Ο Σπύρος Κίνιας είναι η ψυχή της Εθελοντικής Ομάδας Δασοπροστασίας Νοτίου Υμηττού
Δεν αρκούν 10 χρόνια για να μάθεις τη νότια πλευρά της πόλης
Είναι Αρχιτέκτονας Μηχανικός, όμως ο χρόνος του μοιράζεται ανάμεσα στην αγάπη για τη δουλειά του και αυτή για τον εθελοντισμό. Από το 2012 δραστηριοποιείται στην Εθελοντική Ομάδα Δασοπροστασίας Νοτίου Υμηττού, κάνοντας ό,τι περνά από το χέρι του για να προστατέψει τον πλούτο της φύσης του τόπου του, ενώ δε δίστασε να σπεύσει για να προσφέρει τη βοήθειά του σε πυρκαγιές και φυσικές καταστροφές που συγκλόνισαν όλη την Ελλάδα, όπως η σοκαριστική φωτιά στο Μάτι το 2018, η φονική πλημμύρα στη Μάνδρα το 2017, η πυρκαγιά στο Πανόραμα Βούλας το 2022, αλλά και πολύ πρόσφατα, η φωτιά στην Ανατολική Αττική. Ο εθελοντής δασοπυροσβέστης Σπύρος Κίνιας, ιδρυτικό μέλος και επικεφαλής της ΕΔΝΥ, σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης συζήτηση με το NouPou.
- 20/07/2023
H Εθελοντική Ομάδα Δασοπροστασίας Νοτίου Υμηττού δημιουργήθηκε το 2012, από κατοίκους της Γλυφάδας, του δήμου Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης και Κορωπίου. Ξεκίνησε από μόλις έξι άτομα, τα οποία είχαν ήδη προηγούμενη εμπειρία στον εθελοντισμό. Ήθελαν να δημιουργήσουν μια ανεξάρτητη ομάδα -αποτελούμενη αμιγώς από εθελοντές κατοίκους της περιοχής- για τον Νότιο Υμηττό. Βασικό τους κίνητρο, εκτός από το πάθος για τον εθελοντισμό, το γεγονός ότι πιστεύουν ακράδαντα ότι η νότια πλευρά του Υμηττού αποτελεί το πιο πολύπαθο κομμάτι του βουνού, καθώς έχει δεχθεί αλλεπάλληλες ζημιές, με αποκορύφωμα την καταστροφική φωτιά της 4ης Ιουνίου 2022 στο Πανόραμα Βούλας.
Παρότι η ομάδα δραστηριοποιείται κατά κύριο λόγο σε αυτήν την περιοχή, δε δίστασε να συνδράμει σε μεγάλα γεγονότα και καταστροφές που έχουν ξεσπάσει σε περιοχές σε όλη την εμβέλεια της Αττικής, από τη φωτιά στο Μάτι το 2018 μέχρι την καταστροφική πλημμύρα στη Μάνδρα το 2017 και την πρόσφατη φωτιά στην Ανατολική Αττική.
Ο Σπύρος Κίνιας, ιδρυτικό μέλος και επικεφαλής της ΕΔΝΥ, όπως λέγεται συνήθως, γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Βούλα, είναι αρχιτέκτονας, αλλά και το τελευταίο από τα πρώτα μέλη της ομάδας το οποίο παραμένει ενεργό. Ήταν πάντα λάτρης της φύσης και του εθελοντισμού, καθώς με τη δασοπροστασία έχει καταπιαστεί ήδη από παιδί στην περιοχή της Σαρωνίδας, όπου περνούσε τα καλοκαίρια του με τον παππού και τη γιαγιά του. Τότε, με μια ομάδα φίλων, μετά από δασική πυρκαγιά στον λόφο της περιοχής, δημιούργησαν μια εθελοντική ομάδα η οποία έκανε δράσεις για την προστασία του δάσους.
Μιλήσαμε μαζί του για το «παρεξηγημένο», όπως ο ίδιος το χαρακτηρίζει, βουνό του Υμηττού, για την ίδρυση της ομάδας, για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί κανείς να λάβει μέρος σε αυτή και να βοηθήσει, για την εκπαίδευση των μελών, αλλά και για συγκλονιστικά περιστατικά στα οποία βρέθηκε, όπως η φονική πυρκαγιά στο Μάτι το 2018 και αυτή στο Πανόραμα Βούλας το 2022.
