Σοφία Ζαχαράκη: «Δεν θα λύσουμε το πρόβλημα της βίας ανηλίκων στρέφοντας το δάχτυλο στα παιδιά ή στις οικογένειες»
Λίγες μέρες μετά την άγρια επίθεση εναντίον 14χρονης στο κέντρο της Γλυφάδας, με τη βία μεταξύ ανηλίκων να αποτελεί μείζον αλλά και επιτακτικό θέμα συζήτησης, η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη, μιλά στο NouPou.
- 30/09/2024
«Το φαινόμενο της βίας μεταξύ των ανηλίκων ή με πρωταγωνιστές ανήλικους εντός ή εκτός σχολικού περιβάλλοντος, δεν αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα. Όμως τα τελευταία χρόνια διαπιστώνουμε μια κλιμάκωση, η οποία μας έχει θέσει σε απόλυτη εγρήγορση», επισημαίνει η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη μιλώντας στο NouPou.
Η κ. Ζαχαράκη αναφέρεται στις δραστικές παρεμβάσεις στο ψηφιακό περιβάλλον για την προστασία της ψυχικής υγείας παιδιών και νέων αλλά και στα εργαλεία που παρέχονται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση για να προχωρήσει σε προγράμματα συμβουλευτικής γονέων. «Πρέπει να δουλέψουμε όλοι μαζί για να διορθώσουμε όσα περισσότερα μπορούμε καθώς πλησιάζουμε στο σημείο που εξαντλούνται τα όρια του νομικού οπλοστασίου για την τιμωρία παραβατικών παιδιών και γονιών», τονίζει και προσθέτει: «Όμως δεν σκοπεύουμε να παραιτηθούμε από την προσπάθεια να προσφέρουμε στα παιδιά ασφάλεια και προοπτική».
Η κ. Ζαχαράκη μιλά επίσης για τις πρωτοβουλίες του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας που συνδέονται με τη στήριξη της οικογένειας και την εθνική προσπάθεια ανάσχεσης της δημογραφικής πτώσης. Επίσης για τη δομική αλλαγή στο σύστημα για την αναμόρφωση των κοινωνικών επιδομάτων και την προνοιακή μεταρρύθμιση αλλά και το πώς οι νέοι άνθρωποι μέσα σε ένα περιβάλλον ασφάλειας θα μπορούν με καλύτερες προϋποθέσεις να ξεκινούν τη ζωή τους.
Με αφορμή το άγριο περιστατικό bullying κατά 14χρονης που σημειώθηκε το Σάββατο 21/09 στη Γλυφάδα και με την ιδιότητα και της εκπαιδευτικού, νομίζετε ότι κάτι παραπάνω πρέπει να γίνει από την οικογένεια και το σχολείο ώστε να μην έχουμε τέτοια φαινόμενα, που η αλήθεια είναι ότι μας ξενίζουν και μας σοκάρουν ως κοινωνία ευρύτερα;
Πρόκειται αναμφίβολα για ένα σοκαριστικό περιστατικό. Υπερβαίνει κατά πολύ τον ορισμό του «bullying» μεταξύ εφήβων που ξεκινά ή εκδηλώνεται στο σχολικό περιβάλλον. Όπως εκτιμά η αστυνομία, πρόκειται για προσχεδιασμένη επίθεση και διερευνά την εμπλοκή και ενός ενηλίκου αν δεν κάνω λάθος, και γι’ αυτό ανέφερα ότι δεν μιλάμε εδώ για ένα λίγο πιο σκληρό bullying. Ως προς το γενικότερο πλαίσιο, το φαινόμενο της βίας μεταξύ των ανηλίκων ή με πρωταγωνιστές ανήλικους εντός ή εκτός σχολικού περιβάλλοντος, δεν αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα. Όμως τα τελευταία χρόνια διαπιστώνουμε μια κλιμάκωση, η οποία μας έχει θέσει σε απόλυτη εγρήγορση.
