Ο Ερρίκος Κρανιδιώτης και ο Στέλιος Σταματάκης εξερευνούν προηγούμενες, βυθισμένες ζωές
Οι δύο δύτες που βρέθηκαν μπροστά σε ένα ιδιαίτερο ναυάγιο ενός αεροσκάφους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στον βυθό του Φαλήρου μάς μιλούν για το χόμπι που ήταν η αφορμή της συνάντησης, αλλά και της κουμπαριάς τους, τις δυσκολίες και τις απαιτήσεις του, τις πιο δυνατές ανακαλύψεις τους, αλλά και τον βυθό του Αργοσαρωνικού που, όπως πιστεύουν, αποτελεί ένα ολόκληρο υποβρύχιο μουσείο.
- 22/01/2024
Ο Ερρίκος Κρανιδιώτης και ο Στέλιος Σταματάκης είναι φίλοι, κουμπάροι και αυτό που θα λέγαμε χιουμοριστικά «partners in crime», αφού πριν από μερικά χρόνια τους έφερε σε επαφή ένα χόμπι, που τελικά αποδείχθηκε καθοριστικό για τις ζωές τους. Το 2010, ο Ερρίκος ξεκίνησε να ασχολείται – σε αρχάριο ακόμα επίπεδο– με τις καταδύσεις. Το ίδιο και ο Στέλιος. Μέχρι τότε αγνοούσαν ο ένας την ύπαρξη του άλλου. Τρία χρόνια μετά, συναντήθηκαν σε μια κατάδυση αναψυχής στο Β’ λιμανάκι της Βουλιαγμένης. Αμέσως «κόλλησαν», όπως λένε, ξεκίνησαν να κάνουν παρέα και εκτός των καταδύσεων και τελικά έγιναν κουμπάροι.
Αργότερα, δημιούργησαν την ομάδα στην οποία θέση έχουν όσοι δηλώνουν «εθισμένοι στο νερό», όπως υποδηλώνει και το όνομά της: Addicted2h2O. Αποφάσισαν ότι θέλουν – οργανωμένα πια, και αφού έχουν λάβει την απαραίτητη εκπαίδευση – να ανακαλύψουν τους θησαυρούς που κρύβει ο βυθός και κάθε φορά να οργανώνουν μια νέα συναρπαστική εξερεύνηση, να την απαθανατίζουν και να δίνουν ραντεβού για νέες ανακαλύψεις. «Ανθρώπινη περιέργεια, που την πήγαμε ένα στάδιο παραπάνω», λέει ο Ερρίκος.
Και από τότε ξεκίνησε ένα ατελείωτο ταξίδι εξερεύνησης, με πρωταγωνίστρια την ίδια τη Φύση και όλα τα μυστικά που εκείνη κρύβει. Η ομάδα έχει βάλει σκοπό να ανακαλύψει όσα περισσότερα μπορεί. Ναυάγια που μένουν εδώ και χρόνια στον πυθμένα και, έτσι σιωπηλά και ήρεμα, εξιστορούν το καθένα όσα έχει περάσει, ορυχεία με κανονικούς θησαυρούς, εντυπωσιακά σπήλαια. Καταγράφουν με τις κάμερες τις βουτιές τους, εξελίσσονται συνεχώς και αναρτούν τις εμπειρίες τους στο site που δημιούργησαν.
Επαγγελματικά, και οι δύο βρίσκονται πίσω από γραφεία και, παρότι αγαπούν τις δουλειές τους, το αγαπημένο τους χόμπι έρχεται σε απόλυτη αντιπαραβολή με την καθημερινότητά τους σε αυτές.
Ο Ερρίκος σπούδασε Business Administration στην Αγγλία και έζησε εκεί για χρόνια, πριν επιστρέψει στα πάτρια εδάφη και αποφασίσει να τα «οργώσει» με τον φίλο και κουμπάρο του. Εργάστηκε στον τραπεζικό κλάδο και πλέον ασχολείται με τον κλάδο της πληροφορικής, παρέχοντας τραπεζικό λογισμικό. Είχε πάντα καλή σχέση με τη θάλασσα, αφού ο μπαμπάς του κατάγεται από τον Πόρο και θυμάται νοσταλγικές στιγμές της παιδικής του ηλικίας με ατελείωτες ώρες στο νερό -αυτό που δεν θέλεις να βγεις ποτέ, όσο και αν σε παρακαλούν οι γονείς σου- και βέβαια πολλές βουτιές.