Κύριε Κίνια, η Εθελοντική Ομάδα Δασοπροστασίας Νοτίου Υμηττού είναι μια ανεξάρτητη ομάδα, που δημιουργήθηκε το 2012 από κατοίκους της περιοχής και δεν υπάγεται σε κάποιο δήμο ή οργανισμό. Ωστόσο, έχετε κάποια συνεργασία με τους δήμους; Στηρίζουν το έργο σας με κάποιο τρόπο;
Η συνεργασία με τους τρεις δήμους για τους οποίους δραστηριοποιείται κατά κύριο λόγο η ΕΟΔΝΥ είναι πάντα καλοδεχούμενη και την επιδιώκουμε. Παραδέχομαι βέβαια ότι θα μπορούσε να είναι και καλύτερη απ’ ό,τι είναι τώρα. Στήριξη δεν θα έλεγα ότι ζητάμε από τους δήμους, καθώς είναι επιλογή μας να είμαστε ανεξάρτητη ομάδα και δεν έχουμε λάβει μάλιστα καμία χρηματική βοήθεια από τους δήμους όλα αυτά τα χρόνια, παρά μόνο έναν μικρό εξοπλισμό από τον ΣΠΑΥ.
Τι εκπαίδευση λαμβάνουν τα μέλη της ομάδας και από ποιον; Μπορεί ο οποιοσδήποτε να ενταχθεί σε αυτή;
Καταρχάς, να αναφέρουμε ότι ο οποιοσδήποτε μπορεί να βοηθήσει με τη δασοπροστασία και τη δασοπυρόσβεση. Αυτό που πρέπει να καταλάβει ο κόσμος είναι ότι ακόμη και αν κάποιος δεν θέλει να έρθει ποτέ αντιμέτωπος με μια πυρκαγιά, μπορεί να έρθει και να βοηθήσει σε αυτό το κομμάτι της δασοπροστασίας της ΕΔΝΥ που έχει να κάνει με την πρόληψη, την πυροφύλαξη και όλες τις ενέργειες για την αναγέννηση του βουνού. Μόνο όσοι το επιθυμούν όντως θα προχωρήσουν σε περαιτέρω εκπαίδευση για να βρεθούν σε περιστατικά πυρκαγιάς.
Την εκπαίδευση ουσιαστικά την αναλαμβάνουν επίσημοι φορείς της Πολιτείας όπως το Πυροσβεστικό Σώμα και η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας – στην οποία ανήκει και η ΕΔΝΥ – και άλλοι φορείς που κατά καιρούς βοηθούν και παρέχουν σεμινάρια, όπως για παράδειγμα το WWF.
Εκτός από τις περιπτώσεις που υπάρχει κάποια πυρκαγιά, τι κάνουν πρακτικά τα μέλη της ομάδας;
Γίνονται τρίωρες βάρδιες φύλαξης και επιτήρησης – όταν το επίπεδο κινδύνου για φωτιά βρίσκεται στο 3 – στις οποίες μπορεί να έρθει ο οποιοσδήποτε, ακόμη και όταν δεν είναι μέλος, και να γνωρίσει το βουνό, ενώ συνοδεύεται από κάποιον δικό μας εθελοντή. Επίσης, γίνονται αναδασώσεις, δεντροφυτεύσεις, στις οποίες μάλιστα επανερχόμαστε τακτικά ανάμεσα στις χρονιές, ώστε να δούμε την εξέλιξη των δέντρων. Eπιπλέον, διατηρούμε δικό μας φυτώριο, όπου φτιάχνουμε βελανιδιές τις οποίες επαναφέρουμε μετά στο βουνό, κάνουμε καθαρισμούς, βοηθάμε στη συντήρηση μονοπατιών και πολλές ακόμη ενέργειες που γίνονται όλον τον χρόνο.
