνεται η συνοικία του Άγιου Σώστη, σε απόσταση δέκα λεπτών με τα πόδια θα έχεις πρόσβαση σε δύο σταθμούς μετρό (Φιξ και Νέος Κόσμος), σε κάποιους από τους πιο ενδιαφέροντες χώρους πολιτισμού και ψυχαγωγίας της Αθήνας (Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Θέατρο του Νέου Κόσμου, Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Γυάλινο Μουσικό Θέατρο, Σταυρός του Νότου), στην πλατεία και την αγορά της Νέας Σμύρνης και στις ατελείωτες επιλογές για φαγητό και ποτό που προσφέρει το Κουκάκι. Με το αυτοκίνητο, σε δέκα λεπτά είσαι στο Σύνταγμα και σε άλλα τόσα περίπου στην παραλιακή.

Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, οι οκτώ στους δέκα που έπαιρναν την απόφαση να μετακομίσουν εδώ, το έκαναν λόγω αυτής της προσβασιμότητας και των επιλογών που τους προσφέρονταν σε κοντινή απόσταση. Σήμερα, η περιοχή αυτή καθαυτή μοιάζει να αποτελεί πόλο έλξης για επισκέπτες από άλλα σημεία της Αθήνας, καθώς αναδεικνύεται σε εναλλακτικό hub εστίασης και ήπιας διασκέδασης.

Ένας τρούλος και μία Στέγη

Τοπογραφικά, η γειτονιά του Άγιου Σώστη ορίζεται από δύο εμβληματικά οικοδομήματα: από τον υπεραιωνόβιο ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος που κοσμεί το νότιο άκρο της και από το φουτουριστικό κτίριο της Στέγης  Ιδρύματος Ωνάση που δεσπόζει στη βόρεια απόληξή της. Κατά κάποιον τρόπο, η θέση των δύο αυτών αρχιτεκτονημάτων αποκαλύπτει το διττό DNA της συνοικίας: Ο «μισός» Άγιος Σώστης είναι κομμάτι της Νέας Σμύρνης και ο άλλος μισός του Νέου Κόσμου. Κέντρο και νότιο προάστιο ταυτόχρονα.

Η ιστορία του γαλήνιου και πολύ χαριτωμένου ναού στον οποίο χρωστάει το όνομά της η περιοχή, είναι λίγο ως πολύ γνωστή: στις 14 Φεβρουαρίου του 1898, σ’ αυτό το σημείο έγινε δολοφονική απόπειρα κατά του βασιλιά Γεωργίου Α’. Η απόπειρα απέτυχε, ο βασιλιάς επιβίωσε (δολοφονήθηκε τελικά το 1913 στη Θεσσαλονίκη) και παρήγγειλε την ανέγερση του ναού ως ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τον Θεό για τη σωτηρία του. Ο κύριος Γιάννης που επισκέπτεται και φροντίζει σχεδόν καθημερινά την εκκλησία του Αγίου Σώστη, μας υπενθυμίζει ότι τα τελευταία χρόνια εορτάζεται εδώ στις 7 Σεπτεμβρίου και ο άγιος Σώζων, μάρτυς του τρίτου αιώνα και βοσκός στο επάγγελμα. Σωτήρ, Σώζων και -τελικά- Σώστης για να συνεννοούμαστε.

