Χοροθεραπεία, μια άλλη μορφή ψυχοθεραπείας
Αφιέρωμα: Ψυχική Υγεία
Η Ισαβέλλα Κοντοπούλου, ψυχολόγος, παιδοψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια και επιστημονική υπεύθυνη του κέντρου «Εξέλιξη», αρθρογραφεί στο NouPou για τη σημασία της χοροθεραπείας ως μέσου έκφρασης και επεξεργασίας συναισθημάτων, τονίζοντας πώς η κίνηση και ο χορός μπορούν να λειτουργήσουν θεραπευτικά.
- 02/12/2024
Μπορεί άραγε ο χορός και η κίνηση του σώματος να συνδέεται με τον ψυχισμό μας; Και αν ναι, τι σύνδεση υπάρχει; Σύμφωνα με τον φιλόσοφο Βάρουχ Σπινόζα και τη θεωρία του Μονισμού, το σώμα και η ψυχή μας αποτελούν μέρη ενός διασυνδεδεμένου όλου, δηλαδή το σώμα και η ψυχή είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους και το ένα επηρεάζει το άλλο. Η χοροθεραπεία, γνωστή και ως θεραπεία μέσω της κίνησης και του χορού, είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας που χρησιμοποιεί τη φυσική κίνηση για την έκφραση και την επεξεργασία συναισθημάτων. Στόχος της χοροθεραπείας είναι η έκφραση και κατ’ επέκταση η ψυχική αποφόρτιση του ατόμου μέσα από την κίνηση, δηλαδή με μη λεκτικούς τρόπους. Αυτή η μορφή θεραπείας αποδεικνύεται ιδιαίτερα ευεργετική για τα άτομα που δυσκολεύονται να εκφραστούν με λέξεις.
Η παραδοσιακή ψυχοθεραπεία χρησιμοποιεί ως εργαλείο της τις λέξεις και μέσα από αυτές προσπαθεί να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να κατανοήσει τις σκέψεις, τα συναισθήματα αλλά και τα μοτίβα συμπεριφοράς του. Από την άλλη πλευρά, η χοροθεραπεία βασίζεται στις κινήσεις του σώματος για την έκφραση όλων αυτών. Μπορεί λοιπόν στην εφαρμογή να μοιάζουν διαφορετικές σαν προσεγγίσεις αλλά στην πράξη έχουν σαν κοινό στόχο την ανακούφιση του ατόμου αλλά και την κατανόηση του εαυτού του. Η χοροθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σαν αρχή, όπου το άτομο θα εκφράσει με τις κινήσεις του όλα αυτά που έχει μέσα του και όταν θα περάσει στην ερμηνεία, να μπορέσει να τα εκφράσει και με λόγια. Ένα παράδειγμα θα ήταν ότι ένας άνθρωπος που έχει πολύ θυμό μέσα του θα τον εκφράσει με λόγια, έπειτα από τη θεραπεία, ενώ πριν τον εξέφραζε με ακατανόητες για τους άλλους κινήσεις του σώματός του με νευρικά ξεσπάσματα.
Η επιστημονική παρατήρηση και κατ’επέκταση οι έρευνες έχουν δείξει ότι το σώμα έχει μνήμη και κρατάει όλα τα θετικά και αρνητικά συναισθήματα. Αυτή είναι και η βάση με την οποία μπαίνει αυτό σε εφαρμογή και η χοροθεραπεία του δείχνει αυτό έμπρακτα μέσα από τις αντίστοιχες συνεδρίες, καθώς το σώμα έχει τον ρόλο του πρωταγωνιστή. Η ιδέα και μόνο ότι το σώμα μπορεί να κινηθεί ελεύθερα χωρίς περιορισμούς, επιτρέπει στον θεραπευόμενο να απελευθερωθεί από την όποια ένταση κουβαλάει μέσα του λόγω του άγχους αλλά και των εσωτερικών συγκρούσεων.
