Πόνοι περιόδου: Είναι ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά;
Ρώτα Τον Γιατρό
Πολλές γυναίκες αναφέρουν έντονο πόνο στην περίοδο, σε βαθμό που επηρεάζει την καθημερινότητα και τη διάθεσή τους. Μια από αυτές τις γυναίκες ήταν και η Μέριλιν Μονρόε, της οποίας πολλές «παραξενιές» οφείλονταν στη δυσμηνόρροια από την οποία υπέφερε. Το πότε ο πόνος είναι σύμπτωμα για κάτι σοβαρότερο, εάν επηρεάζει τη γονιμότητα και πως θα τον αντιμετωπίσουμε, εξηγεί ο μαιευτήρας γυναικολόγος, Δρ. Παναγιώτης Πατραμάνης Γεωργαλής.
- 13/03/2025
Ο πόνος στην περίοδο δεν είναι πάντα ένδειξη ότι συμβαίνει κάτι περισσότερο από τη φυσική σύσπαση που κάνει η μήτρα για να αποβάλλει το ενδομήτριο που αποπίπτει. Σε κάθε κύκλο, το ενδομήτριο παχαίνει στη διαδικασία προετοιμασίας του να υποδεχτεί μια πιθανή κύηση. Όταν δεν προκύπτει λοιπόν κύηση, αυτό αποπίπτει και γίνεται από εμάς αντιληπτό μέσω της έμμηνου ρύσεως. Σε αυτή την περίπτωση λοιπόν, ο πόνος είναι απόλυτα φυσιολογικός και οφείλεται στη σύσπαση. Ο μηχανισμός είναι παρόμοιος με τον πόνο των συσπάσεων κατά τον τοκετό, όπου εκεί, ο οργανισμός επιχειρεί να εξωθήσει το έμβρυο.
Ένα άλλο αίτιο του πόνου στην περίοδο, εξίσου αναμενόμενο και φυσιολογικό, είναι οι προσταγλανδίνες, χημικές ουσίες που παράγει ο οργανισμός, που αυξάνουν τις συσπάσεις της μήτρας και προκαλούν μια άσηπτη φλεγμονή. Πρόκειται λοιπόν για την πρωτοπαθή δυσμηνόρροια, χωρίς υποκείμενη παθολογία. Επιπλέον, σε γυναίκες που δεν έχουν γεννήσει, ο τράχηλος, δηλαδή το κάτω μέρος τη μήτρας, μπορεί να είναι αρκετά στενός, δυσκολεύοντας τη ροή του αίματος και εντείνοντας τον πόνο. Συνήθως μετά από μια εγκυμοσύνη υπάρχει καλή πιθανότητα βελτίωσης χωρίς να είναι σίγουρο. Μετά τον τοκετό η δυσμηνόρροια μπορεί να διορθωθεί, γιατί η μήτρα που ίσως είχε περίεργη θέση και προκαλούσε πόνο κατά τη σύσπαση αλλάζει θέση ή σχήμα, ο τράχηλος ανοίγει γιατί περνά το μωρό από μέσα και οι ορμόνες επανέρχονται σε νέα ισορροπία, κάτι που μπορεί να επηρεάσει τον κύκλο και την ένταση του πόνου. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις, ο πόνος παραμένει ίδιος ή μπορεί και να χειροτερεύσει, ειδικά αν υπάρχουν παθολογικά αίτια, όπως ινομυώματα ή ενδομητρίωση.
Καθώς η κάθε γυναίκα είναι διαφορετική, κάποιες γυναίκες έχουν πιο έντονη αιμορραγία και επομένως δυνατότερες συσπάσεις, κάποιες γυναίκες είναι πιο ανθεκτικές σε αυτό το είδος του πόνου, ενώ άλλες πιο ευαίσθητες. Σε κάθε περίπτωση, όταν υπάρχει έντονος πόνος, μπορεί να επηρεάζεται η ποιότητα ζωής. Περισσότερα μας εξηγεί ο μαιευτήρας-γυναικολόγος Παναγιώτης Πατραμάνης Γεωργαλής.