Η αρχιτεκτονική ιστορία του ναού είναι ακόμα πιο ενδιαφέρουσα, καθώς πρόκειται για τη μοναδική εκκλησία στα Βαλκάνια που είναι φτιαγμένη από ατόφιο σίδερο. Ο σκελετός της, μάλιστα, κατασκευάστηκε στη Γαλλία την ίδια περίπου περίοδο με τον πύργο του Άιφελ, με σκοπό να αποτελέσει το ελληνικό περίπτερο στην Παγκόσμια Εμπορική Έκθεση των Παρισίων του 1900. Η έκθεση άνοιξε την 1η Απριλίου εκείνης της χρονιάς. Ο ναός έμεινε στο Παρίσι για περίπου επτά μήνες και στη συνέχεια ξεμονταρίστηκε, μεταφέρθηκε στην Ελλάδα και εγκαινιάστηκε στο σημείο όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα, το 1902. Το εσωτερικό του είναι κομψό και κατανυκτικό και, σύμφωνα με τον κύριο Γιάννη, ο διάκοσμός του φέρει τη σφραγίδα του πατέρα Γεώργιου, ο οποίος «έχει γούστο, δεν βάζει στην εκκλησία ό,τι κι ό,τι. Τα μανουάλια είναι μασίφ, τα ξύλα επιλεγμένα, όλα είναι προσεγμένα».

Ο πατέρας Γεώργιος που λειτουργεί στον ναό σχεδόν πενήντα χρόνια, μαζί με τον νεότερο πατέρα Νικόλαο, διατηρούν εδώ μια πολύ ζωντανή και δραστήρια ενορία. Όπως σχολιάζει ο κύριος Γιάννης, «η εκκλησία γεμίζει στις λειτουργίες και στις ομιλίες κάθε Τετάρτη. Στις γιορτές δεν θα βρεις καρέκλα ούτε έξω, στο προαύλιο». Στο συσσίτιο που διοργανώνεται πίσω από τον ναό τρεις φορές την εβδομάδα (πριν τον covid ήταν καθημερινό) τρέφονται τριακόσιοι περίπου άνθρωποι, ενώ δύο φορές τον μήνα η εκκλησία μοιράζει τρόφιμα σε οικογένειες που βρίσκονται σε οικονομική δυσχέρεια. «Έρχονται πολλές φορές και πρόσφυγες και μετανάστες», υπογραμμίζει ο κύριος Γιάννης, «δεν λέμε σε κανέναν όχι. Δεν μπορούμε να τους εντάξουμε στο πρόγραμμα αν δεν έχουν χαρτιά, αλλά κανείς δεν φεύγει χωρίς να φάει».

Το σύγχρονο τοπόσημο της περιοχής, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, βρίσκεται σε απόσταση μόλις μερικών εκατοντάδων μέτρων από την εκκλησία του Αγίου Σώστη και κατά κάποιον τρόπο «ευθύνεται» για τη σημερινή ονομασία της: για τους περισσότερους, αυτό το μέρος είναι πλέον «η γειτονιά πίσω απ’ τη Στέγη» – και όχι άδικα. Από τον Δεκέμβρη του 2010 που εγκαινιάστηκε, η Στέγη βρίσκεται σε διαρκή επικοινωνία και διάδραση με ολόκληρη την περιοχή του Νέου Κόσμου.

Έτσι κι αλλιώς, από την πρώτη μέρα της λειτουργίας της, η Στέγη «αιμοδοτεί» τη γειτονιά και τις τοπικές επιχειρήσεις με το κοινό της. Χιλιάδες άνθρωποι που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν λόγο να επισκεφθούν την περιοχή το κάνουν πλέον συχνά, προκειμένου να παρακολουθήσουν τις παραστάσεις και τις εκδηλώσεις της σεζόν. Πέρα από την κάπως αυτονόητη δυναμική που προσδίδει η παρουσία της Στέγης στην περιοχή, το Ίδρυμα Ωνάση φροντίζει με διάφορους τρόπους να συσφίγγει τη σχέση του με τη γειτονιά και τους ανθρώπους της.  Προσφέρει στους μόνιμους κατοίκους εισιτήρια σε προνομιακές τιμές, διοργανώνει το κολοσσιαίο ετήσιο πάρτι στους δρόμους που την περιβάλλουν (δεν έγινε τα δύο τελευταία χρόνια λόγω covid), πραγματοποιεί δράσεις όπως ο οπτικοακουστικός περίπατος στον «άγνωστο Νεό Κόσμο», το Soundscapes Landscapes, η Γέφυρα Μουσικής πάνω από τη Συγγρού και τα εργαστήρια Dourgouti Island Hotel Project, αναμορφώνει πάρκα, υπαίθρια γήπεδα και παιδικές χαρές της περιοχής σε συνεργασία με street artists και εικαστικούς καλλιτέχνες.

