Κρίσεις Πανικού… ένας σύγχρονος δυνάστης;

Ποια είναι τα συμπτώματα της κρίσης πανικού, τι είναι η διαταραχή πανικού και η αγοραφοβία και πώς μπορεί να βοηθήσει η Ψυχοθεραπεία. Όλες οι απαντήσεις από την Ψυχολόγο, Στέλλα Μάζη.

• 26/02/2021
• Κείμενο: NouPou.gr

Οι κρίσεις πανικού είναι ιδιαίτερα τρομακτικές γιατί εμφανίζονται ξαφνικά σε καταστάσεις όπου οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αναμένουν να αισθανθούν εκνευρισμό ή φόβο. Η ταχύτητα με την οποία εμφανίζονται τα συμπτώματα και η έντασή τους, καθώς και το γεγονός ότι επηρεάζουν τόσα πολλά μέρη του σώματος κάνει το αίσθημα του φόβου, της αβοηθητότητας και της ανημπόριας μεγαλύτερο.

«Αρχίζει όταν ξαφνικά νιώθω να μην μπορώ να αναπνεύσω κανονικά. Έπειτα αρχίζω να ζαλίζομαι, ιδρώνω και η καρδιά μου χτυπά μανιασμένα. Μερικές φορές αισθάνομαι ναυτία ή ότι θα πνιγώ. Τα δάχτυλά μου μουδιάζουν κι αισθάνομαι μυρμήγκιασμα στα πόδια μου. Νιώθω παράξενα σα να μην είμαι πραγματικά εκεί σα να είμαι αποκομμένη από την πραγματικότητα. Αρχίζω να σκέφτομαι ότι θα χάσω τον έλεγχο ή θα πεθάνω, αυτό με κάνει να αισθάνομαι πάρα πολύ φοβισμένη, παρόλο που η κρίση διαρκεί μόλις λίγα λεπτά. Μου φαίνεται ότι διαρκεί μια αιωνιότητα και ότι δεν θα την ξεπεράσω ποτέ».

Ποια είναι τα συμπτώματα που συνοδεύουν μια κρίση πανικού;

Τα συμπτώματα που εμφανίζονται συνήθως είναι τα εξής:

• Δυσκολία στην αναπνοή η λαχάνιασμα
• Αίσθημα πνιγμού
• Σφίξιμο πίεση η πόνο στο στήθος
• Τρέμουλο έντονος τρόμος και αδυναμία
• Ιδρωμένες παλάμες και υπερβολική εφίδρωση
• Μυρμήγκιασμα η μούδιασμα στα χέρια και στα πόδια
• Αίσθημα δυνατών παλμών, ταχυκαρδία
• Αίσθημα τάσεις για λιποθυμία η αστάθειας και ζαλάδα
• Ναυτία ανακατωσούρα στομαχικές εντερικές ενοχλήσεις
• Αίσθημα κρύου και ζέστη

Τα συμπτώματα αυτά συνήθως συνοδεύουν και βασανιστικές σκέψεις όπως:

• θα τρελαθώ
• θα χάσω τον έλεγχο
• θα λιποθυμήσω
• θα καταρρεύσω
• θα πάθω καρδιακή προσβολή
• θα πάθει εγκεφαλικό
• θα αρχίσω να ουρλιάζω και θα γελοιοποιηθώ

Η πιθανότητα να συμβεί κάτι από τα παραπάνω είναι ελάχιστη. Με το τέλος του επεισοδίου οι σκέψεις αυτές συνήθως μοιάζουν παράλογες. Κατά τη διάρκεια όμως της κρίσης πανικού είναι πάρα πολύ έντονες. Οι φόβοι μπορεί να είναι τόσο πραγματικοί και να παραμένουν ενεργητικοί στη μνήμη, προκαλώντας μεγάλη ανησυχία και άγχος μεταξύ των διαστημάτων που μεσολαβούν μέχρι την επόμενη πιθανή κρίση πανικού. Το διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στις κρίσεις κυριαρχεί ένα άγχος μήπως ξανασυμβούν τα ίδια σωματικά συμπτώματα και επανέλθουν αυτές οι ενοχλητικές σκέψεις και συναισθήματα.

Μετά την υποχώρηση της κρίσεως πανικού, το άτομο, συνήθως, έχει εξαντληθεί, αποθαρρυνθεί, σοκαριστεί και αισθάνεται μπερδεμένο. Πρόκειται για μια εξαιρετικά τρομακτική εμπειρία, ιδιαίτερα όταν δεν είναι γνωστό τι είναι εκείνο που μπορεί να την προκάλεσε. Στην αρχή οι άνθρωποι πιστεύουν ότι έχουν κάποιο οργανικό πρόβλημα και αναζητούν ιατρική βοήθεια. Άλλοι νιώθουν ντροπή, αμηχανία, επειδή θεωρούν ότι δεν έχουν τον έλεγχο του εαυτού τους, ενώ άλλοι το βιώνουν σιωπηλά, φοβούνται να αποκαλύψουν τι τους συμβαίνει και δεν αναζητούν επαγγελματική βοήθεια.

Τι είναι η Διαταραχή Πανικού;

Όταν ορισμένα άτομα εκδηλώνουν επαναλαμβανόμενες κρίσης πανικού και το πρόβλημα αρχίζει να παρακωλύει τη ζωή τους, τότε λέμε πως έχουν Διαταραχή Πανικού.

