Η ιστορία του «Σχολείου Γραμματικάκη» είναι η ιστορία της Ελλάδας που αντιστέκεται

Ο Στέλιος Γραμματικάκης, διακεκριμένος Γιατρός της Γλυφάδας, εξιστορεί στο NouPou τα χρόνια που οι εκπαιδευτικοί γονείς του, Ηλίας Γραμματικάκης και Ελένη Πουλακιδάκου, ανέλαβαν το πιο δύσκολο -τότε και τώρα- έργο. Να διαπλάσουν παιδικές ψυχές.

• 21/03/2020
• Κείμενο: Ιωάννα Παχούλη

Στην οδό Γιαννιτσοπούλου, στον αριθμό 12,  στεγάζεται το 1ο Δημοτικό Γλυφάδας, όπως είναι η επίσημη ονομασία του. Στην τοπική κοινωνία όμως, το σχολείο είναι γνωστό ως «Σχολείο Γραμματικάκη». Η μεγάλη προσφορά του ζεύγους Δασκάλων Γραμματικάκη στην εκπαίδευση των παιδιών της τοπικής κοινωνίας ήταν αυτή που οδήγησε τους κατοίκους της Γλυφάδας να ταυτίσουν το όνομα του σχολείου με το δικό τους, αυθόρμητα και δικαιολογημένα. Ο γιος τους, κύριος Στέλιος Γραμματικάκης, αγαπημένος γιατρός της Γλυφάδας, μας ταξιδεύει νοσταλγικά σε μια εποχή πολύ διαφορετική. Και, παρά τις δυσκολίες της, αγνή και όμορφη.

Ο κ. Στέλιος Γραμματικάκης στο ιατρείο του

«Είναι αλήθεια ότι μετά τη λήξη κάθε πολέμου κάθε χώρα αναζητά τρόπους ανασυγκρότησης ενός κράτους. Στη χώρα μας, μετά το 1945, αντιμέτωποι με ό,τι απέμεινε, αντιμετωπίσαμε νέα ξενόφερτα και καταστρεπτικά έθιμα: ήρθαν τα μπαράκια, η ρεπούμπλικα, το τζιπ, το ποτό, το τσιγάρο, η χρήση ναρκωτικών και τοξικών ουσιών, η αλλοίωση της γλώσσας. Συγκεκριμένα μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έγιναν διάφορες κοινωνικές αναταράξεις στην Ελλάδα, μαζί με την ατυχία συνύπαρξης πολιτικών διενέξεων και αντιθέσεων που έχτισαν έναν ολέθριο εμφύλιο πόλεμο με τις επιπτώσεις του».

«Στην περίοδο αυτή “τύχη αγαθή”, οι γονείς μου ανέλαβαν το δύσκολο έργο του διδασκάλου που διαπλάθει αθώες παιδικές ψυχές. Παιδιών εξαθλιωμένων από τυρρανισμένες οικογένειες, παιδιών με αβιταμίνωση, προφυματίωση. Τότε οι οικογένειες προέβαιναν σε λαϊκές ταβέρνες για να διασκεδάσουν, υπηρετώντας το θρήνο των απελπισμένων, το ζεϊμπέκικο».

«Το 1946, ο πατέρας μου ανέλαβε τη διεύθυνση του σχολείου στο Βόσπορο, στη γειτονιά των προσφύγων. Την ίδια χρονιά, η μητέρα μου, νεοτάτη τότε, διορίζεται στο σχολείο της οδού Φιλικής Εταιρείας ως διευθύντρια, έχοντας την ευθύνη πάρα πολλών παιδιών. Ένας νέος νόμος που διέταζε να μην είναι χωρισμένα (διοικητικά) τα ανδρόγυνα, είχε ως αποτέλεσμα να φέρουν και τον πατέρα μου στο σχολείο που ήταν ήδη μητέρα μου, στο νυν 1^ο Δημοτικό της Γλυφάδας».

Το 1948, ο Ηλίας Γραμματικάκης ως διευθυντής και η Ελένη Πουλακιδάκου ως δασκάλα, ενώνουν τις δυνάμεις τους και δίνουν κυριολεκτικά όλο τους το «είναι» σε ένα επάγγελμα –λειτούργημα.