Συνοπτικά και χωρίς η φράση να αποτελεί απλώς ένα κούφιο λογοπαίγνιο, θα μπορούσε κάποιος να πει ότι Στέγη έχει πάρει υπό τη σκέπη της αυτήν τη γειτονιά.

Μια εναλλακτική νέα πιάτσα

Η βιοποικιλότητα της γειτονιάς αντικατοπτρίζεται ανάγλυφα στον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια. Τα διάφορα ρεύματα που συναντιούνται εδώ έχουν δημιουργήσει μια εναλλακτική πιάτσα, στις εκβολές τις οποίας συνυπάρχουν όλες οι εκδοχές της εστίασης, από το πρόχειρο street food ως το ιλουστρασιόν fine dining, το οποίο εκπροσωπείται από εστιατόρια όπως η πολυβραβευμένη Hytra (λειτουργεί στον 6ο και στον 7ο όροφο της Στέγης) και το The Grand by Interni (στο rooftop του ξενοδοχείου Grand Hyatt).

Πίσω ακριβώς από τη Στέγη, στη γωνία που σχηματίζει η Ευρυδάμαντος με τη Λεοντίου, βγάζει τα τραπεζάκια του το Naif, η φήμη του οποίου έχει προ πολλού ξεπεράσει τα συνοικιακά σύνορα. Καθημερινά, καταφθάνουν εδώ άνθρωποι από όλες τις περιοχές της Αθήνας για να γευτούν το περίφημο brunch του ή για να απολαύσουν ένα από τα βιοδυναμικά κρασιά που φιλοξενούνται στην κάβα του, συνοδεία μιας ελαφριάς πίτσας με λεπτή ιταλική ζύμη.

Πρωτίστως, όμως, το Naif είναι το μαγαζί της γειτονιάς. «Είναι το μέρος όπου μπορώ να έρχομαι με τις φόρμες, να χαιρετάω, να με χαιρετάνε, να κάθομαι στην θέση που αγαπάω, να ανοίγω το λάπτοπ και να χαζεύω με την ησυχία μου», εξηγεί ο εμπνευστής και ιδρυτής του, Πέτρος Ζήσου. Ο ίδιος βρέθηκε στη γειτονιά για πρώτη φορά το 2018 για μια παράσταση της Στέγης και την αγάπησε από την πρώτη στιγμή, όπως και τους ανθρώπους της. «Ξέρω περισσότερο κόσμο εδώ παρά στο Παγκράτι όπου μένω», εξομολογείται. «Και τη γειτονιά την αισθάνομαι πλέον σαν δική μου. Μου ταιριάζει ο ρυθμός της και μου αρέσει που δίπλα στον κύριο Γρηγόρη και τους φίλους του θα βρεθεί ένα ζευγαράκι και παραδίπλα δύο τουρίστες ή μια παρέα που μόλις σχόλασε από κάποια εταιρεία. Έρχεσαι εδώ κι απλώς νιώθεις ευπρόσδεκτος. Και όταν κοιτάς γύρω σου, δεν αισθάνεσαι ότι όλοι βγήκαν από το ίδιο εργοστάσιο».

Λίγα μέτρα πιο κάτω, στη συμβολή της Ευρυδάμαντος με την Πύρρας, ο Λάλος σερβίρει καφέ από εκλεκτά χαρμάνια, φρεσκοψημένα cinnamon rolls με λαχταριστά toppings από τυρί κρέμα και ζάχαρη, καραμέλα ή πραλίνα και υγιεινά sando σε φόρμα μπριός που έγινε ειδική παραγγελία από τον Σπύρο Πανόπουλο και παρασκευάζεται αποκλειστικά για την κουζίνα του Λάλου.