Από την άλλη, ο Στέλιος είναι Μηχανολόγος Μηχανικός από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και εργάζεται σε εταιρία που ασχολείται με το κομμάτι της εγκατάστασης οπτικών ινών, αλλά, η εξερεύνηση γοητευτικών, αθέατων κειμηλίων είναι αυτό που τον συναρπάζει.
Βουτώντας σε βαθιά νερά, κυριολεκτικά και μεταφορικά
Όσο γοητευτικό και αν είναι ένα τέτοιο χόμπι, σίγουρα ενέχει απαιτήσεις υψηλού επιπέδου, αλλά και κινδύνους για την ίδια σου τη ζωή. «Η αλήθεια είναι πως δεν συλλέγουμε γραμματόσημα, χωρίς να υποτιμώ το συγκεκριμένο χόμπι, αλλά καταλαβαίνετε τη διαφορά», σχολιάζει ο Ερρίκος. Ενδεικτικό του βαθμού δυσκολίας είναι και το ότι μια κατάδυση μπορεί να διαρκέσει συνολικά δύο ώρες, ενώ οι δύτες βρίσκονται στο σημείο του ναυαγίου για μόλις 10 λεπτά.
Παράλληλα, ο καιρός, βασικός τους σύμμαχος, μπορεί πολύ εύκολα να γίνει και εχθρός τους: Καταδύονται πάντα με ευνοϊκές καιρικές συνθήκες – πάντα τσεκάρουν πριν ξεκινήσουν,άλλωστε είναι και αυτό μέρος της καλής προετοιμασίας – ωστόσο, όπως μας εξηγεί ο Στέλιος, ο καιρός μπορεί να γίνει πολύ απρόβλεπτος, να μεταβληθεί από τη μια στιγμή στην άλλη και τελικά οι συνθήκες να γίνουν ιδιαίτερα επικίνδυνες.
«Όταν για παράδειγμα βουτάμε μεσοπέλαγα, σε πολύ μεγάλο βάθος, παράγοντες κινδύνου αποτελούν τα έντονα ρεύματα που υπάρχουν λόγω βάθους, αλλά και οι εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες».
«Ένα άλλο ρίσκο είναι ότι δεν μπορείς, σε έκτακτη περίπτωση, να αναδυθείς γρήγορα και απότομα, γιατί πρέπει να αποφύγεις τη λεγόμενη “νόσο των δυτών” – να δημιουργηθεί δηλαδή φυσαλίδα στο αίμα. Επίσης, καθώς ανεβαίνεις, θα πρέπει να κάνεις ακόμη και στάσεις, και να παραμένεις για κάποια λεπτά για τις απαραίτητες αλλαγές στα είδη αερίων που πρέπει να λάβει ο οργανισμός σου στο βάθος στο οποίο βρίσκεσαι εκείνη τη στιγμή. Όλα αυτά βέβαια έχουν προβλεφθεί κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας».
«Σε μεγάλα βάθη, λόγου χάριν, θα πρέπει να μειώνουμε το οξυγόνο και το άζωτο που λαμβάνουμε, επομένως αντικαθιστούμε με ήλιο. Πρέπει επίσης πριν βουτήξουμε να φτιάξουμε το πλάνο της κατάδυσης. Να καθορίσουμε τον σκοπό για τον οποίο την κάνουμε, αν πχ. θα πάμε για βιντεοσκόπηση, αλλά και τους χρόνους που θα χρειαστούμε. Πάντα πρέπει να έχουμε ένα γραπτό πλάνο από το σπίτι μας και σίγουρα ένα back up σενάριο, γιατί μπορεί να προκύψει οτιδήποτε. Επίσης, πρέπει να προβλέψουμε το περιβάλλον στο οποίο θα καταδυθούμε και όταν λέμε “περιβάλλον” εννοούμε τη γραμμή κατάδυσης που θα ορίσουμε. Και βέβαια υπάρχει το θέμα του εξοπλισμού, από το να τον ετοιμάσουμε, μέχρι να φορτώσουμε το σκάφος και να μεταφέρουμε. Όμως και αφού τελειώσουμε, υπάρχουν διάφορες διαδικασίες που πρέπει να γίνουν για τη συντήρηση του εξοπλισμού, την καθαριότητά του κλπ.».
