#ΠρότζεκτΓειτονιές: Ένα ειδικό φυσικοθεραπευτήριο στον Άγιο Σώστη βοηθά τα παιδιά να μιλούν και να κινούνται σωστότερα μέσω της χαράς του παιχνιδιού

Ο Γιάννης Πολίτης και η Γιώτα Λαμπρινάκου δημιούργησαν έναν χώρο αποκατάστασης για παιδιά με νευρολογικές διαταραχές, όπου το παιχνίδι και η συμμετοχή των γονιών αποτελούν οργανικά στοιχεία της θεραπείας.

• 26/04/2022
• Κείμενο: Αντώνης Τζαβάρας
• Φωτογραφίες: Σπύρος Μπακάλης

Το Ειδικό Φυσικοθεραπευτήριο για Παιδιά είναι πολύχρωμο και γεμάτο παιχνίδια. Οι χώροι του είναι δομημένοι και διακοσμημένοι έτσι ώστε να δημιουργούν χαρούμενη ατμόσφαιρα και να εμπνέουν ευχάριστους συνειρμούς. Για τον Γιάννη Πολίτη και τη Γιώτα Λαμπρινάκου, τους ιδρυτές του Ειδικού Φυσικοθεραπευτηρίου, αυτή η ζεστή και θετική ατμόσφαιρα είναι πρωταρχικής σημασίας. Η μακρόχρονη εμπειρία τους στην αποκατάσταση παιδιών με νευρολογικές ή ορθοπεδικές διαταραχές έχει δείξει ότι είναι θεμελιώδες για την πορεία μιας θεραπείας τα παιδιά να αισθάνονται οικειότητα, τόσο με τους θεραπευτές όσο και με τους χώρους και τον εξοπλισμό που θα χρησιμοποιήσουν.

Εξίσου σημαντική είναι η παρουσία και η συνεργασία των γονιών. Για δύο λόγους, όπως εξηγεί ο Γιάννης Πολίτης: «έτσι ώστε τα παιδιά -ιδίως τα μικρά- να αισθάνονται ασφαλή και άνετα, αλλά και προκειμένου οι γονείς να έχουν άμεση γνώση του τι συμβαίνει στο παιδί τους».

Ο Γιάννης Πολίτης μετρά σχεδόν τρεις δεκαετίες στο πεδίο, στο πλάι των παιδιών και των οικογενειών τους (το Ειδικό Φυσικοθεραπευτήριο για Παιδιά λειτουργεί στην οδό Ευρυδάμαντος 18, στον Νέο Κόσμο, από το 1994). Στα χρόνια αυτά έχουν αλλάξει πάρα πολλά, όχι μόνο στον θεραπευτικό τομέα αλλά και στο θεσμικό και το κοινωνικό πλαίσιο, ακόμα και στο πεδίο των παθήσεων αυτών καθαυτών. «Παρακολουθούμε ότι τα προβλήματα που έχουν τα παιδιά που προσέρχονται σε εμάς διαφοροποιούνται», αναφέρει χαρακτηριστικά, ο κ. Πολίτης. «Φαίνεται, για παράδειγμα, να έχει  μειωθεί ο αριθμός των παιδιών που παρουσιάζουν σοβαρά κινητικά προβλήματα, λόγω της προόδου στην περίθαλψη των πρόωρων νεογνών. Από την άλλη, διαγνώνονται περισσότερα παιδιά με προβλήματα αυτισμού, κάτι που παρατηρείται και διεθνώς».

Η πανδημία και το διάστημα των lockdown δυσχέραναν πολύ τη ζωή των παιδιών που παρακολουθούν θεραπευτικά προγράμματα. Έγιναν βήματα προς τα πίσω, χάθηκε σημαντικό έδαφος. Με αφορμή αυτήν τη ανησυχητική διαπίστωση, ζητήσαμε από τον Γιάννη Πολίτη να μας μιλήσει για τις επιπτώσεις των δύο τελευταίων χρόνων στα παιδιά και στις οικογένειές τους και το έκανε με χαρά, απαντώντας παράλληλα σε κάποια ερωτήματα που ίσως απασχολούν πολλούς γονείς εκεί έξω.