Ο Σπύρος είναι γέννημα – θρέμμα του Νέου Κόσμου κι επέλεξε συνειδητά να ανοίξει το μαγαζί του εδώ. Γνωρίζει τη γειτονιά, την αγαπάει και την πιστεύει πολύ. «Είναι μια περιοχή πολλών ταχυτήτων», λέει χαρακτηριστικά, «με μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, με αρκετά Airbnb, με κόσμο που μετακινείται διαρκώς, αλλά και με μόνιμους κατοίκους που ζουν στους δικούς τους, ήσυχους καθημερινούς ρυθμούς. Είμαστε γειτονιά αλλά και μια αρτηρία που ενώνει πολλές περιοχές». Ο Λάλος εγκαινιάστηκε πριν από έναν χρόνο (μέσα στο lockdown!) με στόχο να αποτελέσει ένα υβριδικό στέκι όπου θα νιώθουν εξίσου άνετα οι ντόπιοι και οι τουρίστες, οι θαμώνες και οι περιστασιακοί επισκέπτες. «Είμαστε φιλικοί, μας αρέσει να γνωρίζουμε προσωπικά τους ανθρώπους που έρχονται να δοκιμάσουν αυτά που ετοιμάζουμε από το πρωί μέχρι το βράδυ», εξηγεί ο Σπύρος, ο οποίος φροντίζει να υπάρχουν πάντα στον Λάλο και κάποιες vegan επιλογές για σνακ και φαγητό, αλλά και μια δελεαστική ποικιλία από spritz, aperitivos, μπίρες από ελληνικές μικροζυθοποιίες και -κυρίως- τεκίλα και μεσκάλ. Ειδικά σ’ αυτά, στην τεκίλα και το μεσκάλ, υπάρχει φοβερή τεχνογνωσία εδώ, οπότε η Margarita και η Paloma αποτελούν σίγουρα προτάσεις για τα πρώτα (ή και για τα επόμενα) ποτά της μέρας.

Επόμενη στάση το Mr Dim, το πολυασιατικό μπιστρό που άνοιξαν το 2016 στη διασταύρωση της Ευρυδάμαντος με την Κράτητος ο Γιώργος Φωτόπουλος και η Ναταλία Αστρατιάν. Ο κατάλογός του περιλαμβάνει πιάτα από την Κίνα, την Κορέα, την Ταϊλάνδη, την Ιαπωνία, τη Μαλαισία και την Ινδονησία, όλα όπως εξηγεί η Ναταλία, «μαγειρεμένα σε εναλλακτικές εκδοχές και προσαρμοσμένα στα δικά μας γούστα. Αποφεύγουμε τα υπερβολικά πικάντικα, το πολύ σκόρδο και κάποιες εκτελέσεις που συνηθίζονται στην Ασία αλλά με τα εδώ κριτήρια θεωρούνται εκκεντρικές».

Το Mr Dim έπιασε από την πρώτη μέρα της λειτουργίας του τον σφυγμό της περιοχής. Με την ποικιλία του, με τις χορταστικές μερίδες του και με το εξαιρετικό του ντελίβερι. Ο Γιώργος και η Ναταλία, άλλωστε, μένουν εδώ και -πέραν του ότι έχουν την πολυτέλεια η δουλειά τους να απέχει τρία λεπτά περπάτημα από το σπίτι τους- γνωρίζουν την πολυμορφία του μέρους. «Η γειτονιά αλλάζει και αναπτύσσεται ραγδαία τα τελευταία χρόνια, αλλά ανέκαθεν αποτελούσε πέρασμα», αναφέρει χαρακτηριστικά η Ναταλία. «Είναι κοντά στο κέντρο, είναι κοντά στα Νότια, έχει μεγάλες εταιρείες, έχει τουρίστες». Υπάρχει, αλήθεια, κάποιο πιάτο που ενώνει γευστικά όλες τις ετερόκλητες ομάδες ανθρώπων που ζουν ή περνούν καθημερινά από τον Άγιο Σώστη; Η Ναταλία δεν διστάζει να απαντήσει: «Τα teriyaki noodles και το Bao Bun Crispy Chicken. Αυτά είναι τα διαχρονικά best sellers της περιοχής».

