Μαρία Τσιμπινού: Η ειδικός στην ψυχοθεραπεία ζεύγους και οικογένειας
Το μεγαλύτερο αφιέρωμα που έγινε ποτέ για τη Γλυφάδα
Η Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια με έδρα τη Γλυφάδα Μαρία Τσιμπινού, με εξειδίκευση στην Ομαδική Ψυχοθεραπεία αλλά και στη Θεραπεία Ζεύγους και Οικογένειας, εξηγεί στο NouPou πως «κανένας γονιός δεν μπορεί να καλύπτει όλες τις επιθυμίες των παιδιών του κάθε στιγμή», τονίζει ωστόσο πως «το πρόβλημα ξεκινά όταν δεν αφήνεται χώρος στο παιδί να εκφράσει τον θυμό, τη στενοχώρια και την απογοήτευσή του» αλλά και πως «οταν τα τραύματα ενός γονέα από παιδί είναι βαθιά, τότε αυτός ο γονιός χρειάζεται ψυχοθεραπεία».
- 19/03/2024
Συναντήσαμε τη Μαρία Τσιμπινού, Ψυχολόγο – Ψυχοθεραπεύτρια με έδρα τη Γλυφάδα, πιστοποιημένη στη Θεραπεία Ζεύγους και Οικογένειας. Με πάνω από 15 χρόνια εμπειρίας στον χώρο, η ίδια απάντησε στις ερωτήσεις μας σχετικά με τις διαφορές Ατομικής και Ομαδικής Ψυχοθεραπείας αλλά και σχετικά με τα προβλήματα και τα σημάδια που πρέπει να οδηγήσουν ένα ζευγάρι ή μια οικογένεια να αναζητήσει βοήθεια.
Γιατί να κάνει κάποιος ψυχοθεραπεία; Για να αντιμετωπίσει κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα, για να τα βρει καλύτερα με τον εαυτό του ή για να βελτιώσει άλλες πτυχές της καθημερινότητάς του;
Η ψυχοθεραπεία είναι ένα πολύτιμο δώρο για να γνωρίσει το άτομο σε πρώτη φάση τον εαυτό. Όταν λέω να γνωρίσει κάποιος τον εαυτό εννοώ να αποκωδικοποιήσει σταδιακά συμπεριφορές, στάσεις και συναισθήματα. Να τσαλακωθεί, για να μπορέσει να ακουμπήσει την αλήθεια του στον προστατευμένο χώρο της θεραπείας, που αν το θελήσει θα τον βοηθήσει να βιώσει την επανόρθωση στις σχέσεις και να ξεπεράσει το όποιο πρόβλημα. Η προστασία μοιάζει με τη μήτρα, όπου χρειάζεται η συνεργασία θεραπευτή-θεραπευόμενου για να ξαναγεννηθεί το άτομο.
Είναι θέμα χημείας το να «κουμπώσεις» με τον ψυχοθεραπευτή σου ή χρειάζεται απλώς χρόνος για να χτιστεί αυτή η σχέση;
Και τα δύο. Τι εννοώ; Ας ξεκινήσουμε αρχικά με το ότι είναι σημαντικό το άτομο να έρχεται αποφασισμένο να δουλέψει με τον εαυτό και όχι μέσα από το σπρώξιμο άλλων. Έτσι έρχεται συνήθως συστημένο από κάποιον άλλο θεραπευόμενο ή κάποιο ψυχίατρο αλλά και συνάδελφο με τον οποίο συνεργάζομαι. Πάντα από την αρχή φαίνεται το αν υπάρχει καλή χημεία αλλά αυτό δεν αποτελεί εγγύηση για την επιτυχία της θεραπείας. Η σχέση θέλει χημεία, χρόνο, αλλά και όρεξη για δουλειά και από τον θεραπευόμενο.
