Κορονοϊός και Θηλασμός: Όλα τα επιστημονικά δεδομένα
Η Παιδίατρος Κατερίνα Κατσιμπάρδη και η Μαία Αναστασία Νομικού μας δίνουν όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται να γνωρίζουμε για το μητρικό θηλασμό την εποχή του κορονοϊού.
- 06/04/2020
Η πανδημία από τον COVID-19 που πλήττει τον κόσμο μας τους τελευταίους μήνες δημιουργεί πολλά ερωτηματικά ειδικά σε “ιδιαίτερες” ομάδες, όπως είναι οι έγκυες ή οι λεχώνες και τα νεογνά. Χωρίς να θεωρούνται ευπαθείς ομάδες, αναμφισβήτητα χρειάζονται μεγάλη προσοχή, γιατί εκτός από τα γνωστά πλέον μέτρα πρόληψης που πρέπει να εφαρμόζονται, ανακύπτουν διάφορα θέματα που θα χρειαστεί να χειρισθούν στην περίπτωση που μια νέα μητέρα διαγνωσθεί με COVID-19. Κάποια από αυτά είναι εάν μεταφέρεται ο ιός μέσω του μητρικού θηλασμού, πώς και εάν συνεχίζεται ο θηλασμός στην περίπτωση που η μητέρα έχει COVID-19 και ποια μέτρα προστασίας πρέπει να λάβουν η μητέρα και το περιβάλλον ώστε να προφυλάξουν το νεογέννητο.
Αν η μητέρα νοσήσει ή εμφανίσει ύποπτα συμπτώματα, πρέπει να σταματήσει τον θηλασμό;
Για μία μητέρα που ούτως ή άλλως θηλάζει το παιδί της και κάποια στιγμή εμφανίζει συμπτώματα της νόσου από τον ιό SARS-COVID-19, το πιο πιθανό είναι ότι και το παιδί της θα έχει ήδη επιμολυνθεί.
Η διεθνής συνομοσπονδία Μαιών / Μαιευτών (ICM) συστήνει να μην χωρίζονται οι θηλάζουσες μητέρες από τα νεογνά τους, καθώς δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι οι αναπνευστικοί ιοί μπορούν να μεταδοθούν μέσω του μητρικού γάλακτος. Η μητέρα μπορεί να συνεχίσει το θηλασμό εφόσον εφαρμόζονται οι απαραίτητες προφυλάξεις.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συστήνει ότι οι γυναίκες με COVID-19 μπορούν να θηλάσουν αν το επιθυμούν.
Η Ελληνική Μαιευτική και Γυναικολογική Εταιρεία αναφέρει ότι αν και δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο ιός μεταδίδεται μέσω μητρικού γάλακτος, αντενδείκνυται ο θηλασμός λόγω έκθεσης του νεογνού στις αναπνευστικές εκκρίσεις της μητέρας. Στην περίπτωση που η μητέρα επιθυμεί να θηλάσει προτείνει για τη διατήρηση της γαλουχίας τη χρήση θηλάστρου με απόρριψη του γάλακτος.
Η Ελληνική Εταιρεία Μαιευτικού και Γυναικολογικού Επείγοντος αναφέρει ότι όσον αφορά τον COVID-19 φαίνεται ότι ο ιός δεν μεταδίδεται μέσω του θηλασμού, οπότε εάν αυτό επιθυμεί η μητέρα μπορεί να το πράξει. Έχουν εξεταστεί τόσο δείγματα αμνιακού υγρού όσο και γάλακτος από πάσχουσες μητέρες και ο ιός δεν έχει ανιχνευθεί. Τόσο ο θηλασμός όσο και η επαφή της μητέρας με το μωρό της προσφέρουν πολλαπλά οφέλη. Επομένως, στην περίπτωση που η μητέρα έχει διαγνωσθεί με COVID-19 δεν συστήνεται διακοπή του θηλασμού, αλλά θα πρέπει αυτός να γίνεται ακολουθώντας συγκεκριμένες οδηγίες και μέτρα προστασίας. Η Ελληνική Εταιρεία Μαιευτικού και Γυναικολογικού Επείγοντος αναφέρει επίσης ότι υπάρχει και η επιστημονική άποψη, ότι τα μωρά πρέπει για 14 μέρες να μην έρχονται σε επαφή με τις θετικές στον SARS-CoV-2 μητέρες τους, κάτι που εφαρμόστηκε στην Κίνα. Η τελική απόφαση πρέπει να λαμβάνεται από
κοινού σε συνεννόηση με τη μητέρα και να εξατομικεύεται ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου. Υπάρχει και η σύσταση τα νεογνά νοσούντων μητέρων να αντιμετωπίζονται ως πιθανά κρούσματα και να νοσηλεύονται απομονωμένα.
Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) δεν έχει συγκεκριμένη κατεύθυνση για τον θηλασμό κατά τη διάρκεια μόλυνσης από όμοιους ιούς όπως ο SARS-CoV ή ο ιός Αναπνευστικού Συνδρόμου Μέσης Ανατολής (MERS-CoV). Το CDC συστήνει ότι η μητέρα με γρίπη μπορεί να συνεχίζει να θηλάζει ή να αντλεί μητρικό γάλα εφόσον παίρνει όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις ώστε να αποφευχθεί η μετάδοση του ιού στο βρέφος.
Σε σχέση με την ασφάλεια του θηλασμού στην περίπτωση που μια γυναίκα γεννά το νεογνό της ενώ νοσεί από τον ιό, οι απόψεις στην επιστημονική κοινότητα διίστανται. Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) (2020) αναφέρει ότι η επιλογή της απομόνωσης της μητέρας από το νεογνό της θα πρέπει να είναι η πρώτη επιλογή. Σημειώνει ωστόσο, ότι θα πρέπει η απόφαση να λαμβάνεται μετά από πλήρη ενημέρωση της οικογένειας για τα οφέλη και τους κινδύνους αυτής της επιλογής.
Αντίθετα, οι οδηγίες του Βασιλικού Κολλεγίου Μαιευτήρων-Γυναικολόγων (RCOG), αναφέρουν ότι μια τέτοια απόφαση δεν πρέπει να λαμβάνεται εύκολα καθώς ο χωρισμός της μητέρας από το νεογνό της για 14 ημέρες μπορεί να επιφέρει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία και στην εγκατάσταση του θηλασμού. Εάν το νεογνό είναι υγιές, προτείνουν η μητέρα και το νεογνό να είναι μαζί. Σημειώνουν ωστόσο, ότι η απόφαση πρέπει να λαμβάνεται ανάλογα με την κλινική εικόνα της μητέρας και του νεογνού, ύστερα από ανάλυση των κινδύνων και των ωφελειών κάθε επιλογής στην οικογένεια και πάντα σε συνεργασία με τους νεογνολόγους.
Το μητρικό γάλα μπορεί να προσφέρει ανοσιακή προστασία στο μωρό από τον κορονοϊό;
Το μητρικό γάλα προσφέρει προστασία απέναντι σε πολλές ασθένειες. Είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου ο θηλασμός ή το αντλημένο μητρικό γάλα δεν συστήνονται.
Αν η μητέρα συνεχίσει να θηλάζει, ποια είναι ακριβώς τα μέτρα προφύλαξης προκειμένου να μην μεταδώσει τον ιό στο μωρό; Είναι εφικτό κάτι τέτοιο;
Ο βασικός κίνδυνος είναι η μετάδοση μέσω της στενής επαφής.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ τα μέτρα που θα πρέπει να λαμβάνονται είναι τα εξής κατά την διάρκεια του θηλασμού:
- Οι συμπτωματικές μητέρες που είναι αρκετά καλά για να θηλάσουν, θα πρέπει να φορούν μάσκα όταν πλησιάζουν το νεογέννητο (συμπεριλαμβανομένης και της ώρας του μητρικού θηλασμού)
- Η μητέρα πρέπει να πλένει τα χέρια της πριν και μετά την επαφή με το μωρό.