Πριν από λίγα 24ωρα ο πρωθυπουργός από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ επανέλαβε την ανάγκη για παγκόσμια δράση και δραστικές παρεμβάσεις στο ψηφιακό περιβάλλον ώστε να προστατευθεί η ψυχική υγεία των παιδιών και των νέων. Δεν το λέει πρώτη φορά τώρα. Επικροτώντας μάλιστα την πρωτοβουλία της Αυστραλίας για θέσπιση ηλικιακού κριτηρίου στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με τεχνολογίες επαλήθευσης της ηλικίας που δεν μπορούν να παρακαμφθούν, δείχνει πιο συγκεκριμένα την οδό των παρεμβάσεων και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μέχρι όμως να φτάσουμε εκεί συλλογικά, υπάρχουν πράγματα που ήδη κάναμε ως κυβέρνηση και άλλα στα οποία προχωρούμε.
Η τελευταία παρέμβαση είναι η απαγόρευση της χρήσης των κινητών στα σχολεία ενώ εδώ και πολλούς μήνες μια ομάδα διακεκριμένων ειδικών – μετά από σχετική απόφαση του πρωθυπουργού – μελετά όλα τα δεδομένα, τα υφιστάμενα μέτρα, εξετάζει προτάσεις, δράσεις και παρεμβάσεις με σκοπό να υπάρξει ένα ολιστικό Εθνικό Σχέδιο αντιμετώπισης του προβλήματος.
Αρκετά πριν από τη συγκρότηση της ομάδας αυτής, λάβαμε σειρά μέτρων στο δομημένο σχολικό περιβάλλον. Πρέπει να πω ότι στα σχολεία έχουμε δουλέψει πολύ μέσα από τους ψυχολόγους, τους κοινωνικούς λειτουργούς, με τον υπεύθυνο του κάθε σχολείου για τα θέματα σχολικής βίας. Διπλασιάσαμε τους ψυχολόγους και τους κοινωνικούς λειτουργούς στα σχολεία, τοποθετήθηκε σύμβουλος σχολικής ζωής, επιμορφώθηκε ειδικά ένας μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών, εντάξαμε τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων ώστε τα παιδιά να εκπαιδεύονται στο σεβασμό, στην ανεκτικότητα στο διαφορετικό και τις δράσεις ενεργού πολίτη. Δημιουργήθηκε η πλατφόρμα stop-bullying.gov.gr όπου παιδιά αλλά και οι γονείς τους μπορούν να καταγγέλλουν τον εκφοβισμό εντός σχολικού περιβάλλοντος.
Ως υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας χρηματοδοτούμε και παρέχουμε πολλά εργαλεία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση να προχωρήσουν σε προγράμματα συμβουλευτικής γονέων. Ξέρουμε ότι υπάρχουν αυξημένες ανάγκες και φροντίζουμε διαρκώς να αυξάνουμε τους κοινωνικούς λειτουργούς. Οικογένειες και γονείς μπορούν να εμπιστεύονται τα Κέντρα Οικογένειας, που βρίσκονται στους Δήμους και παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες σε γονείς και παιδιά με έμφαση στον τομέα της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης.
Σε συνεργασία με τους ειδικούς διερευνούμε κάθε άλλη παρέμβαση που θα μας υποδείξουν.
Η αντιμετώπιση της παιδικής παραβατικότητας και εγκληματικότητας βέβαια είναι φαινόμενο που ξεπερνά τα εθνικά όρια. Επειδή όμως στη χώρα μας είχαμε πάντα μια εντύπωση πιο «δεμένης» πυρηνικής οικογένειας θεωρείτε ότι υπάρχουν επιβαρυντικοί παράγοντες που έχουν φέρει αρνητική αλλαγή;
Η διεθνής ειδησεογραφία το αποδεικνύει. Φαντάζομαι πόσο σοκαριστική είναι και για τη Βρετανική κοινή γνώμη η αλληλουχία τρομερών εγκλημάτων με δράστες ανήλικους. Όμως στη χώρα μας, έχω αρκετές φορές την εντύπωση ότι περιστατικά όμως αυτό της Γλυφάδας, προκαλούν μια υπεραντίδραση. Σχεδόν σπασμωδική. Όμως οφείλουμε να προσεγγίζουμε με γνώση, ρεαλισμό και τη μέγιστη ευαισθησία το πρόβλημα της παιδικής και εφηβικής βίας, που θέτει την ελληνική κοινωνία μπροστά σε πρωτόγνωρες καταστάσεις. Εγώ από τη φύση μου αλλά και μετά από πολλά χρόνια που υπηρέτησα σε δημόσια σχολεία δίπλα στα παιδιά, δεν πιστεύω ότι βιώνουμε κάποιο κατακλυσμιαίο φαινόμενο νεανικής βίας. Υπάρχουν χιλιάδες σχολεία, χιλιάδες μαθητές και χιλιάδες οικογένειες και από την άλλη έχουμε μερικές δεκάδες σοβαρά περιστατικά.