Έχετε εξειδικευτεί στην Ομαδική Ψυχοθεραπεία. Γιατί να την επιλέξει κάποιος έναντι των ατομικών συνεδριών; Σε ποιους απευθύνεται κάθε μία από αυτές τις μορφές ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης και ποια προβλήματα αντιμετωπίζει;
Η ομάδα δεν είναι ο αντίποδας της ατομικής θεραπείας αλλά το συμπλήρωμα. Πάντα η ομαδική ψυχοδυναμική θεραπεία ακολουθεί την ατομική. Ξεκινά το άτομο με ατομική θεραπεία έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης και δουλειάς των όποιων θεμάτων αντιμετωπίζει ο θεραπευόμενος, έτσι ώστε, όταν είναι έτοιμος, να μπορέσει να περάσει στην ομαδική θεραπεία. Μπορεί να δουλεύει επίσης την ίδια στιγμή με τον θεραπευτή σε ατομικές συνεδρίες παράλληλα με την ομάδα. Η βιβλιογραφία και οι έρευνες έχουν δείξει ότι μπορεί το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού να συμμετάσχει σε ομαδική ψυχοθεραπεία.
Τι είναι η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία και σε ποιο από τα δύο είδη θεραπείας έχει εφαρμογή;
Η ψυχοδυναμική/ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία είναι ένα είδος ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης το οποίο έχει τις ρίζες του στην ψυχαναλυτική θεωρία και κλινική πράξη. Η βασική της αρχή είναι ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά καθορίζεται από ασυνείδητα κίνητρα και συγκρούσεις. Το σημείο στο οποίο διαφέρει από την παραδοσιακή κλασική ψυχανάλυση είναι η θεραπευτική πρακτική, δηλαδή η προαιρετική χρήση του ντιβανιού και η μειωμένη συχνότητα των συνεδριών. Σκοπός της είναι να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να εξερευνήσει, να βιώσει και να κατανοήσει τα συναισθήματα και τις συγκρούσεις και να οδηγηθεί στην αποτελεσματικότερη διαχείρισή τους. Προφανώς και έχει εφαρμογή και στα δύο είδη εφόσον και η ομαδική και η ατομική ψυχοδυναμική θεραπεία εξαρτώνται από την προσέγγιση στην οποία εκπαιδεύτηκε ο θεραπευτής.
Μπορείτε να μας εξηγήσετε με απλά λόγια τι είναι το ασυνείδητο και πώς επηρεάζει τη ζωή και τις αποφάσεις μας;
Ο Φρόυντ ήταν ο πρώτος που έκανε συστηματική μελέτη της ιδέας ότι υπάρχουν διανοητικές διαδικασίες, οι οποίες επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας αλλά δεν είναι προσιτές στο συνειδητό. Το ασυνείδητο για το Φρόυντ αποτελούσε μια αποθήκη, δύσκολη στην πρόσβαση, όπου οι ασθενείς κρατούσαν όλες τις σκοτεινές σκέψεις και επιθυμίες τους. Έλεγε πως ‘’Οι διανοητικές διαδικασίες είναι κατά ένα μεγάλο μέρος ασυνείδητες και το συνειδητό, το λογικό μυαλό, είναι μόνο η κορυφή ενός παγόβουνου, ένα μικρό νησί από συνείδηση στο μεγάλο ωκεανό του ασυνείδητου’’. Αυτό σημαίνει με απλά λόγια πως το μεγαλύτερο μέρος των διεργασιών του νου είναι ανεπεξέργαστο με βαθιά κρυμμένα τραύματα, συγκρούσεις, επιθυμίες και ελάχιστες συνειδητές διεργασίες. Αυτό που μας ενδιαφέρει επιστημονικά είναι το κεκαλυμμένο, το θαμμένο κομμάτι να γίνει συνειδητό έτσι ώστε να αρθούν οι αντιστάσεις μέσα από την ψυχαναλυτική εργασία και να επιλυθούν τα όποια θέματα.
