rTMS θεραπεία – Αλήθεια, θεραπεύεται η πανδημία της κατάθλιψης;

Κι όμως, υπάρχει μια συσκευή που λειτουργεί στο να μειώνει τη θλίψη, σου δίνει το κίνητρο να ενεργοποιηθείς, σε απαλλάσσει από την κόπωση και σε βοηθά να κοιμηθείς καλύτερα.

• 28/06/2021
• Κείμενο: Φίλια Μητρομάρα
• Φωτογραφίες: Atelier Obsidians

Ο φόβος, η απομόνωση, η έλλειψη κοινωνικής επαφής, το στρες για τα οικονομικά, οι αλλαγές στην εργασία, η καραντίνα και η νόσος COVID-19 απογείωσαν τα καταθλιπτικά συμπτώματα. Οι συνθήκες του εγκλεισμού έχουν πολλαπλάσια επίπτωση στην κατάθλιψη, η οποία είναι η νέα πανδημία στις ψυχικές διαταραχές. Όπως αποκάλυψε πρόσφατη δημοσιευμένη έρευνα στην Journal of Affective Disorders, στην Ελλάδα τα συμπτώματα αγχώδους διαταραχής αυξήθηκαν κατά 45% κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τα καταθλιπτικά συναισθήματα αυξήθηκαν κατά 40%, ενώ σχεδόν το 9,31% όσων συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι κατά τη διάρκεια της καραντίνας παρουσίασαν συμπτώματα κλινικής κατάθλιψης¹. Μήπως υπάρχει κάτι που μπορεί να σε βγάλει από αυτή την κατάσταση;

Εσύ τι συμπτώματα βιώνεις;

Έλλειψη όρεξης και ενδιαφέροντος, καμία ευχαρίστηση, μόνιμη θλίψη, αναβλητικότητα, αύξηση ή μείωση βάρους, σεξουαλική δυσλειτουργία, προβλήματα ύπνου είναι μερικά από τα συμπτώματα που βαραίνουν όσους βιώνουν κάποιο καταθλιπτικό επεισόδιο. Αυτό τους εξαντλεί και τους απογοητεύει, σε σημείο που καθημερινές ασχολίες όπως είναι η εργασία ή το μαγείρεμα να είναι δύσκολα. Βέβαια πολλοί άλλοι παράγοντες συμβάλουν στην κατάθλιψη. Μελέτες δείχνουν ότι τόσο βιολογικοί όσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο². Η επιστήμη μιλά συχνά για τη σημασία ορισμένων χημικών στον εγκέφαλο όπως η σεροτονίνη, νευροτροφικοί παράγοντες όπως το BDNF και μια αυξημένη ή μειωμένη δραστηριότητα και νευροδιαβίβαση σε διαφορετικές περιοχές του αριστερού και δεξιού προμετωπιαίου φλοιού. Από την άλλη πλευρά, οι σοβαρές συναισθηματικές ή τραυματικές εμπειρίες αυξάνουν τον κίνδυνο κατάθλιψης.

rTMS: Η μέθοδος που μειώνει τα συμπτώματα

Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης είναι να αναγνωρίσεις τα συμπτώματα και να μην τα αγνοήσεις. Δυστυχώς πολλοί είναι εκείνοι που αντιμετωπίζουν την κατάθλιψη σαν ανικανότητα να χειριστούν τις καταστάσεις, σαν μια αδυναμία τους για την οποία κατηγορούν τον εαυτό τους και έχουν ενοχές, με αποτέλεσμα να μην αναζητούν θεραπεία. Αν νιώθεις κατάθλιψη και δεν ακολουθήσεις κάποια θεραπεία (όπως ψυχοθεραπεία, ή ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή), τα συμπτώματα ενδέχεται να γίνουν πιο έντονα. Η μειωμένη σου διάθεση μπορεί να σε κρατήσει πίσω από διάφορες δραστηριότητες, με αποτέλεσμα να νιώθεις μοναξιά και απομόνωση, οι σχέσεις σου με τους κοντινούς σου ανθρώπους να επηρεάζονται και να βιώνεις συνέχεια αρνητικά συναισθήματα όπως θυμό, άγχος και ενοχές.