Έχουμε αποτιμήσει το πραγματικό κόστος της πανδημίας στην κοινότητα των παιδιών που παρακολουθούν θεραπευτικά προγράμματα; 

Η περίοδος της πανδημίας έχει πολύπλευρες και πολυεπίπεδες συνέπειες για όλα τα παιδιά. Η επιστημονική κοινότητα τις μελετά ήδη και είναι βέβαιο ότι οι μελέτες θα συνεχιστούν, αφού οι επιπτώσεις αναμένεται να είναι μακροπρόθεσμες. Σε ό,τι αφορά τα παιδιά που παρακολουθούν θεραπευτικά προγράμματα ειδικότερα, είναι σίγουρο ότι δημιουργήθηκαν προβλήματα. Πολλά παιδιά δεν κατάφεραν για μεγάλα χρονικά διαστήματα να τηρήσουν τη θεραπευτική τους ρουτίνα, είτε λόγω του lockdown, είτε λόγω καραντίνας στο σχολείο ή στην οικογένεια, είτε λόγω ασθένειας. Η συνέχεια του προγράμματός τους διακόπηκε αρκετές φορές, με αρνητικές συνέπειες τόσο σε σωματικό-κινητικό επίπεδο, όσο και σε θέματα  εκπαίδευσης, συμπεριφοράς και συναισθηματικής ισορροπίας.

Υπάρχει επαρκής κρατική μέριμνα για τα παιδιά που αντιμετωπίζουν σοβαρά κινητικά προβλήματα; 

Τα παιδιά που παρουσιάζουν σοβαρά κινητικά προβλήματα πρέπει οπωσδήποτε να έχουν υποστήριξη σε διάφορες μορφές και σε διάφορους τομείς. Σίγουρα στην υγεία, αλλά και στην εκπαίδευση, τη μετακίνηση, την απασχόληση. Κρατική μέριμνα υπάρχει -γίνονται πολλά πράγματα σε διάφορους τομείς- υπάρχουν όμως πολλά ακόμη που πρέπει να γίνουν. Με την πρόσφατη οικονομική κρίση και την προσπάθεια για περικοπές, είναι ορατός ο κίνδυνος ένα μέρος της παρεχόμενης κρατικής μέριμνας να χαθεί. Αυτό, φυσικά, πρέπει να αποφευχθεί κι ο στόχος της υποστήριξης να διατηρείται αταλάντευτος.

Τι πρέπει να προσέχουν οι νέοι γονείς; Υπάρχουν σημάδια που καταδεικνύουν ότι ένα βρέφος αντιμετωπίζει κάποιο σοβαρο κινητικό πρόβλημα; 

Αρχικά θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα μωρά για τα οποία εκτιμάται μετά τη γέννηση ότι υπάρχει υψηλός  κίνδυνος να παρουσιάσουν κάποια καθυστέρηση ή παθολογία στην ανάπτυξή τους, εντάσσονται σε πρόγραμμα περιοδικής εξέτασης και εκτίμησης της εξέλιξής τους (follow up), από ομάδα εξειδικευμένων ιατρών και άλλων ειδικών, στα νοσοκομεία παίδων.

Για τα μωρά που δεν παρακολουθούνται από αυτό το πρόγραμμα ή για όσα η παρακολούθηση έχει ολοκληρωθεί, υπεύθυνος είναι ο παιδίατρος. Αυτός θα εντοπίσει κάποιο πιθανό πρόβλημα και θα το επισημάνει στους γονείς.