Είστε πιστοποιημένη επίσης στη Θεραπεία Ζεύγους και Οικογένειας. Πώς γίνονται οι συνεδρίες και ποια ζευγάρια/ οικογένειες μπορούν να ωφεληθούν από αυτές;
Η ψυχαναλυτική θεραπεία ζεύγους – οικογένειας βοηθά τα μέλη μιας συντροφικής σχέσης και οικογένειας να αναδείξουν τα ασυνείδητα επαναλαμβανόμενα μοτίβα, πράξεων, συμπεριφορών, συναισθημάτων και σχέσεων που συνδέονται με το πρόσφατο ή το απώτερο παρελθόν. Εάν συνειδητοποιήσουν αυτές τις διεργασίες, θα βοηθηθούν στο να απελευθερωθούν από την επανάληψη και να επιλέξουν συνειδητά το παρόν τους και να σχεδιάσουν τις μελλοντικές τους προσπάθειες. Είναι μια δύσκολη και συνάμα απελευθερωτική διαδικασία εφόσον κατανοούμε ότι έρχονται επειδή ακριβώς δεν έχουν μάθει να επικοινωνούν σωστά χωρίς συγκρούσεις. Ο θεραπευτής καλείται λοιπόν να τους βοηθήσει να επικοινωνήσουν και να τους εκπαιδεύσει στον ανάλογο τρόπο συνεννόησης και σύνδεσης.
Υπάρχουν ανησυχητικά σημάδια που πρέπει ένα ζευγάρι να προσέξει, πριν φτάσει στα μεγαλύτερα προβλήματα; Πότε πρέπει να αναζητήσει βοήθεια;
Η καθημερινότητα, οι δυσκολίες, η απογοήτευση, η φθορά είναι αναπόσπαστα κομμάτια. Το δέσιμο δοκιμάζεται, ταλαντεύεται και κανείς δεν ξέρει αν θα σπάσει εντελώς ή αν θα είναι απλώς μια δοκιμασία. Ένα ζευγάρι θα ζητήσει βοήθεια όταν καταλάβει ότι τα προβλήματα στην επικοινωνία δημιουργούν εντάσεις ή τσακωμούς, όταν νιώσουν απομονωμένοι από τον σύντροφό τους, όταν υπάρχουν σεξουαλικά θέματα ή έλλειψη κατανόησης.
Πολλές φορές μπορεί να ζητήσουν βοήθεια γιατί νιώθουν άγχος ή κατάθλιψη, ενώ η πραγματική αιτία αφορά το πώς βιώνουν τη σχέση τους. Στην αρχή, για παράδειγμα, ο καθένας μας εξιδανικεύει τον σύντροφό του, περιμένοντας ενδόμυχα να εκπληρώσει βαθιές και ανεκπλήρωτες προσδοκίες ή απορρίψεις από το παρελθόν. Η εξιδανίκευση είναι μια κατάσταση που δεν αποφεύγεται γιατί συμβαδίζει με το πάθος και τον έρωτα.
Γυναικοκτονίες, έμφυλη βία, παιδική παραβατικότητα. Θα ζούσαμε σε μια καλύτερη κοινωνία αν ήμασταν πιο ανοιχτοί στο να συζητάμε θέματα ψυχικής υγείας;
Πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος αν σε κάθε κοινωνία, μικρή ή μεγάλη, σε κάθε επαρχία, μπορούσαν οι άνθρωποι να αντιληφθούν την ανάγκη για θεραπεία. Η Μίλερ ξεκαθαρίζει πως δεν είναι η ματαίωση των παιδικών επιθυμιών που οδηγεί σε ψυχικά τραύματα, ούτε ο πόνος που γεννιέται από αυτή τη ματαίωση. Κανένας γονιός δε μπορεί να καλύπτει όλες τις επιθυμίες των παιδιών του κάθε στιγμή, οπότε είναι αναπόφευκτο το να υπάρξουν και μερικές ματαιώσεις. Το πρόβλημα, το οποίο δημιουργεί ψυχικά τραύματα, ξεκινά όταν δεν αφήνεται χώρος στο παιδί να εκφράσει τον θυμό, τη στενοχώρια και την απογοήτευσή του από τις ματαιώσεις που έχει υποστεί. Οπότε καταλαβαίνουμε πως όλοι οι γονείς χρειάζονται ψυχοεκπαίδευση-συμβουλευτική πριν αποφασίσουν να κάνουν παιδιά.
