Μιχάλης Τσικνάκης (Cosmos Group): Πώς από ένα κατάστημα 40 τμ δημιουργήθηκε μία από τις μεγαλύτερες αλυσίδες αθλητικών
Το μεγαλύτερο αφιέρωμα που έγινε ποτέ για τη Γλυφάδα
Mε δύο νέα καταστήματα -JD και Cosmos Sport- στο κέντρο της Γλυφάδας, ο διευθύνων σύμβουλος του Cosmos Group εξιστορεί στο NouPou πώς ξεκίνησαν όλα, περιγράφει πώς η εταιρεία αντιμετώπισε οικονομική κρίση, capital controls, πανδημία και αμέτρητες ακόμα προκλήσεις και θυμάται λεπτομέρειες της επιχειρηματικής διαδρομής που έμελλε να αποτελέσει ένα από τα μεγαλύτερα σύγχρονα success stories.
- 03/04/2024
H πορεία του ομίλου αθλητικων Cosmos Group ξεκίνησε το 1982 από ένα κατάστημα των 40 τετραγωνικών στην τουριστική περιοχή της Χερσονήσου Ηρακλείου στην Κρήτη. Μέχρι και σήμερα, που η επιχειρηση οδεύει προς τα 100 καταστήματα, υπήρξαν πολλά και διαφορετικά στάδια προκλήσεων και δυσκολιών που κλήθηκε να υπερβεί. Όμως η επιχειρηματική επιμονή και ευελιξία της οικογένειας Τσικνάκη που την ίδρυσε, το γεγονός ότι η Cosmos ήταν από τις πρώτες εταιρείες λιανικής που δημιούργησαν eshop στην Ελλάδα αλλά σε κάποιες των περιπτώσεων η άγνοια κινδύνου που επέδειξαν οι ιδιοκτήτες της μπροστά στις διαδοχικές δυσχέρειες, συνέτειναν στην απρόσκοπτη ανάπτυξή της κατά τη διάρκεια των 42 ετών λειτουργίας της.
Mε δύο νέα καταστήματα να έχουν δημιουργηθεί το τελευταίο διάστημα για τον όμιλο αθλητικών ειδών στο κέντρο της Γλυφάδας, η επέκταση του δικτύου της γνωστής αλυσίδας συνεχίζεται. Το ένα από τα δύο καταστήματα που διατηρεί αυτή τη στιγμή στην περιοχή των νοτίων προαστίων είναι το «JD» επί της Μεταξά, στο σημείο που βρισκόταν προηγουμένως το κατάστημα της αμερικανικής αλυσίδας ειδών ένδυσης American Eagle Outfitters, η οποία αποχώρησε από την Ελλάδα. Το δεύτερο, ένα κατάστημα Cosmos Sport, δημιουργήθηκε στο τέλος του 2023 στο κτίριο που στεγαζόταν ο Κωτσόβολος, επίσης στην οδό Λαζαράκη.
Το NouPou είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με τον Μιχάλη Τσικνάκη, διευθύνοντα σύμβουλο του Cosmos Group, και να ακολουθήσει τα βήματα της επιχείρησης από την ίδρυση του πρώτου Cosmos Sport στη Χερσόνησο Ηρακλείου το 1982 έως την εξαγορά του 80% της επιχείρησης από την βρετανική JD, που αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους ομίλους αθλητικής ένδυσης και υπόδησης διεθνώς με τζίρο 10,13 δισεκατομμυρίων στερλινών στη δωδεκάμηνη οικονομική χρήση που ολοκληρώθηκε στις 31 Ιανουαρίου του 2024. Σήμερα, η οικογένεια Τσικνάκη, που ίδρυσε την αλυσίδα, διατηρεί το υπόλοιπο 20%.