Το rTMS (επαναληπτικός Διακρανιακός Μαγνητικός Ερεθισμός – (repetitive Transcranial Magnetic Stimulation – rTMS) είναι μία καινοτόμος, ανώδυνη και αποτελεσματική θεραπεία που χρησιμοποιείται για να αντιμετωπίσει διάφορες ψυχικές ασθένειες όπως η κατάθλιψη.

Είναι το rTMS ασφαλές;

«Η μη επεμβατική θεραπεία rTMS είναι απόλυτα ασφαλής. Αυτό που κάνει είναι να διεγείρει με τη χρήση μαγνητικών παλμών τις περιοχές του εγκεφάλου που υπολειτουργούν ή υπερλειτουργούν. Δεν χρειάζεσαι αναισθησία ούτε φάρμακα κατά τη διάρκεια της θεραπείας και μπορείς να συνεχίσεις τις καθημερινές σου δραστηριότητες αμέσως μετά τη λήξη της συνεδρίας.» μας εξηγεί ο ψυχίατρος  ψυχοθεραπευτής & CEO του Smart CNS Center Σπύρος Καλημέρης.

«Η θεραπεία rTMS έχει μελετηθεί και εφαρμοστεί κλινικά σε βάθος. Αποτελεί την πλέον σύγχρονη μέθοδο αντιμετώπισης της ανθεκτικής κατάθλιψης και έχει λάβει την έγκριση του Αμερικανικού Οργανισμού Φαρμάκων και Τροφίμων (FDA)³ και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA)⁴. Τα νοσοκομεία Johns Hopkins, Mayo Clinic, Harvard και πλήθος άλλων θεραπευτικών κέντρων στις Η.Π.Α., στον Καναδά, στην Ευρώπη και την Αυστραλία τα τελευταία 20 χρόνια, εφαρμόζουν τη μέθοδο».

 

Πώς λειτουργεί το rTMS στην κατάθλιψη;

«Στην περίπτωση της κατάθλιψης, μία περιοχή του εγκεφάλου που βρίσκεται πίσω από το μέτωπο που εμπλέκεται στη ρύθμιση της διάθεσης, δείχνει ασυνήθιστα χαμηλή δραστηριότητα» μας εξηγεί ο Πασχάλης Γκίκας, ψυχίατρος & επιστημονικός διευθυντής του Smart CNS Center. «Οι επαναλαμβανόμενοι μαγνητικοί παλμοί που προκαλεί η μέθοδος rTMS αυξάνουν τη δραστηριότητα της ανενεργούς περιοχής και ανεβάζουν τη διάθεση του ασθενούς. Οι αλλαγές δεν παρατηρούνται άμεσα, αλλά απαιτούνται αρκετές συνεδρίες για να επιτευχθεί βελτίωση».

«Παρότι τα αντικαταθλιπτικά είναι μία από τις πρώτες γραμμές θεραπείας και αποτελεσματική για πολλούς ανθρώπους, άτομα που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή μπορούν να ωφεληθούν πάρα πολύ από το rTMS. Επιπλέον, το rTMS δρα στοχευμένα στον εγκέφαλο και όχι σε ολόκληρο τον οργανισμό όπως συμβαίνει με τα αντικαταθλιπτικά. Αυτές οι πιο άμεσες ενέργειες θα μπορούσαν πιθανώς να εξηγήσουν γιατί το rTMS μπορεί να λειτουργήσει σε ορισμένα άτομα που δεν έχουν ανταποκριθεί στη φαρμακευτική αγωγή. βοηθά στην αποφυγή παρενεργειών που μπορεί να προκληθούν σε μερικούς ανθρώπους που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή», λέει ο κος Σπύρος Καλημέρης.