Οι ίδιοι οι γονείς είναι καλό να ξέρουν σε πολύ γενικές γραμμές ότι στον δεύτερο – τρίτο μήνα το μωρό θα πρέπει να έχει καλό έλεγχο του κεφαλιού του, στον έβδομο – όγδοο θα πρέπει να κάθεται μόνο του, στον δέκατο να μπουσουλά, στον δωδέκατο να σηκώνεται όρθιο και λίγο αργότερα να βαδίζει χωρίς βοήθεια. Αν δεν έχουν επιτευχθεί τα κινητικά αυτά ορόσημα κι αν στον δωδέκατο μήνα το μωρό δεν εξερευνά τα παιχνίδια του, δεν ακούει το όνομά του και δεν λέει τουλάχιστον «μαμά -μπαμπά», τότε οι γονείς θα πρέπει να επισκεφτούν κάποιον γιατρό ανάλογης ειδικότητας.

Αντιστοίχως, ποιες είναι οι ενδείξεις ότι ένα παιδάκι μπορεί να χρειάζεται λογοθεραπεία; 

Οι γονείς καλό θα ήταν να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό στις παρακάτω περιπτώσεις:

• Εάν το ακούν να μην προφέρει σωστά ένα γράμμα.
• Εάν το παιδί αντικαθιστά ήχους με άλλους ήχους (π.χ. λέει «β» αντί για «δ»).
• Εάν παραλείπει γράμματα (π.χ. «κόα» αντί για «κότα»).
• Εάν αντιστρέφει ή αντιμεταθέτει φωνήματα ή συλλαβές σε λέξεις.
• Εάν επαναλαμβάνει συχνά λέξεις ή μπλοκάρει (π.χ. «μμμ-μπάλα» ή «κο-κότα»).
• Εάν έχει φτωχό λεξιλόγιο με βάση την αναπτυξιακή του ηλικία.
• Εάν δυσκολεύεται να εκφράσει τις σκέψεις του.
• Εάν δυσκολεύεται να ακολουθήσει απλές οδηγίες.
• Εάν δυσκολεύεται να τηρήσει απλούς κοινωνικούς κανόνες.
• Όταν δεν υπάρχει βλεμματική επαφή.
• Εάν εμφανίζει έντονη σιελόρροια.
• Εάν εμφανίζει δυσκολία στην μάσηση και την κατάποση.
• Εάν εμφανίζει βήχα κατά τη διάρκεια ή μετά την τροφή.
• Εάν εμφανίζει πνίξιμο κατά τη διάρκεια ή μετά την τροφή. Εάν υπάρξει απώλεια ευχαρίστησης του γεύματος.
• Εάν δυσκολεύεται στην έναρξη και διατήρηση της ομιλίας.
• Εάν το παιχνίδι του είναι μοναχικό.
• Εάν παρουσιάζεται κάτι παράξενο στην ένταση, τη χροιά και την ποιότητα της φωνής του.
• Αν εμφανίσει γραμματικά & συντακτικά λάθη ή δυσκολία στην κατανόηση του προφορικού λόγου.
• Και γενικά, σε οποιαδήποτε περίπτωση οι γονείς αισθανθούν κάποια ανησυχία για τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού τους.

Τι περίπου περιλαμβάνει ένα θεραπευτικό πρόγραμμα; 

Όταν ένα παιδί προσέλθει σε εμάς με τη σχετική γνωμάτευση από τον γιατρό, το πρώτο πράγμα που θα κάνουμε είναι να το αξιολογήσουμε με τη χρήση ειδικών αξιολογικών εργαλείων, ώστε να εκτιμήσουμε με ακρίβεια το επίπεδο των δυνατοτήτων του. Στη συνέχεια θα προσδιοριστούν μέσω συγκεκριμένων πρωτοκόλλων τα σημεία στα οποία πρέπει να στοχεύσουμε.

Το περιεχόμενο του θεραπευτικού προγράμματος καθορίζεται σε στενή συνεργασία με την οικογένεια, λαμβάνοντας υπόψη τους στόχους μας, αλλά και την προσωπικότητα του κάθε παιδιού και τις ιδιαιτερότητές του. Το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει σίγουρα κάποιες ασκήσεις και δραστηριότητες, οι οποίες επιλέγονται έτσι ώστε να είναι ευχάριστες και συγχρόνως εποικοδομητικές για το παιδί. Και βέβαια, όσο το πρόγραμμα προχωρά, οι αρχικοί στόχοι επανεξετάζονται και τροποποιούνται.