Η ανακάλυψη στον βυθό του Φαλήρου
Πρόσφατα, τον γύρο του διαδικτύου έκανε η είδηση της ανακάλυψης ενός γερμανικού αεροσκάφους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στον βυθό του Φαλήρου. Πίσω από αυτή ήταν ο Ερρίκος και ο Στέλιος.
Όλα ξεκίνησαν όταν οι δύο φίλοι αποφάσισαν να εξερευνήσουν ένα ναυάγιο που έχει βρεθεί ήδη από το 2013. Φτάνοντας στο σημείο, μέσα από στίγμα που τους δόθηκε σε συνεργασία με άλλη καταδυτική ομάδα, αδυνατούσαν να εντοπίσουν κάτι σχετικό, ωστόσο για καλή τους τύχη λίγα χιλιόμετρα μακριά βρήκαν δύο ψαράδες που τους ενημέρωσαν ότι στο συγκεκριμένο σημείο όπου βρίσκονταν είχαν εντοπίσει πολλά ψάρια, τα οποία, ήταν πιθανότατα συγκεντρωμένα σε κάποιο «σημείο ενδιαφέροντος».
Αξίζει εδώ να αναφερθεί, πως όπως οι περισσότεροι δύτες, έτσι και ο Ερρίκος και ο Στέλιος, θεωρούν τους ψαράδες μεγάλους συμμάχους τους, αφού, ως επί το πλείστον, τα περισσότερα ναυάγια εντοπίζονται από εκείνους, μιας και η «ψαριά» συνήθως κρύβεται σε τέτοια κουφάρια.
Τι ακριβώς ανακάλυψαν λοιπον στα ανοιχτά του Φαλήρου; «Τα συντρίμμια ενός αεροσκάφους, δηλαδή θραύσματα της κύριας ατράκτου και της ουράς, καθώς και ένα φτερό. Σε αρκετά σημεία μάλιστα υπήρχαν και σχισμένα δίχτυα σε αρκετά σημεία, από τα οποία καταλάβαμε πως το αεροσκάφος λογικά παγιδεύτηκε σε δίχτυα τράτας και σύρθηκε στη θέση όπου εντοπίστηκε».
Όπως εξηγούν οι δύο δύτες, «το στριμμένο μέταλλο και τα διαλυμένα κομμάτια της ατράκτου φέρουν τα σημάδια του υποβρύχιου ταξιδιού του. Τα δίχτυα που φαίνονται σε τμήματα των συντριμμιών υποδηλώνουν περαιτέρω την εμπλοκή του από αλιευτικά εργαλεία, παρέχοντας μια οπτική αφήγηση αυτού του συγκλονιστικού κεφαλαίου της ιστορίας του».
Χρειάστηκε μια 35λεπτη εξερεύνηση και μια «βουτιά» στα 60 μέτρα, για να ανακαλύψουν αυτό το ιστορικό ναυάγιο, μισή ώρα από την παραλία της Γλυφάδας, απ’ όπου ξεκίνησαν οι δύτες, και περίπου 2 χλμ. από τη στεριά. «Είναι πολύ πιθανό να βρήκαμε το υπόλοιπο κομμάτι αεροσκάφους που είχε βρεθεί το 2013 από άλλη καταδυτική ομάδα», εξηγεί ο Ερρίκος.
Στη συνέχεια απευθύνθηκαν στον φίλο και ιστορικό ερευνητή ναυαγίων Δημήτρη Γκαλόν, σύμφωνα με τον οποίο το συγκεκριμένο αεροσκάφος αποτελεί τμήμα του Ju 52 με τον αριθμό παραγωγής 7098 που έπεσε στο Φάληρο αμέσως μετά την απογείωσή του στις 28 Νοεμβρίου 1943. Το Junkers Ju 52, όπως είναι ολόκληρο το όνομά του, ήταν αεροσκάφος μεταφοράς της Luftwaffe και χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα σε αποβατικές και άλλες επιχειρήσεις στον ελληνικό χώρο. Ήταν μάλιστα το σημαντικότερο αεροσκάφος που χρησιμοποιήθηκε ευρέως στη μάχη της Κρήτης, αλλά και σε αυτή της Λέρου.
Οι δύτες απαθανάτισαν το ιστορικό ναυάγιο κινηματογραφώντας την εμπειρία τους και φωτογραφίζοντάς το. Μαζί τους ήταν επίσης οι Αλέξανδρος Λύκος και Ιωάννης Σιμιρίδης.
