Πώς είναι στ’ αλήθεια μια συνεδρία ψυχοθεραπείας;
Η ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια Ισαβέλλα Κοντοπούλου αναλύει τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας, εξηγώντας ποια είναι τα είδη της και πώς μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης, του άγχους, των κρίσεων πανικού, του μετατραυματικού στρες και άλλων ψυχικών διαταραχών.
- 27/11/2024
Η ψυχοθεραπεία είναι ένα ταξίδι, το οποίο έχει ως προορισμό να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας, τις ανάγκες μας αλλά και να βελτιώσουμε τη ζωή μας. Είναι μια διαδικασία όπου μέσα από συναισθηματικές και νοητικές διεργασίες καταφέρνουμε να επεξεργαστούμε γεγονότα και σκέψεις, να ανακουφιστούμε αλλά και να βρούμε λύσεις.
Παρόλο που μπορεί όλο αυτό να φαντάζει σαν μια τρομακτική σκέψη για όσους δεν την έχουν δοκιμάσει, η ψυχοθεραπεία είναι σαν ένα haute couture tailor-made κοστούμι, το οποίο είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του καθενός. Είναι δηλαδή μια άκρως εξατομικευμένη εμπειρία, αρκετά διαφορετική από την εικόνα που συχνά παρουσιάζεται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Τι είναι μια συνεδρία ψυχοθεραπείας;
Μία συνεδρία ψυχοθεραπείας διαρκεί συνήθως από 45 έως 60 λεπτά και έχει ως στόχο να δημιουργήσει ένα χώρο ασφάλειας και εμπιστοσύνης, όπου ο θεραπευόμενος έχει την ευκαιρία να εκφράσει σκέψεις, συναισθήματα και δυσκολίες χωρίς τον φόβο και την αγωνία ότι ο συνομιλητής του θα τον κρίνει. Ο θεραπευτής λειτουργεί ως ένας συνοδοιπόρος και αφοσιωμένος ακροατής που προσφέρει υποστήριξη χωρίς να μεροληπτεί αλλά σε εξοπλίζει και με τα απαραίτητα «εργαλεία» και τεχνικές για να αντιμετωπίσεις τις προκλήσεις της ζωής.
Ουσιαστικά, η συνεδρία είναι μια δομημένη συνομιλία, που θα μπορούσε αρκετά να μοιάζει με μια απλή συζήτηση. Μέσα από τη σχέση θεραπευτή – θεραπευόμενου, γίνεται η επεξεργασία βαθύτερων ζητημάτων και αλληλεπιδράσεων, οι οποίες συμβάλλουν στη θεραπευτική αλλαγή. Τα θέματα που φέρνει ο θεραπευόμενος στη συνεδρία συχνά αποκαλύπτουν ασυνείδητα μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς, τα οποία δουλεύονται από κοινού για να βοηθήσουν ώστε να επιτευχθεί μια αλλαγή οπτικής που θα επιφέρει και μια θετική αλλαγή.
Τα πλεονεκτήματα της ψυχοθεραπείας
Ένα από τα κύρια οφέλη της ψυχοθεραπείας είναι η γνώση του εαυτού αλλά και των μοτίβων που ακολουθούμε στη ζωή μας. Οι άνθρωποι συχνά έχουν βαθιά ριζωμένα μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς, τα οποία δεν συνειδητοποιούν μέχρι κάποιος να τους φέρει αντιμέτωπους με αυτά και να τα διερευνήσουν στο θεραπευτικό πλαίσιο. Μερικοί από τους τομείς στους οποίους η ψυχοθεραπεία έχει ευεργετική συνεισφορά είναι η αντιμετώπιση της κατάθλιψης, του άγχους και του στρες, των διαταραχών πανικού, του μετατραυματικού στρες και άλλων ψυχικών διαταραχών.