Η αρχή από το κατάστημα των 40 τετραγωνικών στη Χερσόνησο
«Αυτό που σήμερα ονομάζουμε Cosmos, ξεκίνησε το 1982 σε ένα μικρό κατάστημα 40 τμ στη Χερσόνησο Ηρακλείου. Ήταν μία εποχή που άρχισε να αναπτύσσεται ο τουρισμός στην Ελλάδα. Ο πατέρας μου, Φραγκίσκος, δημιούργησε ένα κατάστημα που πουλούσε μία ποικιλία προϊόντων – από αθλητική ένδυση και τζιν έως λευκά πουκάμισα και μαύρα παντελόνια για τους εργαζόμενους σε ξενοδοχεία και εστιατόρια της περιοχής», αφηγείται ο Μιχάλης Τσικνάκης.
«Είχε ήδη διαβλέψει την άνοδο που θα είχαν οι γνωστές μάρκες αθλητικών ειδών. Γι’ αυτό και είχε συνάψει συνεργασίες με εταιρείες όπως η Reebok, η Nike, η Robe di Kappa. Σε μία τουριστική περιοχή όπως η Χερσόνησος, που κατά κύριο λόγο έβρισκε κανείς σουβενίρ και τουριστικά είδη, εμείς προσφέραμε επώνυμα προϊόντα, καταφέρνοντας να διαφοροποιηθούμε».
Η είσοδος στο κέντρο του Ηρακλείου δέκα χρόνια μετά
Χρειάστηκε να περάσουν περίπου 10 χρόνια πριν δημιουργηθεί το δεύτερο κατάστημα Cosmos Sport στο κέντρο του Ηρακλείου επί της οδού Αβέρωφ 23, με το ίδιο αντικείμενο δραστηριότητας και αντίστοιχα προϊόντα.
«Η είσοδος στο Ηράκλειο είχε διαφορετικά χαρακτηριστικά, καθότι ο ανταγωνισμός ήταν εντονότερος εκεί, δεδομένου ότι υπήρχαν ήδη επιχειρήσεις που πωλούσαν επώνυμα αθλητικά είδη» περιγράφει ο Μιχάλης Τσικνάκης.
Η ονομασία «Cosmos»
Ο ιδρυτής της επιχείρησης, Φραγκίσκος Τσικνάκης, διατηρούσε αρκετές παραστάσεις από χώρες του εξωτερικού, έχοντας μπαρκάρει νωρίτερα σε καράβια ως ναυτικός. Μετά την επιστροφή του το 1976 στην Ελλάδα, ασχολήθηκε με το εμπόριο. Άνοιξε καταστήματα λιανικής, ενώ δημιούργησε και βιοτεχνία ραφής τζιν με έδρα το Ηράκλειο, όντας από την αρχή αρκετά ανήσυχος και κινητικός σε ό,τι σχετιζόταν με το χώρο της ένδυσης. «Εμπνεύστηκε την ονομασία ‘Cosmos’ όταν σε ένα από τα ταξίδια του συνάντησε μία καφετέρια στη Βαρκελώνη, η οποία είχε τη συγκεκριμένη ονομασία», εξηγεί ο Μ. Τσικνάκης.
«Μετά το κατάστημα της Αβέρωφ, ξεκινήσαμε να επεκτεινόμαστε στα όρια της πόλης του Ηρακλείου, ανοίγοντας νέα καταστήματα σε προβεβλημένες εμπορικές τοποθεσίες. Κάτι που συνεχίστηκε έως και το 2005, όταν ανοίξαμε το πρώτο μας κατάστημα στον Άγιο Νικόλαο. Το 2007 επεκταθήκαμε στην Ιεράπετρα και στα Χανιά και έναν χρόνο αργότερα στη Σητεία. Έως και το 2008 μεγαλώναμε εντός των ορίων της Κρήτης. Η Αθήνα φάνταζε τότε κάτι αρκετά μακρινό. Μάλιστα η ανάπτυξή μας έως εκείνη τη στιγμή στο νησί, μας καθιστούμε έναν σημαντικό συνεργάτη για τους αντιπροσώπους των μεγάλων εταιρειών αθλητικών ειδών».