Πότε ο πόνος προμηνύει κάτι πιο σοβαρό;
Όταν οι πόνοι φτάνουν να επηρεάζουν την καθημερινότητα, η γυναίκα μοιραία θα οδηγηθεί στο γυναικολόγο για να βρει μια λύση και τότε, θα πρέπει να γίνει κάποιος διερευνητικός έλεγχος για να διαπιστωθεί η αιτία του πόνου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο έντονος πόνος μπορεί να είναι ένδειξη κάποιας υποκείμενης πάθησης και έχουμε πλέον να κάνουμε με δευτεροπαθή δυσμηνόρροια.
Αν ο πόνος δεν ξεπερνιέται με κοινά παυσίπονα, ή μπορεί να εμφανιστεί εκτός περιόδου, ή να αλλάζει η φύση και η έντασή του μετά από χρόνια σταθερού προτύπου ή να συνοδεύεται από άλλα ασυνήθιστα συμπτώματα (πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή, πόνος ή δυσφορία κατά την ούρηση ή την αφόδευση τις ημέρες κοντά στην περίοδο, ανεξήγητη κόπωση/αδυναμία, ναυτία, έμετος ή λιποθυμικές τάσεις κατά την περίοδο), αυτό μπορεί να κρύβει κάποιες παθήσεις, όπως η ενδομητρίωση.
Ενδομητρίωση ουσιαστικά, είναι η παρουσία του ενδομητρικού ιστού σε σημεία εκτός της περιοχής στην οποία θα έπρεπε να είναι, δηλαδή εντός της μήτρας. Όπως είπαμε, το ενδομήτριο παχαίνει κατά τη διάρκεια του κύκλου για να υποδεχτεί το γονιμοποιημένο ωάριο, αλλά όταν βρίσκεται σε άλλα σημεία, π.χ. στη σάλπιγγα, μπορεί να δημιουργήσει κύστεις, συμφύσεις κλπ. Η ενδομητρίωση είναι συνήθης ύποπτος στη δευτεροπαθή δυσμηνόρροια και αρκετά επιδραστικός παράγοντας σε ό,τι αφορά τον πόνο κατά την περίοδο. Μια κλινική οντότητα αντίστοιχη της ενδομητρίωσης είναι και η αδενομύωση, η παρουσία της οποίας αφορά το μυομήτριο, η μήτρα εμφανίζεται διογκωμένη και πιο ευαίσθητη.
Αρκετά συχνά στη διερεύνηση της δευτεροπαθούς δυμηνόρροιας, ανιχνεύονται ινομυώματα ή οι πολύποδες, δηλαδή καλοήθεις όγκοι που καθώς τρέφονται από τα οιστρογόνα της γυναίκας σε αναπαραγωγική ηλικία, μεγαλώνουν και μπορεί να πιέζουν κάποιο παρακείμενο όργανο, να προκαλούν μεγαλύτερη αιμορραγία και να προσθέτουν ένταση στα συμπτώματα των επώδυνων έμμηνων ρύσεων. Η ύπαρξη ινομυωμάτων συνοδεύεται συνήθως με έντονη ροή, αίσθηση πίεσης στην κοιλιά και συχνή ούρηση.
Ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλει στον έντονο πόνο κατά την περίοδο, είναι τα φλεγμονώδη νοσήματα της πυέλου (PID), όταν κάποιο μικρόβιο προκαλεί φλεγμονή, μια ενδομήτρια λοίμωξη, ή λοίμωξη στις ωοθήκες. Σε αυτή την περίπτωση συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα, ο πόνος χαμηλά στην κοιλιά είναι χρόνιος, υπάρχουν δύσοσμες κολπικές εκκρίσεις και κάποιες φορές πυρετός.