«Ο σκοπός των γονιών μου ήταν ξεκάθαρος: Η καταπολέμηση του επάρατου αναλφαβητισμού»

Στο σχολείο της Φιλικής Εταιρείας τότε, υπήρχαν μόνο δύο αίθουσες μισο-διατηρημένες. Όλα όμως άλλαξαν με τα χρόνια και την αδιάκοπτη και ανιδιοτελή προσπάθεια των γονιών του Στέλιου Γραμματικάκη. «Τα μετακατοχικά παιδιά ήταν ατίθασα και ιδιαίτερα αγχωμένα. Οι γονείς μου έκαναν αγώνα ώστε να πάρουν τα παιδιά το απολυτήριο της 6ης Δημοτικού, για να μπορέσουν να γίνουν κάτι στη ζωή τους». Οι επιτυχίες ήταν πολύ μεγάλες, καθώς τα παιδιά που βγήκαν από το σχολείο ήταν άριστοι πολίτες. «Πολλά από τα παιδιά κατάφεραν να πετύχουν στη Βαρβάκειο». Κι αν κοιτάξει κανείς την μετέπειτα εξέλιξή τους, θα διαπιστώσει ότι «το σχολείο αυτό ουσιαστικά ήταν ένα εργοστάσιο παραγωγής επιστημόνων».

Ο αέναος αγώνας των γονιών του κατάφερε να δημιουργήσει ένα σχολείο «πλουσιότερο» και κτιριακώς μεγαλύτερο. Δημιουργήθηκαν βιβλιοθήκες (που υπάρχουν μέχρι και σήμερα), εργαστήριο χημείας, αίθουσα για δωρεάν φροντιστήρια, αίθουσα για προσκόπους, εργαστήριο ξυλογλυπτικής και χειροτεχνίας και βοτανικός κήπος. Λόγω της παιδείας, της μόρφωσής τους και των ιδιαίτερων κλίσεών τους στις ξένες γλώσσες, οι δύο του γονείς προσέφεραν τα μέγιστα στα παιδιά. «Είχαν ερεθίσματα, έβαζαν στόχους». Στις σχολικές γιορτές και τους παιδικούς χορούς, αναλάμβαναν και το ρόλο των οργανοπαικτών, καθώς έπαιζαν και οι δύο μαντολίνο. «Έβαλαν δικά τους χρήματα στο σχολείο, με σκοπό να το δουν να ανθίζει».

Ήταν οι πρώτοι που έφεραν τηλέφωνο και το νερό στο σχολείο και οι πρώτοι που δημιούργησαν αρχαίο θέατρο, με σκηνοθέτη τη μητέρα του, η οποία ήταν «υπεύθυνη επί των καλλιτεχνικών». «Η πρώτη Αρχαία Οδύσσεια που παίχτηκε ποτέ ήταν στο σχολείο της Γλυφάδας». Πέρα από την καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας, τα παιδιά μάθαιναν να καλλιεργούν και τις κλίσεις τους. Επίσης, έκαναν μαθήματα επαγγελματικού προσανατολισμού. «Μεταξύ άλλων, ο πατέρας μου τους μάθαινε και ξυλογλυπτική». «Η προσπάθειά τους ήταν να δώσουν ένα φως, τόσο στους συναδέλφους, όσο και στα παιδιά χωρίς ίχνος πολιτικής χροιάς. Ένα φως που δεν υπάρχει σήμερα».

«Οι δάσκαλοι ήταν οι καλύτεροι συγγενείς»

Μεταξύ των αγώνων τους ήταν η προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν τη φυματίωση: «Για την πρόληψη της φυματίωσης ο πατέρας μου είχε ζητήσει από το εργοστάσιο του Φιξ χαπάκια μαγιάς που έδινε στα παιδάκια κάθε μέρα. Τους θυμάμαι να ετοιμάζουν ρόφημα από κουβερτούρες σε κάποια ασημένια κύπελλα. Πλέον δεν σώζεται το καζάνι που έβραζαν το γάλα, αλλά το κουπί όπου ανακάτευαν, το οποίο έχω κρατήσει μέχρι και σήμερα». Για τα παιδιά που παρουσίαζαν σημάδια υποσιτισμού, ετοίμαζαν βιταμίνες μουρουλεναίου και φρόντιζαν να τους παρέχουν κίτρινο τυρί.

«Οι γονείς μου ήταν συνεχώς μαζί». Μια μνήμη χαραγμένη στο μυαλό του, τόσο ως μαθητής στο σχολείο, όπου για εκείνον ήταν πάντα «ο κύριος και η κυρία», όσο και ως γιος τους, εκτός των αιθουσών. «Έζησαν μαζί 64 χρόνια, αγαπημένοι. Ήταν όλη μέρα στο σχολείο. Το βράδυ, διόρθωναν ένα- ένα τα γραπτά και στεναχωριόντουσαν όταν ένα παιδάκι δεν τα πήγαινε καλά. Γι’αυτό και εν συνεχεία, χωρίς να το ξέρει κανένας, του έκαναν μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας». Τα παιδιά ήταν πολλά και οι δάσκαλοι πολύ λίγοι.

«Θυμάμαι χαρακτηριστικά, μια μέρα που ο πατέρας μου έβαφε με δικά του έξοδα τους τοίχους του σχολείου, με μία χαρτοσακούλα στο κεφάλι, ήρθε ένας επιθεωρητής και ζήτησε τον κύριο Γραμματικάκη. “Δεν είναι εδώ αυτήν την στιγμή”, του απάντησε. Ήταν ένας ταπεινός και σεμνός άνθρωπος».