Επιπλέον, το θεραπευτικό πλαίσιο παρέχει έναν χώρο στον οποίο μπορεί κανείς να επεξεργαστεί με άνεση τα «δύσκολα» συναισθήματα και να αποκτήσει εργαλεία για να τα διαχειριστεί αποτελεσματικά στην καθημερινή ζωή. Με τον καιρό, ο θεραπευόμενος θα αρχίσει να παρατηρεί αλλαγές στον εαυτό του αλλά και αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται τις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους. Επίσης, μπορεί να παρατηρήσει ότι αντιμετωπίζει με ψυχραιμία καταστάσεις οι οποίες πριν φάνταζαν αρκετά τρομακτικές αλλά και χαοτικές. Παίρνει αποφάσεις σε αγχωτικές καταστάσεις με μεγαλύτερη διαύγεια και έχει ως κριτήριό του το τι είναι πιο ωφέλιμο για τον ίδιο.
Τα διαφορετικά είδη ψυχοθεραπείας
Από την εποχή του Freud και της καθαρής, γνωστής στους περισσότερους από εμάς, ως ψυχανάλυση, έχουν αναπτυχθεί και άλλες προσεγγίσεις. Στόχος είναι να μπορέσουν οι πληροφορίες και τα μηνύματα να επικοινωνηθούν από το θεραπευτή στο θεραπευόμενο σε μια «γλώσσα» η οποία θα είναι πιο εύκολα κατανοητή. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι ψυχοθεραπείας, καθένας από τους οποίους έχει διαφορετική προσέγγιση και διαφορετική στοχοθεσία. Οι πιο διαδεδομένες μέθοδοι περιλαμβάνουν την ψυχοδυναμική θεραπεία, τη γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), τη συστημική θεραπεία και την ανθρωπιστική. Παρακάτω αναλύονται τα βασικά χαρακτηριστικά αυτών των θεραπειών:
- Ψυχοδυναμική θεραπεία: Η ψυχοδυναμική θεραπεία βασίζεται στις θεωρίες του Sigmund Freud και επικεντρώνεται στους ασυνείδητες μηχανισμούς που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα του ατόμου. Ο στόχος είναι να φέρει στην επιφάνεια ασυνείδητες σκέψεις και συναισθήματα, επιτρέποντας στον θεραπευόμενο να κατανοήσει καλύτερα τις εσωτερικές συγκρούσεις του. Είναι μια διαδικασία, που συχνά εμβαθύνει σε θέματα όπως τα παιδικά βιώματα και οι σχέσεις, γι’ αυτό και γίνονται αρκετές αναφορές στο παρελθόν αλλά και συνδέσεις του «τότε» και του «τώρα».
- Γνωστική-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT): Η CBT είναι συνήθως μια βραχυπρόθεσμη και δομημένη θεραπεία που εστιάζει στην αλλαγή των αρνητικών μοτίβων σκέψης και συμπεριφοράς και εστιάζει κάθε φορά σε ένα συγκεκριμένο θέμα χωρίς να πλατειάζει. Η προσέγγιση αυτή είναι πιο διαδεδομένη για την αντιμετώπιση του άγχους αλλά και άλλων συγκεκριμένων φόβων, καθώς βοηθά τον θεραπευόμενο να αναγνωρίσει και να τροποποιήσει τις δυσλειτουργικές σκέψεις που οδηγούν σε αρνητικά συναισθήματα και συμπεριφορές .
- Συστημική θεραπεία: Η συστημική θεραπεία υποστηρίζει ότι ο κάθε ένας είναι μέλος πολλών συστημάτων τα οποία τoν επηρεάζουν αλλά και αυτός τα επηρεάζει αντίστοιχα. Επικεντρώνεται στις σχέσεις και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ανθρώπων. Συχνά χρησιμοποιείται για την επίλυση οικογενειακών ή ζευγαρικών προβλημάτων, καθώς εξετάζει το άτομο ως μέρος ενός ευρύτερου συστήματος. Βοηθά τους θεραπευόμενους να αναγνωρίσουν και να επανεκτιμήσουν τους ρόλους και τις δυναμικές που μπορεί να τους εμποδίζουν από το να λειτουργούν αρμονικά μέσα στο κοινωνικό τους σύστημα.