Ποια μέτρα χρειάζεται να ληφθούν ώστε να μειωθούν τα φαινόμενα φωτιάς και να μην έχουμε ξανά στα νότια προάστια περιστατικό όπως αυτό της 4ης Ιουνίου 2022 στο Πανόραμα Βούλας;
Είναι λυπηρό το γεγονός ότι πολύ μεγάλη μερίδα των κατοίκων της περιοχής των νοτίων δεν γνωρίζει τι θησαυρό χάσαμε με την καταστροφική φωτιά της Βούλας το 2022. Ο κόσμος δεν γνώριζε το δάσος το οποίο υπήρχε πάνω από το Πανόραμα και τη Βάρη. Κύριο μέλημά μας λοιπόν είναι ο κόσμος να γνωρίσει το βουνό, ώστε να έχει κίνητρα να το προστατέψει. Είναι πολύ δύσκολο να καλείς κάποιον να προστατέψει κάτι το οποίο δεν γνωρίζει καν. Γι’ αυτόν τον λόγο η ΕΔΝΥ οργανώνει δραστηριότητες όπως οι πεζοπορίες, ώστε το κοινό να γνωρίσει τον Υμηττό και να τον αγαπήσει. Υπάρχουν πάρα πολλά να ανακαλύψει κανείς γι’ αυτό το παρεξηγημένο, θα έλεγα, βουνό.
Γιατί θεωρείτε ότι είναι παρεξηγημένο;
Είναι παρεξηγημένο γιατί δεν είναι ένα βουνό με υψηλή βλάστηση και έχει σε πολύ μεγάλο μέρος του τα γνωστά φρύγανα. Βέβαια σε κάποια σημεία αυτό είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης παρέμβασης και πυρκαγιών, σε κάποια άλλα όμως ήταν πάντα έτσι. Πρέπει να καταλάβουμε ότι δασική έκταση δεν είναι μόνο τα ψηλά δέντρα, όπως τα πεύκα και τα έλατα, αλλά και οι φρυγανότοποι, οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις έχουν και μεγαλύτερη οικολογική σημασία από τα πρώτα. Βέβαια, ο Νότιος Υμηττός δεν στερείται και από δασικές εκτάσεις με ψηλά δέντρα. Κατά κύριο λόγο, και μετά από την δασική πυρκαγιά του 2022, αυτές είναι στην ανατολική πλευρά του βουνού, αλλά υπάρχουν, και αξίζει ο κόσμος να τις ανακαλύψει.
Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να ενεργοποιηθεί όλος ο μηχανισμός δασοπροστασίας – και εδώ εμπλέκονται και οι αρχές – στην πρόληψη. Στην περιοχή υπάρχει ένας πολύ ενισχυμένος στόλος από οχήματα, πυροσβεστικές ομάδες για την αντιμετώπιση πυρκαγιών, όμως στερούμαστε πάρα πολύ της πρόληψης που είναι και πιο σημαντική. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν κάνει κάποιος τώρα μια βόλτα στα νοτιοανατολικά του βουνού, θα ανακαλύψει σε πάρα πολλά σημεία μεγάλες εκτάσεις με ξερόχορτα να «χαϊδεύουν» τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων που περνούν από τους δρόμους. Όλο αυτό είναι μια ωρολογιακή βόμβα που κάποια στιγμή θα ενεργοποιηθεί από ανθρώπινη αμέλεια, όπως το αναμμένο τσιγάρο, που είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο. Πρέπει να αποβάλλουμε την άποψη του «δεν θα συμβεί σε εμάς». Αν συμβεί, τότε είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί.
Από τη φωτιά στο Πανόραμα Βούλας, όπου βρεθήκατε εν δράσει, τι θυμάστε πιο έντονα;
Θυμάμαι το βαρύ συναίσθημα που άφησε στο στομάχι μου το γεγονός ότι όλο αυτό προήλθε από το πιο πιθανό σενάριο, για το οποίο μάλιστα εμείς είχαμε εργαστεί σκληρά, ότι θα γινόταν έκρηξη στον συγκεκριμένο υποσταθμό της ΔΕΗ στη Γλυφάδα. Υπήρχαν ξερά χόρτα ενάμισι μέτρου λόγω της παντελούς έλλειψης πρόληψης. Ήταν δηλαδή κάτι που περιμέναμε αυτή η φωτιά. Ψυχολογικά ήταν κάτι πάρα πολύ δύσκολο, πρώτον γιατί καταστράφηκε μεγάλο μέρος της δασικής έκτασης του Πανοράματος και δεύτερον γιατί, καταστράφηκαν επίσης κόποι που είχαν γίνει εδώ και 6-7 έτη, περίπου 2.500 δέντρα, τα οποία ξεκίνησαν με ένα ύψος 10 εκατοστών και είχαν φτάσει το 1 και το 1,50 μέτρο. Δυστυχώς, η συντριπτική πλειοψηφία τους καταστράφηκε και σώθηκαν λιγότερα από 50 δέντρα.