- Συστηματικά να καθαρίζονται και να απολυμαίνονται οι επιφάνειες που χρησιμοποιούνται από τη μητέρα και το μωρό.
- Αποφυγή ασπασμών στο νεογνό τους- ιδιαίτερα στο κεφάλι/ πρόσωπο/ χέρια του.
Αν η μητέρα διακόψει το θηλασμό, μπορεί να συνεχίσει να αντλεί γάλα με το θήλαστρο; Μπορεί να μεταδοθεί ο ιός μέσα από το θήλαστρο;
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, δεν είναι ξεκάθαρο αν ο αυτός ο κορονοϊός επιβιώνει στις επιφάνειες, αλλά φαίνεται να συμπεριφέρεται όπως και οι υπόλοιποι κορονοϊοί. Οι μελέτες υποδεικνύουν ότι οι κορονοϊοί ίσως επιβιώνουν από λίγες ώρες έως αρκετές μέρες σε επιφάνειες και αυτό ποικίλλει ανάλογα τις συνθήκες που επικρατούν (είδος επιφάνειας, θερμοκρασία, υγρασία περιβάλλοντος). Οι οδηγίες που έχει εκδώσει λοιπόν ο ΠΟΥ είναι οι εξής:
- Η μητέρα πρέπει να χρησιμοποίει το θήλαστρο αφού πρώτα έχει πλύνει πολύ σχολαστικά τα χέρια της.
- Μετά τη χρήση είναι υποχρεωτικό να πλένεται και να αποστειρώνεται.
- Το γάλα που αντλείται με το θήλαστρο θα μπορούσε να το δώσει στο μωρό και ένα άλλο υγιές άτομο.
Η διεθνής συνομοσπονδία Μαιών / Μαιευτών (ICM) συστήνει ότι εάν η μητέρα είναι πολύ άρρωστη για να θηλάσει, θα πρέπει να ενθαρρύνεται και να υποστηρίζεται για την άντληση του μητρικού γάλακτος, που μπορεί να χορηγηθεί στο νεογέννητο μέσω ενός κυπέλλου ή κουταλιού. Η χρήση μάσκας, η αυστηρή υγιεινή των χεριών, και η απολύμανση, μετά την άντληση του μητρικού γάλακτος, όλων των συσκευών άντλησης αλλά και των χρησιμοποιούμενων επιφανειών, είναι απαραίτητη.
Μετά την καραντίνα μπορεί η μητέρα να επιστρέψει στον θηλασμό; Και, αν ναι, σε πόσες μέρες;
Σύμφωνα με την Ελληνική Μαιευτική και Γυναικολογική Εταιρεία η έναρξη θηλασμού μετά την καρανίνα ,μπορεί να γίνει μόλις βεβαιωθούμε ότι η μητέρα είναι αρνητική σε δύο δείγματα PCR και εφόσον έχει διακοπέι ή ολοκληρωθεί η θεραπεία της μητέρας.
Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι η ψυχική μας υγεία είναι εξίσου σημαντική με την σωματική. Οι νέες μητέρες μπορούν, τηρώντας τα κατάλληλα μέτρα, να βγαίνουν για ένα σύντομο περπάτημα στη κοντινή περιοχή γύρω από το σπίτι ή όταν έχει καλό καιρό να βγαίνουν στο μπαλκόνι με το μωρό.
Επίσης, χάρη στην τεχνολογία πια, μπορούμε να βλέπουμε, μέσω συχνών βιντεοκλήσεων τα αγαπημένα μας πρόσωπα.
Kατερίνα Κατσιμπάρδη
Παιδίατρος, Δικάκτωρ Ιατρικής ΕΚΠΑ
Δαρδανελίων 44, Βούλα
Τ: 2130381617
pedkatsibardi@gmail.com
Aναστασία Νομικού
Μαία
anastasianomikou1414@gmail.com