Η έναρξη ενός τέτοιου προγράμματος μπορεί να γίνει ακόμα και σε βρεφική ηλικία -όταν το παιδί είναι λίγων μηνών ή μερικών εβδομάδων- και η διάρκειά του καθορίζεται πάντα σε συνεργασία με τον γιατρό του παιδιού. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να διαρκεί λίγους μήνες, σε κάποιες άλλες περισσότερο.

Με ποιον τρόπο συμμετέχουν οι γονείς στο θεραπευτικό πρόγραμμα; 

Οι πληροφορίες που δίνουν οι γονείς για την καθημερινότητα των παιδιών, τις δυσκολίες και την πρόοδό τους, καταγράφονται και συνεκτιμώνται στον καθορισμό των προτεραιοτήτων, στον σχεδιασμό του προγράμματος θεραπείας, αλλά και στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς του.

Αντιστοίχως, οι οδηγίες που αφορούν θεραπευτικούς χειρισμούς, δίνονται στους γονείς με τρόπο οργανωμένο και αφού έχει γίνει προσεκτική επιλογή των θεμάτων με τα οποία θα ήθελε ο γονιός να ασχοληθεί στο σπίτι.

Ο στόχος είναι να ενημερωθεί το οικογενειακό περιβάλλον για τον κατάλληλο χειρισμό του παιδιού και να καθοδηγηθεί σε θέματα που όλοι μαζί έχουμε εκτιμήσει ως πολύ σημαντικά για το παιδί, όπως η εκπαίδευση τουαλέτας, η ορθοστάτηση, η εκπαίδευση βάδισης, η εκπαίδευση σίτισης, κλπ. Όλα αυτά, φυσικά, γίνονται με σεβασμό στον ρόλο των γονιών και στις ανάγκες της εκάστοτε οικογένειας.

Υπάρχουν ομαδικές θεραπείες;  

Οι θεραπευτικές συνεδρίες είναι αποκλειστικά ατομικές. Κάποιες φορές, όμως, είναι σκόπιμη η δημιουργία μιας μικρής ομάδας παιδιών, με πολύ συγκεκριμένο σκοπό την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και τη διευκόλυνση της λειτουργίας κάποιων παιδιών μέσα στην ομάδα.

Μπορεί να απευθυνθεί σε εσάς κάποιος που δεν έχει τη δυνατότητα να επισκέπτεται το Ειδικό Φυσικοθεραπευτήριο; 

Για τα παιδιά που για κάποιο λόγο δεν μπορούν να προσέλθουν στον χώρο μας, μπορούμε να προχωρήσουμε σε κάποιες θεραπευτικές συνεδρίες εξ αποστάσεως, μέσω της χρήσης κατάλληλων εφαρμογών. Σ’ αυτές, ενδεχομένως να χρειαστεί η συμμετοχή και η βοήθεια των γονέων, όπως και η προμήθεια κατάλληλου εξοπλισμού. Ακόμα και σ’ αυτήν την περίπτωση, όμως, ίσως χρειαστεί να γίνουν και κάποιες συνεδρίες διά ζώσης.

Πώς ορίζεται η «ευχάριστη μάθηση» και γιατί είναι τόσο σημαντική; 

Θεωρούμε ότι είναι πολύ σημαντικό, τόσο η προσέγγισή μας στο μωρό ή στο παιδί όσο και το περιεχόμενο των θεραπευτικών προγραμμάτων να είναι ευχάριστα και να επηρεάζουν θετικά την ψυχοσύνθεσή του. Όταν ένα παιδί περνάει καλά, προσέρχεται στο φυσικοθεραπευτήριο με θετική διάθεση, ανταποκρίνεται πιο αποτελεσματικά στο πρόγραμμα και, τελικά, εμπεδώνει περισσότερα στοιχεία του προγράμματος.

Ανακάλυψε περισσότερα για τις περιοχές που αγαπάμε μέσα από το #ΠρότζεκτΓειτονιές του NouPou. Κι άλλες γειτονιές έρχονται σύντομα.