Πόσες συνεδρίες θα χρειαστείς;

Η θεραπεία rTMS συνιστάται σε διάφορες ψυχικές διαταραχές και οι περισσότερες χρειάζονται 20 – 30 συνεδρίες διάρκειας 20 – 30 λεπτών περίπου η κάθε μία. Το νεότερο επίτευγμα στον τομέα του διακρανιακού μαγνητικού ερεθισμού είναι ένα πιο εντατικό, εγκεκριμένο πρωτόκολλο, το Theta Burst (TBS), το οποίο έχει αποδειχθεί ότι παράγει παρόμοια θεραπευτικά αποτελέσματα με το rTMS και διαρκεί μονάχα 3 λεπτά! Συγκεκριμένα, μία μελέτη του Stanford⁵, χρησιμοποίησε επιταχυνόμενο, υψηλής δόσης, ειδικής μορφής πρωτόκολλο Theta Burst για την αντιμετώπιση της ανθεκτικής κατάθλιψης, με ποσοστό επιτυχίας 86.4%, ενώ η διαδικασία χαρακτηρίστηκε ανεκτή και ασφαλής.

Αυτές οι συνεδρίες πραγματοποιούνται σε καθημερινή βάση (εκτός Σαββατοκύριακου), για διάστημα 6 εβδομάδων. Μετά το τέλος των θεραπειών αυτών, μπορείς να αναμένεις σημαντική μείωση ή και πλήρη αποχώρηση των συμπτωμάτων. Κατά τη διάρκεια των θεραπευτικών συνεδριών, κάθεσαι αναπαυτικά σε μία ανακλινόμενη πολυθρόνα. Η συσκευή ακουμπά ελαφρά στο κεφάλι σου και παράγει μία σειρά από μαγνητικούς παλμούς, που ενεργοποιούν τις κατάλληλες περιοχές του εγκεφάλου.

Έχει όντως αποτέλεσμα;

Αρκετές μελέτες έχουν υποστηρίξει την αποτελεσματικότητα του rTMS στη Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή υποδεικνύοντας αρκετά σταθερά ποσοστά ανταπόκρισης των ασθενών στη θεραπεία (50-55%) ^6,7,8 .Συγκεκριμένα, σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε στην πρώτη κλινική rTMS στο Ηνωμένο Βασίλειο στην οποία συμμετείχαν ασθενείς με ανθεκτική στη θεραπεία Κατάθλιψη, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μετά τη θεραπεία rTMS, 66% των ασθενών σημείωσε ύφεση⁹. «Οι δοκιμές δείχνουν ότι οι θεραπείες rTMS οδηγούν σε σταδιακή βελτίωση της κατάθλιψης. Η διάθεση ενός ατόμου βελτιώνεται σταδιακά και εξαρτάται από τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά: άλλοι θα βιώσουν αλλαγές από τις πρώτες κιόλας συνεδρίες ενώ άλλοι στη διάρκεια μερικών εβδομάδων από την έναρξη της θεραπείας. «Παρατηρούμε πως το άτομο παρουσιάζει ενδιαφέρον για τις δραστηριότητες, κοιμάται καλύτερα και αποκτά περισσότερο κίνητρο και ενέργεια» εξηγεί ο κος Πασχάλης Γκίκας.

Ποιες είναι οι παρενέργειες του rTMS

Η πιο κοινή ανεπιθύμητη ενέργεια που έχει αναφερθεί είναι ήπιες κεφαλαλγίες, οι οποίες εξαφανίζονται μετά από 2-3 ώρες ή με την χρήση αναλγητικών (π.χ. παρακεταμόλη).

Η θεραπεία rTMS μπορεί να βοηθήσει και σε άλλες διαταραχές;

Η rTMS μελετάται εκτενώς και σε άλλες διαταραχές με την ελπίδα ότι θα εξελιχθεί σε νέες ευρύτερα χρησιμοποιούμενες θεραπείες για νευρολογικές διαταραχές, στον νευροπαθητικό πόνο και στη σωματική αποκατάσταση, εκτός από την ψυχιατρική. Κλινικές δοκιμές που εξετάζουν την αποτελεσματικότητα του rTMS σε διάφορες καταστάσεις¹⁰ όπως γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, ινομυαλγία, μετατραυματικό στρες, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, διακοπή του καπνίσματος, κατάχρηση ουσιών και σχιζοφρένεια έχουν ολοκληρωθεί ή είναι σε εξέλιξη με σημαντικά αποτελέσματα. Μάλιστα πρόσφατα η θεραπεία rTMS, βασισμένη σε σχετικές μελέτες, έχει λάβει ευρωπαϊκή επίσημη έγκριση¹¹ για τη θεραπεία της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, των εξαρτήσεων και της αγχώδους κατάθλιψης.