«Η μητέρα μου έχασε την ακοή της. Η πρώτη ωτοπλαστική έγινε σε εκείνη. Μετά την εγχείρηση ξαναγύρισε στη θέση της και δούλεψε μέχρι την τελευταία στιγμή. Έζησε μέχρι τα 95 της χρόνια. Ο πατέρας μου έφυγε στα 92 του»

Στη συζήτησή μας με τον κύριο Στέλιο Γραμματικάκη συνειδητοποιώ το πόσο διαφορετικά έχει βιώσει το παιχνίδι από ό,τι εμείς. «Οι γονείς μας δεν μας απαγόρευσαν ποτέ το παιχνίδι. Όμως μας είχαν μάθει να προσέχουμε. Ψαρεύαμε, κάναμε εκδρομές, φτιάχναμε ό,τι κατασκευή μπορείς να φανταστείς γιατί είχαμε μάθει -και μέσα από τα εργαστήρια στο σχολείο- να δημιουργούμε με τα χέρια μας και το μυαλό μας. Ήταν τόσο έντονο το παιδικό συναίσθημα που μία φορά ένας εργολάβος που ήταν σε ένα κοντινό σπίτι που χτιζόταν, μας έβλεπε που σαν παιδάκια κάναμε παραγωγικά και δημιουργικά πράγματα και μου χάρισε ένα σετ από σανίδια για να φτιάξω το δικό μου κρησφύγετο. Ήταν το ωραιότερο δώρο της ζωής μου».

«Γενικώς από τους γονείς μου υπήρχε μια διακριτική επίβλεψη και υπευθυνότητα».

«Από μικρό παιδί, έμφυτα, μου άρεσε να βοηθάω τους συνανθρώπους μου. Ήθελα να προσφέρω, γι’ αυτό κι έγινα γιατρός». Θυμάται τη γνωριμία του με τη σύζυγό του: «Τη γυναίκα μου τη γνώρισα από πολύ μικρή στη Γλυφάδα. Ήταν ένα πανέμορφο κορίτσι». Σήμερα έχουν δύο παιδιά και 3 εγγόνια.

«Το σχολείο αυτό έχει επιδράσει πάρα πολύ στη ζωή μου και σε όλη τη μετέπειτα εξέλιξη. Μου έμαθε πράγματα για τη σημασία της οικογένειας, τη σημασία της εξέλιξης, τη σημασία της υπόστασής μας. Όταν κάποιος έχει διδαχές από το σπίτι του μπορεί να προχωρήσει».

«Αυτό που με δίδαξε η γιαγιά μου είναι να μην μελαγχολείς, ό,τι και να έρθει στη ζωή. Γιατί άμα πέσεις κάτω και δεν σηκωθείς θα γεμίσει γκαζόν από πάνω».

«Πλέον, όλα μεταφράζονται σε χρήμα. Όταν η καθημερινότητα γίνεται μία συναλλαγή, η ζωή χαλάει. Οι δάσκαλοι πρέπει να δώσουν εφόδια και όνειρα για το μέλλον, είναι κρίσιμη η συμβολή τους. Όσο υπάρχουν σωστοί εκπαιδευτικοί όμως και σωστές μανάδες, που δεν ασχολούνται όλη μέρα με το Instagram και το Facebook, δεν φοβάμαι τίποτα».

«Η μητέρα μου, αισιόδοξο άτομο, πάντοτε μου έλεγε: Ο δρόμος προς την ευτυχία και την επιστημονική εξέλιξη είναι διαρκώς υπό ανακατασκευή»

«Aν μπορούσα να γυρίσω τον χρόνο πίσω, πάλι γιατρός θα γινόμουν, πάλι τους ίδιους γονείς θα ήθελα να έχω, πάλι στο ίδιο σχολείο θα πήγαινα».

Σχετικά με την πραγματικότητα που βιώνουμε στην χώρα μας λόγω του κορονοϊού, ο κύριος Στέλιος παραμένει αισιόδοξος: «Είμαι σίγουρος ότι θα τα καταφέρουμε. Δεν υπάρχει μονιμότητα ευτυχίας, ούτε μονιμότητα ανεπιθύμητης δυστυχίας. Είναι εναλλασσόμενα φαινόμενα και υπακούουν στους νόμους της φύσης για να έχουμε λόγο ύπαρξης»

«Η αγάπη για τη ζωή είναι η δύναμη που υπηρετεί την επιβίωση»

*Το NouPou ευχαριστεί θερμά τον κύριο Στέλιο Γραμματικάκη για τη δωρεά των φωτογραφιών αρχείου