Πώς είναι μια συνεδρία χοροθεραπείας
Η συνεδρία ξεκινάει με το ζέσταμα, όπου το σώμα κάνει την απαραίτητη προετοιμασία, ώστε να αποφευχθούν τυχόν τραυματισμοί και να αρχίσει να οριοθετείται και το μυαλό στο «εδώ και τώρα» της θεραπευτικής διαδικασίας. Προχωράει στο κυρίως μέρος, το οποίο μπορεί να δουλευτεί είτε θεματικά, δηλαδή με ένα συγκεκριμένο θέμα, είτε και εντελώς αυθόρμητα με ότι φέρει ο θεραπευόμενος ως θέμα. Αφότου τελειώσει και αυτό, η συνεδρία προχωράει στο κλείσιμο, με την αποθεραπεία, όπου μπαίνουν ξανά τα πράγματα σε σειρά και τα πνεύματα ηρεμούν.
Ένα πολύ σημαντικό κομμάτι που χρειάζεται να έχουμε υπόψιν μας είναι ότι η χοροθεραπεία λειτουργεί ως ένα βιωματικό μέσο, όπου ο θεραπευόμενος μπορεί να απελευθερώσει μπλοκαρισμένα συναισθήματα μέσα από τη φυσική του κίνηση. Ουσιαστικά λοιπόν, η κίνηση δεν χρειάζεται να είναι τεχνικά άρτια. Αντίθετα, χρειάζεται η ελεύθερη και αυθόρμητη κίνηση που καθρεφτίζει την ψυχική κατάσταση του ατόμου. Με αυτή τη βιωματική προσέγγιση, ο θεραπευόμενος αρχίζει να κατανοεί τη σημασία της αυτοπαρατήρησης και να δουλεύει προς την αυτογνωσία του, μέσα από τη σύνδεση με τα συναισθήματά του. Αυτό που καθιστά τη χοροθεραπεία ξεχωριστή είναι η σωματική αλληλεπίδραση. Η επεξεργασία των συναισθημάτων μέσω της φυσικής έκφρασης μπορεί να απελευθερώσει έντονα συναισθήματα όπως το άγχος, ο θυμός ή η λύπη, και να δώσει παράλληλα χώρο για να υπάρξουν νέα θετικά συναισθήματα όπως η ανακούφιση, η γαλήνη, η χαρά και η αποδοχή.
Χοροθεραπεία: Σε ποιους απευθύνεται
Η χοροθεραπεία μπορεί να προσφέρει και στοχευμένη βοήθεια σε άτομα που χρειάζεται να διαχειριστούν διάφορα ψυχικά και συναισθηματικά ζητήματα, όπως το άγχος, η κατάθλιψη, οι διαταραχές πρόσληψης τροφής και τα τραύματα. Η σωματική έκφραση επιτρέπει στους ανθρώπους να “βγάλουν” από μέσα τους ό,τι τους βαραίνει.
Η χοροθεραπεία επιτρέπει στον θεραπευόμενο να συνδεθεί με τον εσωτερικό του κόσμο με τρόπο άμεσο και ενστικτώδη. Καθώς εκφράζει συναισθήματα μέσω της κίνησης, συνειδητοποιεί κομμάτια του εαυτού του που μπορεί να ήταν καταπιεσμένα ή μη αναγνωρισμένα. Επίσης, το σώμα, μέσα από την κίνηση, μπορεί να απελευθερώσει εντάσεις που έχουν συσσωρευτεί από το στρες, το άγχος ή το τραύμα. Με τον τρόπο αυτό, η κίνηση μπορεί να λειτουργήσει ως φυσικό καταπραϋντικό. Ουσιαστικά, η χοροθεραπεία δίνει στο άτομο την ευκαιρία να αναπτύξει μεγαλύτερη επίγνωση του σώματός του και των συναισθημάτων του. Αυτή η σωματική επίγνωση είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την ψυχολογική ανθεκτικότητα και την ευεξία. Τέλος, μέσα από τη χοροθεραπεία, οι συμμετέχοντες μπορούν να βιώσουν μια αίσθηση αποδοχής και δύναμης. Το σώμα τους γίνεται το μέσο για να νιώσουν αυτοπεποίθηση και έλεγχο.
Ισαβέλλα Κοντοπούλου
Ψυχολόγος | Παιδοψυχολόγος | Ψυχοθεραπεύτρια | Επιστημονική Υπεύθυνη Κέντρου «Εξέλιξη»