Δεν θα λύσουμε όμως το πρόβλημα στρέφοντας το δάχτυλο με ευκολία στα παιδιά ή στις οικογένειες. Όχι επειδή δεν υπάρχουν ευθύνες, αλλά επειδή δεν προσφέρει στον κοινό σκοπό. Πρέπει να δουλέψουμε όλοι μαζί να διορθώσουμε όσα περισσότερα μπορούμε καθώς πλησιάζουμε στο σημείο που εξαντλούνται τα όρια του νομικού οπλοστασίου για την τιμωρία παραβατικών παιδιών και γονιών.
Επειδή ακούω με προσοχή όσα ακούγονται στο δημόσιο διάλογο εγώ βλέπω πως δεν είναι πάντα επιλογή ή δείγμα αδιαφορίας η «απουσία» ενός γονέα από τη ζωή ενός παιδιού. Από την Παιανία μέχρι τη Γλυφάδα βλέπω πολλές φορές απόγνωση σε πολύ αφοσιωμένους γονείς, που δεν καταφέρνουν να ασκήσουν την γονική μέριμνα και τον έλεγχο που επιθυμούν. Και ως εκπαιδευτικός ξέρω καλά πόσος αγώνας γίνεται και στις οικογένειες και στα σχολεία να κρατήσουν τα παιδιά σε μια φυσιολογική παιδική πραγματικότητα. Δεν είναι για κανέναν εύκολο. Είναι αντιθέτως πολύ δύσκολο όταν οι γονείς και οι δάσκαλοι δεν συνεργάζονται ή ακόμη χειρότερα ο εκπαιδευτικός απαξιώνεται και ως πρόσωπο και ως πρότυπο. Στα τελευταία πολλά περιστατικά είδαμε και αυτή τη διάσταση. Είναι αλήθεια ότι όλα αυτά δημιουργούν συζήτηση για τις παιδαγωγικές μεθόδους, τη χαλάρωση της πειθαρχίας, της έλλειψης προτύπων. Συμμερίζομαι ως εκπαιδευτικός τις αγωνίες των συναδέλφων μου που βρίσκονται πολλές φορές αντιμέτωποι με γονείς έτοιμους να αμφισβητήσουν και την επάρκεια και τις προθέσεις τους. Αγνοώντας τις προειδοποιήσεις τους, για τα πρόδρομα δείγματα προβληματικής συμπεριφοράς.
Όμως δεν σκοπεύουμε να παραιτηθούμε από την προσπάθεια να προσφέρουμε στα παιδιά ασφάλεια και προοπτική. Όσον αφορά στην ύπαρξη της δεμένης πυρηνικής οικογένειας, είναι ο λόγος που καθυστερήσαμε σχετικά να δούμε στη χώρα μας τόσο σοκαριστικά περιστατικά όπως αυτό της Γλυφάδας. Είναι και ο λόγος που προσωπικά πιστεύω ότι δεν θα φτάσουμε σε ακόμη χειρότερες καταστάσεις που βιώνουν εδώ και δεκαετίες άλλες κοινωνίες. Η οικογένεια παρά τις δυσλειτουργίες, τις δυσκολίες και τα προβλήματα, μαζί με τα υπόλοιπα κοινωνικά δίκτυα -γειτονιά, φίλοι- αποτελούν ζώνες ασφαλείας για τους νέους μας. Αυτά πρέπει να ενισχύσουμε.