Απέναντι ακριβώς από το Mr Dim βρίσκεται το dei Fratelli, το ιταλικό εστιατόριο που έστησαν πριν από οκτώ χρόνια (το 2014) ο Νίκος και ο Σάββας Μαυρικίδης. Οι γονείς τους είχαν πιτσαρίες στις ΗΠΑ (στη Νέα Υόρκη και στη Μασαχουσέτη), οπότε τα δύο αδέρφια έμαθαν τη δουλειά από μικροί. Όταν, λοιπόν πήραν την απόφαση να εγκαταλείψουν την Αμερική και να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, συνέχισαν εδώ την οικογενειακή επιχείρηση.  Έστησαν, δηλαδή, ένα ιταλικό εστιατόριο σε έναν χώρο που θυμίζει Νέα Υόρκη και με έναν κατάλογο που παραπέμπει στην αμερικανική αντίληψη για την ιταλική κουζίνα.

Και το έστησαν εδώ, γιατί αυτή η γειτονιά είναι η ιδιαίτερή τους πατρίδα. «Ο πατέρας μας είναι από την Καλλιθέα», αφηγούνται «και κάθε χρόνο που επισκεπτόμασταν την Ελλάδα μέναμε ή στην Καλλιθέα ή στη Νέα Σμύρνη ή κάπου εδώ γύρω. Την ξέρουμε την περιοχή και μας αρέσει πολύ». Το Fratelli είναι περιποιημένο, πεντακάθαρο και σε υποδέχεται πάντα με αυτή τη θέρμη που μόνο οι οικογενειακές επιχειρήσεις μπορούν να εκπέμψουν. «Εμείς εδώ είμαστε οικογένεια», επιβεβαιώνει ο Νίκος. «Δεν υπάρχει μέρα που να μην είμαστε στο μαγαζί είτε εγώ είτε ο αδερφός μου. Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή είμαστε και οι δύο. Θέλουμε να αισθανόμαστε εδώ σαν να είμαστε στο σπίτι μας και επιδιώκουμε την προσωπική επαφή με τους πελάτες μας, τόσο στο τηλέφωνο, όσο και στα τραπέζια». Προσωπική επαφή έχουν και με τις πίτσες του Fratelli. Αυτές τις μέρες δοκιμάζουν κάποιες αλλαγές στο μενού κι ενώ τα ζυμαρικά, τις σαλάτες και ορεκτικά τα επιμελείται ο σεφ, οι πίτσες είναι αποκλειστικά δική τους υπόθεση. «Εγώ κι ο αδερφός μου διαλέγουμε πάντα τις καινούριες γεύσεις», τονίζει ο Νίκος. «Η πίτσα είναι η δουλειά που μάθαμε από τους γονείς μας στην Αμερική και δεν την αφήνουμε σε κανέναν άλλο».

Η περιπλάνηση στον γαστρονομικό μικρόκοσμο του Άγιου Σώστη δεν ολοκληρώνεται χωρίς ένα πέρασμα από τη νησίδα που γειτονεύει με την εκκλησία και το παρκάκι που την περιβάλλει. Εκεί βρισκόταν κάποτε το ιστορικό ζαχαροπλαστείο του Παπασπύρου, ένα από τα διασημότερα meeting points της ασπρόμαυρης Αθήνας (στα τραπεζάκια του έχουν διαδραματιστεί πολλές σκηνές του παλιού ελληνικού κινηματογράφου) και το σημείο παραμένει δημοφιλές μέχρι σήμερα που φιλοξενεί το Ciao, το Westwood και τη Μασίνα, το πιο γνωστό ψητοπωλείο / σουβλατζίδικο της περιοχής.