Ο βυθός των νοτίων προαστίων είναι γεμάτος Ιστορία
Όπως λέει ο Ερρίκος, ο Αργοσαρωνικός είναι ένας βυθός πλούσιος σε ναυάγια, λόγω του μεγάλου λιμανιού του Πειραιά. «Συνέχεια βρίσκονται καινούργια ναυάγια από πολλές ομάδες. Έχουμε ήδη πληροφορίες από στίγμα για το επόμενο ναυάγιο στο οποίο θέλουμε να πάμε. Μπορεί να μην είναι και τίποτα, αλλά αυτό δεν το γνωρίζουμε, μέχρι να μπούμε στο νερό κα να φτάσουμε κοντά του».
Και βέβαια, ετοιμάζονται για νέες περιπέτειες εντός νερού.
Βουτώντας στα ορυχεία του Λαυρίου
Οι Στέλιος και ο Ερρίκος αποκαλούν περήφανα τους εαυτούς τους και σπηλαιοδύτες, οι οποίοι μάλιστα συμμετείχαν σε μια συναρπαστική ανακάλυψη στο Λαύριο. «Ήμασταν από τους πρώτους ανθρώπους που έφεραν εικόνες από σπηλαιοκατάδυση στην Ελλάδα. Οι θησαυροί αυτοί ήταν κρυμμένοι για πάνω από 70 χρόνια και η αποστολή μας να τους φέρουμε στο φως ήταν ιδιαίτερα απαιτητική. Βάλαμε ωστόσο με δικό μας τρόπο το λιθαράκι μας στην χαρτογράφηση των υποβρυχίων αλλά και των ξηρών εικόνων του τόπου», λέει περήφανα ο Στέλιος.
Το Λαύριο αποτελούσε πόλο έλξης για μεταλλευτικές δραστηριότητες από την αρχαιότητα. Η γεωλογική δραστηριότητα μεταξύ της Ευρασιατικής και της Αφρικανικής τεκτονικής πλάκας διαμόρφωσε το γεωλογικό τόξο Αττικής-Κυκλάδων, καθιστώντας ουσιαστικά το Λαύριο μια περιοχή πλούσια σε μεταλλεύματα.
Σε μια μεγάλη έρευνα που διήρκεσε δύο ολόκληρα χρόνια, το 2019 και το 2020, οι δύο δύτες μπήκαν σε 10 ορυχεία του Λαυρίου και καταδύθηκαν στα βαθιά νερά και τις υποβρύχιες στοές τους.
«Περπάτημα ωρών σε δύσβατα σημεία, μέσα από στοές, ώστε φτάσουμε στο σημείο όπου μπορούσαμε να καταδυθούμε, και πολύ κουβάλημα. Όταν φτάνεις στο σημείο όπου μπορείς πια να καταδυθείς έχεις ήδη κουραστεί, οπότε εκεί πρέπει να δώσεις λίγο χρόνο στον εαυτό σου και να πάρεις κουράγιο για να βουτήξεις. Είσαι στα μισά της συνολικής εμπειρίας και σου απομένει ουσιαστικά το πιο δύσκολο αλλά και ενδιαφέρον κομμάτι. Να αναφέρουμε επίσης ότι καθ’ όλη τη διάρκειά της, εκτός από ενθουσιασμό, περνούν από το μυαλό σου διάφοροι προβληματισμοί, όπως η στατικότητα του σπηλαίου. Θέλει σθένος και απόφαση».
Δεν είχαν παρόμοια εμπειρία μέχρι εκείνη τη στιγμή και, ειδικά περνώντας από το πρώτο ορυχείο, έμειναν, όπως λένε, αποσβολωμένοι από το θέαμα. «Βλέπαμε για παράδειγμα ράγες από τις οποίες περνούσαν τα βαγόνια που μετέφεραν τα ορυκτά», περιγράφουν.
Παράλληλα, έπρεπε να συλλέγουν τα ερευνητικά δεδομένα, όπως το βάθος, η κατεύθυνση, η κλίση, η θερμοκρασία και όσα στοιχεία είναι χρήσιμα για την απεικόνιση της διαδρομής.
Νωρίτερα, είχαν κάνει έρευνα διαβάζοντας ώρες και μιλώντας με αρχαιολόγους, γεωλόγους, ερευνητές ορυχείων, ιστορικούς και γνώστες της περιοχής. Η συνολική τους εμπειρία και όσα έμαθαν, καταγράφονται γλαφυρά και με κάθε λεπτομέρεια, σε ένα μοναδικό βίντεο που έφτιαξαν οι ίδιοι.