Η επέκταση στην Αθήνα
Παρ’ όλ’ αυτά, η στιγμή που η οικογένεια Τσικνάκη θα αποφάσιζε να επεκταθεί στην Αθήνα δεν ήταν μακριά. «Αρχίσαμε να βολιδοσκοπούμε περιοχές, στις οποίες θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε το πρώτο μας κατάστημα στην πρωτεύουσα. Μία από τις περιοχές αυτές ήταν το Περιστέρι, ιδρύοντας το πρώτο μας σημείο πώλησης στην Αττική, το 2008, στην αρχή της οικονομικής κρίσης. Ταυτόχρονα, είχαμε προχωρήσει σε ανασύσταση της εμπορικής μας παρουσίας στην Κρήτη, ανανεώνοντας την εικόνα των καταστημάτων μας, επενδύοντας σημαντικά κεφάλαια. Ωστόσο η έλευση της κρίσης έθεσε υπό αμφισβήτηση την επιβίωσή μας. Βρεθήκαμε μπροστά σε μία πολύ δύσκολη κατάσταση. Θα μπορούσαμε να χάσουμε όλα όσα είχαμε χτίσει έως εκείνη τη στιγμή. Η δουλειά άρχισε να συρρικνώνεται, ακολουθώντας την εξέλιξη της κρίσης».
Η ανατροπή των δεδομένων
Ο Μιχάλης Τσικνάκης εισήλθε στην επιχείρηση το 2001, αφού επέστρεψε από το Λονδίνο όπου ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του στον χρηματοοικονομικό τομέα. Αρχική του επιθυμία ήταν να κάνει καριέρα στο εξωτερικό. «Ήδη κατά την παραμονή μου στο Λονδίνο δημιουργήσαμε με έναν φίλο μου γραφίστα την ιστοσελίδα cosmossport.gr. Λειτούργησε αρχικά ως εταιρική σελίδα χωρίς δυνατότητα πώλησης των προϊόντων μας. Ήταν μία τάση που είχα δει να διαμορφώνεται αρκετά έντονα στην Αγγλία. Η Ελλάδα απείχε σημαντικά από τη φιλοσοφία αυτή. Το 2008 αρχίσαμε να πειραματιζόμαστε με τη δημιουργία του eshop που θα στηριζόταν στο domain του cosmossport.gr. Έτσι, παρά το γεγονός ότι είχαμε ένα μικρό δίκτυο καταστημάτων, δημιουργήσαμε ένα ηλεκτρονικό κατάστημα και ένα από τα ελάχιστα που υπήρχαν την εποχή εκείνη στην ελληνική αγορά. Μέσα από την προσπάθειά μας να εντοπίσουμε τους πόρους που θα στήριζαν την επιχείρησή μας μέσα στην κρίση, ξεκινήσαμε να πουλάμε και ηλεκτρονικά», αναφέρει ο επιχειρηματίας.
Ηλεκτρονικά έσοδα αντίστοιχα με αυτά ενός φυσικού καταστήματος
Η ενδελεχής ενασχόληση του ιδίου με το eshop έφερε τη σταδιακή του ανάπτυξη στα χρόνια που ακολούθησαν. Το 2013 το eshop της Cosmos Sport έφτασε στο σημείο να αποφέρει έσοδα αντίστοιχα με εκείνα ενός φυσικού καταστήματος. «Η επιδραστικότητα του cosmosport.gr ήταν τέτοια που, παρά το γεγονός ότι ως αλυσίδα φυσικών καταστημάτων η Cosmos δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστή, αποκτήσαμε αναγνωρισιμότητα σε ολόκληρη την Ελλάδα. Αρχίσαμε σταδιακά να διοργανώνουμε διαδικτυακές καμπάνιες μέσω Google, αναζητώντας ευκαιρίες ανάπτυξης μέσω του digital marketing».