Πιστεύετε ότι μπορεί μια κακοποιητική σχέση να σωθεί μέσα από τη θεραπεία ζεύγους;
Μεγάλη συζήτηση… Για να συμβεί αυτό που ρωτάτε πρέπει και τα δύο μέλη να θέλουν να δουλέψουν με τον εαυτό τους, τα τραύματά τους, να δούμε αν υπάρχει από πίσω ψυχοπαθολογία η οποία να αντιμετωπίζεται με συνέπεια. Θα πρέπει να αντιληφθεί και το θύμα της σχέσης τι είναι αυτό που το κάνει να μένει σε μια κακοποιητική σχέση, τι οικείο βρίσκει και σε ποιες ταυτίσεις πέφτει.
Πότε πρέπει να αναζητήσει μια οικογένεια ψυχοθεραπευτική βοήθεια; Γιατί να κάνουν θεραπεία μαζί και όχι το κάθε μέλος χωριστά;
Η οικογενειακή θεραπεία είναι μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που επιδιώκει να βελτιώσει την αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών της οικογένειας, να μάθουν να επικοινωνούν σωστά. Ο Salvador Minuchin, οικογενειακός θεραπευτής, έλεγε πως “η αίσθηση του ανήκειν μπορεί να σου δώσει μια αίσθηση ασφάλειας, προστασίας, αρμονίας, αλλά σε περιορίζει και δημιουργεί ένα αόρατο μοτίβο σχέσης που ξεγελάει και σε κάνει να πιστέψεις ότι είναι ο μόνος τρόπος να υπάρχεις”. Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι το σύμπτωμα που μπορεί να εμφανίζει ένα μέλος (ή και περισσότερα) της οικογένειας εκφράζει τη δυσλειτουργία όλης της οικογένειας. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει ολόκληρη η οικογένεια να αποτελεί στόχο θεραπευτικών παρεμβάσεων. Το μέλος αυτό που δείχνει να εκφράζει το σύμπτωμα, εκφράζει την ίδια στιγμή τη δυσλειτουργία ολόκληρου του οικογενειακού συστήματος. Έτσι, ολόκληρη η οικογένεια πρέπει να δουλεύει ως όλον.
Ένα παιδί που έρχεται αντιμέτωπο με μια νέα οικογενειακή πραγματικότητα -διαζύγιο γονιών, γέννηση νέου παιδιού, νέος τόπος κατοικίας- θα βοηθηθεί περισσότερο μέσα από μια τέτοια θεραπευτική παρέμβαση ή μέσα από συνεδρίες με παιδοψυχολόγο;
Πολύ σημαντική ερώτηση. Κανένα παιδί δεν πρέπει να παραπέμπεται σε θεραπεία αν δεν εξετάσουμε το οικογενειακό πλαίσιο. Πρέπει πρώτα οι γονείς να δουλεύουν είτε ως ζευγάρι είτε χωριστά σε ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο κι έπειτα να παραπέμπεται αν χρειάζεται ένα παιδί σε θεραπεία. Έχουμε δει περιπτώσεις να θέλουν να φέρουν το παιδί τους σε θεραπεία όταν συνεργαζόμουν με ένα κέντρο, όπου εγώ παρακολουθούσα τους γονείς συμβουλευτικά εκεί, θεωρώντας πως εκείνο από μόνο του δημιουργεί προβλήματα, εκφράζει θυμό, έχει παραβατική συμπεριφορά. Μην ξεχνάτε πως όταν τα τραύματα ενός γονέα από παιδί είναι βαθιά, τότε αυτός ο γονιός χρειάζεται ψυχοθεραπεία.
Το μεγαλύτερο αφιέρωμα που έγινε ποτέ για τη Γλυφάδα τρέχει τώρα στο NouPou: Πρόσωπα, Stories, Ρεπορτάζ και ένας πλήρης Οδηγός Πόλης σε ένα δυναμικό αφιέρωμα που ανανεώνεται διαρκώς.