Πού μπορώ να κάνω τη θεραπεία;

Αρχικά απαιτείται μία συνεδρία με έναν από τους ειδικευμένους στη θεραπεία rTMS ψυχιάτρους του κέντρου ώστε να εκτιμηθεί εάν είναι μία θεραπευτική μέθοδος κατάλληλη για εσένα. Κατόπιν το μόνο που απομένει είναι το ραντεβού για την πρώτη θεραπευτική συνεδρία.

Ομάδα Smart CNS Center
Σπύρος Καλημέρης, Ψυχίατρος
Γκίκας Πασχάλης, Ψυχίατρος
Καραμπουτάκης, Γιώργος Ψυχίατρος
Τσακίρη Αναστασία, Παιδοψυχίατρος
Τηλέφωνα: 210 4401440, 210 8980664
Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 5, Γλυφάδα
Site: smartcnscenter.com| e-mail: info@smartcnscenter.com
Ημέρες λειτουργίας: Δευτέρα – Παρασκευή 10:00-21:00

Πηγές – Βιβλιογραφία
Fountoulakis, K. N. et al (2021). Self-reported changes in anxiety, depression and suicidality during the COVID-19 lockdown in Greece. Journal of affective disorders, 279, 624-629.
Saveanu, R. V., & Nemeroff, C. B. (2012). Etiology of depression: genetic and environmental factors. Psychiatric Clinics, 35(1), 51-71.
O’Reardon et al. Efficacy and Safety of Transcranial Magnetic Stimulation in the Acute Treatment of Major Depression: A Multi-Site Randomized Controlled Trial. Biol Psychiatry. 2007; 62:1208-1216
Janicak PG, Nahas Z, Lisanby SH, Solvason HB, Sampson SM, et al. Durability of clinical benefit with transcranial magnetic stimulation (TMS) in the treatment of pharmacoresistant major depression: assessment of relapse during a 6-month, multisite, open-label study. Brain Stimul. 2010;3:187–199.
Cole et al (2020). Stanford accelerated intelligent neuromodulation therapy for treatment-resistant depression. American Journal of Psychiatry, 177(8), 716-726.
Carpenter, L. L., Janicak, P. G., et al. (2012). Transcranial magnetic stimulation (TMS) for major depression: a multisite, naturalistic, observational study of acute treatment outcomes in clinical practice. Depression and anxiety, 29(7), 587-596.
Ciobanu, C., Girard, M., Marin, B., Labrunie, A., & Malauzat, D. (2013). rTMS for pharmacoresistant major depression in the clinical setting of a psychiatric hospital: effectiveness and effects of age. Journal of affective disorders, 150(2), 677-681.
Connolly, K. R., Helmer, A., Cristancho, M. A., Cristancho, P., & O’Reardon, J. P. (2012). Effectiveness of transcranial magnetic stimulation in clinical practice post-FDA approval in the United States: results observed with the first 100 consecutive cases of depression at an academic medical center. The Journal of clinical psychiatry, 73(4), 567-573.
Euba, R., Panihhidina, I., & Zamar, A. (2015). Treatment-resistant depression: experience of the first repetitive transcranial magnetic stimulation clinic in the UK. Future Neurology, 10(3), 211-215.
Lefaucheur et al (2020) Evidence-based guidelines on the therapeutic use of repetitive transcranial magnetic stimulation (rTMS): An update (2014-2018). Clin Neurophysiol.
https://www.magventure.com/component/k2/news/new-ce-approvals-addiction-ocd-and-comorbid-anxiety