«Κάπως έτσι γεννήθηκε η ανάγκη μας να επενδύσουμε στο e-commerce. Από το 2013 και ύστερα το κλίμα άρχισε σταδιακά να αντιστρέφεται, ενώ εμείς είχαμε ήδη στα χέρια μας ένα ισχυρό εργαλείο πωλήσεων, το οποίο δεν το είχαν ανακαλύψει έως τότε οι περισσότερες επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου στην Ελλάδα. Από την πλευρά μας είδαμε ότι το e-commerce θα μπορούσε να προσφέρει την ανάπτυξη που έλειπε από τα φυσικά καταστήματα και πως, όταν θα μπορούσαμε να υψώσουμε το ανάστημά μας, θα συνεχίζαμε την επέκταση του δικτύου των καταστημάτων μας», λέει ο Μιχάλης Τσικνάκης.
Το δεύτερο κατάστημα στην Αθήνα
Το επόμενο κατάστημα στην Αττική δημιουργήθηκε το 2014 στη Νέα Ερυθραία, επί της οδού Χαριλάου Τρικούπη. Η ώθηση που προσέφερε το συγκεκριμένο κατάστημα για την ανάπτυξη της αλυσίδας ήταν σημαντική. Και από εκείνη τη στιγμή και ύστερα η Cosmos δεν σταμάτησε να μεγαλώνει, τόσο ψηφιακά όσο και ως προς το φυσικό της δίκτυο. «Το πιο ενδιαφέρον ήταν ότι η δυναμική του ηλεκτρονικού μας καταστήματος ήταν τέτοια, έτσι ώστε το brand της Cosmos ήταν ήδη γνωστό στις περιοχές της Ελλάδας που επεκταθήκαμε αργότερα με καταστήματα», εξηγεί ο διευθύνων σύμβουλος του Cosmos Group.
Το 2015 ήταν μία επίσης καθοριστική χρονιά για την επιχείρηση. Η έλευση των capital controls, έθεσε μία ακόμα πρόκληση στο δρόμο της οικογένειας Τσικνάκη. «Παρ’ όλ’ αυτά τα capital controls απαγόρευαν την αγορά προϊόντων από ηλεκτρονικά καταστήματα του εξωτερικού. Από τη μία στιγμή στην άλλη ο καταναλωτής μπορούσε να αγοράσει αποκλειστικά από την ελληνική αγορά. Ενώ αρχικά πιστέψαμε ότι αυτή τη φορά δεν θα τα καταφέρναμε, συνέβη το αντίθετο. Λάβαμε τεράστια ώθηση από την απαγόρευση αυτή που έφεραν τα capital controls. Επίσης, είχαμε αναπτύξει σχέσεις εμπιστοσύνης με τους προμηθευτές μας, διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη ροή αποθεμάτων. Η συγκεκριμένη συγκυρία μας βοήθησε όχι μόνο να αντέξουμε, αλλά να επεκταθούμε με ακόμα πιο έντονους ρυθμούς, δημιουργώντας νέα καταστήματα στην Κηφισιά, τη Λάρισα, την Καλαμάτα. Λανσάραμε το νέο brand ‘Sneaker 10’ το 2016, αρχικά δημιουργώντας το eshop και στη συνέχεια καταστήματα».
Οι πρώτες επαφές με το fund του Απόστολου Ταμβακάκη
Στη διάρκεια του 2019 πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες επαφές με το fund EOS Capital Partners, με επικεφαλής τον πρώην τραπεζίτη Απόστολο Ταμβακάκη, ο οποίος ενδιαφέρθηκε να επενδύσει στην Cosmos Sport. «Δεχτήκαμε ένα τηλεφώνημα από πλευράς Απόστολου Ταμβακάκη χωρίς να το περιμένουμε. Αυτό που μας είπε ήταν ότι είχε δει μία εταιρεία με πολύ καλά οικονομικά αποτελέσματα και εξαιρετική συμπεριφορά και ανάπτυξη ακόμα και σε περιόδους έντονης κρίσης. Εμείς είχαμε μάθει να αντιμετωπίζουμε τις κρίσεις και κατά κάποιον τρόπο είχαμε αναπτύξει άγνοια κινδύνου. Η επίτευξη της μεταξύ μας συμφωνίας με την είσοδο του fund μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, έφερε ρευστό στην εταιρεία που ήταν απαραίτητο για την ταχύτερη ανάπτυξή μας».