Το Ciao είναι ένας σύγχρονος θρύλος. Από το 2001 που εγκαταστάθηκε στον παράδρομο της λεωφόρου Συγγρού συνδέθηκε οργανικά με τη νυχτερινή διασκέδαση και τη wild side της περιοχής. Δύσκολα θα συναντήσεις Αθηναίο που δεν πέρασε από εδώ μετά από μια ξέφρενη νύχτα για να κόψει τη λιγούρα του με ένα χορταστικό ανάμεικτο κρουασάν με λευκή και μαύρη σοκολάτα.

«Το Ciao ήταν πάντα ένα μαγαζί που απευθυνόταν στους ξενύχτηδες. Από την πρώτη μέρα της λειτουργίας μας επιλέξαμε να μένουμε ανοιχτοί όλο το 24ωρο και καταφέραμε να γίνουμε σημείο αναφοράς στην αθηναϊκή νύχτα», σχολιάζει ο Αντώνης Παττακός, ένας από τους τέσσερις αδερφούς και συνιδιοκτήτες των Ciao. «Εδώ έρχονταν όλοι όταν σχολούσαν τα μπουζούκια, τα μπαράκια, η διασκέδαση. Μαζί τους και τα κορίτσια που δούλευαν στα μπαρ και τα κορίτσια που έκαναν πιάτσα. Έμπαιναν με σεβασμό στο μαγαζί κι εμείς τις υποδεχόμασταν και τις εξυπηρετούσαμε με σεβασμό». Η νυχτερινή διασκέδαση, βέβαια, χτυπήθηκε βάναυσα από τον Covid. To Ciao υποχρεώθηκε να κλείνει νωρίς όσο ίσχυε η απαγόρευση της κυκλοφορίας και μέχρι σήμερα δεν έχει επιστρέψει στην 24ωρη λειτουργία του. Τις καθημερινές μένει ανοιχτό μέχρι τις δύο τα ξημερώματα, Παρασκευές και Σάββατα μέχρι τις τρεις. Και εννοείται ότι όλη τη μέρα υποδέχεται παλιούς θαμώνες και νέους πιστούς που προσκυνούν τον καφέ του και τον κατάλογο με τις 138 επιλογές για φαγητό ή σνακ. «Αυτή η γειτονιά μας ζει 21 χρόνια», σημειώνει ο Αντώνης Παττακός. «Για ένα μεγάλο διάστημα ήταν συνδεδεμένη με τη Συγγρού, που ήταν ανέκαθεν ένας δρόμος του μπουζουκιού, νυχτερινός. Τα τελευταία χρόνια αναδεικνύεται και η πρωινή της πλευρά, ενώ σιγά – σιγά προστίθεται στο προφίλ της και η παράμετρος του τουρισμού.  Χτίζονται συνεχώς ξενοδοχεία εδώ γύρω. Προσωπικά ευελπιστώ ότι όταν περάσει η πανδημία θα ανέβει ξανά η νύχτα, αλλά έτσι κι αλλιώς αυτή η γειτονιά έχει μέλλον».

To Westwood βρίσκεται εκεί που μέχρι πρόσφατα ήταν το Flavour και ακολουθεί την καλή παράδοση που είχε δημιουργήσει ο προκάτοχός του. Όπως εξηγεί ο Γιώργος Αδάμος, ένας εκ των συνιδιοκτητών της επιχείρησης, «Αλλάξαμε όνομα, κάναμε rebranding, αλλά η φιλοσοφία είναι η ίδια. Είμαστε ένα all day business cafe restaurant, ένα σημείο συνάντησης για τα επαγγελματικά ραντεβού αλλά και για το σμίξιμο γνωστών και φίλων».