Τι πιστεύετε ότι πήγε λάθος σε αυτήν την περίπτωση; Υπάρχει κάτι που ήταν στο χέρι σας και θα διορθώνατε αν γυρνούσατε πίσω τον χρόνο;
Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι κάθε κατασταλτικός μηχανισμός, όσο ισχυρός και αν είναι, έχει τα όριά του. Θα πρέπει να έχουμε φροντίσει πρώτα να κάνουμε όλες τις προληπτικές ενέργειες και οτιδήποτε περνά από το χέρι μας, ώστε να μην χρειαστεί να φτάσουμε στην καταστολή. Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν γίνεται αυτό. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση της Βούλας. Η πρόληψη ήταν αυτό που δεν υπήρχε. Σίγουρα, υπήρχαν λάθη και στην κινητοποίηση των δυνάμεων και την οργάνωση, αλλά όλα αυτά έπρεπε να μας απασχολούν δευτερευόντως.
Ποια ήταν η πιο δύσκολη περίπτωση πυρκαγιάς που έχετε αντιμετωπίσει μέχρι στιγμής;
Σίγουρα, το πιο δύσκολο πράγμα που έχω αντιμετωπίσει είναι η φωτιά στο Μάτι. Είναι μια περίπτωση που δεν μπορεί να περιγραφεί με λόγια. Πολλές φορές αναφερόμαστε στην «κόλαση του Δάντη», αλλά το Μάτι ήταν πραγματικά αυτό ακριβώς. Ήταν μια κατάσταση στην οποία, μόλις μάθαμε την πληροφορία ότι ξέσπασε, η ομάδα μας ήταν σε επιφυλακή και αμέσως κινητοποιήσαμε την υδροφόρα, η οποία έφυγε από τη Γλυφάδα για να κινηθεί προς την περιοχή της Ραφήνας και σε δεύτερο χρόνο έφυγε και δεύτερο όχημα με εθελοντές. Η απόσταση βέβαια μας έκανε να φτάσουμε όταν η φωτιά είχε γιγαντωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Είδαμε πολύ άσχημες εικόνες, είδαμε πόνο και απελπισία. Ελπίζω ότι όλο αυτό θα μας κάνει να μάθουμε για το μέλλον.
Το ίδιο δύσκολη βέβαια ήταν και η πυρκαγιά της Πάρνηθας το 2021, γιατί εκεί χάναμε ένα εκπληκτικής ομορφιάς δάσος.
Πέρα από τις φωτιές όμως, θα αναφέρω και την πλημμύρα της Μάνδρας. Εκεί κληθήκαμε να βοηθήσουμε ανθρώπους που είχαν χάσει τα πάντα. Έβλεπες το κενό στα μάτια τους.
Σε περιπτώσεις όπως αυτές που αναφέρατε, έχετε αισθανθεί φόβο για τη ζωή σας;
Θα έλεγα πως όχι. Σε τέτοιες περιπτώσεις, όταν έχει κανείς την κατάλληλη εμπειρία και τον εξοπλισμό, δεν θα έρθει σε κατάσταση η οποία θα τον φέρει σε άμεσο κίνδυνο. Ευτυχώς, κατά καιρούς σε εθελοντικές ομάδες αλλά και στο Πυροσβεστικό Σώμα, υπάρχει πολλή μεγάλη εμπειρία και εκπαίδευση στο κομμάτι της δασοπροστασίας και της δασοπυρόσβεσης. Σαφώς, η πυρκαγιά είναι ένα επικίνδυνο περιβάλλον, αλλά οι κίνδυνοι δεν είναι μόνο οι φλόγες. Υπάρχουν πάρα πολλά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα τριγύρω σου και συνήθως είναι ανθρωπογενή. Πιο επικίνδυνος είναι ένας πανικόβλητος οδηγός που προσπαθεί να ξεφύγει και να σωθεί, παρά οι φλόγες. Η μόνη φορά που έχω αισθανθεί φόβο για τη ζωή μου ήταν όταν υπήρχαν ηλεκτρικές εκκενώσεις από καλώδια λόγω του πυκνού καπνού στη φωτιά της Πάρνηθας.