Στο υπουργείο σας να παραδεχθούμε ότι πέφτει ένα μεγάλο βάρος ευθύνης, που αφορά τη στήριξη της οικογένειας γενικότερα. Ποιες πρωτοβουλίες έχετε θέσει σε προτεραιότητα και ποια είναι η στόχευση;
Μα η δημιουργία του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας είναι από μόνη της η εμφατική απόδειξη ότι η κυβέρνηση έχει θέσει σε απόλυτη προτεραιότητα τη στήριξη της οικογένειας. Η στόχευση για την οικογένεια δεν απέχει από τη συνολική στόχευση που έχουμε για τη χώρα. Θα έλεγα ότι είναι παράλληλοι στόχοι διότι ο ένας διασφαλίζει τον άλλο. Όπως θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον ασφάλειας, σταθερότητας, ευημερίας, και ανάπτυξης, έτσι αντιμετωπίζουμε και τη στήριξη της οικογένειας. Της υφιστάμενης και κάθε μελλοντικής. Οι στόχοι δεν λένε όμως τίποτα αν δεν συνοδεύονται με αποτέλεσμα – και στο αποτέλεσμα εστιάζουμε στο Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Ενδεικτικά μόνο θα αναφέρω κάποιες από τις προτεραιότητες που συνδέονται και με τη στήριξη της οικογένειας και την εθνική προσπάθεια ανάσχεσης της δημογραφικής πτώσης. Φέτος δίνουμε τα περισσότερα χρήματα που έχουν δοθεί ποτέ για την κάλυψη των voucher στους βρεφονηπιακούς σταθμούς. Το συνολικό ποσό ανήλθε σχεδόν στα 380 εκατ. ευρώ και καταφέραμε να διασφαλίσουμε 173.364 θέσεις. Δέσμευσή μας είναι να αυξάνουμε κάθε χρόνο τις διαθέσιμες θέσεις. Μάλιστα αξιοποιώντας πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στο τέλος Οκτωβρίου θα δημοσιευθεί η πρόσκληση προς τους Δήμους και τους ιδιώτες για τη δημιουργία επιπλέον 20.000 νέων θέσεων σε υφιστάμενους ή νέους σταθμούς, προσβλέποντας τη συμμετοχή όλων των Δήμων της χώρας. Ένα πρόγραμμα, που χρηματοδοτείται με 70 εκ. ευρώ.
Παράλληλα, προχωράμε στη δημιουργία 150 κέντρων δημιουργικής απασχόλησης (ΚΔΑΠ) – κέντρα STEM για παιδιά ηλικίας 12-15 ετών, ένα έργο 17,3 εκ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ έχουμε ήδη διασφαλίσει ποσό 100 εκ. ευρώ από κονδύλια του ΕΣΠΑ και σύντομα θα δημοσιευτεί η νέα πράξη για επέκταση του πρωτοποριακού προγράμματος «Νταντάδες της Γειτονιάς» σε όλους τους δήμους της χώρας.
Ποια είναι η φιλοσοφία των αλλαγών που προωθούνται στον τομέα της αρμοδιότητάς σας;
Η γενική φιλοσοφία των αλλαγών που προωθούμε ως υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου κοινωνικού κράτους που «ακολουθεί» τις νέες ανάγκες και αντιμετωπίζει νέα προβλήματα. Με νέα εργαλεία και νέα αντίληψη. Τι εννοώ; Η διασφάλιση περισσότερων θέσεων στους βρεφονηπιακούς σταθμούς είναι ο ένας άξονας. Ο χαρακτήρας, η ποιότητα, το εύρος της ουσιαστικής φροντίδας που θα λαμβάνουν τα παιδιά μας στους βρεφονηπιακούς είναι ο δεύτερος άξονας. Για πρώτη φορά σε συνεργασία με τα δημόσια πανεπιστήμια εκπονούμε μελέτες για ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα στους βρεφονηπιακούς σταθμούς.