Αυτό που σίγουρα έχει αλλάξει είναι η διαρρύθμιση και η διακόσμηση των χώρων του. Το Westwood (που είναι αδερφάκι του γνωστού Wynwood στη Γλυφάδα) είναι φωτεινό και νεανικό όπως η περιοχή του Λος Άντζελες στην οποία παραπέμπει το όνομά του και επιπλωμένο με στοιχεία που θυμίζουν τη σερφάδικη Καλιφόρνια της δεκαετίας του ‘60. Πολλή Αμερική υπάρχει πλέον και στον κατάλογό του, με πλούσιες επιλογές σε μπέργκερ, με ζουμερά pancakes κι ενδιαφέρουσες προτάσεις για πρωινό και brunch. «Απευθυνόμαστε, φυσικά στους τουρίστες και τους επισκέπτες», εξηγεί ο Γιώργος Αδάμος, «αλλά κυρίως στη γειτονιά και τις γύρω γειτονιές. Αυτό το μέρος, άλλωστε, ήταν πάντα σημείο συνάντησης – για δεκαετίες ήταν το μοναδικό σημείο συνάντησης σε όλη τη Συγγρού. Μπορεί να βολεύει η θέση και η μορφολογία του ή να έγινε δημοφιλές λόγω της εκκλησίας. Το σίγουρο είναι ότι έχει κάτι που το καθιστά διαχρονικά ελκυστικό». Η αίσθησή του, πάντως, είναι ότι οι άνθρωποι της γειτονιάς ζορίζονται πολύ αυτή την περίοδο: «Εργάζομαι εδώ από το 2012 και είναι η πρώτη φορά που βλέπω τέτοιο σφίξιμο. Εμείς έχουμε κρατήσει ένα επίπεδο. Παρότι τα πάντα έχουν ακριβύνει δεν έχουμε αυξήσει τις τιμές γιατί ξέρουμε ότι ο κόσμος τα βγάζει δύσκολα. Η κατάσταση όμως είναι άσχημη, ακόμα και σε σύγκριση με την περίοδο του lockdown».

Βαθύς Άγιος Σώστης

Διασχίζοντας την Ευρυδάμαντος, ένας προσεκτικός παρατηρητής θα εντοπίσει εύκολα τα ίχνη της γειτονιάς που συνυπάρχει με την αναπτυσσόμενη πιάτσα, αλλά αναπνέει στον δικό της ρυθμό: Το χρωματοπωλείο και το μαγαζί με τα εργαλεία. Το μανάβικο, το κρεοπωλείο, τους τρεις φούρνους και τα δύο mini market – το ένα εξ αυτών μένει ανοιχτό όλο το 24ωρο. Το κλειδαράδικο που αποτελεί κάτι σαν ιστορικό μνημείο της καθημερινότητας για την περιοχή. Το άνοιξαν το 1978 ο πατέρας και ο θείος του Κωνσταντίνου Πρατάρη και το άφησαν στα δικά του χέρια το 2003. Ο Κωνσταντίνος μεγάλωσε σ’ αυτόν τον δρόμο και  θυμάται την εποχή που όλοι γνωρίζονταν μεταξύ τους, αλλά δεν τη νοσταλγεί – η ανάπτυξη της περιοχής έχει κάνει καλό και στη δική του επιχείρηση. «Όλοι βγαίνουμε κερδισμένοι», σχολιάζει. «Περάσαμε κάποια δύσκολα χρόνια αλλά τώρα η δουλειά πάει πολύ καλά, θυμίζει τις εποχές πριν το 2009».

Τα πολύ μικρά παιδιά της γειτονιάς πηγαίνουν στο Αερόστατο και τα λίγο μεγαλύτερα στο πετρόχτιστο 100στο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών. Το Ειδικό Φυσικοθεραπευτήριο που λειτουργεί στην οδό Ευρυδάμαντος 18 από το 1994, υποδέχεται καθημερινά παιδιά με νευρολογικές ή ορθοπεδικές διαταραχές. Οι εσωτερικοί χώροι του είναι δομημένοι και διακοσμημένοι έτσι ώστε να δημιουργούν χαρούμενη ατμόσφαιρα και να εμπνέουν ευχάριστους συνειρμούς. Όπως εξηγεί ο Γιάννης Πολίτης, ένας από τους ιδρυτές του, «αυτή η ζεστή και θετική ατμόσφαιρα είναι πρωταρχικής σημασίας. Είναι θεμελιώδες για την πορεία μιας θεραπείας τα παιδιά να αισθάνονται οικειότητα, τόσο με τους θεραπευτές όσο και με τους χώρους και τον εξοπλισμό που θα χρησιμοποιήσουν».