Πριν από μόλις λίγες ημέρες, βρεθήκατε ξανά αντιμέτωπος με μια ακόμη καταστροφική, για το φυσικό περιβάλλον, αλλά και για περιουσίες ανθρώπων, φωτιά, αυτή στην Ανατολική Αττική. Τι πήγε λάθος και είχαμε μια ακόμη επέκταση πυρκαγιάς σε πολλές περιοχές;
Η φωτιά που ξεκίνησε από τον Νέο Κουβαρά και επεκτάθηκε στη Σαρωνίδα και το Λαγονήσι ήταν μια ακόμη ολοκληρωτική καταστροφή. Αξίζει να αναφέρουμε ότι μέσα σε μια ώρα, εκπληκτικά γρήγορα, κάηκε το όρος Πάνειο, το οποίο ήταν ένα βουνό υπό φυσική αναγέννηση, ενώ είχαν γίνει και κάποιες προσπάθειες εθελοντών στους πρόποδες.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση ξεκινήσαμε να επιχειρούμε στον Πύργο Μελισσουργού, στην περιοχή Φέριζα και φτάσαμε στη Σαρωνίδα για να συνεισφέρουμε ώστε να σωθούν κάποια σπίτια. Για την ακρίβεια, δώσαμε ολονύχτια μάχη και παρόλα αυτά κάηκαν γύρω στα πέντε με οκτώ σπίτια. Και σε αυτό το σημείο θα πω ξανά ότι αιτία για όλα αυτά ήταν η παντελής έλλειψη πρόληψης, τόσο από τον δήμο, όσο και από τους ίδιους τους κατοίκους, δυστυχώς. Υπήρχαν σημεία στις αυλές των σπιτιών, όπου βλέπαμε φιάλες υγραερίου, δίπλα σε ξερόχορτα και καυσόξυλα.
Δεν θα μπορούσαμε βέβαια να μην σας ρωτήσουμε για το θέμα των εμπρησμών. Τι πιστεύετε ότι γίνεται με τα γκαζάκια, για παράδειγμα; Υπάρχει κάποια εξήγηση που δίνετε;
Η συντριπτική πλειοψηφία των πυρκαγιών, με βάση τα επίσημα στοιχεία του Πυροσβεστικού Σώματος, οφείλεται σε αμέλεια. Στον Νότιο Υμηττό δεν αντιμετωπίζουμε μεγάλο πρόβλημα, όσον αφορά τους εμπρησμούς από πρόθεση. Σε γενικές γραμμές, τα νέα εργαλεία, όπως για παράδειγμα οι δασικοί χάρτες, έχουν αποτρέψει τις παλιότερες προσπάθειες αποχαρακτηρισμού εκτάσεων, παρότι ειδικά ο Νότιος Υμηττός εξακολουθεί να δέχεται πολύ μεγάλες οικιστικές πιέσεις και βλέψεις για επέκταση των κατοικιών στο βουνό. Εμείς προσπαθούμε να επιτηρούμε για όλα αυτά και αν υποπέσει κάτι στην αντίληψή μας, να ενημερώνουμε τις αρμόδιες Αρχές.
Σε τι πιστεύετε ότι υστερούν οι ομάδες δασοπροστασίας και δασοπυρόσβεσης στην Ελλάδα; Τι θα μπορούσε να βελτιωθεί;
Η μεγαλύτερη έλλειψη που αντιμετωπίζουν οι ομάδες αυτές είναι το ανθρώπινο δυναμικό. Οι εθελοντές που θα επιλέξουν να αφιερώσουν μερικές ώρες από τη ζωή τους για να κάνουν κάτι για τη φύση. Φυσικά, υπάρχουν και οι ελλείψεις στον εξοπλισμό και τα πρακτικά ζητήματα, ειδικά για τις εθελοντικές ομάδες, όπως η ΕΔΝΥ, η οποία καλείται να καλύψει εξ ολοκλήρου μόνη της τα έξοδά της, καθώς όλα αυτά τα χρόνια δεν έχει λάβει ούτε ένα ευρώ από το κράτος.