Συνήθως οι άνθρωποι εκδηλώνουν μόνο 1 ή 2 έντονες κρίσης πανικού και στη συνέχεια αρχίζουν να φοβούνται μήπως εκδηλώσουν περισσότερες. Η ενασχόληση με το πρόβλημα κυριαρχεί στο μυαλό και τη συμπεριφορά του ατόμου και αποτελεί παράγοντα πρόκλησης περισσότερου άγχους, «υποχρεώνοντάς» το να προσαρμόσει ανάλογα τον τρόπο ζωής του, με αποτέλεσμα να αποφεύγει κάθε ερέθισμα που πιστεύει ότι μπορεί να του προκαλέσει μια κρίση πανικού. Η ανησυχία για επικείμενες κρίσεις πανικού είναι γνωστή ως άγχος αναμονής.

Τι είναι η Αγοραφοβία;

Τα άτομα που εμφάνισαν κρίση πανικού σε μια συγκεκριμένη κατάσταση διαπιστώνεται πως συνηθίζουν να αποφεύγουν αυτή την κατάσταση από φόβο μήπως εκδηλώσουν κι άλλη κρίση. Για παράδειγμα, όταν κάποιος έχει βιώσει μια κρίση πανικού σε πολυκατάστημα θα αρχίσει να αποφεύγει να επισκέπτεται εμπορικά κέντρα ή να πηγαίνει για ψώνια γενικότερα. Ένα άτομο που πάσχει από αγοραφοβία έχει την τάση να αποφεύγει καταστάσεις στις οποίες εκτιμά πως η διαφυγή μπορεί να είναι δύσκολη στην περίπτωση που παρουσιάσει μια κρίση πανικού, διαφορετικά επιλέγει να υπομείνει την κατάσταση κυριευμένος από ησυχία και αδημονία.

Μερικές από τις καταστάσεις που μπορεί να αποφύγει ένα άτομο με Διαταραχή Πανικού συνοδευόμενη από αγοραφοβία είναι: η οδήγηση αυτοκινήτου σε μποτιλιάρισμα, τα ψώνια σε πολυκαταστήματα/ εμπορικά κέντρα, η χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς, τα εστιατόρια, τους κινηματογράφους, τα θέατρα ή/ και παραμονή στο σπίτι, χωρίς την παρέα άλλου άτομου.

Πως μπορεί να βοηθήσει η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία;

Σύμφωνα με τη γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία οι συμπεριφορές και οι συνέπειές τους αναπτύσσονται ως αποτέλεσμα λανθασμένων συνηθειών στον τρόπο με τον οποίο αντιδρούμε στην ψυχολογική πίεση, οι οποίες προέρχονται από το περιβάλλον και αυτές οι μαθημένες συμπεριφορές μπορούν να οδηγήσουν στην εμφάνιση ενοχλητικών συμπτωμάτων.

Υποστηρίζεται, λοιπόν, ότι εφόσον είναι δυνατό να μάθουμε αυτές τις συνήθειες, τότε είναι δυνατό να τις ξεμάθουμε και να ξαναμάθουμε πιο αποτελεσματικές μεθόδους αντιμετώπισης των ψυχολογικών πιέσεων, οι οποίες δεν μας καταπονούν και δεν δημιουργούν δυσκολίες.

Η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία προσφέρει στον θεραπευόμενο τη δυνατότητα να μάθει μέσω της εξάσκησης και της επανάληψης καινούριους τρόπους διαχείρισης των δύσκολων καταστάσεων και του άγχους που αυτές προκαλούν.

Συνοπτικά οι αρχές που διέπουν την θεωρία περιλαμβάνουν: 

• Κατανόηση της φύσης των κρίσεων πανικού, της διαταραχής πανικού και των φαύλων κύκλων που τις διέπουν
• Μάθηση δεξιοτήτων που απαιτούνται για να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα των κρίσεων πανικού και άγχους
• Εξάσκηση σε ασκήσεις αντικατάστασης των δυσλειτουργικών, απρόσφορων και καταστροφικών σκέψεων με πιο αποτελεσματικές, λειτουργικές και βοηθητικές
• Ανάπτυξη μεθόδου για την αντιμετώπιση των σωματικών συμπτωμάτων που εκλύουν το άγχος και μάθηση μιας ρεαλιστικότερης αξιολόγησης της έννοιας αυτών των αισθημάτων
• Σταδιακή αντιμετώπιση των καταστάσεων που προηγουμένως αποφεύγονταν, ώστε να ξεπεραστεί η πιθανή αγοραφοβία και να επανέλθει μια ικανοποιητική για το άτομο ποιότητα ζωής

Βιβλιογραφία

Westbrook, D., Kennerly, H., Kirk, J. (2012). Εισαγωγή στη γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία, εκδόσεις Πεδίο

Kennerley, H. (2014). Ξεπερνώντας το Άγχος, εκδόσεις Πεδίο

Silove, D., Manicavasar, V. (2014). Ξεπερνώντας τον Πανικό, εκδόσεις Πεδίο

Ευθυμίου, Κ., Κουλουβάρη, Μ. (2012). Τεχνικές της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας, Τόμος Ά, εκδόσεις ΙΕΘΣ Καλπάκογλου, Θ. (2013). Άγχος και πανικός

Στέλλα Μάζη

Ψυχολόγος

Ψυχολόγος της Υγείας, MSc

Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεύτρια

www.stellamazi.gr

@yourpsychologylab

Δημ. Μεταξά Αγγ. 15, 1^ος όροφος, Γλυφάδα