Πόνος στην περίοδο σημαίνει προβλήματα στη γονιμότητα;
Ο πόνος από μόνος του δεν επηρεάζει τη γονιμότητα, όμως μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα άλλης πάθησης όπως είπαμε, που να σχετίζεται και με την υπογονιμότητα. Η ενδομητρίωση αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες υπογονιμότητας καθώς μπορεί να επηρεάσει τις σάλπιγγες και την ποιότητα των ωαρίων. Αντίστοιχα, η ύπαρξη ινομυωμάτων και πολύποδων μπορεί να επηρεάσει την εμφύτευση του εμβρύου, ενώ τα φλεγμονώδη νοσήματα της πυέλου επίσης δημιουργούν συμφύσεις στις σάλπιγγες δυσκολεύοντας τη γονιμοποίηση. Ωστόσο, η διερεύνηση της υπογονιμότητας είναι εντελώς διαφορετικό ζητούμενο και δεν περιορίζεται στις παθήσεις που συνοδεύονται με πόνο κατά την περίοδο. Για παράδειγμα, το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS) αν και δεν προκαλεί άμεσα πόνο, συχνά συνυπάρχει με ακανόνιστες περιόδους και δυσκολία στη σύλληψη.
Για να φτάσουμε στη διάγνωση, λαμβάνουμε υπόψη το ιστορικό της γυναίκας και φυσικά τις απεικονιστικές εξετάσεις. Η διάγνωση δεν είναι εύκολη σε όλες τις περιπτώσεις και συγκεκριμένα, στην ενδομητρίωση μπορεί να χρειαστεί χειρουργείο (διαγνωστική και συνήθως θεραπευτική λαπαροσκόπηση). Ανάλογα με την πάθηση λοιπόν, ο ιατρός κατευθύνει σωστά στην ανάλογη αντιμετώπιση.
Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τον έντονο πόνο της περιόδου;
Εφόσον ο πόνος δεν προκαλείται από υποκείμενη πάθηση, έχουμε τη δυνατότητα να δοκιμάσουμε διάφορες μεθόδους για την εξομάλυνσή τους. Όσον αφορά τους φυσικούς τρόπους, ξεκινάμε να βελτιώσουμε τη διατροφή της γυναίκας. Ορισμένες τροφές μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή, να βελτιώσουν την κυκλοφορία και να ρυθμίσουν τις ορμόνες, συμβάλλοντας σε λιγότερο επώδυνες περιόδους. Αντιφλεγμονώδεις τροφές είναι τα λιπαρά ψάρια (σολομός, σαρδέλες, σκουμπρί), τα οποία είναι πλούσια σε μαγνήσιο και ωμέγα-3. Τα λαχανικά όπως το μπρόκολο, το σπανάκι και το παντζάρι, περιέχουν αντιοξειδωτικά και βοηθούν στην αποτοξίνωση των οιστρογόνων. Επιπλέον, τα πλήρη δημητριακά (κινόα, βρώμη, καστανό ρύζι) βοηθούν στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα. Στο διαιτολόγιό της η γυναίκα καλό είναι να προσθέσει τροφές πλούσιες σε μαγνήσιο και βιταμίνη B6. Το μαγνήσιο χαλαρώνει τους μυς και μειώνει τις κράμπες, ενώ η βιταμίνη Β6 μειώνει το φούσκωμα και τις εναλλαγές της διάθεσης. Τροφές πλούσιες σε μαγνήσιο είναι η μπανάνα, το αβοκάντο και τα αμύγδαλα, ενώ αντίστοιχα, Β6 βρίσκουμε στο κοτόπουλο, τον τόνο και τον ηλιόσπορο. Σε αυτό το πλαίσιο και κατόπιν συνεννόησης με τον ιατρό, η γυναίκα μπορεί να λάβει επιπλέον τα αντίστοιχα συμπληρώματα διατροφής.
Στον αντίποδα όλων αυτών, υπάρχουν τροφές που επιβαρύνουν τη γυναίκα και επιδεινώνουν τον πόνο της περιόδου. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα και η ζάχαρη αυξάνουν τη φλεγμονή και τις ορμονικές διακυμάνσεις, ενώ η καφεΐνη και το αλκοόλ μπορεί να προκαλέσουν αφυδάτωση και να επιδεινώσουν τον πόνο. Επίσης, καλό είναι να αποφεύγεται το αλάτι, που συμβάλλει στο φούσκωμα και την κατακράτηση υγρών.