- Ανθρωπιστική θεραπεία: Η ανθρωπιστική προσέγγιση, που βασίζεται κυρίως στο έργο του Carl Rogers και του Abraham Maslow, επικεντρώνεται στην προώθηση της προσωπικής ανάπτυξης και της αυτοπραγμάτωσης. Η βασική αρχή αυτής της θεραπείας είναι ότι κάθε άτομο έχει μέσα του τη δυνατότητα να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί, αρκεί να βρίσκεται σε ένα περιβάλλον αποδοχής και κατανόησης. Η θεραπευτική σχέση βασίζεται στην ενσυναίσθηση, την αυθεντικότητα και την άνευ όρων θετική αποδοχή από τον θεραπευτή, ο οποίος λειτουργεί ως συνοδοιπόρος και όχι ως καθοδηγητής. Αυτή η μέθοδος είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για άτομα που επιθυμούν να ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή τους, να αναπτύξουν την αυτογνωσία τους και να επεξεργαστούν ζητήματα που σχετίζονται με την προσωπική τους ανάπτυξη .
Ποιο είδος θεραπείας ταιριάζει σε ποιον;
Η επιλογή της κατάλληλης προσέγγισης εξαρτάται από τις ανάγκες και τους στόχους του κάθε ατόμου. Για παράδειγμα, άτομα που έχουν επαναλαμβανόμενες αρνητικές σκέψεις και δυσκολίες στη διαχείριση συναισθημάτων τους μπορεί να ωφεληθούν περισσότερο από τη γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία. Άτομα που επιθυμούν να κατανοήσουν βαθύτερα τον εαυτό τους και τις ρίζες των προβλημάτων τους μπορεί να βρουν την ψυχοδυναμική θεραπεία πιο κατάλληλη. Όσοι αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε σχέσεις ή οικογενειακά θέματα μπορεί να επωφεληθούν περισσότερο από τη συστημική θεραπεία, καθώς αυτή επικεντρώνεται στις σχέσεις και στις διαπροσωπικές δυναμικές . Ωστόσο αρκετά κρίσιμο ρόλο παίζει και ο κάθε θεραπευτής γι’ αυτό και δεν υπάρχει λόγος να θεωρούμε ότι η ψυχοθεραπεία δεν είναι για εμάς αν δεν μας έχει ταιριάξει ο θεραπευτής.
Πώς να ξεκινήσετε ψυχοθεραπεία
Αν δεν έχετε δοκιμάσει ποτέ ψυχοθεραπεία, το πρώτο βήμα μπορεί να φαίνεται δύσκολο. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι η ψυχοθεραπεία είναι μια προσωπική και εξατομικευμένη διαδικασία. Ο κάθε άνθρωπος έρχεται με διαφορετικά προβλήματα, στόχους και προσδοκίες και ο θεραπευτής είναι εκεί για να τον καθοδηγήσει με σεβασμό και ενσυναίσθηση.
Κατά την πρώτη συνεδρία, ο θεραπευτής θα ακούσει προσεκτικά τι σας απασχολεί και θα σας ρωτήσει για το ιστορικό σας, τις σχέσεις σας, και τις προσδοκίες σας από τη θεραπεία. Αυτή η διαδικασία είναι σημαντική για να δημιουργηθεί μια θεραπευτική σχέση και να καθοριστεί το είδος της θεραπείας που θα ακολουθήσει.
Συμπέρασμα
Η ψυχοθεραπεία είναι μια διαδικασία που μπορεί να προσφέρει κατανόηση του εαυτού και να επιφέρει πολλές θετικές αλλαγές σε διάφορους τομείς της ζωής μας τους οποίους – fun fact – μπορεί να μην έχουμε δουλέψει καν στις συνεδρίες μας. Ανάλογα με τις ανάγκες και τους στόχους σας, υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις που μπορούν να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε τις δυσκολίες σας και να βελτιώσετε την ποιότητα της ζωής σας. Είτε επιλέξετε την ψυχοδυναμική θεραπεία για να ανακαλύψετε βαθύτερα συναισθήματα, τη CBT για να τροποποιήσετε δυσλειτουργικές σκέψεις, ή τη συστημική θεραπεία για να βελτιώσετε τις σχέσεις σας, η θεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τον εαυτό σας και να βρείτε νέους τρόπους να αντιμετωπίσετε τις προκλήσεις της ζωής.
Ισαβέλλα Κοντοπούλου
Ψυχολόγος | Παιδοψυχολόγος | Ψυχοθεραπεύτρια | Επιστημονική Υπεύθυνη Κέντρου «Εξέλιξη»