Μπορώ να κάνω μαστογραφία και υπερηχογράφημα μαστών κατά την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό;
Ρώτα Τον Γιατρό
Μια γυναίκα που διανύει τους μήνες της εγκυμοσύνης της ή θηλάζει το μωρό της, μπορεί και πρέπει να εξετάσει το στήθος της; Η απάντηση δεν είναι μόνο ένα απλό ναι ή όχι. Ο Στέφανος Ζερβούδης, γυναικολόγος – μαστολόγος, απαντά εκτενώς και για όλες τις περιπτώσεις, πότε και πώς θα πρέπει να εξετάζεται η έγκυος ή η θηλάζουσα γυναίκα.
- 21/02/2025
Η εγκυμοσύνη είναι μια περίοδος γεμάτη αλλαγές για το γυναικείο σώμα, κατά την οποία η φροντίδα της υγείας αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία. Ένα από τα ζητήματα που απασχολούν τις μέλλουσες μητέρες είναι οι εξετάσεις μαστού και η ασφάλειά τους κατά τη διάρκεια της κύησης και του θηλασμού.
Ποιες εξετάσεις επιτρέπονται, ποιες πρέπει να αποφεύγονται και τι συμβαίνει σε περίπτωση διάγνωσης καρκίνου του μαστού σε μια έγκυο γυναίκα; Ο γυναικολόγος – μαστολόγος Στέφανος Ζερβούδης αναλύει όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού στην εγκυμοσύνη και τον θηλασμό, βασισμένοι στα νεότερα επιστημονικά δεδομένα.
Ποιες εξετάσεις μαστού επιτρέπονται και ποιες όχι στη διάρκεια της κύησης;
Στην αρχή της εγκυμοσύνης, δηλαδή κατά τους πρώτους δύο μήνες, καλό είναι να γίνεται ένα υπερηχογράφημα μαστών. Αυτό θα μας βοηθήσει να έχουμε ένα σημείο αναφοράς, σε περίπτωση που χρειαστεί αργότερα να εξετάσουμε κάποιο εύρημα. Με τις ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν στον οργανισμό της γυναίκας, στην πιθανότητα να υπάρξει κάποιο εύρημα καλό είναι να έχουμε τα απαραίτητα δεδομένα, ώστε εάν χρειαστεί να μπορούμε να συγκρίνουμε την εικόνα πριν και μετά την όποια πάθηση.
Όταν υπάρχει υποψία για καρκίνο μαστού στη διάρκεια μιας εγκυμοσύνης είναι απαραίτητη η κλινική εξέταση από ειδικό ιατρό, ενώ πραγματοποιείται και υπερηχογράφημα μαστών. Η μαστογραφία, αν και τυπικά δεν γίνεται για προσυμπτωματική διάγνωση (screening), επιτρέπεται υπό προϋποθέσεις στη διάρκεια της κύησης και πραγματοποιείται με προστασία της κοιλιάς με ειδική ποδιά. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι δεν έχει αναφερθεί τοξικότητα στο έμβρυο από την ελάχιστη ακτινοβολία, ωστόσο αν δεν υπάρχει καμία υποψία, δεν υπάρχει και λόγος να πραγματοποιείται. Εφόσον η γυναίκα είναι σε ηλικία όπου πραγματοποιεί προληπτικά μαστογραφία στο πλαίσιο του ετήσιου μαστολογικού της ελέγχου, αλλά δεν υπάρχει περαιτέρω λόγος πέραν της τυπικότητας, τότε αυτό μπορεί να περιμένει για μετά τον τοκετό. Σε πιο δύσκολες καταστάσεις, μπορεί να πραγματοποιηθεί μαγνητική τομογραφία μαστών χωρίς σκιαγραφικό, λόγω πιθανής τοξικότητας του εμβρύου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ακτινοβολία της ψηφιακής μαστογραφίας είναι ελάχιστη, περίπου στα 2 milligray, που αντιστοιχεί σε πέντε αεροπορικά ταξίδια Αθήνα – Νέα Υόρκη και είναι τέσσερις φορές λιγότερη από μια αξονική τομογραφία. Στην εγκυμοσύνη αποφεύγονται εξετάσεις όπως η αξονική, λόγω ακτινοβολίας, όπως επίσης απαγορεύονται τα σπινθηρογραφήματα και το PET Scan.
Μπορώ να κάνω μαστογραφία ή υπερηχογράφημα μαστού ενώ ακόμα θηλάζω το μωρό μου;
Στη διάρκεια του θηλασμού, το υπερηχογράφημα μαστών είναι απόλυτα ασφαλές, δεν επηρεάζει σε τίποτα το γάλα και καθιστά την πρώτη επιλογή απεικόνισης ανεξαρτήτως ηλικίας της γυναίκας, καθώς λόγω της πυκνότητας των μαστών μας δίνει και καλύτερη εικόνα από τη μαστογραφία. Καθώς ο μαστικός αδένας είναι πιο πυκνός, λόγω γαλακτοφορίας, η διάγνωση μπορεί να μας δυσκολέψει, γι’ αυτό και συνιστάται να γίνεται η εξέταση αφότου έχουν αδειάσει και οι δύο μαστοί (είτε με φυσικό τρόπο, δηλαδή με θηλασμό, είτε με τη βοήθεια θηλάστρου). Ωστόσο, εάν ο θεράπων ιατρός κρίνει απαραίτητο η θηλάζουσα γυναίκα να υποβληθεί σε μαστογραφία, αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί.