Σε συνέχεια της καλής διατροφής, η ήπια γυμναστική (περπάτημα, γιόγκα, κολύμβηση) βοηθά καθώς αυξάνει την κυκλοφορία και μειώνει τον πόνο. Οι ασκήσεις που περιλαμβάνουν διατάσεις βοηθούν στη χαλάρωση των πυελικών πόνων.
Η διαχείριση του άγχους μέσω ασκήσεων αναπνοής και διαλογισμό συμβάλλει στη μείωση των προσταγλανδινών που προκαλούν πόνο, αλλά και ο καλός ύπνος ρυθμίζει τα ορμονικά επίπεδα.
Τα αντισυλληπτικά δισκία βοηθούν στον πόνο της περιόδου;
Γενικά είμαστε υπέρ των αντισυλληπτικών δισκίων για την αντιμετώπιση της δυσμηνόρροιας. Η πεποίθηση ότι τα αντισυλληπτικά δισκία βλάπτουν την υγεία της γυναίκας ανήκει στο παρελθόν, καθώς τα σύγχρονα αντισυλληπτικά είναι ασφαλή, έχουν πολύ μικρότερες ποσότητες ορμονών από τα παλαιότερα. Όσον αφορά τη δράση τους, μειώνουν την παραγωγή προσταγλανδινών και ρυθμίζουν τον κύκλο κάνοντάς τον πιο σταθερό και προβλέψιμο. Σε αυτό το σημείο να τονίσουμε ότι είναι πολύ σημαντικό να λάβουμε ένα παυσίπονο πριν αισθανθούμε έντονο πόνο, δηλαδή να τον προλάβουμε, κι αυτό μπορούμε να το γνωρίζουμε όταν λαμβάνουμε αντισυλληπτικά δισκία. Τα αντισυλληπτικά συνήθως μειώνουν τη ροή του αίματος, που συνεπάγεται μείωση και στις κράμπες. Σε περιπτώσεις ενδομητρίωσης, εμποδίζουν την ανάπτυξη έκτοπου ενδομητρικού ιστού, μειώνοντας τον πόνο που αυτό προκαλεί.
Τα ορμονικά αντισυλληπτικά δισκία λαμβάνονται μόνο κατόπιν οδηγίας του ιατρού, καθώς για ορισμένες γυναίκες αντενδείκνυνται. Αν και οι παρενέργειές τους δεν είναι συχνές ή σοβαρές, όπως ελαφριά ναυτία ή πονοκέφαλο τους πρώτους μήνες, ίσως μικρές αλλαγές στη διάθεση ή τη λίμπιντο, σε σπάνιες περιπτώσεις και ιδίως αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ή άλλοι παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα, μπορεί να δημιουργήσουν θρομβώσεις.
Όταν μια γυναίκα βιώνει έντονους πόνους περιόδου έρχεται αντιμέτωπη με καθημερινές δυσκολίες, επηρεάζεται η κοινωνικότητά της, η εργασία της, ακόμη κι η ψυχολογία της. Στην περίπτωση της Μέριλιν Μονρόε, η δυσμηνόρροια και η ενδομητρίωση ήταν παθήσεις που την ταλαιπωρούσαν με χρόνιο πόνο, λιποθυμίες, συναισθηματικές μεταπτώσεις, που εκείνα τα χρόνια ερμηνεύονταν ως ιδιοτροπίες. Συχνά αργούσε σε γυρίσματα, κλεινόταν στο καμαρίνι της και δεν ήθελε να επικοινωνήσει με κανέναν ή ξεχνούσε τα λόγια της, δημιουργώντας την εντύπωση ότι πρόκειται για τη «δραματική προσωπικότητα» μιας σταρ. Στην πραγματικότητα, μέσα στη λαμπερή και αψεγάδιαστη εικόνα που της υπέβαλλε να διατηρεί η βιομηχανία του θεάματος, κατά τη χρυσή εποχή του Χόλυγουντ, εκείνη υπέφερε από αφόρητο πόνο και τις επιπτώσεις της φαρμακευτικής αγωγής που λάμβανε προκειμένου να ανταπεξέλθει.
Παναγιώτης Πατραμάνης Γεωργαλής
MEDIFEM. Κύπρου 61, Γλυφάδα
Τηλ. 210 96 80 883
info@medifem.gr / www.medifem.gr