Ενδεικτικά επίσης να αναφέρω το πρόγραμμα της πρώιμης παρέμβασης που ετοιμάζουμε ώστε εγκαίρως να εντοπίζονται και να αντιμετωπίζονται προβλήματα διαταραχών στα μικρά παιδιά. Θα υπάρξει διεπιστημονική προσέγγιση με πιστοποιημένους φορείς στους οποίους θα απευθύνονται οι γονείς για την αντιμετώπιση.
Η προσπάθειά μας δεν εξαντλείται απλώς να καλύψουμε τις θέσεις στους βρεφονηπιακούς σταθμούς αλλά να βρίσκουν οι γονείς και τα παιδιά τη μέγιστη συνδρομή.
Πρόσφατα έγινε η εξειδίκευση των μέτρων που έχουν ως φόντο την αντιμετώπιση του δημογραφικού ζητήματος, όμως η αναμόρφωση των κοινωνικών επιδομάτων θέλει να βρει και πρόσφορο έδαφος για να δώσει καρπούς. Σε αυτήν την κατεύθυνση τι παραπάνω γίνεται ώστε να υπάρξουν απτά αποτελέσματα;
Με τη βοήθεια μιας διακεκριμένης ομάδας εμπειρογνωμόνων, εδώ και μήνες μελετήσαμε τις στρεβλώσεις, τα κενά, τις αδικίες του υφιστάμενου συστήματος απόδοσης των επιδομάτων και σχεδιάσαμε σημαντικές αλλαγές για να πετύχουμε αυτό που σας είπα νωρίτερα: διαφάνεια και τη μέγιστη δυνατή δικαιοσύνη.
Πρόσφατα, αποσαφηνίζοντας τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού από τη ΔΕΘ σχετικά με τη μστήριξη των οικογενειών και των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, ανέφερα επιγραμματικά τις αλλαγές στο κομμάτι των τριών βασικών επιδομάτων, δηλαδή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, του Επιδόματος Παιδιού και Στέγασης.
Οι δικαιούχοι αυτών των επιδομάτων θα δουν σημαντικές αυξήσεις από την αρχή του επόμενου χρόνου. Μεγαλύτερη θα είναι η αύξηση στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα αλλά εξίσου σημαντικές θα είναι και στα άλλα δύο επιδόματα.
Η δομική όμως αλλαγή στο σύστημα είναι η ένταξη περισσότερων κριτηρίων για τη λήψη των επιδομάτων και η παροχή κινήτρου σε όλους τους δικαιούχους να διατηρήσουν ή και να αναζητήσουν εργασία.
Στόχος της προνοιακής μεταρρύθμισης είναι διττός:
-σεβασμός στο δημόσιο χρήμα,
-σεβασμός και στήριξη σε όσους βρίσκονται σε αληθινή ένδεια.
Επιπλέον η Πολιτεία οφείλει να δώσει το στίγμα πως το προνοιακό επίδομα δεν είναι «μισθός» για εκείνους που, ενώ έχουν τη δυνατότητα, αποφεύγουν την εργασία.
Ειδικά για τα νότια προάστια της Αθήνας η ανάπτυξη της Αθηναϊκής Ριβιέρας είναι ένα μεγάλο project που αναμένεται να βάλει κι ένα θετικό πρόσημο στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων. Τελικά μήπως η ουσιαστική στήριξη της οικογένειας είναι αυτή η διαμόρφωση ενός πλαισίου μέσα στο οποίο νέοι άνθρωποι θα μπορούν με ασφάλεια να ζουν, να εργάζονται, να δημιουργούν και να ξεκινούν αν θέλουν να κάνουν οικογένεια;
Πράγματι, μιλάμε για ένα εμβληματικό έργο που θα αναβαθμίσει ουσιαστικά την ποιότητα ζωής των κατοίκων και επισκεπτών στην παράκτια ζώνη της Αττικής. Είναι η πρώτη έξυπνη και πράσινη πόλη που δημιουργείται από τα θεμέλια αυτή τη στιγμή σε ολόκληρη την Ευρώπη και αποτελεί υπόδειγμα για τη μετάβαση των πόλεων στη σύγχρονη εποχή. Συμφωνώ δε απολύτως μαζί σας για το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο οι νέοι άνθρωποι αποφασίζουν για το αν θα δημιουργήσουν οικογένεια.