Μια γυναίκα που θηλάζει για περισσότερο από ένα έτος ή θηλάζει στο μεσοδιάστημα από δύο ή περισσότερες εγκυμοσύνες, μπορεί να απέχει από τη μαστογραφία και να βασίζεται μόνο στον υπέρηχο μαστού για τον προληπτικό έλεγχο;
Αν μια γυναίκα θηλάζει για περισσότερο από ένα έτος ή θηλάζει στο μεσοδιάστημα από δύο ή περισσότερες εγκυμοσύνες, θα πρέπει να λάβει καθοδήγηση από τον ιατρό της, ώστε να προγραμματίσουν τη μαστογραφία στο σωστό timing, με το άδειασμα του μαστού από το γάλα πριν την εξέταση. Σε αυτήν την περίπτωση είναι καλό να πραγματοποιούνται συνδυαστικά υπερηχογράφημα και μαστογραφία.
Σε περίπτωση που διαγνωστεί μια έγκυος με καρκίνο μαστού, η εγκυμοσύνη είναι επιβαρυντικός παράγοντας για την εξέλιξη της νόσου;
Τα σημερινά δεδομένα και όλες οι μελέτες δείχνουν ότι η κύηση δεν επηρεάζει την πρόγνωση ή το στάδιο της νόσου, δηλαδή είτε είναι έγκυος η γυναίκα που νοσεί, είτε όχι, θα έχει την ίδια εξέλιξη. Αντιθέτως, έχει αποδειχθεί ότι μια εγκυμοσύνη μετά από καρκίνο μαστού όχι μόνο δεν επηρεάζει την πρόγνωση, αλλά μπορεί και να τη βελτιώσει (the healthy mother effect, Pregnancy Associate Breast Cancer Paradox).
Η εγκυμοσύνη σε μεγάλη ηλικία και η έλλειψη θηλασμού αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού;
Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος στον κόσμο, αλλά η επιβίωση κυμαίνεται από 95% (σε 1ο στάδιο) έως 100% (insitu, στάδιο 0). Από τους πλέον σημαντικούς παράγοντες κινδύνου είναι η κληρονομικότητα και το οικογενειακό ιστορικό, δηλαδή να έχει εμφανίσει καρκίνο μαστού η μητέρα ή η αδελφή και κυρίως πριν τα 50 έτη. Στους παράγοντες έρχονται να προστεθούν η αυξημένη πυκνότητα των μαστών, κάποιες πολύπλοκες μαστοπάθειες, η λήψη ορμονών για μεγάλο διάστημα, διατροφικές συνήθειες δίδοντας μεγάλη βαρύτητα στην κατανάλωση αλκοόλ, αλλά και η ατεκνία ή η εγκυμοσύνη μετά τα 35 και η έλλειψη θηλασμού. Μάλιστα η εγκυμοσύνη μετά τα 35 παρουσιάζει τον ίδιο κίνδυνο με την ατεκνία.
Επειδή οι γυναίκες πλέον τεκνοποιούν σε μεγαλύτερη ηλικία σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές, έχει αυξηθεί και το ποσοστό εύρεσης καρκίνου του μαστού σε γυναίκες 40-45 ετών που κυοφορούν. Το ποσοστό εμφάνισης καρκίνου του μαστού αφορά περίπου 1 στις 3.000 εγκυμονούσες και λεχώνες (διάστημα έως και 1 χρόνο μετά τον τοκετό).
Ο θηλασμός προστατεύει από τον καρκίνο του μαστού;
Ανάμεσα στα πολλά οφέλη του μητρικού θηλασμού για τη γυναίκα και για το μωρό της, ο θηλασμός μπορεί να προστατέψει από την εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Ωστόσο, αυτό αφορά γυναίκες που θήλασαν τουλάχιστον 12 μήνες.
Ποια είναι η αντιμετώπιση όταν υπάρχει μεγάλη υποψία καρκίνου του μαστού στη διάρκεια μιας εγκυμοσύνης;
Η διάγνωση είναι αξιόπιστη μόνο και εφόσον πραγματοποιηθεί η ιστολογική εξέταση. Αυτή πραγματοποιείται με βιοψία, με κόπτουσα βελόνα (core biopsy). Η θεραπευτική αντιμετώπιση είναι χειρουργική και δεν διαφέρει εντός και εκτός εγκυμοσύνης. Η έγκυος γυναίκα μπορεί να υποβληθεί σε όλη τη γκάμα των χειρουργικών επεμβάσεων από τη στιγμή που δεν υπάρχει πρόβλημα στη νάρκωση. Αναφορικά με τη χημειοθεραπεία, εάν χρειάζεται, μπορεί να γίνει στη διάρκεια της εγκυμοσύνης μετά το πρώτο τρίμηνο και πρέπει να σταματά ένα μήνα πριν τον τοκετό. Εάν η γυναίκα υποβληθεί σε χημειοθεραπεία δεν επιτρέπεται να θηλάσει το μωρό. Όσον αφορά τις λοιπές θεραπείες, όπως η ακτινοβολία, η ορμονοθεραπεία ή άλλες στοχευμένες θεραπείες, αυτές θα πρέπει να γίνουν μετά τον τοκετό και όχι κατά τη διάρκεια της κύησης.
Δρ Στέφανος Ζερβούδης, Γυναικολόγος – μαστολόγος
Αν. καθ. Παν. MONTEPELLIER ΓΑΛΛΙΑΣ, Διευθ. Ελληνογαλλικής ομάδας μαστού ΡΕΑ, Πρόεδρος MANOSMEDI Μεσογειακό Πανεπιστήμιο Μαστολογίας.
Λεωφ. Αγγέλου Μεταξά 31, Γλυφάδα
Τηλ. Επικοινωνίας: 2108946485