Τα πολύ μεγάλα παιδιά αυτής της γειτονιάς συναντιούνται από νωρίς το πρωί στο Duetto, συζητούν φωναχτά πάνω από καφέδες και διαφημίζουν την κοινή αντίληψη για τη φωτεινή βερσιόν της ζωής μετά τα 67. Κάθε φορά που κοιτούν στην απέναντι πλευρά του δρόμου, αντικρίζουν τα δύο σουρεαλιστικά ταμπλό βιβάν που κρατούν ζωντανή την καλτ πτυχή της συνοικίας του Άγιου Σώστη: Το συνεργείο αυτοκινήτων που λειτουργεί κάτω από την ταμπέλα Τσουρέκι Πολίτικο (στη θέση του υπήρχε κάποτε ζαχαροπλαστείο) και την Ελληνική Ομοσπονδία Υποβρύχιας Δραστηριότητας & Αλιείας.

Είναι πραγματικά αξιοπερίεργο γιατί η Ομοσπονδία μετέφερε το 2014 τα γραφεία της σε μια περιοχή που δεν έχει ούτε θάλασσα ούτε κολυμβητήριο ούτε έστω κάποια κοινόχρηστη πισίνα. Η κυρία Κατερίνα που εργάζεται στην ΕΟΥΔΑ εδώ και τριάντα χρόνια, όμως, έχει μια πολύ λογική απάντηση σ’ αυτό: «το ενοίκιο εδώ ήταν φθηνότερο». Την ώρα που κατευθύνεται προς την τροπαιοθήκη που καλύπτει έναν από τους τέσσερις τοίχους του αρχηγείο της ΕΟΥΔΑ, μας πληροφορεί ότι η Ομοσπονδία ιδρύθηκε το 1952 και ότι αποτελεί σήμερα τον επίσημο οργανωτικό φορέα για τα αθλήματα της Ελεύθερης Κατάδυσης και Άπνοιας, της Υποβρύχιας Σκοποβολής και Αλιείας και της Αθλητικής Αλιείας Επιφανείας. Επιπλέον, εκπαιδεύει αυτοδύτες και διασώστες.

Κατά τη γνώμη της, το πιο πολύτιμο τρόπαιο της συλλογής είναι ένα μεγάλο γυαλιστερό κύπελλο που απονεμήθηκε στην εθνική μας ομάδα για την κατάκτηση του παγκοσμίου πρωταθλήματος ψαροντούφεκου που διοργανώθηκε στη Σύρο. Τώρα βρίσκεται τοποθετημένο στη μέση περίπου του τοίχου, ανάμεσα σε άλλα μικρότερα ή παλαιότερα πειστήρια νικών και αναμνηστικά συμμετοχών. Αυτός, λοιπόν, είναι ένας τομέας στο οποίο σίγουρα πάμε καλά.

Όπως μας διαβεβαιώνει η κυρία Κατερίνα λίγο πριν εγκαταλείψουμε την ακίνητη χρονοκάψουλα της Ομοσπονδίας κι επιστρέψουμε στον παλλόμενο χωρόχρονο του Άγιου Σώστη, «πολλές μεσογειακές χώρες διεκδικούν τα μετάλλια, αλλά σ’ αυτά τα αθλήματα εμείς είμαστε η μεγάλη δύναμη. Είμαστε οι πιο δυνατοί απ’ όλους».

Ανακάλυψε περισσότερα για τις περιοχές που αγαπάμε μέσα από το #ΠρότζεκτΓειτονιές του NouPou. Κι άλλες γειτονιές έρχονται σύντομα.