Μετά την είσοδο του fund η ανάπτυξη συνεχίστηκε με ταχύτερο ρυθμό και με την Cosmos να έχει εξασφαλίσει αρκετή ρευστότητα για να είναι ισχυρή χρηματοοικονομικά. Όλα αυτά λίγο πριν την εξάπλωση της πανδημίας. «Η είσοδος του κορονοϊού και στην Ελλάδα είχε ως αποτέλεσμα να κλείσουμε όλα μας τα μαγαζιά. Η εταιρεία όμως συνέχισε να δουλεύει απρόσκοπτα μέσω των online πωλήσεων. Ήμασταν ήδη καλά προετοιμασμένοι και κινούμασταν στην αγορά με βασικό μας πλεονέκτημα το ηλεκτρονικό εμπόριο. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2020, εν μέσω πανδημίας, είχαμε αύξηση πωλήσεων 10% σε σχέση με το 2019 και ενώ σχεδόν τη μισή χρονιά τα καταστήματα ήταν κλειστά. Την ίδια ώρα συνεχίσαμε να αναζητούμε νέα καταστήματα και ταυτόχρονα να θέτουμε σε λειτουργία όσα είχαμε ήδη ξεκινήσει να στήνουμε».
Οι επαφές με τον όμιλο JD
Την άνοιξη του 2021 εκδηλώνει ενδιαφέρον για εξαγορά της επιχείρησης o βρετανικός όμιλος JD, εντοπίζοντας την ελληνική επιχείρηση από συστάσεις που έλαβε από ανθρώπους της αγοράς. Αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Μιχάλης Τσικνάκης συναντούσε τη JD, καθότι στη διάρκεια του μεταπτυχιακού του στη Μεγάλη Βρετανία παρακολουθούσε με έντονο ενδιαφέρον τα καταστήματα της αλυσίδας στο Λονδίνο. «Τον Οκτώβριο του 2021 υπογράψαμε τη συμφωνία εξαγοράς του 80% από τον όμιλο JD», λέει ο ίδιος.
Η είσοδος της JD στην Cosmos σηματοδότησε εκτός από την εξαγορά της επιχείρησης και την ταχύτερη «έξοδο» ενός fund από επένδυσή του στην Ελλάδα, εν προκειμένω της EOS Capital Partners του Απόστολου Ταμβακάκη, σε διάστημα μόλις 22 μηνών. Εκτός από την οικογένεια Τσικνάκη, πούλησε και το fund το ποσοστό 30% που κατείχε στην επιχείρηση.
100 καταστήματα σε Ελλάδα και Κύπρο έως το τέλος του 2024
Σήμερα ο όμιλος Cosmos έχει παρουσία στην Ελλάδα και την Κύπρο με αρκετά διαφορετικά brands και τυπολογίες καταστημάτων όπως τα Cosmos Sport, τα JD, τα Sneaker 10, τα Rundome, τα Slamdunk. Ο συνολικός αριθμός καταστημάτων και στις δύο χώρες στο τέλος του 2024 θα αγγίξει τα 100.
Για τον Μιχάλη Τσικνάκη άλλαξαν σημαντικά οι ισορροπίες μετά την είσοδο των Βρετανών στην επιχείρηση, όπως ο ίδιος εκμυστηρεύεται. Επιπλέον, «ανοίχτηκε μπροστά μου ένας απέραντος κόσμος από πλευράς τεχνογνωσίας και εταιρικής διακυβέρνησης, καθώς πλέον η Cosmos είναι μέλος ενός ομίλου που διατηρεί περίπου 4.000 καταστήματα παγκοσμίως και αποτελεί μία από τις 100 μεγαλύτερες επιχειρήσεις της Μεγάλης Βρετανίας».
Το μεγαλύτερο αφιέρωμα που έγινε ποτέ για τη Γλυφάδα τρέχει τώρα στο NouPou: Πρόσωπα, Stories, Ρεπορτάζ και ένας πλήρης Οδηγός Πόλης σε ένα δυναμικό αφιέρωμα που ανανεώνεται διαρκώς.